Ահարոնով-Բոհմի էֆեկտ
Ահարոնով-Բոհմի էֆեկտ, քվանտային ֆիզիկայի երևույթ, երբ լիցքավորված մասնիկը կրում է էլեկտրամագնիսական (E, B) դաշտի ազդեցությունը՝ լինելով այն սահմանի վրա, երբ և՛ մագնիսական B, և՛ էլեկտրական դաշտերը E զրո են, բայց զրոյից տարբեր են սկալյար և/կամ վեկտորական էլեկտրամագնիսական դաշտի պոտենցիալները։
Երևույթը կանխատեսել է Էրենբերգը և Սիդայը 1949 թվականին։ 1959 թվականին Ահարոնովը և Բոհմը ևս կանխատեսեցին նման երևույթ։ Երևույթը դիտվում է և՛ մագնիսական, և՛ էլեկտրական դաշտերի ազդեցության տակ, բայց մագնիսական դաշտի ազդեցությունը գրանցելը ավելի հեշտ է։ Այդ պատճառով երևույթ առաջին անգամ դիտվել է 1960 թվականին մագնիսական դաշտի համար։ Նախնական փորձերի արդյունքները հավատ չէին ներշնչում, քանի որ չէր հաջողվում այնպիսի պայմաններ ստեղծել, որ մասնիկը չանցնի զրոյից տարբեր մագնիսական դաշտի տիրույթներով։ 1986 թվականին հաջողվեց փորձ դնել գերհաղորդիչ նյութերով, որոնք էկրանավորում են մագնիսական դաշտը։
Ահարոնով-Բոհմի երևույթը կարելի է մեկնաբանվել որպես ապացույց, էլեկտրամագնիսական դաշտի պոտենցիալները ոչ միայն մաթեմատիկական վերացական հասկացողություններ են, որ օգտակար են հաշվարկների համար, այլ նաև անկախ դիտարկվող մեծություններ, որոնք ունեն ֆիզիկական իմաստ։
Գրականություն խմբագրել
Գիտական աշխատանքներ խմբագրել
- Bachtold, A., C. Strunk, J. P. Salvetat, J. M. Bonard, L. Forro, T. Nussbaumer and C. Schonenberger Արխիվացված 2008-12-28 Wayback Machine, «Aharonov-Bohm oscillations in carbon nanotubes», Nature 397, 673 (1999).
- Imry, Y. and R. A. Webb, «Quantum Interference and the Aharonov-Bohm Effect», Scientific American, 260(4), April 1989.
- Kong, J., L. Kouwenhoven, and C. Dekker, «Quantum change for nanotubes», Physics Web (July 2004).
- London, F. «On the problem of the molecular theory of superconductivity», Phys. Rev. 74, 562 - 573 (1948).
- Murray, M. Line Bundles(չաշխատող հղում), (2002).
- Olariu, S. and I. Iovitzu Popèscu, «The quantum effects of electromagnetic fluxes», Rev. Mod. Phys. 57, 339 - 436 (1985).
- Peat, F. David, Infinite Potential: The Life and Times of David Bohm (Addison-Wesley։ Reading, MA, 1997). ISBN 0-201-40635-7.
- Peshkin, M. Արխիվացված 2007-03-13 Wayback Machine and Tonomura, A., The Aharonov-Bohm effect (Springer-Verlag։ Berlin, 1989). ISBN 3-540-51567-4.
- Schwarzschild, B. «Currents in Normal-Metal Rings Exhibit Aharonov-Bohm Effect». Phys. Today 39, 17 - 20, Jan. 1986.
- Sjöqvist, E. «Locality and topology in the molecular Aharonov-Bohm effect», Phys. Rev. Lett. 89 (21), 210401/1 - 3 (2002).
- van Oudenaarden, A., M. H. Devoret, Yu. V. Nazarov, and J. E. Mooij, «Magneto-electric Aharonov-Bohm effect in metal rings», Nature 391, 768 - 770 (1998).
- Webb, R., S. Washburn, C. Umbach, and R. Laibowitz. Phys. Rev. Lett. 54, 2696 (1985).