Սպառողական պարտք
Սպառողական պարտք (անգլ.՝ Consumer debt), տնտեսագիտության մեջ սպառողական պարտքը սպառողների պարտքն է (ի տարբերություն ձեռնարկությունների կամ կառավարությունների պարտքերի)։ Այն ներառում է սպառման ենթակա և/կամ չգնահատվող ապրանքների ձեռքբերման դիմաց գոյացած պարտքերը։ Մակրոտնտեսական առումով դա պարտքն է, որն օգտագործվում է ոչ թե ներդրումների, այլ սպառումը ֆինանսավորելու համար[1]։
Սպառողական պարտքի ամենատարածված ձևերն են վարկային քարտի պարտքը, վարկ մինչ աշխատավարձ, ուսանողական վարկերը և այլ սպառողական վարկերը, որոնք հաճախ ավելի բարձր տոկոսադրույքներ ունեն, քան երկարաժամկետ ապահովված վարկերը, ինչպիսիք են հիփոթեքը։
Երկարաժամկետ սպառողական պարտքը հաճախ համարվում է ոչ օպտիմալ ֆինանսական տեսանկյունից։ Թեև որոշ սպառողական ապրանքներ, ինչպիսիք են ավտոմեքենաները, կարող են շուկայահանվել որպես օգտակարության բարձր մակարդակ, որն արդարացնում է կարճաժամկետ պարտք վերցնելը, սպառողական ապրանքների մեծ մասիդեպքում այդպես չէ։ Օրինակ, մեծ տոկոսադրույքով սպառողական վարկ ստանալը «հիմա» մեծ էկրանով հեռուստացույց գնելով, այլ ոչ թե դրա համար խնայողություններ անելով, սովորաբար չի կարող ֆինանսապես արդարացվել հեռուստացույցի վաղաժամ ձեռքբերման սուբյեկտիվ առավելություններով։
Շատ երկրներում այն հեշտությունը, որով անհատները կարող են կուտակել սպառողական պարտքը, որը գերազանցում է մարման իրենց հնարավորությունները, արագացրել է պարտքի համախմբման և վարկային խորհրդատվության ոլորտի աճը։
Սպառողի տնօրինվող եկամտի նկատմամբ պարտքի չափն արտահայտվում է սեփական և փոխառու միջոցների հարաբերակցությամբ։ Խորհուրդ է տրվում, որ պարտքի այս հարաբերակցությունը ամսական կտրվածքով լինի անհատի աշխատավարձի 20 տոկոսից ոչ ավելի[2]։ Գանձվող տոկոսադրույքը կախված է մի շարք գործոններից, այդ թվում՝ տնտեսական միջավայրից, հաճախորդի կողմից մարելու ընկալվող կարողությունից, այլ վարկատուների մրցակցային ճնշումներից և վարկի կառուցվածքից և անվտանգությունից։ Ընդհանուր դրույքաչափերը տատանվում են բազային դրույքաչափից 0,25 տոկոսից մինչև երկնիշ թվեր։ Սպառողական պարտքը կապված է նաև գիշատիչ վարկավորման հետ, թեև շատ բանավեճեր կան, թե կոնկրետ ինչ է նշանակում գիշատիչ վարկավորում։
Վերջին տարիներին այլընտրանքային վերլուծությունը կարող է դիտարկել սպառողական պարտքը որպես ներքին արտադրությունը մեծացնելու միջոց՝ հիմնավորելով, որ եթե վարկը մատչելի է, սպառողական ապրանքների նկատմամբ պահանջարկի աճը պետք է հանգեցնի ընդհանուր ներքին արտադրության աճին։ Մշտական եկամտի վարկածը ենթադրում է, որ սպառողները պարտք են վերցնում իրենց կյանքի ընթացքում սահուն սպառման համար՝ պարտք վերցնելով՝ ֆինանսավորելու ծախսերը (հատկապես բնակարանային և դպրոցական կրթությունը) իրենց կյանքի սկզբում և մարելով պարտքերը ավելի բարձր եկամուտների ժամանակաշրջաններում։
Աշխարհի երկրներում անձնական պարտքն աճում է, հատկապես ԱՄՆ-ում և Մեծ Բրիտանիայում։ Այնուամենայնիվ, ըստ Դաշնային պահուստի, ԱՄՆ տնային տնտեսությունների պարտքի սպասարկման գործակիցը գտնվում է ամենացածր մակարդակի վրա՝ 2007 թվականի աշնանը իր գագաթնակետից ի վեր[3]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «Consumer Debt Definition». Investopedia. Վերցված է 2011 թ․ օգոստոսի 24-ին.
- ↑ «Alternatives to Filing for Bankruptcy». www.moneymanagement.org. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 29-ին.
- ↑ US Federal Reserve. «Household Debt Service and Financial Obligations Ratios». Household Debt Service and Financial Obligations Ratios. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ դեկտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Current rates from the World Bank (անգլ.)
- U.S. consumer credit outstanding (անգլ.)
- In-depth reports on debt and borrowing in the United Kingdom (անգլ.)
- CBC Digital Archives – Personal Debt in Canada (անգլ.)