Արտաբույնքի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Վայոց ձորի մարզ)

Այս հոդվածը ներկայացնում է Վայոց ձորի մարզի Արտաբույնք գյուղի պատմության և մշակույթի հուշարձանների ցանկը, որը 2002 թ․ հաստատվել է Հայաստանի կառավարության կողմից[1]։ Ցանկում ներառված է ընդամենը 89 հուշարձան (9 միավոր)։


հուշարձան կառուցված վայր, հասցե կոորդ համարանիշ նշան. հավելյալ նշումներ պատկեր
Ամրոց Սմբատաբերդ 10-14 դդ. 750 մ հվ-աե 11.10/1 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Գերեզմանոց 13-14 դդ. 11.10/1.1 Հ Սմբատաբերդ տանող ճանապարհին Լուսանկար վերբեռնել


Բնակելի տուն 19 դ. վրջ գ. մ. 11.10/2 Հ Արփենիկ Շահգալդյանի Լուսանկար վերբեռնել


Գերեզմանոց 9-20 դդ. գ. մ. 11.10/3 Տ թեք սարալանջին, դեպի «Չըռի ժամատուն» տանող ճանապարհին, գերեզմանոցի Խաչքարերից և տապանաքարերից օգտագործված են տարածքում 1975 թ. տեղացիների կողմից կառուցված Սբ. Աստվածածին եկեղեցու շինարարության համար Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 9-10 դդ. 11.10/3.1 Հ ագուցված եկեղեցու աե պատին, մուտքից ձախ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 9-10 դդ. 11.10/3.2 Հ ագուցված եկեղեցու աե պատին, ներքուստ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 1054 թ. 11.10/3.3 Հ գլխիվայր ագուցված եկեղեռցու հս պատին, ներքուստ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 11 դ. 11.10/3.4 Հ ընկած գետնին, ստորին աջ անկյունը կոտրված Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 11-12 դդ. 11.10/3.5 Հ ագուցված գյուղամիջյան Սբ. Աստվածածին եկեղեցու աե պատին,ներքուստ, վերնամասը չի պահպանվել, արձանագիր Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 1289 թ. 11.10/3.6 Հ ընկած գետնին Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 1305 թ. 11.10/3.7 Հ եկեղեցուց հս-աե, ընկած գետնին Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 16 դ. 11.10/3.8 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 17 դ. 11.10/3.9 Հ եկեղեցուց ամ, ընկած գետնին, վերնամասը չի պահպանվել Լուսանկար վերբեռնել


Գերեզմանոց 10-13 դդ. հվ-ամ մասում 11.10/4 Տ գյուղի հվ-ամ եզրին, գործող գերեզմանոցի հվ մասում Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 10-11 դդ. 11.10/4.1 Հ կանգնեցված գետնին Լուսանկար վերբեռնել


Մատուռ 19 դ. 11.10/4.2 Տ Լուսանկար վերբեռնել


Եկեղեցի 11-12 դդ. 2 կմ հս 11.10/5 Տ բարձր սարահարթի վրա Լուսանկար վերբեռնել


Գերեզմանոց 11-13 դդ. 11.10/5.1 Տ եկեղեցու շուրջը Լուսանկար վերբեռնել


Հուշարձան Ավարայրի ճակատամարտում և Երկրորդ աշխարհամարտում զոհվածներին 1977 թ. գ. մ. 11.10/6 Տ քանդ.՝ Վ. Եղյան Լուսանկար վերբեռնել


Մատուռ վրկնգ.՝ 20-րդ դ. աե մասում 11.10/7 Տ աե եզրին, ջրաղացներ տանող կամրջից 150 մ աե, այգիների մեջ Լուսանկար վերբեռնել


Մատուռ «Չըռի ժամատուն» 14 դ. 1 կմ ամ 11.10/8 Հ «Չըռի» ձորում, սարալանջին Լուսանկար վերբեռնել


Վանական համալիր Ցաղաց քար (Ցախաց քար, Ղոշավանք) 9-14 դդ. 6 կմ հս-աե 11.10/9 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին 10 դ. 11.10/9.1 Հ համալիրի ամ-յան կառույցների խմբում, գմբեթավոր եկեղեցի Լուսանկար վերբեռնել


Եկեղեցի Սբ. Առաքելոց 13 դ. սկզբ 11.10/9.2 Հ Սբ. Աստվածածին եկեղեցու աե կողմում Լուսանկար վերբեռնել


Տապանաքար Խաթու Մղլիքի 1345 թ. 11.10/9.2.1 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Եկեղեցի Սբ. Նշան (տապանատուն) 1041 թ. 11.10/9.3 Հ Սբ. Կարապետ եկեղեցուց հս-աե, երկհարկ պատվիրատու՝ վանքի առաջնորդ Վարդիկ Լուսանկար վերբեռնել


Եկեղեցի Սբ. Հովհաննես 989 թ. 11.10/9.4 Հ համալիրի ամ-յան կառույցների հվ-ամ մասում Լուսանկար վերբեռնել


Գավիթ 13 դ. 11.10/9.4.1 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Սիրաշահի 1244 թ. 11.10/9.4.1.1 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Փաշաբեկի 1456 թ. 11.10/9.4.1.2 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Ծատուրի 1460 թ. 11.10/9.4.1.3 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Մեհրիկի 1464 թ. 11.10/9.4.1.4 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Վասակի 1479 թ. 11.10/9.4.1.5 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Թամաքհի 15 դ. 11.10/9.4.1.6 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Ստեփանոսի 1555 թ. 11.10/9.4.1.7 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Տապանաքար Լիպարիտի 1281 թ. 11.10/9.4. 1.8 Հ 1.8&descriptionlang=hy&description=&lat=&lon= Լուսանկար վերբեռնել


Տապանաքար Էսուկանի 1301 թ. 11.10/9.4.1.9 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Տապանաքար Բարսեղ քահանայի 1433 թ. 11.10/9.4.1.10 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Տապանաքար Դետի 1446 թ. 11.10/9.4.1.11 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Տապանաքար Խոշիշի 1460 թ. 11.10/9.4.1.12 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Տապանաքար Գոնցայի 1467 թ. 11.10/9.4.1.13 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Տապանաքար Թումայի 1473 թ. 11.10/9.4.1.14 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Տապանաքար Խաչատուր քահանայի 1496 թ. 11.10/9.4.1.15 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Տապանաքար Գրիգոր եպիսկոպոսի 1510 թ. 11.10/9.4.1.16 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Սմպատի 1219 թ. 11.10/9.4.2 Հ եկեղեցու սյունասրահում Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Թանկողիլի 1499 թ. 11.10/9.4.3 Հ եկեղեցու սյունասրահում Լուսանկար վերբեռնել


Եկեղեցի Սբ. Կարապետ 1041 թ. 11.10/9.5 Հ համալիրի աե-յան կառույցների հս մասում, պատվիրատու՝ վանքի առաջնորդ Վարդիկ Լուսանկար վերբեռնել


Մատուռ (մատուռ-եկեղեցի) 13 դ. 11.10/9.6 Հ կառուցված համալիրի դարպասի վրա Լուսանկար վերբեռնել


Բնակելի և տնտեսական շինություններ 13-14 դդ. 11.10/9.7 Հ համալիրի ամ կառույցների խմբում Լուսանկար վերբեռնել


Պարիսպ 10-11 դդ. 11.10/9.8 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Գերեզմանոց 10-14 դդ. 11.10/9.9 Հ համալիրի աե մասում Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 977 թ. 11.10/9.9.1 Հ Սբ. Կարապետ եկեղեցուց հվ-աե եզրերը ջարդոտված Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 983 թ. 11.10/9.9.2 Հ Սբ. Հովհաննես եկեղեցուց 10 մ աե, ընկած գետնին, արձանագրությունն՝ եղծված Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 10 դ. 11.10/9.9.3 Հ գմբեթավոր եկեղեցուց 50 մ հվ, ընկած գետնին Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 10 դ. 11.10/9.9.4 Հ Սբ. Հովհաննես եկեղեցուց 15 մ աե, ընկած գետնին, երկատված Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 10-11 դդ. 11.10/9.9.5 Հ Սբ. Կարապետ եկեղեցուց 30 մ հվ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Սարգսի 1023 թ. 11.10/9.9.6 Հ Սբ. Կարապետ եկեղեցուց 50 մ հվ, ընկած գետնին Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Թեոդորոսի 1040 թ. 11.10/9.9.7 Հ Սբ. Հովհաննես եկեղեցուց 10 մ հվ, ընկած գետնին Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 1041 թ. 11.10/9.9.8 Հ Սբ. Հովհաննես եկեղեցու ամ ճակատին, կրկնակի կամարով ձևավորված խորշի 2 կողմերում Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 1041 թ. 11.10/9.9.9 Հ Սբ. Հովհաննես եկեղեցու ամ ճակատին, կրկնակի կամարով ձևավորված խորշի 2 կողմերում Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 11 դ. 11.10/9.9.10 Հ Սբ. Կարապետ եկեղեցուց 25 մ հվ, եղծված արձանագրությամբ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 11 դ. 11.10/9.9.11 Հ Սբ. Հովհաննես եկեղեցուց 200 մ հվ, հենած քարաբեկորներին, վերնամասը չի պահպանվել Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 11 դ. 11.10/9.9.12 Հ Սբ. Կարապետ եկեղեցուց 10 մ հվ, պատվանդանին, զույգ խաչքարերից աջակողմյանը Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 11 դ. 11.10/9.9.13 Հ Սբ. Կարապետ եկեղեցուց 10 մ հվ, պատվանդանին, զույգ խաչքարերից ձախակողմյանը Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 11-12 դդ. 11.10/9.9.14 Հ Սբ. Կարապետ եկեղեցուց հվ, ընկած գետնին Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 11-12 դդ. 11.10/9.9.15 Հ ագուցված Սբ. Կարապետ եկեղեցու հս պատին, արտաքուստ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 11-12 դդ. 11.10/9.9.16 Հ Սբ. Հովհաննես եկեղեցու գավթում, ստորին մասը կոտրված Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 11-12 դդ. 11.10/9.9.17 Հ Սբ. Կարապետ եկեղեցուց 50 մ հվ, հենած քարաբեկորներին Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Գրիգոր քահանայի 1151 թ. 11.10/9.9.18 Հ կանգնեցված Սբ. Հովհաննես եկեղեցու գավթի ամ պատի տակ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 12 դ. 11.10/9.9.19 Հ ագուցված Սբ. Կարապետ եկեղեցու հս պատին, արտաքուստ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 12 դ. 11.10/9.9.20 Հ կանգնեցված ցածրիկ պատվանդանին Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 12 դ. 11.10/9.9.21 Հ Սբ. Հովհաննես եկեղեցուց 25 մ հվ, ընկած գետնին Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 12 դ. 11.10/9.9.22 Հ Սբ. Հովհաննես եկեղեցուց 15 մ աե, ընկած գետնին, խիստ հողմահարված Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Սարգսի 12-13 դդ. 11.10/9.9.23 Հ Սբ. Կարապետ եկեղեցուց հվ, ընկած գետնին, վերնամասը չի պահպանվել Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Բարդուղիմեոսի 1211 թ. 11.10/9.9.24 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 1215 թ. 11.10/9.9.25 Հ Սբ. Հովհաննես եկեղեցու գավթում, կոտրված Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Վասակի 1220 թ. 11.10/9.9.26 Հ Սբ. Կարապետ եկեղեցուց հվ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 1273 թ. 11.10/9.9.27 Հ Սբ. Հովհաննես եկեղեցու ամ պատի տակ, մուտքից աջ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 1274 թ. 11.10/9.9.28 Հ Սբ. Կարապետ եկեղեցուց 2 մ հվ, պատվանդանին, երկատված, վերին մասն ընկած պատվանդանի կողքին Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Թաթեոսի 1275 թ. 11.10/9.9.29 Հ Սբ. Կարապետ եկեղեցուց հվ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 13 դ. 11.10/9.9.30 Հ գմբեթավոր եկեղեցուց 10 մ հս-աե, ընկած գետնին Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 13 դ. 11.10/9.9.31 Հ Սբ. Կարապետ եկեղեցուց 2 մ հվ-ամ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 13 դ. 11.10/9.9.32 Հ Սբ. Հովհաննես եկեղեցուց 15 մ աե, թեքությամբ խրված հողի մեջ, ստորին մասը կոտրված Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 13 դ. 11.10/9.9.33 Հ Սբ. Կարապետ եկեղեցուց հվ, ընկած իր պատվանդանի մոտ, պատվանդանն արձանագիր Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 13-14 դդ. 11.10/9.9.34 Հ Սբ. Հովհաննես եկեղեցուց 300 մ հվ, խրված հողի մեջ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 14 դ. 11.10/9.9.35 Հ գմբեթավոր եկեղեցուց 10 մ հվ-աե, ընկած գետնին Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Մարիամի 1464 թ. 11.10/9.9.36 Հ միջանցք - դարպասի մոտ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար Մանուշակի 1559 թ. 11.10/9.9.37 Հ միջանցք - դարպասի մոտ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 16-17 դդ. 11.10/9.9.38 Հ Սբ. Հովհաննես եկեղեցուց 10 մ ամ, օժանդակ շինության ներսում Լուսանկար վերբեռնել


Տես նաև խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել