Նորին Մեծության գանձապետարան
Նորին Մեծության գանձապետարան (անգլ.՝ Her Majesty's Treasury), ոչ պաշտոնապես Գանձապետարան կամ Գանձատուն, գերատեսչություն, որը գործում է որպես Մեծ Բրիտանիայի ֆինանսների նախարարություն[1]։ Գանձապետարանը իրականում գլխավորում է Ֆինանսների նախարարը (Գանձապետարանի կանցլեր)։ Այն պատասխանատու է կառավարության հանրային ֆինանսների քաղաքականության և տնտեսական քաղաքականության մշակման և իրականացման համար[2]։ հարկերի հավաքագրման և բյուջեի պատրաստման համար։ Վերահսկում է պետական ծախսերը, կառավարում է պետական պարտքը և կառավարում է ընդհանուր տնտեսությունը[3][4]։
| Նորին Մեծության գանձապետարան | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | department of the United Kingdom Government? և ֆինանսների նախարարություն |
| Երկիր | .svg){kind=small} Միացյալ Թագավորություն |
| Հիմնադրված | 1066 |
| Գլխադասային գրասենյակ | Government Offices Great George Street, Վեստմինստեր, Մեծ Լոնդոն, Անգլիա, Միացյալ Թագավորություն |
| Տարածաշրջան | Միացյալ Թագավորություն |
| Գլխավոր քարտուղար | Ֆիլիպ Հեմոնդ |
| Անձնակազմ | 1460 մարդ |
| Կայք | gov.uk/hm-treasury(անգլ.) |
Գանձապետարանն օժանդակում է Կենտրոնական հաշվապահական հաշվառման և հաշվետվության առցանց համակարգը (OSCAR), որը փոխարինում է Համակցված առցանց տեղեկատվական համակարգին (COINS), որը գերատեսչությունների ծախսերը դասակարգում է հազարավոր կատեգորիաների ներքո[5], և որոնցից կազմվում են Կառավարական ամբողջ հաշիվների (WGA) տարեկան ֆինանսական հաշվետվությունները։
Գերատեսչության անվանումը կախված է Միացյալ Թագավորության միապետի սեռից։
Պատմություն խմբագրել
Բրիտանական գանձապետարանի պատմության հետքերը տանում են մինչև Վիլհելմ I-ի կողմից Անգլիայի նորմանդական նվաճումը[6][7]։ Սկզբում Գանձատունը զբաղվել է ֆեոդալական հարկերի հավաքագրմամբ։ Դարերի ընթացքում այս մարմինը զարգացել է, նրա լիազորությունները փոխվել են, կառուցվածքն ինքնին դարձել է ավելի բարդ։ Եթե, օրինակ, 17-րդ դարում գանձապետարանը սահմանափակվում էր միայն ֆինանսական հարցերի լուծմամբ, ապա 18-րդ դարի կեսերից սկսած՝ Կաբինետի աճող ազդեցության պատճառով (որոշ պատմաբաններ այս ժամանակաշրջանն ընդհանուր առմամբ անվանում են «գահակալության ժամանակաշրջան. Նախարարների կաբինետ»), գանձապետարանի ազդեցությունը տարածվում է պետական այլ գերատեսչությունների վրա։
Ժամանակակից շրջան խմբագրել
Այսօր գանձապետարանը կարևորագույն կառավարական գերատեսչություններից մեկն է, որոնք ընդհանուր թվով 25-ն են[8]։ Ֆորմալ առումով գանձապետարանը ղեկավարում է Լորդ Գանձապետը՝ ի դեմս Գանձապետական հանձնաժողովի (մշտապես 1714 թվականից), որը բաղկացած է լորդ ատենակալներից ( անգլ.՝ Lords Commissioners of the Treasury)՝ Առաջին լորդի գլխավորությամբ։ Այս գերատեսչության փաստացի ղեկավարը Գանձապետարանի կանցլերն է, որը նաև հանձնաժողովի կազմում է որպես Գանձապետարանի Երկրորդ լորդ ( անգլ.՝ Second Lord of Treasury):
Գանձապետարանի կենտրոնական գրասենյակը գտնվում է Լոնդոնում։ Գանձապահի գրասենյակներ կան Նորվիչում և Էդինբուրգում[9]։
2012 թվականից Անգլիայի բանկի հետ համատեղ իրականացնում է տնային տնտեսությունների և ընկերությունների վարկավորման միջոցով տնտեսական ակտիվությունը խթանելու «Ֆինանսավորում վարկավորման սխեմայի» ծրագիր[10]։
Գանձապետական թղթադրամներ խմբագրել
Ըստ Օրենքի՝ Գանձապետարանը թղթադրամներ թողարկելու իրավունք չունի, այդ իրավունքը տրված է Անգլիայի բանկին, երեք շոտլանդական և չորս հյուսիսիռլանդական բանկերին։ Այնուամենայնիվ, այս կանոնից մեկ բացառություն է եղել։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի բռնկմամբ, օրենքով (Արժույթի և բանկային թղթադրամների մասին ակտ 1914 թվական) Գանձապետարանն իրավունք է ստացել թողարկել 10 շիլլինգ և 1 ֆունտ արժողությամբ թղթադրամներ, որոնք հնարավոր չէ հետգնել ոսկով, դրանք ունեին օրինական վճարման կարգավիճակ։
10 շիլինգի թղթադրամները թողարկվել են երեք շարքով՝ 1914 թվականի օգոստոսի 14, 1915 թվականի հունվարի 21 և 1918 թվականի հոկտեմբերի 22։ 1 ֆունտ արժողությամբ թղթադրամներ նույնպես երեք շարքով՝ 1914 թվականի օգոստոսի 7, 1914 թվականի հոկտեմբերի 23 և 1917 թվականի հունվարի 22։
Առաջին երկու շարքի երկու անվանական թղթադրամները շրջանառությունից հանվել են 1920 թվականի հունիսի 12-ին։ 1928 թվականին վերացվել է գանձապետարանի թղթադրամների թողարկման իրավունքը, սակայն երրորդ թողարկման երկու անվանական արժեքների թղթադրամները շարունակել են շրջանառության մեջ մնալ մինչև 1933 թվականի օգոստոսի 1-ը[11][12]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «HM Treasury - GOV.UK» (անգլերեն). www.gov.uk. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2008 թ․ ապրիլի 8-ին. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 21-ին.
- ↑ «Her Majesty's Treasury (HM Treasury)». devex.com.
- ↑ «Role Of HM Treasury - HM Treasury Careers» (անգլերեն). www.hmtreasurycareers.co.uk. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ ապրիլի 22-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 22-ին.
- ↑ Егорова Ю.А. Модели организации казначейской системы исполнения бюджета в зарубежных странах // Вестник Брянского государственного университета. — 2012-01-01. — В. 3 (2). — ISSN 2072-2087. Архивировано из первоисточника 22 Մարտի 2017.
- ↑ Rosenbaum, Martin. «BBC - Open Secrets: How big is the Coins database?». www.bbc.co.uk (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 18-ին.
- ↑ «History of 11 Downing Street - GOV.UK» (անգլերեն). www.gov.uk. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ օգոստոսի 31-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 22-ին.
- ↑ Hollister, Charles Warren. «The Origins of the English Treasury». academic.oup.com. էջ The English Historical Review. 93 (367): 262–275. doi:10.1093/ehr/XCIII.CCCLXVII.262. JSTOR 567061. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 18-ին.
- ↑ «Departments, agencies and public bodies - GOV.UK» (անգլերեն). www.gov.uk. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ դեկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 21-ին.
- ↑ «About us - HM Treasury - GOV.UK» (անգլերեն). www.gov.uk. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ ապրիլի 22-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 22-ին.
- ↑ Rohan Churm, Amar Radia, Jeremy Leake, Sylaja Srinivasan, Rishard Whisker The Funding for Lending Scheme(անգլ.) // Bank of England Quarterly Bulletin. — 2012. — В. 4. — Т. 52. — С. 306–320. Архивировано из первоисточника 1 Մարտի 2020.
- ↑ Withdrawn Banknotes Reference Guide Արխիվացված 2017-11-16 Wayback Machine, сайт Банка Англии(անգլերեն)
- ↑ Выпуски Казначейских билетов (Treasury Notes) 1914—1928 Արխիվացված 2017-06-06 Wayback Machine, fox-notes.ru
Գրականություն խմբագրել
- Եգորովա Յ․Ա․ Արտասահմանյան երկրներում բյուջեի կատարման գանձապետական համակարգի կազմակերպման մոդելները // Բրյանսկի պետական համալսարանի տեղեկագիր. — 2012-01-01. — № 3(2). — ISSN 2072-2087.