Շաոլին
Շաոլին ( չինարեն հեշտ. 嵩山少林寺 , պինին: Sōng Shān Shàolínsì), բուդդայական վանք կենտրոնական Չինաստանում (Հենան նահանգ, քաղաք Դենֆեն)։ Տեղակայված է Սունշան լեռան վրա։
| Շաոլին 嵩山少林寺 | |
|---|---|
 | |
| Հիմնական տվյալներ | |
| Տեսակ | vihara? |
| Երկիր |  Չինաստան |
| Տեղագրություն | Dengfeng? |
| Տարածաշրջան | Shaoshi Mountain? |
| Դավանանք | Chan Buddhism? |
| Հիմնական ամսաթվերը | 495 |
| Ներկա վիճակ | գործող |
| Մասն է | Historic Monuments of Dengfeng in “The Centre of Heaven and Earth”? |
| Ժառանգության կարգավիճակ | National Key Buddhist Temples in Han Chinese Area? և ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության մաս |
| Առաջնորդ | Շի Յունսին |
| Անվանված | Shaoshi Mountain? |
| Հիմնադիր | Emperor Xiaowen of Northern Wei? |
| Ճարտարապետական ոճ | Չինաստանի ճարտարապետություն |
| Հիմնադրված | 495 թվական |
| Մակերես | 182,6 հեկտար, 1939,6 հեկտար |
 | |
 | |
 Shaolin Monastery Վիքիպահեստում | |
| Պաշտոնական կայք | |
Պատմություն խմբագրել
Այս վայրում դեռևս 5-րդ դարի սկզբին ստեղծվել է դաոսական վանք, որտեղ բնակվում էր Կոու Ցյանչժին, սակայն ավելի ուշ դաոսականության հալածանքներից հետո վանքը զբաղեցրել են բուդդայականները։
Հիմնադրվել է 495 թվականին Սյաո Վեն-դի կայսրի աջակցությամբ (Հյուսիսային Վեյ դինաստիա) Բհադրա անունով հնդկական բուդդայական վանականի կողմից (Բատո 跋陀 Bátuó, Buddhabhadra)։ 530-ական թվականներին վանքում կանգ է առել չան-բուդդայականության առաջին պատրիարք Բոդհիդհարման (Պուտիդամո, Դամո)։ Հնդկական վանական Բոդհիդհարման Շաոլինի վանականներին մեթոդ է փոխանցել, որն արմատապես փոխել է բուդդայականության պրակտիկայի ամբողջ ընթացքը։
1994 թվականին 34-րդ ժառանգի շաոլինյան վանական Շի Յանմինի կողմից ԱՄՆ-ում հիմնադրվել է շաոլինյան տաճար[1]։ Այդ տաճարում մարդկանց լայն շրջանակին դասավանդվում է չան-բուդդայականության փիլիսոփայություն մարտարվեստների կամ մեդիտացիայի միջոցով, ինչպիսիք են կունգ-ֆուն, տայդիցյուանը և ցիգունը։ Սաների թվում են այնպիսի հայտնի մարդիկ, ինչպիսիք են Ուեսլի Սնայփսը և RZA-ն[2]։
2006 թվականին շաոլինյան մարտիկ-վանական Շի Յանբինի կողմից Ռուսաստանում հիմնադրվել է Շաոլինի ցիգունի և կունգ-ֆուի դպրոցը։ Այդ դպրոցում մարդկանց սովորեցնում են մարտարվեստներ և մեդիտացիայի արվեստ՝ կունգ-ֆու, տայդիցյուան և ցիգուն։
Առասպելական «Հարավային Շաոլին» խմբագրել
Ըստ առասպելի, «Հարավային Շաոլին»-ը գտնվում էր Ֆուցզյան նահանգում։ 1930-1940-ական թվականներին ուշուի պատմության չինացի հետազոտող Տան Խաոն դաշտային հետազոտություններ է իրականացրել և պարզել, որ «Հարավային Շաոլին» վանքը գոյություն չի ունեցել և այն, որ վանքը հորինվել է միջնադարյան «ասպետական» «Վան նյան Ցին» վեպում։
Արտացոլումն մշակույթում խմբագրել
Գրականության մեջ խմբագրել
Հենրի Լայոն Օլդիի «Մեսիան մաքրում է սկավառակը» (Վեպը Շաոլինի վանքի (Չինաստան) և Ռուսաստանի Ֆեդերացիայի ուշուի պատվո շքանշան է ստացել)։
Կինեմատոգրաֆում խմբագրել
- Շաոլինյան վանական Ցյան Գուանչանը (Կեյն Կվանչանգ) (Դևիդ Կերադին) համարվում է հայտնի Կունգ-գու սերիալի գլխավոր հերոսը (1972-1975)։
- 1988-1989 թվականները խորհրդային հեռուստատեսության Առաջին ալիքով ցուցադրվում էին չինական կինոնկարներ, որոնք կազմում էին Շաոլինի վանքի եռերգությունը։
Երաժշտության մեջ խմբագրել
- «Ակվարիում» երաժշտական խմբի «Ռադիո Աֆրիկա» ալբոմը ներառում է «Ռադիո Շաոլին» 1 րոպե 33 վայրկյան տևողությամբ կոմպոզիցիան։
- «Կար-մեն» խմբի «Հարավային Շաոլին» երգը։
- Ամերիկյան Wu-Tang Clan հիփ-հոփ խումբը իր երգերի մեջ քարոզում է Շաոլինը։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ USA Shaolin Temple — официальный сайт (անգլ.)
- ↑ Ritter, Peter (2006 թ․ մայիսի 14). «NEIGHBORHOOD REPORT: GREENWICH VILLAGE; This Monk Is a Boldface Name». New York Times.(անգլ.)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Շաոլին» հոդվածին։ |