Այգեձորի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Տավուշի մարզ)

Այս հոդվածը ներկայացնում է Տավուշի մարզի Այգեձոր գյուղի պատմության և մշակույթի հուշարձանների ցանկը, որը 2002 թ․ հաստատվել է Հայաստանի կառավարության կողմից։ Ցանկում ներառված է ընդամենը 69 հուշարձան (28 միավոր)։

Այգեձորի հուշարձաններ էջը Վիքիպահեստում

հուշարձան	կառուցված	վայր, հասցե	կոորդ	համարանիշ	նշան.	հավելյալ նշումներ	պատկեր
Ամրոց «Աղջկաբերդ»	10-13 դդ.	գյուղից 3.5 կմ հվ-ամ, «Աղջկաքար» ժայռի գագաթին	—	10.10/1	Հ	այլ անվանում` «Կըզ-Կալա»	Լուսանկար վերբեռնել
Ամրոց «Երգեվանք» («Երգեվանից բերդ»)	10-13 դդ.	գյուղից 1 կմ ամ, բարձր լեռան գագաթին	—	10.10/2	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Ամրոց «Խազնաքար»	10-12 դդ.	գյուղից 1.5 կմ ամ	—	10.10/3	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Ամրոց «Կարմիր Արեգունի»	վաղ միջնադար	գյուղից 3 կմ աե 1.5 կմ հս-աե, լեռան գագաթին	—	10.10/4	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	10-20 դդ.	գյուղի ամ կողմում, «Գոմատեղ» թաղամասում	—	10.10/5	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	13-15 դդ., 19-20 դդ.	գյուղից 1 կմ հս-աե, «Չալաբի» թաղամասում	—	10.10/6	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	13-20 դդ.	գյուղի աե մասում, բլրի վրա	—	10.10/7	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	13-20 դդ.	գյուղի հս-աե եզրին, գոմերի մոտ, «Թալա» վայրում	—	10.10/8	Տ	գործող	Լուսանկար վերբեռնել
Արձանագիր քար	1915 թ.		—	10.10/8.1	Տ	Սբ. Հովհաննես եկեղեցու (այժմ գոյություն չունի) շինարարական արձանագրությունն է` տեղափոխված գյուղամիջից	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.		—	10.10/8.2	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.		—	10.10/8.3	Հ	խրված է գետնի մեջ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.	արձանագիր քարի մոտ	—	10.10/8.4	Հ	փոքր	Լուսանկար վերբեռնել
Գյուղատեղի	10-16 դդ.	գյուղից 3.5 կմ հվ-ամ, «Աղջկաբերդ» ամրոցի մոտ, անտառում	—	10.10/9	Հ	ավերված	Լուսանկար վերբեռնել
Գյուղատեղի	10-18 դդ.	գյուղից 3 կմ հվ-ամ, Խնձորուտ գետի հետ Ախնջի վտակի միախառնման վայրում, «Հացուտ թավ» տեղանքում, ֆերմաների մոտ	—	10.10/10	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	10-13 դդ.	եկեղեցու շուրջը	—	10.10/10.1	Տ	ավերված	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	16-18 դդ.		—	10.10/10.2	Տ	ավերված	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի	13 դ., վերակառ. 17 դ.		—	10.10/10.3	Հ	կիսավեր	Լուսանկար վերբեռնել
Գյուղատեղի «Գոմատեղ»	11-17 դդ.	գյուղից 500 մ ամ, լեռան լանջին	—	10.10/11	Հ	տարածքի մեծ մասը վերածվել է վարելահողերի	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	11-17 դդ.	մատուռի շուրջը	—	10.10/11.1	Տ	կիսավեր	Լուսանկար վերբեռնել
Մատուռ	17 դ.		—	10.10/11.2	Տ	կիսավեր	Լուսանկար վերբեռնել
Գյուղատեղի «Էրի ձոր»	10-17 դդ.	գյուղից 1.5 կմ ամ, Երգեվանք ամրոցի ստորոտին	—	10.10/12	Հ	ավերված	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	13-15 դդ.	գյուղատեղիի հս-ամ եզրին	—	10.10/12.1	Տ	կիսավեր	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի	15-17 դդ.	գյուղատեղիի հս եզրին	—	10.10/12.2	Տ	կիսավեր	Լուսանկար վերբեռնել
Քարայր-կացարան		գյուղատեղիի հս մասում	—	10.10/12.3	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Գյուղատեղի «Մինասի թալա»	12-17 դդ.	գյուղից 1 կմ հվ-ամ, նույնանուն վայրում, բլրի վրա և լանջերին	—	10.10/13	Հ	տարածքի մեծ մասը վերածվել է վարելահողերի	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	12-17 դդ.	բլրալանջին	—	10.10/13.1	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Մատուռ	13 դ.	գերեզմանոցում	—	10.10/13.1.1	Հ	կիսավեր է, պատերը պահպանվել են 2 մ բարձրությամբ	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի	13 դ.	բլրի վրա	—	10.10/13.2	Հ	ավերված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12 դ.	ձորի մեջ, աղբյուրի մոտ	—	10.10/13.3	Հ	արձանագիր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.	նախորդի մոտ	—	10.10/13.4	Տ	ստորին բեկոր, արձանագիր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	14-15 դդ.	նախորդի մոտ	—	10.10/13.5	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Գյուղատեղի «Ներքին Եղցաձոր»	13-16 դդ.	գյուղից 4 կմ հվ-ամ	—	10.10/14	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի	13 դ.	անտառոտ լանջին	—	10.10/14.1	Հ	կիսավեր	Լուսանկար վերբեռնել
Գավիթ	13 դ.	կից է եկեղեցուն ամ-ից	—	10.10/14.1.1	Հ	հիմնավեր են ամ և հվ պատերը	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	13-16 դդ.	եկեղեցու շուրջը	—	10.10/14.1.2	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.	եկեղեցուց մոտ 40 մ հվ-աե	—	10.10/14.1.2.1	Տ	կանգնեցված է ցածր պատվանդանի վրա	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.		—	10.10/14.1.2.2	Հ	ընկած է գետնին, եռատված, արձանագիր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12 դ.	ագուցված է եկեղեցու պատի մեջ` հվ-աե անկյունում	—	10.10/14.1.3	Հ	վերնամասը կոտրված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.	ագուցված է եկեղեցու հվ-աե ավանդատան աե պատին	—	10.10/14.1.4	Հ	խիստ հողմնահարված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Ալեքս քահանայի	1247 թ.	ագուցված է եկեղեցու պատին	—	10.10/14.1.5	Հ	հորիզոնական դիրքով	Լուսանկար վերբեռնել
Մատուռ	12-13 դդ.		—	10.10/14.2	Հ	ավերված	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզամանոց	13-16 դդ.	մատուռի մոտ	—	10.10/14.2.1	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար	1347 թ.	գերեզմանոցում	—	10.10/14.2.1.1	Հ	ցածրիկ է, քանդակազարդ, կոտրված	Լուսանկար վերբեռնել
Գյուղատեղի «Վերին Եղցաձոր»	13-15 դդ.	գյուղից 15 կմ հվ	—	10.10/15	Հ	ավերված	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	միջնադար		—	10.10/15.1	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Մատուռ	13 դ		—	10.10/15.2	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Դամբարանադաշտ	մ.թ.ա. 2-1 հզ	գյուղից 0.5 կմ հս-աե, «Թալա» վայրում, բլրակի վրա	—	10.10/16	Հ	տարածքի մեծ մասը հերկված է	Լուսանկար վերբեռնել
Դամբարանադաշտ «Հայգրունի թալա» («Այղռանի թալա»)	մ.թ.ա. 1 հզ սկիզբ	գյուղից 6 կմ հվ-ամ, Խնձորուտ գետի աջ ափին	—	10.10/17	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի Սբ. Հռիփսիմե	5-6 դդ.	գյուղի մեջ, գետի աջափնյա բարձրադիր հարթության վրա	—	10.10/18	Հ	կիսավեր	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	5-19 դդ.	եկեղեցու շրջակայքում	—	10.10/18.1	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.	գերեզմանոցի հվ եզրին	—	10.10/18.1.1	Տ	ընկած է գետնին	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար	1751 թ.	գերեզմանոցի կենտր. մասում	—	10.10/18.1.2	Հ	ուղղանկյունաձև է, քանդակազարդ	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար	1826 թ.	գերեզմանոցի հվ եզրին	—	10.10/18.1.3	Հ	ուղղանկյունաձև է, քանդակազարդ	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար	1829 թ.	գերեզմանոցի հվ եզրին	—	10.10/18.1.4	Հ	ուղղանկյունաձև է, քանդակազարդ	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Գաբրիելի	19 դ.	գերեզմանոցի կենտր. մասում	—	10.10/18.1.5	Հ	ուղղանկյունաձև է, քանդակազարդ	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Գրիգորի	1842 թ.	գերեզմանոցի աե եզրին	—	10.10/18.1.6	Հ	օրորոցաձև է, քանդակազարդ	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Վարդանի	1833 թ.	գերեզմանոցի հվ եզրին	—	10.10/18.1.7	Հ	սեղանաձև է, քանդակազարդ, վարպետ` Մակար	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10 դ.	գյուղի հս-աե եզրին` գործող գերեզմանոցից ոչ հեռու	—	10.10/19	Հ	«հացատան» մոտ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10-11 դդ.	գյուղի հս-աե եզրին` գործող գերեզմանոցից ոչ հեռու	—	10.10/20	Հ	«հացատան» մոտ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.	գյուղից 2 կմ հվ-ամ, «Ներքին Եղցաձոր» տանող ճանապարհից աջ	—	10.10/21	Հ	արձանագիր է, մասնատված, ընկած է գետնին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.	գյուղի ամ կողմում, «Գոմատեղ» թաղամասի հս եզրին	—	10.10/22	Հ	արձանագիր է, բերվել է «Ներքին Եղցաձորից»	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.	գյուղի հս-աե եզրին` գործող գերեզմանոցից ոչ հեռու	—	10.10/23	Հ	«հացատան» մոտ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	14-15 դդ.	գյուղից 1.5 կմ հվ-ամ, գետի աջ ափին, «Հակոբի աղբյուր»-ի մոտ	—	10.10/24	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Հուշաղբյուր	1958 թ.	գյուղի մեջ	—	10.10/25	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Հուշաղբյուր Զորավար Անդրանիկին	1985 թ.	գյուղից 3.5 կմ հվ-ամ, «Ներքին Եղցաձոր» գյուղատեղի տանող ճանապարհի աջ կողմում	—	10.10/26	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.		—	10.10/26.1	Հ	կանգնեցված է քարաբեկորի վրա	Լուսանկար վերբեռնել
Հուշարձան Երկրորդ աշխարհամարտում զոհվածներին	1980-ական թթ. սկիզբ	մշակույթի տան մոտ	—	10.10/27	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Հուշարձան Արցախի ազատամարտիկներին	2000 թ.	գյուղից 1.5 կմ հվ-ամ, ավտոճանապարհի եզրին, գետի ձախ ափին	—	10.10/28	Տ	ժայռակերտ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.	հուշարձանի մոտ	—	10.10/28.1	Տ	հավանաբար բերվել է «Ներքին Եղցաձորից»	Լուսանկար վերբեռնել