Արշալույսն Ուդիում
Արշալույս Ուդիում (անգլ.՝ «Daybreak in Udi»), 1949 թվականի բրիտանական վավերագրական ֆիլմ, որը նկարահանել է Թերրի Բիշոպը, և որը պատմում է Ուդիում (Էնուգու, Նիգերիա) տեղի ունեցած մշակութային փոփոխությունների մասին։ 1950 թվականին ֆիլմն արժանացել է «Օսկարի» Լավագույն վավերագրական ֆիլմ անվանակարգում[5][6]։
 անգլ.՝ Daybreak in Udi | |
|---|---|
 | |
| Երկիր | .svg){kind=small} Միացյալ Թագավորություն[1][2] |
| Ժանր | վավերագրական ֆիլմ[3][4] |
| Թվական | 1949 |
| Լեզու | անգլերեն |
| Ռեժիսոր | Թերի Բիշոփ[4] |
| Պրոդյուսեր | Մաքս Անդերսոն և Ջոն Թեյլոր |
| Երաժշտություն | Ուիլյամ Էլվին |
| Կինոընկերություն | British Information Services? |
| Տևողություն | 47 րոպե |
Սյուժե խմբագրել
1949 թվականն է, և գաղութային Նիգերիան վերապրում է ինքնության ճգնաժամ։ Միմյանց հակադրվել են հասարակության առաջադեմ, կրթված տարրերը, որոնք ձգտում են արևմտականացման ու արդիականության, և ավանդապաշտները, որոնք ցանկանում են պահպանել Նիգերիայի ժառանգությունը։ Երկու երիտասարդ աֆրիկացի ուսուցիչներ՝ Իրուկան (Ֆաննի Էլումեզե) և Դոմինիկը (Հարֆորդ Աներոբի), որոշում են, որ Ուդի գյուղը պետք է ունենա ծննդատուն, որն ինքնին առաջընթացի ու արդիականացման խորհրդանիշն է։ Բրիտանացի շրջանային սպա Է. Ռ. Չեդվիքը համաձայնություն է տալիս որոշմանը և համաձայնում է ծրագրի համար ռեսուրսներ տրամադրել։ Նախքան աշխատանքի սկսվելը Չեդվիքը ցանկանում է համոզվել, որ գյուղում բոլորը պատրաստ են դրան, բայց շատ արագ պարզ է դառնում, որ դա այդպես չէ։ Էզ անունով մի տարեց բնակիչ (Յոզեֆ Ամալու) կարծում է, որ ծննդատան շինարարությունը միաժամանակ հրապարակային վիրավորանք է գյուղի ավանդույթների ու մշակույթի հասցեին և աշխատում է մյուսիներին համոզել դրանում։
Չեդվիքն այցելում է գյուղ՝ փորձելով հակառակը համոզել բնակիչներին, և ի վերջո դա նրան հաջողվում է։ Ծննդատան շինարարության աշխատանքն սկսվում է։ Չնայած նրան, որ դա պետք է լինի երկար ու դժվարին գործընթաց, գյուղացիները միավորվում են, որպեսզի կառուցեն շենքը։ Նրանց խանգարում է Էզը, որը գալիս է շինհրապարակ և պնդում, որ դա հին գերեզմանոց է։ Նա կանխատեսում է, որ շինարարները կարթնացնեն նախնիների զայրույթն նրա համար, որ խախտում են սովորույթը և ավերում այդ վայրերը։ Կարճ ժամանակում ի հայտ են գալիս մշակութային արժեքները։ Վախի ու սնահավատության պատճառով կարճ ժամանակով աշխատանքը դադարեցվում է, բայց Չեդվիքն ու Դոմինիկը գալիս են աշխատողների վախը ցրելու և շինարարությունը վերսկսելու համար։ Այնուամենայնիվ, Էզի սպառնալիքը շարունակում է մնալ նրանց գիտակցության խորքում։
Ժամանակի ընթացքում շենքի շինարարությունն ավարտվում է, բայց դրա պաշտոնական բացումից առաջ գյուղ է գալիս մի երիտասարդ կին իր ամուսնու հետ։ Կինը ծննդաբերում է, և Չեդվիքն ու մանկաբարձուհին (Ջոյս Մգբարոնի) համաձայնում են ընդունել կնոջը՝ որպես ծննդատան առաջին պացիենտի։ Այդ երեկոյան մանկաբարձուհին, որը խնամում էր կնոջը, նկատում է ինչ-որ շարժում և լսում դրսից եկող աղմուկ։ Վախենալով՝ նա շուտով լսում է դռան թակոց, սակայն պարզվում է, որ դա Իրուկան է, որը եկել էր ապագա մորը տեսակցելու։ Մանկաբարձուհին վերսկսում է իր աշխատանքը, իսկ Իրուկան կրակի վրա է դնում ջրով կաթսան։ Դրանից կարճ ժամանակ անց այլ աղմուկ է լսվում, և պատուհանից դուրս նայելով՝ մանկաբարձուհին տեսնում է դիմակով մարդու, որը նայում է պատուհանից ներս։ Ենթադրելով, որ դիմակով մարդը նախնիների հոգին է, վախեցած մանկաբարձուհին գոռում է, բայց Իրուկան եռացող ջուրը լցնում է դիմակավորի վրա, և պարզվում է, որ դա Էզն է, որը փախչում է։
Հաջորդ օրը գյուղացիները հավաքվում են ծննդատան մոտ՝ մասնակցելու բացման արարողությանը, որը նշվում է ավանդական ձևով՝ պարերով, երաժշտությամբ, երգով ու տեղական տարազներով։ Չեդվիքը կենտրոնական տեղ է զբաղեցնում ծննդատան առջև՝ դիտելու իրադարձությունները, իսկ Էզը նստում է նրա կողքին։ Էզը վերջապես խոստովանում է, որ ավանդույթն ու առաջընթացը, ինչպես երևում է վերջնական տեսարանում, կարող են գոյություն ունենալ միասին։ Եզրափակիչ խոսքում Չեդվիքը հեռուստադիտողին ասում է, որ առաջընթացը բերում է «ուժ, ոգի, անսահման ու անհայտ հնարավորություններ և նպատակներ» և ենթադրում է, որ առաջընթացը պետք է լինի տեղի հասարակության վերջնական նպատակը։
Դերերում խմբագրել
- Է. Ռ. Չեդվիք – Է. Ռ. Չեդվիք
- Հարֆորդ Աներոբի – Դոմինիկ
- Ֆաննի Էլումեզե – Իրուկա
- Օսո Անիբհեբե – գյուղի ավագ
- Յոզեֆ Մալու – Էզ
- Ջոյս Մգբարոնի – մանկաբարձուհի
- Կլեմենտ Էմեհել – Ջեյմս
Մրցանակներ խմբագրել
1950 թվականին ֆիլմն արժանացել է «Օսկար» մրցանակի Լավագույն վավերագրական ֆիլմ անվանակարգում։ Այն ստացել է նաև BAFTA մրցանակ որպես լավագույն վավերագրական ֆիլմ։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ http://www.allmovie.com/movie/daybreak-in-udi-v144102/corrections
- ↑ http://www.screenonline.org.uk/film/id/1315200/
- ↑ http://www.nytimes.com/reviews/movies
- ↑ 4,0 4,1 http://www.imdb.com/title/tt0041283/
- ↑ «The 22nd Academy Awards (1950) Nominees and Winners». oscars.org. Վերցված է 2011 թ․ օգոստոսի 18-ին.
- ↑ «NY Times: Daybreak in Udi». NY Times. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 14-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 7-ին.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Daybreak in Udi(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում
- Daybreak in Udi at Colonial Film