Վենտսպիլս

Վենտսպիլս
Քաղաք
	Վենտսպիլս
	լատիշ․՝ Ventspils
Դրոշ	Զինանշան
Երկիր	Լատվիա
Ենթարկում	քաղաքը հանրապետության ենթակայության տակ է
Լատվիայի շրջաններ	Կուրզեմե
Նախագահի ավագանի	Այվարս Լամբերգս
Հիմնադրված է	1290 թվականի օգոստոսի 8 թ.
Այլ անվանումներ	Վինդավա
Մակերես	55,4 կմ²
ԲԾՄ	0 մետր
Բնակչություն	41998{{\|29\|10\|2014}} մարդ (2012)
Խտություն	758,1 մարդ/կմ²
Ժամային գոտի	UTC+2, ամառը UTC+3
Հեռախոսային կոդ	(+371) 636
Փոստային ինդեքս	LV-3601,; LV-3602,; LV-3605
Փոստային դասիչ	LV-36(01-21)
Istat	013029
Պաշտոնական կայք	ventspils.lv
	Վենտսպիլս (Լատվիա)
	Վենտսպիլս (Լատվիա)
	Վենտսպիլս Վիքիպահեստում

Վենտսպիլս (մինչև 1917 թվականը՝ Վինդավա, գերմ.՝ Windau), նավահանգստային քաղաք Լատվիայոււմ։ Գտնվում է Բալթիկ ծովի ափին՝ Վենտա գետի գետաբերանի մոտ, հյուսիսց Լիոպայի և հարավից Ռիգիի։ Բնակչությունն ըստ 2005 թվականի տվյալների կազմում է 44 հազար մարդ։

Պատմություն խմբագրել

Քաղաքը հիմնադրվել է 13-րդ դարում, տևտոնների կողմից։ Դեռ միջին դարերից Վենտսպիլսը, որպես առևտրական կենտրոն, կարևոր դերակատարություն ուներ։ Լիվոնյան կարգերի և Կուրլյանդական կոմսության կառավարման ժամանակ Վենտսպիլսյան կամ Վինդավյան պալատը քաղաքի ֆոկտի նստավայրն էր։ Քաղաքի զարգացումը սկսվեց կուրլյանդական դուքս Յակոբի (1642-1681) կառավարման ժամանակաշրջանում։ Այդ ժամանակ Վենտա գետի վրա կառուցվել էր մեծ նավաշինարան։ Քաղաքի շրջակայքում սկսեցին կառուցել զենքերի արհեստանոցներ, սելիտրայի և աղյուսի մանուֆակտուրաներ, սկսեց զարգանալ Արևմտյան Եվրոպայի, մեծ մասամբ Հոլանդիայի հետ առևտրական կապերի հաստատումը։ Դքսական քաղաքականությունը հիմնվում էր չարչիության գաղափարների վրա՝ գյուղատնտեսության արտադրանքի արտահանման շահույթը (ինչպիսին հացահատիկը և վուշը) ծախսվում էր մանուֆակտուրաների և գործարանների կառուցման համար։ Կուրլյանդական նավերը Վինդավայից գնում էին Աֆրիկա և Ամերիկա։

Վենտսպիլսում է գտնվում Կապույտ դրոշի լողափը և մի քանի տուրիստական կենտրոններ՝ Լիվոնական դղյակը, 19- րդ դարի կեսերի լյուտերանական եկեղեցին և այլն։

Ազգային կազմը խմբագրել

Քաղաքի ազգային կազմի բնակչությունը 2011 թվականի տվյալներով^[2]՝

Ազգ	մարդկանց թիվ (2011)	%
Լատիշներ	22 045	56,89 %
Ռուսներ	11 136	28,74 %
Բելառուսներ	1673	4,32 %
Ուկրաինացիներ	1693	4,37 %
Լիտվայի լեհեր	396	1,02 %
Լիտվացիներ	319	0,82 %
Այլ	1488	3,84 %

Կլիմա խմբագրել

Վենտսպիլսում ծովային կլիմա է՝ մեղմ ձմեռ և հով ամառ։

Ջերմաստիճանի և տեղումների տարեկան միջին ցուցանիշները Վենտսպիլս (1977-1991)
Ամիս	հունվ	փետ	մարտ	ապր	մայ	հուն	հուլ	օգոս	սեպ	հոկ	նոյ	դեկ	տարին
բացարձակ առավելագույնը (°C)	6,9	13,2	12,5	23,8	28,9	30,9	30,4	37,8	27,8	22,0	11,0	8,6	37,8
միջին առավելագույնը (°C)	0,1	1,3	3,6	9,3	15,1	18,3	20,1	20,2	16,7	12,4	−5,9	2,2	10,5
միջին ջերմաստիճանը (°C)	−2,6	−3,3	0,1	3,6	9,8	13,4	16,1	16,2	12,4	8,6	3,9	−0,3	6,5
միջին նվազագույնը (°C)	−7,8	−9,1	−3,7	1,8	7,3	11,0	14,3	14,0	9,6	4,9	0,2	−6,4	3,0
բացարձակ նվազագույնը (°C)	−23,4	−26,4	−15,2	−3,6	0,1	3,6	8,7	7,4	1,3	−6,3	10,8	−24,7	−26,4
տեղումների քանակը (մմ)	19	14	18	27	33	39	60	48	27	24	23	21	353

Տնտեսություն խմբագրել

Տրանսպորտ խմբագրել

Սկզբում երկաթոգծով կապված էր Ռիգա քաղաքի հետ։ Վենտսպիլսը նաև երկաթգիծ ուներ Լիեպայա քաղաքի հետ։

Ուղևորների կայարաններ

Վենտսպիլս։ Ռիգա-Վենտսպիլս ուղղությամբ կայան
Վենտսպիլս-2
Հարավային Վենտսպիլս։ Վենտսպիլս-Լիեպայա ուղղությամբ կայան

Բեռնատարային կայարաններ

Վենտսպիլս Նաֆտա
Յուրաս պարկ
Աուստրումի

2010 թվականի օգոստոսի 4-ին վերակառուցվեց երկաթգիծ՝ 600 մմ լայնությամբ^[3] և 2,6 կմ երկարությամբ։

Նավահանգիստ խմբագրել

Վենտսպիլսի նավահանգիստը հանդիսանում էր կարևոր հանգույց ռուսական նավթի և քարածխի Բալթիկ ծովով արտահանելու համար։ 2001 թվականի վերջում ՌԴ միջկառավարական հանձնաժողովի որոշմամբ նավթը և քարածուխը տեղափոխվեց Պրիմորսկ, որը հանդիսանում էր Բալթիկ ծովի խողովակաշար համակարգի վերջին կետը։

2011 թվականի աշնան տվյալներով Վենտսպիլսի նավահանգիստում աշխատել են երեք լաստանավային գծեր։

Վենտսպիլս-Նյունեսհամն (Շվեդիա), շաբաթական 5 անգամ
Վենտսպիլս-Տրավեմյունդե (Գերմանիա), շաբաթական 2 անգամ
Լյուբեկ(Գերմանիա)-Վենտսպիլս-Սանկտ Պետերբուրգ (Ռուսաստան), շաբաթական 2 անգամ

Իշխանությունը խմբագրել

Օրդենյան պալատ Վինդաու, որը վերակառուցվեց ղեկավարության կողմից և դարձավ բանտ

Լյուտենյան Սբ. Նիկոլայ եկեղեցի

Վենտսպիլսյան քաղաքային դումայի կազմում կա 13 պատգամավոր։ Քաղաքապետ Այվարս Լեմբերգսը, 1990 թվականից ղեկավարում է քաղաքային իշխանությունը։

ԶԼՄ խմբագրել

Քաղաքում լույս են տեսնում «Վենտաս Բալլս» (հայերեն՝ Վենտասի Ձայնը) և անվճար տրամադրվող «Վենտսպիլս Ավիզե» (հայերեն՝ Վենտսպիլյան թերթ) թերթերը։ Քաղաքացիները կարող են նաև դիտել վենտսպիլսյան հեռուստահաղորդումները։

Կրթություն խմբագրել

Վենտսպիլսում գործում է ինը կրթական ցերեկային դպրոց, ինչպես նաև մեկ գիշերային միջնակարգ դպրոց։ Բարձրագույն կրթություն կարող են ստանալ Վենտսպիլսյան Ավագ դպրոցն ավարտելուց հետո։ Բարձրագույն կրթություն նաև կարող են ստանալ ինժեներա-տնտեսագիտական ֆակուլտետում, Ռիգայի տեխնիկական համալսարանի Վենտսպիլսյան մասնաճյուղի ինժեներական գիտությունների ֆակուլտետում, Բալթիկ Միջազգային Ակադեմիայի իրավաբանական և տնտեսագիտական ֆակուլտետներում։

Սպորտ խմբագրել

«Վենտսպիլս» ֆուտբոլային ակումբ՝

Լատվիայի չեմպիոն-2006, 2007, 2008
Լատվիայի մրցարշավի արծաթե դափնեկիր-2000, 2001, 2002
Լատվիայի մրցարշավի բրոնզե դափնեկիր-1998, 1999, 2003, 2004, 2005

«Վենտսպիլս» բասկետբոլային ակումբ

Լատվիայի չեմպիոն— 1999/00, 2000/01, 2001/02, 2002/03, 2003/04, 2004/05, 2005/06
Լատվիայի մրցարշավի արծաթե դափնեկիր-1997/98, 1998/99, 2006/07
Լատվիայի մրցարշավի բրոնզե դափնեկիր-1995/96, 2007/08
Բալթիի մրցարշավի բրոնզե դափնեկիր-2006/07

Դրամական միավոր՝ վենտ խմբագրել

2011 թվականի հոկտեմբերի 12-ին քաղաքապետի որոշմամբ Վենտսպիլսում արտադրվել է սեփական դրամական միավոր՝ վենտ^[4]^[5]։ 100 վենտը համապատասխանում է 1 լատի^[6]։ 2011 թվականի նոյեմբերի սկզբին արդեն 22 կետերում թույլատրվում էր վճարում կատարել վենտով(հիմնականում տուրիստական և սպորտային կենտրոններում)։ Վենտսպիսի վարչակազմը ցանկանում էր, որ վենտը տարածվի նաև այլ քաղաքներում^[7]։

Զատլերսի Բարեփոխումներ Կուսակցությունը պնդում էր, որ վենտի կիրառումը հակասահմանադրական բնույթ ունի^[8].։

Քույր-քաղաքներ խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ Книга почтовых индексов Латвии - апрель 2011 (լատիշերեն)
↑ «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ դեկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 6-ին.
↑ «Ventspils šaursliežu dzelzceļš» (լատվիերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 5-ին. Վերցված է 05.06.2011-ին.
↑ «Сегодня Вентспилс выпустил в обращение свои собственные деньги — венты». Ves точка lv. 2011 թ․ հոկտեմբերի 12. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ նոյեմբերի 3-ին. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 1-ին.
↑ «Вентспилсские венты». Вентспилсская городская дума. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 1-ին.
↑ «У Вентспилса собственная валюта — венты». Вентспилсская городская дума. 2011 թ․ հոկտեմբերի 12. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 1-ին.
↑ «Вентспилсская «валюта» входит в широкий оборот». Телеграф.lv. 2011 թ․ նոյեմբերի 5. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ նոյեմբերի 6-ին. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 1-ին.
↑ «Лембергс продолжает дразнить сообщениями по вентспилсской валюте». Gorod.lv. 2011 թ․ հոկտեմբերի 11. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 1-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վենտսպիլս» հոդվածին։

[1] Книга почтовых индексов Латвии - апрель 2011 (լատիշերեն)

[2] «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ դեկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 6-ին.

[3] «Ventspils šaursliežu dzelzceļš» (լատվիերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 5-ին. Վերցված է 05.06.2011-ին.

[4] «Сегодня Вентспилс выпустил в обращение свои собственные деньги — венты». Ves точка lv. 2011 թ․ հոկտեմբերի 12. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ նոյեմբերի 3-ին. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 1-ին.

[5] «Вентспилсские венты». Вентспилсская городская дума. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 1-ին.

[6] «У Вентспилса собственная валюта — венты». Вентспилсская городская дума. 2011 թ․ հոկտեմբերի 12. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 1-ին.

[7] «Вентспилсская «валюта» входит в широкий оборот». Телеграф.lv. 2011 թ․ նոյեմբերի 5. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ նոյեմբերի 6-ին. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 1-ին.

[8] «Лембергс продолжает дразнить сообщениями по вентспилсской валюте». Gorod.lv. 2011 թ․ հոկտեմբերի 11. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 1-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]