Ջուդա Բենջամին
Ջուդա Ֆիլիպ Բենջամին (անգլ.՝ Judah Philip Benjamin, օգոստոսի 6, 1811[1], Քրիստիանսթեդ, Սենթ Քրուս, USVI - մայիսի 6, 1884[1], Փարիզ), ամերիկացի քաղաքական գործիչ և փաստաբան, ղեկավար պաշտոններ է զբաղեցրել Ամերիկայի Համադաշնային Նահանգների կառավարությունում, այդ թվում եղել է ռազմական նախարար և գլխավոր դատախազ։ Մինչև 1853-1861 թվականներին Ամերիկայի համադաշնային նահանգների կազմավորումը եղել է ԱՄՆ սենատոր Լուիզիանայից։
| Ջուդա Բենջամին | |
| |
| Կուսակցություն՝ | Վիգերի կուսակցություն |
|---|---|
| Կրթություն՝ | Եյլի քոլեջ |
| Մասնագիտություն՝ | քաղաքական գործիչ, բարիսթեր, դիվանագետ, գործարար, գրող, իրավաբան և արդարադատության նախարար |
| Դավանանք | հուդայականություն |
| Ծննդյան օր | օգոստոսի 6, 1811[1] |
| Ծննդավայր | Քրիստիանսթեդ, Սենթ Քրուս, USVI |
| Վախճանի օր | մայիսի 6, 1884[1] (72 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Փարիզ |
| Թաղված | Պեր Լաշեզ[2] |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} ԱՄՆ
|
| Ինքնագիր | 
|
Ջուդա Բենջամինը ծնվել է Վեստ Ինդիայում։ ԱՄՆ տեղափոխվելուց հետո նա դարձել է ԱՄՆ քաղաքացի և մասնակցել քաղաքական կյանքին։
ԱՄՆ-ում իր քաղաքական կարիերայի ընթացքում Ջուդա Բենջամինը եղել Է Լուիզիանայի Ներկայացուցիչների պալատի անդամ, 1852 թվականին ընտրվել է ԱՄՆ Սենատ Լուիզիանայի օրենսդիր ժողովից։ Նա ԱՄՆ-ի պատմության մեջ երկրորդ հրեա սենատորն էր (Դեյվիդ Լևիի Հուլիից հետո)։ 1861 թվականին Ամերիկայի համադաշնային նահանգների ստեղծումից հետո նա երեք տարբեր պաշտոններ է զբաղեցրել նախագահ Ջեֆերսոն Դևիսի վարչակազմի աշխատասենյակում։ Բենջամինը Հյուսիսային Ամերիկայի Պետության կառավարության առաջին հրեան էր և առաջին հրեան, որի թեկնածությունը լրջորեն վերանայվել է ԱՄՆ Գերագույն դատարանի կողմից։
Կենսագրություն խմբագրել
Ընտանիք և կյանքի վաղ տարիներ խմբագրել
Ջուդա Ֆիլիպ Բենջամինը ծնվել է 1811 թվականին Սանտա Կրուս կղզում (Վիրջինյան կղզիներ)՝ բրիտանացի հպատակների ընտանիքում։ Հայրը՝ Ֆիլիպ Բենջամինը, և նրա կինը՝ Ռեբեկա դե Մենդեսը, սեֆարդական հրեաներ էին[3]։ Դա եղել է դանիական Վեստ Ինդիայում (ներկայումս Ամերիկյան Վիրջինյան կղզիներ) բրիտանական բռնազավթման ժամանակաշրջանում։ Նրա հայրը Միացյալ Նահանգների Ֆլորիդա նահանգի սենատոր Դեյվիդ Լևի Յուլիի հոր՝ Մովսես Էլիաս Լևիի զարմիկն էր և ձեռնարկատիրական գործընկերը[4]։
Ջուդա Բենջամինը ծնողների հետ 1813 թվականին ներգաղթել է Միացյալ Նահանգներ, ընտանիքը սկզբում բնակություն է հաստատել Ուիլմինգթոնում (Հյուսիսային Կարոլինա նահանգ)։ 1822 թվականին նրանք տեղափոխվել են Չարլսթոն (Հարավային Կարոլինա նահանգ), որտեղ նրա հայրը Իսահակ Հերբիի հետ հիմնադրել է Միացյալ Նահանգների առաջին ընկերություններից մեկը՝ «Իսրայելցիների՝ հուդայականության ճշմարիտ սկզբունքներին նպաստող բարեփոխիչ ընկերությունը»՝ պետական մարմինները բարեփոխելու համար։ Ընկերության ժողովներն այնպիսի հետաքրքրություն են առաջացրել, որ լուսաբանվել են «North American Review»-ի՝ այն ժամանակվա ազգային ամսագրի կողմից[5]։
Տասնչորս տարեկան հասակում Ջուդա Բենջամինն ընդունվել է Եյլի համալսարան, սակայն ուսումը չի ավարտել։ Վարկածներից մեկի համաձայն՝ Բենջամինը հեռացվել է Եյլի համալսարանից՝ չնայած պատճառի՝ պաշտոնապես չբացահայտվելուն[6]։ 1828 թվականին տեղափոխվել է Նոր Օռլեան (Լուիզիանա նահանգ), որտեղ իրավաբանական ընկերությունում սկսել է աշխատել որպես փաստաբան[7]։ Նա սովորել է իրավունք և ֆրանսերեն, որպեսզի Լուիզանա նահանգում հավակնի պրակտիկայի։ 1833 թվականին՝ 21 տարեկանում նա փաստաբանների կոլեգիա Է ընդունվել, և մասնավոր պրակտիկայով զբաղվել է որպես առևտրային գործերով փաստաբան։
Ամուսնություն և ընտանիք խմբագրել
1833 թվականի փետրվարի 16-ին 22-ամյա Ջուդա Բենջամինն ամուսնացել է Նատալի Բոշե դե Սեն Մարտենի հետ, որը Նոր Օռլեանում հայտնի կրեոլական ֆրանսիական հարուստ ընտանիքի 16-ամյա դուստրն էր[7]։ Նրանք պսակադրվել են Նոր Օռլեանի Սուրբ Լյուդովիկոս տաճարում կաթոլիկ ծեսով[8]։
1842 թվականին ծնվել է նրանց դուստրը՝ Նինետան։ Նա մկրտվել և մեծացել է կաթոլիկ դավանանքով։ 1847 թվականին Նատալի Բենջամինը դստեր հետ տեղափոխվել է Փարիզ և մինչև կյանքի վերջ մնացել է այնտեղ։ Ջուդա Բենջամինն ամեն ամառ մեկնել է Ֆրանսիա՝ կնոջն ու դստերը տեսնելու[8]։
Քաղաքական գործունեություն խմբագրել
1842 թվականին Ջուդա Բենջամինն Վիգերի կուսակցությունից ընտրվել է Լուիզիանա նահանգի Օրենսդիր ժողովի ստորին պալատ։
1845 թվականին նա ծառայել է որպես պետական սահմանադրական կոնվենցիայի անդամ։
1852 թվականին Ջուդի Բենջամինի հեղինակությունը, որպես պերճախոս հռետորի, նուրբ փաստաբանական խելքով բավարար մակարդակի վրա էր, որպեսզի հաղթեր նահանգի օրենսդիր ժողովում ԱՄՆ-ի Սենատի ընտրություններում։ Նա երկրորդ հրեա սենատորն էր Ֆլորիդայից Դավիթ Լևի Յուլիից հետո, որը 1845 թվականին ընտրվել էր ԱՄՆ-ի Սենատ նահանգի օրենսդիր ժողովում։
Վիգովի կուսակցությունից հեռացող նախագահ Միլարդ Ֆիլմորը առաջարկել է Ջուդ Բենջամինին նշանակել Գերագույն դատարանում թափուր տեղեր լրացնելու համար այն բանից հետո, երբ դեմոկրատ սենատորները Ֆիլմորում հաղթել են այդ պաշտոնի մյուս թեկնածուներին։ New York Times-ը հայտնել է, որ «եթե Բենջամինը նշանակվի նախագահ, դեմոկրատները մտադիր են հաստատել նրան»։ Նա առաջին հրեա ամերիկացին էր, որին պաշտոնապես առաջարկվել էր տեղ Գերագույն դատարանում։ Բենջամին հրաժարվել էր և ստանձնել սենատորի պաշտոնը։ Այդ ընթացքում Սենատում աշխատելիս նա մենամարտի է հրավիրել մեկ այլ երիտասարդ սենատոր Ջեֆերսոն Դևիսին, Միսիսիպի նահանգից Սենատում իրեն վիրավորելու համար[9]։ Դևիսը ներողություն է խնդրել, և նրանց միջև բարեկամություն է հաստատվել։
Ջուդա Բենջամին արագ ձեռք է բերել մեծ հռետորի համբավ։ 1854 թվականին նախագահ Ֆրանկլին Փիրսը Գերագույն դատարանում նրա թեկնածությունն է առաջադրել, որից նա երկրորդ անգամ հրաժարվել է։ Եթե նա ընդուներ առաջարկը, ապա կդառնար առաջին հրեա դատավորը Միացյալ Նահանգների Գերագույն դատարանում։ Միայն 62 տարի անց՝ 1916 թվականին Լուի Բրենդայսը դարձել է Գերագույն դատարանի առաջին հրեա անդամը՝ նախագահ Վուդրո Վիլսոնի առաջադրումից հետո[10][11]։
Հաջորդ ընտրություններին, տարածաշրջանում լարվածության ուժեղացման և ստրկության հարցում վիգերի միջև տարաձայնությունների ֆոնին, Ջուդա Բենջամինը միացել է Դեմոկրատական կուսակցությանը։ 1858 թվականին նա ընտրվել է ԱՄՆ սենատոր։
Ծառայություն Համադաշնությունում խմբագրել
Ջեֆերսոն Դևիսը, ստանձնելով Միացյալ Նահանգների Համադաշնության նախագահի պաշտոնը, Ջուդա Բենջամինին 1861 թվականի փետրվարի 25-ին նշանակել է Համադաշնության գլխավոր դատախազի պաշտոնում։ Ջուդա Բենջամինին տվել են «Համադաշնության ուղեղ» մականունը[12]։
1861 թվականի սեպտեմբերին նա դարձել է ռազմական նախարարի պաշտոնակատար և նոյեմբերին հաստատվել պաշտոնում։ Բենջամինը Համադաշնության ռազմական իրադրության շուրջ ժողովրդական դժգոհության առիթ է դարձել և վիճել է Համադաշնության գեներալներ Բորեգարի և Ջեքսոնի հետ։ Պատերազմ վարելու հետ կապված նա լուրջ տարաձայնություններ ուներ Դևիսի հետ։
Անհանգստացած լինելով Արևմուտքում Համադաշնության պաշտպանությամբ՝ Բենջամինը կոչ է արել Նոր Օռլեանի օտարերկրյա հյուպատոսներին պաշտպանել քաղաքը, երբ հարձակման ենթարկվի։ Նա չէր կարող նրանց զինվորական ծառայության կանչել Համադաշնությունում։ Բենջամինը Նոր Օռլեանում կազմակերպել է տասնչորս մասնավոր շոգենավերի զավթումը։ Նավերը ամրապնդվել են երկաթով, կորպուսի քթի մասում, թարանների ժամանակ փորձնական ուժի ավելացման համար։ Նավերը քաղաքացիական անձնակազմեր էին պահում։ Դատավարությունների վրա չկար ոչ մի ծանր զենք, որը կարող էր օգտագործվել Միության կողմից հարձակման ենթարկվելու դեպքում։ Համադաշնությունը 300 000 դոլար Է հատկացրել այդ նավերի վերազինման համար[13]։
1862 թվականի փետրվարին Ռոանոկ կղզում Համադաշնության պարտությունը ռազմական ձախողում է համարվել։ Բրիգադային գեներալ Հենրի Ուայզը, որը ճակատամարտի ժամանակ հարավային զինված ուժերի հրամանատարն էր, հուսահատորեն պահանջում էր ուժեղացում, երբ նա տեղեկացված էր դաշնությունների առաջիկա հարձակման մասին։ Նա խնդրել է նրան փոխանցել 13000 մարտիկների մի մասը, որը ղեկավարում էր գեներալ-մայոր Բենջամին Նյուգը մոտակայքում գտնվող Նորֆոլկում (Վիրջինիա նահանգ), սակայն նրա օգնության խնդրանքները մնացել են անպատասխան։ Հարձակողական ուժերը շատ ավելին էին, քան Համադաշնության ուժերը, որի պատճառով մոտ 2500 մարդ հանձնվել է և գերի վերցվե՝ Ռոանոկ կղզում կորցնելով մոտ 100 սպանված։ Ջուդա Բենջամինը պատասխանատու էր կորուստների համար (չնայած նա կատարում էր Ջեֆերսոն Դեւիսի առաջնահերթությունները) և դա զայրացրել է հասարակությանը։ Փոխանակ բացահայտելու ռազմական ուժերի առկա պակասը, որոնք հանգեցրել էին Ռոանոկը զիջելու որոշմանը, Կոնգրեսը դատապարտել է Ջուդա Բենջամինին, և նա առանց բողոքի հրաժարական է տվել։
1862 թվականի մարտին Դևիսը Բենջամինին նշանակել է պետական քարտուղար։ Բենջամինը 1863 թվականին Փարիզում բանկից Համադաշնության տրամադրման շուրջ վարկի պայմանավորվածություն է ձեռք բերել, որը միակ նշանակալի եվրոպական վարկն էր պատերազմի ժամանակ[14]։ «Երկրորդական դիվանագետների» շրջագայության ժամանակ նա առևտրային գործակալներ է ուղարկել, որպեսզի Կարիբյան ավազանում բանակցություններ վարեն Բերմուդյան կղզիներում, Վեստ Ինդիաում և Կուբայում նավահանգիստներ կառուցելու շուրջ։ 1863 թվականի կեսերին ստեղծվեց համակարգը և «բերեց մեծ օգուտներ ներդրողների համար»[15]։
Ջուդա Բենջամինը ցանկանում էր Միացյալ Թագավորությանը պատերազմի մեջ ներքաշել Համադաշնության կողմից, սակայն այն մեկ տարի առաջ վերացրել էր ստրկությունը, ինչի հետևանքով էլ դա անհնար դարձավ։ 1864 թվականին հարավի ռազմական դրությունն ավելի ու ավելի հուսահատ էր դառնում, ինչի հետևանքով Ջուդա Բենջամինը հրապարակավ հայտարարեց ազատագրման ծրագիր, ըստ որի՝ ռազմական գործի մեջ պետք էր մտցնել բոլոր ստրուկներին, որոնք պատրաստ էին զենք կրել Համադաշնության համար։ Նման քաղաքականությունը կրկնակի ազդեցություն կունենա Բրիտանիայի դիրքորոշման վրա։ Դևիսի դրական եզրակացությմաբ՝ նա հռչակեց․ «Եկեք մեր շարքերին միանալ ցանկացող յուրաքանչյուր նեգրի ասենք․ «Գնա և կռվիր, դու ազատ ես»»[16]։
Հետագա տարիներ խմբագրել
Համադաշնության փլուզումից հետո Ջուդա Բենջամինը տեղափոխվել է Մեծ Բրիտանիա, որտեղ իրավաբան է աշխատել։ Նա հայտնի փաստաբան է դարձել, իսկ 1872 թվականին նշանակվել է թագավորական դատարանի անդամ։ 1883 թվականին նա հրաժարական է տվել և տեղափոխվել Փարիզ, որտեղ նրա կինը և դուստրը ապրել են երկար տարիներ։ Հաջորդ տարի Ջուդա Բենջամինը մահացել է։
Բենջամինը պատկերված է Համադաշնության կողմից թողարկված 2 դոլարի (4, 5, 6 և 7-րդ թողարկումներ) վրա[17]։
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ Gabrielli D. Dictionnaire historique du Père-Lachaise (ֆր.) — 2002. — P. 56. — ISBN 978-2-85917-346-3
- ↑ «Judah Philip Benjamin», West’s Encyclopedia of American Law, retrieved July 21, 2011
- ↑ Mosaic: Jewish Life in Florida (Coral Gables, FL: MOSAIC, Inc., 1991): 9.
- ↑ Review: 'Harby's Discourse on the Jewish Synagogue, and the Constitution of the Reform Congregation'(անգլ.) // The North American Review[en] : journal. — 1826. — Т. 23. — № 52. — С. 67—79.
- ↑ Foreman, Amanda. A World on Fire: Britain’s Crucial Role in the American Civil War. (2010). — P. 83.
- ↑ 7,0 7,1 de Ville, Winston The Marriage Contract of Judah P. Benjamin and Natalie St. Martin(անգլ.) // Louisiana History : journal. — 1996. — Т. 37. — № 1. — С. 81—84.
- ↑ 8,0 8,1 Lebeson, Anita Libman Pilgrim People: A History of the Jews in America from 1492 to 1974. — New York: Minerva Press, 1975. — С. 27. — ISBN 0-308-10156-1
- ↑ «Still Another Duel». The New York Times. 1858 թ․ հունիսի 10. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 11-ին.
- ↑ Carl Sandburg, Abraham Lincoln The Prairie Years and the War Years, New York: Harcourt Brace and Co., 1956, p. 239
- ↑ «Judah P. Benjamin» Արխիվացված 2020-10-20 Wayback Machine, excerpted from Eli N. Evans, «The Confederacy», MacMillan Information Now Encyclopedia, at Home of the American Civil War website, Retrieved July 24, 2011. (Note: Evans is a contemporary biographer of Benjamin. A superior source is required, as similar quotes are often attributed to UK Prime Minister Benjamin Disraeli).
- ↑ «The Brains of the Confederacy», excerpted from Herbert T. Ezekiel and Gaston Lichtenstein, The History of the Jews of Richmond from 1769 to 1917, Richmond: H. T. Ezekiel, Printer and Publisher, 1917, p. 166; at Jews in the Civil War, Jewish-American History Foundation, Retrieved November 21, 2008
- ↑ John D. Winters, The Civil War in Louisiana, Baton Rouge: Louisiana State University Press, 1963, ISBN 0-8071-0834-0, pp. 72, 78
- ↑ «Judah P. Benjamin», Oxford Dictionary of the US Military, Answers.com, Retrieved July 24, 2011.
- ↑ «Judah P. Benjamin», Gale Encyclopedia of Biography. Answers.com, Retrieved July 24, 2011.
- ↑ Confederate States // The American Annual Cyclopædia and Register of Important Events of the Year 1865. — New York: D. Appleton & Co.[en], 1870. — Т. 5. — С. 192.
- ↑ ««A Pledge of a Nation: Charting the Economic Aspirations, Political Motivations and Consequences of Confederate Currency Creation»» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ մայիսի 13-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 12-ին.
Գրականություն խմբագրել
- Berman, Myron (1979). Richmond's Jewry, 1769–1976. Charlottesville, VA: The University Press of Virginia. ISBN 0-8139-0743-8.
- Best, Judah. «Judah P. Benjamin: Part II: The Queen's Counsel» (PDF). Supreme Court Historical Society. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ փետրվարի 26-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ ref duplicates default (link) - Butler, Pierce (1908). Judah P. Benjamin. American Crisis Biographies. Philadelphia: George W. Jacobs & Company. OCLC 664335.
- Cunningham, Geoffrey D. (March 2013). «The Ultimate Step: Judah P. Benjamin and Secession». American Jewish History. The Johns Hopkins University Press. 97 (1): 1–19. doi:10.1353/ajh.2011.0020.
- Davis, William C. (1994). "A Government of Our Own": The Making of the Confederacy. New York: The Free Press. ISBN 0-02-907735-4.
- Davis, William C. (2001). An Honorable Defeat: The Last Days of the Confederacy Government. New York: The Free Press. ISBN 0-15-100564-8.
- De Ville, Winston (Winter 1996). «The Marriage Contract of Judah P. Benjamin and Natalie St. Martin, 1833». Louisiana History: The Journal of the Louisiana Historical Association. Louisiana Historical Association. 37 (1): 81–84. JSTOR 4233263.
- Evans, Eli N. (1989) [1988]. Judah P. Benjamin: The Jewish Confederate (First Free Press Paperback ed.). New York: The Free Press. ISBN 0-02-909911-0.
- Ginsburg, Ruth Bader (2002 թ․ փետրվարի 4). «Four Louisiana Giants in the Law». Supreme Court of the United States.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ ref duplicates default (link) - Jones, Howard (1999). Abraham Lincoln and a New Birth of Freedom: The Union and Slavery in the Diplomacy of the Civil War. Lincoln, NE: University of Nebraska Press. ISBN 0-8032-2582-2.
- Kahn, Edgar M. (June 1968). «Judah Philip Benjamin». California Historical Society Quarterly. California Historical Association. 47 (2): 157–173. JSTOR 25154286.
- Korn, Bertram Wallace (1969). The Early Jews of New Orleans. Waltham, MA: Brandeis University Press. OCLC 24515.
- MacMillan, Catharine (Summer 2012). «Judah Benjamin: the Confederate Barrister». Amicus Curiae (90): 2–4.
- Meade, Robert D. (November 1939). «The Relations Between Judah P. Benjamin and Jefferson Davis: Some New Light on the Working of the Confederate Machine». The Journal of Southern History. Southern Historical Association. 5 (4): 468–478. JSTOR 2191828.
- Meade, Robert D. (2001) [1943]. Judah P. Benjamin: Confederate Statesman (reprint ed.). New York: Oxford University Press. OCLC 444475.
- Owsley, Frank Lawrence (1959) [1931]. King Cotton Diplomacy: Foreign Relations of the Confederate States of America (second ed.). Chicago: University of Chicago Press. OCLC 445011.
- Stahr, Walter (2012). Seward: Lincoln's Indispensable Man. New York: Simon & Schuster. ISBN 978-1-4391-2118-4.
- Strode, Hudson (Fall 1966). «Judah P. Benjamin's Loyalty to Jefferson Davis». The Georgia Review. Regents of the University of Georgia. 20 (3): 251–260. JSTOR 41396272.
Աղբյուրներ խմբագրել
- Judelson, Paul Alan. Judah Philip Benjamin: Conservative Revolutionary, Brown University Press, 1981
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- "Judah P. Benjamin", Jewish Virtual Library
- Judah P. Benjamin, Queen's Counsel: Original Letter, 1873 Արխիվացված 2014-05-04 Wayback Machine Shapell Manuscript Foundation
- Guide to the Collection of Judah P. Benjamin (1811-1884) at the American Jewish Historical Society, New York.
- Judah P. Benjamin Confederate Memorial at Gamble Plantation Historic State Park, Ellenton, Florida
- Judah Philip Benjamin Papers Արխիվացված 2021-04-20 Wayback Machine at The Historic New Orleans Collection
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջուդա Բենջամին» հոդվածին։ |