Քենեմա

Քենեմա
Տեսակ	քաղաք և մեծ քաղաք
Երկիր	Սիերա Լեոնե
Վարչատարածք	Eastern Province? և Kenema District?
ԲԾՄ	26 մետր

Քենեմա (անգլ.՝ Kenema), Սիերա-Լեոնեի մեծությամբ երրորդ քաղաք (Ֆրիթաուն և Բո քաղաքներից հետո)։ Արևելյան նահանգի մայրաքաղաք ն է և ամենամեծ քաղաքը։ Քաղաքը Քենեմա շրջանի վարչական կենտրոնն է^[1]։

Պատմություն խմբագրել

Այս վայրերում ժամանակակից քաղաքակրթության նշանների հայտնվելուց շատ առաջ, ներկայիս Քենեմայի տեղում գոյություն են ունեցել մենդե ցեղի մի քանի գյուղեր։ 1898 թվականին բրիտանական կայսրությունը սկսել է կառուցել Ֆրիթաուն-Պենդեմբու երկաթուղին՝ փորձելով հեշտացնել փայտանյութի և օգտակար հանածոների հասանելիությունը Սիեռա-Լեոնեի արևելյան մասում։ 1904 թվականին շինարարները հասել են այն վայրը, որտեղ այժմ գտնվում է քաղաքը, այստեղ հիմնել են մի փոքրիկ գյուղ, որի բնակիչները հիմնականում զբաղվել են վառելափայտի և երկաթուղու փայտակոճի պատրաստմամբ։ Գյուղում իշխող այդ սովորույթների մասին կարելի է կռահել Քենեմա անունից, որը մենդել լեզվից թարգմանաբար նշանակում է «բողոքելու տեղ չկա»։

Բնակավայրի գոյության առաջին տասնամյակներում կյանքն ամբողջությամբ կապված է եղել երկաթուղու հետ, բայց 1931 թվականին քաղաքի շրջակայքում հայտնաբերվել են առաջին ալմաստները՝ ուժեղ խթան հանդիսանալով քաղաքի զարգացման համար։ 1974 թվականին երկաթգիծը բարձիթողի վիճակում է հայտնվել, քանի որ անկախ Սիերա Լեոնեի իշխանությունները ի վիճակի չեն եղել ապահովել դրա գործունեությունը։ Քաղաքը մեծ վնասներ է կրել քաղաքացիական պատերազմի ընթացքում։ Ապստամբներն ավերել են քաղաքացիների տները՝ փորձելով ալմաստներ գտնել կավե պատերի մեջ (ինչը երբեմն իրականում նրանց հաջողվել է)։ Վերջին տարիներին Քենեման բավական արագորեն զարգացում է ապրում՝ դառնալով երկրում ադամանդի առևտրի հիմնական կենտրոնը։

Աշխարհագրություն և կլիմա խմբագրել

Քաղաքը գտնվում է երկրի մայրաքաղաքից մոտ 330 կիլոմետր հեռավորության վրա, նախալեռներում `ծովի մակարդակից 238 մետր բարձրության վրա։ Քաղաքի շրջակայքում կան ադամանդի հանքավայրեր։

Քենեման գտնվում է մերձհասարակածային կլիմայական գոտում` լավ արտահայատված չոր (նոյեմբեր - ապրիլ) և անձրևոտ (մայիս - հոկտեմբեր) եղանակներով։ Չոր սեզոնի ընթացքում Սահարայից փչող չոր և փոշոտ հարմաթան քամին մեծացնում է գիշերային և ցերեկային ջերմաստիճանների տարբերությունը անձրևային սեզոնի համեմատ։

Բնակչություն խմբագրել

Քենեման էթնիկորեն ամենաբազմազան քաղաքներից մեկն է երկրում։ Բնակչության ամենամեծ խումբը կազմավորվել է մենդե ցեղից (ավելի քան 1/3-ը)։ Լիբանանցիների փոքր, բայց ազդեցիկ սփյուռք կա։ Քաղաքում հաղորդակցության հիմնական լեզուն կրիո լեզուն է, անգլերենին (երկրի պաշտոնական լեզուն) տիրապետում է բնակչության աննշան մասը։

Բնակչության մոտ 3/4-ը սուննի մուսուլման է, մնացածը տարբեր եկեղեցիների քրիստոնյաներ են։ Ոգեպաշտական համոզմունքներն ու ավանդույթները ուժեղ են։ Լիբանանցիների մեջ կան շիաներ^[2]։

Քաղաքականորեն Քենեման նեցուկ է ընդդիմադիր Սիերա Լեոնե ժողովրդական կուսակցության (SLPP) համար^[3], որն ավանդաբար ներկայացնում է հիմնականում մենդե ցեղի շահերը։

Կրթություն խմբագրել

Ինչպես Սիեռա Լեոնեյի մնացած շրջանները՝ Քենեման ունի կրթության համակարգ, որը գալիս է բրիտանական պրոտեկտորատի ժամանակներից՝ վեց տարեկանից տարրական դպրոց (1-6 դասարան) և վեց տարի միջին դպրոց (1-6 դասարան), միջնակարգ դպրոցը լրացուցիչ բաժանվում է տարրական, միջին (1-3) և ավագ դպրոցի (4-6) դասարաններ։ Տարրական դպրոց սովորաբար ընդունվում են 6-ից 12 տարեկան, իսկ միջնակարգ դպրոց՝ սովորաբար 13-ից 18 տարեկան երեխաները։ Սկզբնական կրթությունը պաշտոնապես անվճար է և պարտադիր, բայց գործնականում շատ երեխաներ դպրոց չեն հաճախում և աշակերտների ծնողները ստիպված են վճարել դպրոցի բոլոր ծախսերը, բացի ուսուցիչների աշխատավարձից։

Տնտեսություն և տրանսպորտ խմբագրել

Քենեման հանդիսանում է ադամանդի առևտրի խոշոր կենտրոն և ծառայում է որպես Արևելյան նահանգի տնտեսական և ֆինանսական կենտրոն։ Կան նաև ծառահատման և փայտամշակման ձեռնարկություններ (անտառների անհետացման պատճառով աստիճանաբար դրանք քայքայվում են) և գյուղմթերքների առաջնային վերամշակման գործարաններ։

Քաղաքի շրջակայքում կա փոքր օդանավակայան (IATA, KEN, ICAO, GFKE), որտեղից գվիեանական Eagle Air ավիաընկերությունը իրականացնում է թռիչքներ դեպի Ֆրիթաուն, Բո և Կոնո քաղաքներ։

Քենեման ասֆալտապատ ճանապարհով, որը կառուցվել է քաղաքացիական պատերազմից հետո, միացված է Ֆրիթաուն մայրաքաղաքին (Բո-ի միջոցով)։ Քաղաքի շրջակայքում մնացած ճանապարհներում բացակայում է պինդ ծածկույթը, որի պատճառով անձրևային սեզոնի ընթացքում գործնականում դրանք դժվարանցանելի են դառնում։

Քաղաքի հիմնախնդիրներ խմբագրել

Քաղաքացիական պատերազմը զգալի վնաս է հասցրել Քենեմային՝ ոչնչացնելով ենթակառուցվածքները, որոնք արդեն անկում էին ապրում բրիտանացիների հեռանալուց հետո։ Պատերազմից հետո բնակչության արագ աճը սրել է հիմնախնդիրները։ Ջրամատակարարման, կոյուղու և էլեկտրամատակարարման համակարգերը գործնականում չեն գործում, հարուստ քաղաքացիներն օգտագործում են դիզելային գեներատորներ և ներմուծվող ջուր։ Աղբի հավաքումն ու հեռացումը վատ է կազմակերպված, ինչը տեղական բնակչության ամենօրյա ցածր մշակույթի հետ մեկտեղ բերում է կենցաղային և սննդի թափոնների մարդու գլխից բարձր կույտերի առաջացմանը քաղաքի փողոցներում։ Հաշվի առնելով շոգ և խոնավ կլիման՝ դա նպաստում է խոլերայի, որովայնային տիֆի և աղեստամոքսային հիվանդությունների տարածմանը։ Քաղաքում և նրա շրջակայքում հաճախակի են նաև մալարիայի և Լասսայի տենդի դեպքերը (Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության կողմից բացված կլինիկա կա դրա բուժման համար)։ Նախքան քաղաք այցելելը խորհուրդ է տրվում պատվաստվել դեղին տենդի պատվաստանյութով։

ԶԼՄ խմբագրել

Քաղաքում կա երկու հիմնական ռադիոկայան՝ Eastern Radio 101,9 և Radio Nongowa 101,3։

Սպորտ խմբագրել

Ինչպես երկրի մնացած մասերում, այնպես էլ Քենեմայում, ֆուտբոլը ամենատարածված մարզաձևն է։ Քաղաքում կա երկու ակումբ ՝ Kamboi Eagles և Gem Stars, որոնք խաղում են Սիերա Լեոնեի ազգային Պրեմիեր լիգայում։

Նշանավոր մարդիկ խմբագրել

Էմերսոն՝ երաժիշտ
Մուհամեդ Քալլոն՝ ֆուտբոլիստ
Պոլ Կպակա՝ ֆուտբոլիստ
Ալֆա Լանսանա՝ ֆուտբոլիստ
Քեյ Կամարան՝ ֆուտբոլիստ
Բրիմա Սեսեյ՝ ֆուտբոլիստ
Կեմոկայ Կալոն՝ ֆուտբոլիստ

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ «Sierra Leone: Administrative Division (Districts and Chiefdoms) - Population Statistics, Charts and Map». www.citypopulation.de. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 19-ին.
↑ «Sierra Leone: Provinces, Districts, Major Cities & Urban Localities - Population Statistics, Maps, Charts, Weather and Web Information». www.citypopulation.de. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 19-ին.
↑ «Public Elections Act, 2012 (Act No. 4 of 2012)» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Миссия развития города Кенема Արխիվացված 2019-10-11 Wayback Machine (անգլ.)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Քենեմա» հոդվածին։

[1] «Sierra Leone: Administrative Division (Districts and Chiefdoms) - Population Statistics, Charts and Map». www.citypopulation.de. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 19-ին.

[2] «Sierra Leone: Provinces, Districts, Major Cities & Urban Localities - Population Statistics, Maps, Charts, Weather and Web Information». www.citypopulation.de. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 19-ին.

[3] «Public Elections Act, 2012 (Act No. 4 of 2012)» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.

[1]

[2]

[3]