Վիքիպեդիա

Նիկարագուայի ջրանցք

Նիկարագուայի ջրանցքը (իսպ.՝ Canal de Nicaragua), պաշտոնապես Նիկարագուայի ջրանցքի և զարգացման նախագիծը (նաև կոչվում է Նիկարագուայի մեծ ջրանցք կամ Մեծ միջօվկիանոսային ջրանցք) Նիկարագուայի միջով առաջարկվող նավային երթուղի էր՝ միացնելու Կարիբյան ծովը (և հետևաբար Ատլանտյան օվկիանոս) Խաղաղ օվկիանոսի հետ։ Գիտնականները մտահոգված էին նախագծի՝ շրջակա միջավայրի վրա ունեցող ազդեցությունից, քանի որ Նիկարագուա լիճը Կենտրոնական Ամերիկայի քաղցրահամ ջրի առանցքային ջրամբարն է[1], իսկ ծրագրի կենսունակությունը կասկածի տակ էր դրվել նավագնացության փորձագետների և ինժեներների կողմից[2]։

Նիկարագուայի ջրանցք
Proposed canal Խմբագրել Wikidata
ԵրկիրՆիկարագուա Խմբագրել Wikidata
Գտնվում է ափինՆիկարագուա Խմբագրել Wikidata
Աշխարհագրական կոորդինատներ11°30′0″N 85°0′0″W Խմբագրել Wikidata
ՍեփականատերHKND Խմբագրել Wikidata
ՍկիզբRío Brito Խմբագրել Wikidata
Երկարություն270 կիլոմետր Խմբագրել Wikidata
Ներկա վիճակպլանավորվող շենք կամ շինություն Խմբագրել Wikidata
Քարտեզ

Ջրանցքի կառուցումն օգտագործելով Սան Խուան գետը՝ որպես Նիկարագուա լիճ մուտքի ճանապարհ, առաջին անգամ առաջարկվել է վաղ գաղութատիրության դարաշրջանում։ Այն բանից հետո, երբ 20-րդ դարի սկզբին Միացյալ Նահանգները գնեց ֆրանսիական շահերը Պանամայի ջրանցքում, նա որոշեց չկառուցել Նիկարագուայում, սակայն ապահովեց իրավունքներ և ուսումնասիրություններ, որոնք կատարվել են նման ջրանցքի համար որպես հավելում[3]։

2013 թվականի հունիսին Նիկարագուայի Ազգային ժողովը հավանություն տվեց օրինագծին՝ նախագիծը ֆինանսավորելու և կառավարելու համար 50-ամյա կոնցեսիոն տրամադրելու մասին ՀՔ Նիկարագուայի ջրանցքի զարգացման ներդրումային խմբին (HKND)՝ չինացի գործարար Վան Ջինգի գլխավորությամբ.[4][5][6][7][8][9]: Կոնցեսիան կարող էր երկարաձգվել ևս 50 տարով, երբ ջրուղին գործարկվեր[10]։

2015 թվականին լրատվամիջոցների հաղորդագրությունները ենթադրում էին, որ նախագիծը կհետաձգվի և, հնարավոր է, չեղարկվի, քանի որ Վանգի անձնական հարստությունը մեծապես նվազել է 2015–2016 թվական Չինաստանի ֆոնդային բորսայի վթարի հետևանքով[2]։ «Խոշոր աշխատանքներ», ինչպիսիք են հողահանումը, պետք է իրականացվեին Խաղաղ օվկիանոսի նավահանգստի ավարտից հետո, որի շինարարությունը նախատեսվում էր սկսել 2016 թվականի վերջին[2]։ Նիկարագուայի կառավարությունը չներկայացրեց հավաստի տեղեկատվություն այն մասին, թե արդյոք նախագիծը կարող է ֆինանսավորվել, թե ոչ, այդպիսով կասկածի տակ դնելով այն ավարտվելու հարցը[11][12][13][14]։ «HKND Group»-ը հայտարարեց, որ ֆինանսավորումը կկատարվի պարտքի և կապիտալի վաճառքից և հնարավոր նախնական հրապարակային առաջարկով[2]։

Մինչև 2017 թվականի մայիս ամիսը ջրանցքի կառուցման ուղղությամբ որևէ կոնկրետ քայլ չէր ձեռնարկվել, և դրա ֆինանսավորման վերաբերյալ հետագա կասկածներ էին արտահայտվել։ 2018 թվականի փետրվարին վերլուծաբանները լայնորեն նախագիծը դիտեցին որպես չգործող[15][16], չնայած նախագծի ղեկավարը պնդեց, որ աշխատանքները շարունակվում են և HKND-ն, որը փակեց իր գրասենյակները 2018 թվականի ապրիլին, պահպանեց ջրանցքի և կողային նախագծերի կոնցեսիոն իրավունքը[17]։

Ժամանակակից նախագիծ խմբագրել

Ընտրանքներ խմբագրել

Ակնկալվում է, որ ջրանցքի պարամետրերը կլինեն.

  • խորությունը՝ 26-30 մետր,
  • լայնությունը՝ - 230-530 մետր,
  • երկարությունը՝ 278 կիլոմետր (ներառյալ 105 կմ Նիկարագուա լճի ջրերի երկայնքով)։

Նավի ջրանցքով անցնելու մոտավոր ժամանակը կկազմի մոտ 30 ժամ[18]։

Ջրանցքը պետք է ապահովի մինչև 25000 TEU տարողությամբ բեռնարկղային նավերի և 320-400 հազար տոննա նավթի մեռած քաշով տանկերների անցումը։ Մեկ տարվա ընթացքում 5100 նավ կկարողանա անցնել ջրանցքով։

Պատմություն խմբագրել

 
Դարերի ընթացքում առաջարկված տարբեր ուղիներ՝ Պանամայի ջրանցքով: Առաջարկվող ջրանցքը կհետևեր կարմիր երթուղուն

Նման ջրանցքի կառուցման գաղափարը գոյություն ուներ շատ երկար ժամանակ, բայց ի վերջո միջօվկիանոսային ջրանցքը կառուցվեց Պանամայում։

Պատմական նախագծեր (XVI-XIX դարեր) խմբագրել

 
Նախագիծ 1888 թվական

Դեռևս 16-րդ դարում, ըստ պատմաբան Գոմարի, իսպանացի թագավոր Չարլզ V-ը նախատեսում էր ուսումնասիրել Նիկարագուայում գտնվող գետնափորը՝ երկու օվկիանոսները միացնելու նպատակով։ 1795 թվականին առաջարկվել է կտրել գետնափորը Նիկարագուայի լճի և Սան Խուան գետի վրայով անցնող ջրանցքով։ Ջրանցքի անցկացման նպատակով ծուղակի տեղագրական հետազոտության առաջին փորձը կատարվել է 1830 թվականին Հոլանդիայի թագավոր Ուիլյամ II-ի հրամանով, 1837 թվականին տեղագրական հետախուզությունը կրկին իրականացվել է Էդ. Բարնետի և Էդ. Բելչերի կողմից։ Երկրորդ ջրանցքի նախագիծը մշակել են Բեյլին և արքայազն Լուի Նապոլեոնը, երրորդը՝ ամերիկացի ինժեներ Չայլդսը 1852 թվականին և Թոմաս դե Գամոնը 1858 թվականին։

Միևնույն ժամանակ, Միացյալ Նահանգները սկսեց օգտագործել Նիկարագուայի Իսթմուսի ջրային ուղիները՝ հիմնելով շոգենավային ընկերություն, որի ղեկին էր Վանդերբիլտը, որպեսզի ապրանքները տարանցիկ ուղարկեն Կալիֆոռնիա, պայթյունների օգնությամբ նրանք ընդլայնեցին Սան Խուանի արագընթաց հոսքերի մեջ ամենավտանգավոր անցումները, և 1854 թվականից նրանց շոգենավերը սկսեցին անցնել 265 կմ հեռավորություն Սան Խուան դել Նորտեից (Գրեյթաուն)՝ Կարիբյան ծովի ափերից (Անտիլյան կղզիներ), դեպի Նիկարագուա լճի արևմտյան՝ ափ 2 օրում։ Այստեղից ցամաքային ճանապարհով հաղորդակցությունը անցավ դեպի Խաղաղ օվկիանոս։ 1872-1873 թվականներին ջրանցքի հետագա ուսումնասիրությունը կատարեց Բուլը։ Մոտ 1877 թվականին սկսվեցին գիտական ​​հետազոտություններ Դարիենի և Պանամայի իսթմուսների վրա, որոնց արդյունքում Նիկարագուա լճի միջով դեպի ջրանցք թեքվեցին նախագծեր։

Նախագծերից մեկը՝ Բլանշեի նախագիծը, ենթադրում էր Նիկարագուայի լճի տարածքի ընդլայնում՝ Ռիո Գրանդե և Սան Խուան գետերի հովիտները հեղեղելով և Մարմարա ծովի դիրքով ջրամբարի ձևավորում, փորձում էին նմանեցնել Բոսֆոր և Դարդանելի գետերի միջև գտնվող Մարմարա ծովին։ Virle d'Aoust նախագիծը (Aoust), որը ներկայացվել է 1878 թվականին Առևտրային աշխարհագրության միջազգային կոնգրեսում, առաջարկել է ցամաքեցնել Նիկարագուա լիճը դարպասներով՝ նրա ջրերի մի մասն ուղղելով դեպի Ատլանտյան օվկիանոս, մյուսը՝ Խաղաղ օվկիանոս և օգտագործել ցամաքեցված ջուրը ջրանցքի համար։ Ենթադրվում էր, որ ջրանցքի կառուցման ծախսերի մի մասը կփոխհատուցվի ցամաքեցված լճի առավել բերրի հողերը (700 հազար հեկտար) մշակելով։

 
Քեռի Սեմի հաջորդը

Այս նախագծին հաջորդեցին մյուսները, և 1880 թվականին ստեղծվեց Հյուսիսամերիկյան ընկերությունը՝ Նիկարագուայի ջրանցքը կառուցելու համար, որպեսզի մրցի Պանամայի ջրանցքի հետ։ Սակայն այս ընկերությունը քայքայվեց, և հետագայում ստեղծվեց նոր ամերիկյանը՝ այն ժամանակ գործող «Maritime Canal С° of N.»-ը,որը 1885 թվականին ընդունեց ամերիկացի ինժեներ Մենակոլի նախագիծը։ Այս նախագծով նախատեսվում էր ջրանցքի երկարությամբ կառուցել ընդամենը 7 դարպաս՝ 4-ը արևմտյան և 3-ը՝ արևելյան կողմից։ Ջրանցքի երկարությունը Գրեյթաունից՝ Կարիբյան ծովի ափին, մինչև Բրիտո հրվանդան՝ Խաղաղ օվկիանոսի ափին, 271,7 կմ է։ Դրանցից անհրաժեշտ էր փորել մոտ 64 կմ կամ նույնիսկ ավելի քիչ (մինչև 45 կմ), իսկ ջրանցքի մնացած հատվածը պետք է անցներ արդեն գոյություն ունեցող գետերի և լճերի երկայնքով։ Ենթադրվում էր, որ նավերի անցումը ջրանցքով կտևի 30 ժամ։ Նիկարագուայի ջրանցքի ընկերությունը պայմանագիր կնքեց Նիկարագուայի և Կոստա Ռիկայի հանրապետությունների հետ և 1889 թվականի փետրվարին սկսեց աշխատանքները։

Համաձայն այս նախագծի, Նիկարագուայի ջրանցքը սկսվում էր Գրեյթաուն նավահանգստից՝ Սան Խուանի գետաբերանից և հետևում էր Դեսեադո գետի հովտին, այլ ոչ թե Սան Խուանի հունի երկայնքով՝ ծանծաղ ջրերից և այլ խոչընդոտներից խուսափելու համար։

Թեև Նիկարագուայի ջրանցքը շատ ավելի լայն է, քան Պանամայի ջրանցքը, այն ընդհանրապես զառիթափ լեռներ չունի, և բացի այդ, դուք կարող եք օգտվել մեծ լճից և նավարկելի գետերից։ Չնայած այն հանգամանքին, որ Պանամայի ջրանցքն ունի ընդամենը 65,2 կմ երկարություն (ցամաքում), իսկ Նիկարագուայի ջրանցքը 4 անգամ ավելի երկար է, վերջինս, այնուամենայնիվ, կարժենա շատ ավելի քիչ, քանի որ այն պետք է փորվի միայն 45 կմ երկարությամբ, և պեղված նյութերը կարող են օգտագործվել ամբարտակների և հսկա ամբարտակների կառուցման համար:Չնայած այն հանգամանքին, որ Պանամայի ջրանցքն ունի ընդամենը 65,2 կմ երկարություն (ցամաքում), իսկ Նիկարագուայի ջրանցքը 4 անգամ ավելի երկար է, վերջինս, այնուամենայնիվ, կարժենա շատ ավելի քիչ, քանի որ այն պետք է փորվի միայն 45 կմ երկարությամբ, և պեղված նյութերը կարող են օգտագործվել հսկա ամբարտակներ կառուցելու համար։

 
Պանամայի և Նիկարագուայի ջրանցքի երկարության պրոֆիլները

Նիկարագուայի ջրանցքի ընկերությունը այդպես էլ չկարողացավ հավաքել ամբողջ 100 միլիոն դոլար կապիտալը, որն անհրաժեշտ էր ջրանցքի կառուցման համար կամ համոզել ԱՄՆ կառավարությանը ստանձնել դրա շինարարությունը։ 1891 թվականի վերջին ավարտվել էին հետևյալ աշխատանքները. 2 կմ երկարությամբ հողահանման աշխատանքներ են իրականացվել։ 1894 թվականից ի վեր աշխատանքն ավելի արագ է առաջադիմել։

Նիկարագուայի և Պանամայի ջրանցքների միջև ընտրության վերաբերյալ ԱՄՆ Կոնգրեսի վերջնական որոշման վրա ազդել է 1900 թվականին Նիկարագուայի փոստային բաժանմունքի կողմից թողարկված նամականիշների շարքը։ Նրանք պատկերել են ծխացող հրաբուխ «Momotombo»: Սա մեծացրեց մտահոգությունները երկրում հրաբխային ակտիվության վերաբերյալ, որը կարող է սպառնալ նավագնացությանը, և Նիկարագուայի ջրանցքի նախագիծը մնաց չիրականացված։ Այնուամենայնիվ, 1914 թվականին Նիկարագուան և Միացյալ Նահանգները մշակեցին Բրայան-Չամարոյի պայմանագիրը, որը Միացյալ Նահանգներին իրավունք տվեց Նիկարագուայի տարածքում ջրանցք կառուցել։ Այնուամենայնիվ, ԱՄՆ-ը շահագրգռված չէր Նիկարագուայում ջրանցք կառուցելով՝ փորձելով պաշտպանել իր ներդրումները Պանամայի ջրանցքում և թույլ չտալ, որ որևէ այլ համաշխարհային ուժ (հատկապես Միացյալ Թագավորությունը) կառուցել Նիկարագուայի ջրանցքը։ Պայմանագիրը խզվել է 1970 թվականին՝ առանց ջրանցքի կառուցման։

Մինչև 20-րդ դարի սկիզբը, մինչև Պանամայի ջրանցքի բացումը, Նիկարագուան եղել է հիմնական ցամաքային առևտրային ուղին և ապրանքների տարանցման հանգույցը Ատլանտյան և Խաղաղ օվկիանոսում գտնվող օվկիանոսային նավերի միջև։ Միևնույն ժամանակ, Կենտրոնական Ամերիկայով տեխնածին ջրային ճանապարհ կառուցելու գաղափարը մտածվել է պատմության ընթացքում։ Նոր Իսպանիայի գաղութային վարչակազմը նախնական հարցումներ է անցկացրել։ Առաջարկվող երթուղիները սովորաբար անցնում էին Նիկարագուայի, Պանամայի կամ Մեքսիկայի Թեհուանտեպեկի Իսթմուսի վրայով։

2000-ական թվականներ խմբագրել

Նիկարագուայի ջրանցքի կառուցման փորձերի պատմությունը, որը կապում է Կարիբյան ծովը և, հետևաբար, Ատլանտյան օվկիանոսը և Խաղաղ օվկիանոսը, սկսվում է առնվազն 1825 թվականին։ Չնայած Պանամայի ջրանցքի շահագործմանը, որը բացվել է 1914 թվականին, Նիկարագուայի ջրանցքի նկատմամբ հետաքրքրությունը շարունակվում է։ Գլոբալիզացիայի առաջացման, առևտրի և վառելիքի գնի աճի և Պանամայի ջրանցքի սահմանափակումների հետ մեկտեղ ամերիկյան ցամաքային կամրջի վրայով երկրորդ ջրանցքի գաղափարը դարձավ ավելի գրավիչ, և 2006 թվականին Նիկարագուայի նախագահ Էնրիկե Բոլանյոսը, հայտարարեց նման նախագծին շարունակելու մտադրության մասին[19]։ Նույնիսկ Պանամայի ջրանցքի ընդլայնման նախագծի դեպքում, որը սկսեց առևտրային շահագործումը 2016 թվականի հունիսի 26-ին թույլատրելու ժամանակակից «Նոր Պանամաքս» նավերը[20], որոշ նավեր շատ մեծ կլինեն Պանամայի ջրանցքի համար[21]։

2012 թվականի սեպտեմբերի 26-ին Նիկարագուայի կառավարությունը և Հոնկոնգի Նիկարագուայի ջրանցքի զարգացման նորաստեղծ խումբը (HKND) ստորագրեցին փոխըմբռնման հուշագիր, որը պարտավորեցրեց HKND-ին ֆինանսավորել և կառուցել «Նիկարագուայի ջրանցքի և զարգացման նախագիծը»[22] HKND Group-ը մասնավոր ձեռնարկություն է[23]։

Նիկարագուայի կառավարությունը 2013 թվականի հունիսի 13-ին հաստատեց HKND-ի հետ Գլխավոր կոնցեսիոն համաձայնագիրը՝ դրանով իսկ «HKND Group-ին տրամադրելով «միակ իրավունքներ՝ պլանավորելու, նախագծելու, կառուցելու և դրանից հետո Նիկարագուայի Մեծ ջրանցքի և այլ հարակից նախագծերի, ներառյալ նավահանգիստները, շահագործելու և կառավարելու համար, ազատ առևտրի գոտի, միջազգային օդանավակայան և այլ ենթակառուցվածքների զարգացման ծրագրեր»։ HKND-ը Նիկարագուայի կառավարությանը տարեկան կվճարեր 10 միլիոն ԱՄՆ դոլար 10 տարվա ընթացքում, իսկ դրանից հետո եկամտի մի մասը՝ սկսած 1%-ից և ավելանալու ավելի ուշ[24]։ «Stratfor»-ը նշել է, որ 10 տարի հետո սեփականության բաժնետոմսերը պարբերաբար կփոխանցվեն Նիկարագուային, որպեսզի 50 տարի անց Նիկարագուան լինի մեծամասնական բաժնետերը[25]։

«HKND Group»-ը կատարել է զարգացման նախնական ուսումնասիրության փուլ՝ գնահատելու Նիկարագուայում ջրանցքի կառուցման տեխնոլոգիական և տնտեսական նպատակահարմարությունը, ինչպես նաև տարբեր երթուղիների հնարավոր բնապահպանական, սոցիալական և տարածաշրջանային ազդեցությունները[[26]: Ջրանցքը և հարակից այլ նախագծերը կֆինանսավորվեն ներդրողների կողմից ամբողջ աշխարհում և աշխատատեղեր կստեղծեն Նիկարագուայի և Կենտրոնական Ամերիկայի այլ երկրների համար[27]։

HKND Group-ի կողմից իրականացված առևտրային վերլուծության նախնական արդյունքները ցույց են տալիս, որ արևելք-արևմուտք առևտրի և նավերի չափերի աճի համակցված ազդեցությունը կարող է համոզիչ փաստարկ ներկայացնել Կենտրոնական Ամերիկայում երկրորդ ջրանցքի կառուցման համար, որը զգալիորեն ավելի մեծ է, քան ընդլայնված Պանամայի ջրանցքը։ Ակնկալվում է, որ 2020-ական թվականներին համաշխարհային ծովային առևտրի աճը կհանգեցնի գերբեռնվածության և Պանամայի ջրանցքով տարանցման հետաձգման՝ առանց միջանցքի միջով լրացուցիչ երթուղու, իսկ մինչև 2030 թվականը Նիկարագուայի ջրանցքը կարող է սպասարկել առևտրի ծավալը կաճի 240%-ով[28]։

2013 թվականի հունիսի 10-ին «Associated Press»-ը հայտնեց, որ Ազգային ժողովի Ենթակառուցվածքների հանձնաժողովը գրեթե միաձայն քվեարկել է նախագծի օգտին, չորս անդամներ ձեռնպահ են մնացել[29]։ Հունիսի 13-ին Նիկարագուայի օրենսդիր մարմինն ընդունեց կոնցեսիոն տրամադրող օրենսդրությունը[30]։ Հունիսի 15-ին Նիկարագուայի նախագահ Դանիել Օրտեգան և «HKND Group»-ի միլիարդատեր նախագահ Վան Ջինգը ստորագրեցին կոնցեսիոն պայմանագիր, որը «HKND Group»-ին իրավունք տվեց կառուցել և կառավարել ջրանցքը և հարակից նախագծերը 50 տարի ժամկետով[31]։ «HKND Group»-ի մամուլի հաղորդագրության մեջ ասվում էր. «HKND Group-ը հաջողությամբ ձեռք է բերում Նիկարագուայի Մեծ ջրանցքը զարգացնելու և կառավարելու բացառիկ իրավունքը 100 տարի շարունակ»[32]։

Վանգը 2013 թվականի հունիսին կայացած մամուլի ճեպազրույցի ժամանակ հայտարարեց, որ ինքը հաջողությամբ ներգրավել է համաշխարհային ներդրողներին 40 միլիարդ դոլար արժողությամբ նախագծի մեջ[33]։ 2014 թվականի հունվարին Վանգը և Նախագահ Օրտեգան հայտարարություն տարածեցին, որ նախագծի շինարարությունը կսկսվի 2014 թվականի դեկտեմբերին, և որ այն կավարտվի 2019 թվականին[34]։

2014 թվականի հուլիսի 7-ին 278 կիլոմետր (173 մղոն) երթուղի դեպի Նիկարագua Canal-ը հաստատվեց[35]։ Երթուղին սկսվում է Խաղաղ օվկիանոսի կողմից Բրիտո գետի գետաբերանից, անցնում Նիկարագուա լճով և ավարտվում Կարիբյան ծովի Պունտա Գորդա գետով։ Առաջարկվող ջրանցքը կունենա 230-ից 520 մետր լայնություն և 27,6 մետր (91 ֆուտ) խորություն։ «The Toronto Star»-ը նշում է, որ չինացի ինժեներ Դոնգ Յուն Սոնգն ասել է, որ ջրանցքի նախագծումը պահանջում է 400 քառակուսի կիլոմետր (150 քառակուսի մղոն) արհեստական ​​լիճ ստեղծել[36]։ Ջրանցքի հսկա դարպասները լցնելու ջուրը կգա արհեստական ​​լճից, ոչ թե Նիկարագուայի լճից։

Դանիել Օրտեգան, որի կառավարությունը մեկ շաբաթվա ընթացքում հաստատել է համաձայնագիրը 2013 թվականի հունիսին, ըստ տեղեկությունների, ջրանցքն ընկալել է որպես Նիկարագուայի հեղափոխության երկրորդ փուլ՝ կանխատեսելով, որ այն կհանի Նիկարագուային աղքատությունից և կբերի 250,000 աշխատատեղերի ստեղծմանը, սակայն «HKND» ասաց, որ նախագիծը կստեղծի 50,000 աշխատատեղ, թեև մոտ կեսը կգա արտասահմանից, հիմնականում՝ Չինաստանից[36]։

«Moscow Times»-ը 2014-ին զեկուցեց, որ Ռուսաստանը պատրաստ է օգնել Նիկարագուայի ջրանցքի կառուցմանը՝ նախագիծը մասամբ դիտարկելով որպես տարածաշրջանում ռազմավարական շահերը հետապնդելու հնարավորություն[37]։ Շինարարությունը պետք է սկսվեր 2014 թվականի դեկտեմբերի 29-ին[38], և պաշտոնապես մեկնարկեց մեկ շաբաթ առաջ։ Այնուամենայնիվ, Նիկարագուայի անկայուն կլիմայի և սեյսմիկ ակտիվության պատճառով, իրագործելիության հետ կապված մտահոգություններ են առաջացել ծրագրի ապագայի վերաբերյալ[39]։ 2015 թվականի նոյեմբերին HKND-ն հայտարարեց, որ դարպասների և պեղումների կառուցումը հետաձգվելու է մինչև 2016 թվականի վերջ՝ դիզայնը ճշգրտելու համար[40]։

Նիկարագուայի ջրանցքի նախագծում գործարար մրցակցությունը մեծապես ուժեղացավ 2014 թվականի վերջին։ «China Harbor Engineering Company» փորձառու շինարարական ընկերությունն առաջարկեց նախագծել, կառուցել և ֆինանսավորել դարպասների չորրորդ փաթեթը Պանամայում, որտեղ բացեց տարածաշրջանային գրասենյակ։ Եթե ​​կառուցվի Նիկարագուայի առաջարկվող ջրանցքը, այն լայնությամբ կանցնի շատ ավելի կարճ տարածություն և դեռ կարժենա ընդամենը 10 միլիարդ դոլար՝ ըստ ընկերության պնդումների։ Պանաման ավելի լավ ֆինանսական իրավիճակում է, քան Նիկարագուան, որպեսզի իրեն թույլ տա ստանձնել այս նախագիծը, քանի որ նա արդեն ունի եկամուտների հոսք իր գոյություն ունեցող ալիքներից[41]։

Ուսումնասիրվել են այլընտրանքային դրդապատճառները և այլ ծրագրեր,որոնք առաջնահերթություն են ստացել ջրային տրանսպորտի ձեռնարկության համեմատությամբ։ «Bloomberg»-ը 2015 թվականին զեկուցեց, որ «դավադրության տեսությունները շատ են», այդ թվում՝ նախագիծը Օրտեգայի կողմից հողի գրավումն էր, ընտրություններում աջակցությունը «ձեռք բերելու» Օրտեգայի փորձը և տարածաշրջանում ազդեցություն ձեռք բերելու չինական ծրագրի մի մասը[42]։

Մինչև 2016 թվականի նոյեմբերը ջրանցքի հանձնաժողովի նախագահ Մանուալ Քորոնել Կաուտցն ասաց. «Մեր ժամանակացույցի համաձայն՝ մինչև տարեվերջ մենք պետք է մեծ աշխատանքներ սկսենք»։ Այնուամենայնիվ, «Confidencial» թերթի խմբագիր Կառլոս Ֆերնանդո Չամորոն ասաց. «Եթե Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետությունը առաջ չգնա, դա տեղի չի ունենա։ Վան Ջինգը չունի այն համբավը, որը կարող է առաջ տանել դա։ Եթե դա միայն նա է, ապա դրա հավանականությունը զրոյական է, եթե ՉԺՀ-ն ներխուժի, ապա դա մեծ հավանականություն է»։

Ֆինանսական դժվարություններից հետո HKND-ը վերջապես փակեց իր գլխավոր գրասենյակը Չինաստանում 2018 թվականի ապրիլին՝ չթողնելով ոչ մի փոխանցման հասցե կամ հեռախոսահամար, որը հասանելի լիներ[43]։

Ընդդիմություն խմբագրել

Ջրանցքի կառուցման դեմ բողոքի ցույցեր տեղի ունեցան դրա մեկնարկի պաշտոնական արարողությունից անմիջապես հետո։ Ֆերմերները մտավախություն ունեին, որ դա կարող է հանգեցնել նրանց վտարման և հողերի օտարմանը։

2013 թվականին ջրանցքի մասին ընդունված 840 օրենքի համաձայն՝ 2900 կմ2 (1100 քառակուսի մղոն) հողերի հսկայական օտարումները ներառում են յոթ ենթածրագրերի իրականացման կոնցեսիա, այդ թվում՝ նավահանգիստներ, նավթատարներ, ազատ առևտրի գոտիներ և զբոսաշրջային գոտիների զարգացում և կարող էր իրացվել ազգային տարածքի ցանկացած մասում[44][45]։ Մասնավորապես, այս օրենքը մերժում է օտարման որոշման դեմ բողոքարկելու ցանկացած իրավունք և նախատեսում է փոխհատուցման ծաղրական մակարդակ[45]։ Այն նաև թույլ է տալիս ներդրողին (HKND) գնել և վաճառել իր իրավունքները տարբեր ենթածրագրերի նկատմամբ «մաս-մաս», որը բարձր շահութաբերություն էր ապահովում[45]։ Սա կոչվում է «հողերի զավթում» և առաջացրել է բողոքի ցույցեր[46][47], և անվտանգության ուժերի դեմ որոշ դաժան առճակատումներ[48]։ Ակտիվիստները նշեցին, որ ջրանցքի պայմանագիրը սահմանվել է, որ այն պետք է լուծարվի 72 ամսում, եթե ներդրողը գումար չի ստացել նախագիծը սկսելու համար. այդ ժամկետը եղել է 2019 թվականի հունիսի 14-ը, ուստի պնդում են, որ 840 օրենքը պետք է ուժը կորցրած ճանաչվի[49]։

Ընդդիմության առաջնորդ Էլիզեո Նունյեսը գործարքն անվանել է «աշխարհի խոշորագույն միջազգային խարդախություններից մեկի մաս»։ Իրավական վիճարկումները, որ գործարքը խախտում է սահմանադրական իրավունքները, մերժվել են Նիկարագուայի Գերագույն դատարանի կողմից, և Նիկարագուայի Սահմանադրության հետահայաց վերաշարադրումը HKND-ին դուրս է թողել իրավական վիճարկումից[50]։ HKND-ին իրավունք է տրվել օտարել հողատարածքը ջրանցքի յուրաքանչյուր կողմում՝ 5 կմ (3,1 մղոն) սահմաններում և գույքի համար վճարել միայն կադաստրային, այլ ոչ շուկայական արժեքը։ Վանգը, այնուամենայնիվ, խոստացավ վճարել արդար շուկայական արժեքը[51]։ Տեղահանված մարդկանց թվի հաշվարկները տատանվում են 29000-ից[52] մինչև 100000-ից ավելի։ Նախատեսվող օտարումներին դեմ կան տեղական հակազդեցության նշաններ[53]։ Ըստ ակտիվիստ առաջնորդի, 2014 թվականի դեկտեմբերին Ռիվասում տեղի ունեցած անկարգությունները՝ ջրանցքի կառուցմանը ի հակակշիռ,երկու ցուցարարների մահվան պատճառ դարձան, թեև երբեք որևէ ապացույց չներկայացվեց նրա պնդումը հիմնավորելու համար[53]։ CIDH-ը՝ Նիկարագուայի Մարդու իրավունքների հանձնաժողովը, խստորեն քննադատել է կառավարությանը՝ քաղաքացիների վրա ծրագրի ազդեցությունը չքննելու համար՝ այն պնդումների ֆոնին, որ քաղաքացիները ներգրավված չեն եղել որոշումների կայացման մեջ[54]։ Բրիտանական «ERM» ընկերությունը, որն իրականացրել է Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատումը, պնդում է, որ խորհրդակցություններ է անցկացրել շուրջ 6000 մարդկանց հետ իր ծրագրված երթուղու երկայնքով գտնվող համայնքներում[55] և գնահատել է, որ մոտ 30,000 մարդու ունեցվածքի վրա կազդի[55]։ Ազգային կարծիքի հարցումները ցույց են տալիս, որ նախագծին աջակցությունը կազմում է մոտ 70%[55]։

Բողոքի ցույցեր Դանիել Օրտեգայի դեմ խմբագրել

Նիկարագուայի նախագահ Դանիել Օրտեգայի և նրա կառավարության կողմից իրականացվող գործողությունների, ընդդիմության կազմաքանդման և խաղաղ ցուցարարների նկատմամբ բռնություններն սկսվեցին։ Բողոքի ցույցերը սկսվել են 2014 թվականին, երբ պատրաստվում էր սկսել Նիկարագուայի ջրանցքի շինարարությունը, և մի քանի հարյուր ցուցարարներ փակել են ճանապարհները և բախվել ոստիկանության հետ ջրանցքի հիմնարկեքի ժամանակ։ Տասնյակ հազարավոր նիկարագուացիներ սկսեցին բողոքել նախագահ Օրտեգայի դեմ՝ իրենց կարծիքով կոռումպացված ընտրական համակարգի համար։

Բողոքի ցույցերը վերսկսվել են 2018 թվականի ապրիլին՝ Նիկարագուայի սոցիալական ապահովության ինստիտուտի սոցիալական ապահովության բարեփոխման մասին Օրտեգայի վարչակազմի հրամանագրից հետո՝ ավելացնելով հարկերը և նվազեցնելով նպաստները։ Ոստիկանությունն ու կիսառազմական խմբերը հարձակվել են անզեն ցուցարարների վրա և սպանել նրանց, ինչը ստիպել է մարդկանց ոտքի կանգնել։ Հինգ օր մահացու անկարգություններից հետո Օրտեգան հայտարարեց բարեփոխումները չեղարկելու մասին։ Այդ ժամանակվանից ի վեր Օրտեգան բախվել է իր կառավարության պատմության մեջ ամենամեծ բողոքի ցույցերին, ընդ որում բողոքի շարժումը տարածվել է Օրտեգային ընդհանրապես դատապարտելու և նրա հրաժարականի պահանջով։ Բողոքի ակցիաները շարունակվել են 2018 թվականին և դրանից հետո։

Իրադարձությունների ժամանակացույց խմբագրել

2014 խմբագրել

Բողոքի ցույցերը սկսվեցին 2014 թվականի դեկտեմբերի 24-ին, տեղի ունեցան բախումներ, Կամպեսինոյի ցուցարարները ձերբակալվեցին և իբր ծեծի ենթարկվեցին Նիկարագուայի իշխանությունների կողմից։ Ցուցարարներից 47-ը և նրանց առաջնորդները ձերբակալվեցին։ Հաղորդվում էր, որ կառավարությունը խուզարկում էր տարածքի յուրաքանչյուր տուն՝ գտնելու բողոքի ցույցերին մասնակցածներին։ Դեկտեմբերի 26-ին ցուցարարները ցույցի դուրս եկան Էլ Չիպոտե բանտի մոտ և բախվեցին մոտոցիկլետներով սանդինիստ երիտասարդների հետ, իսկ որոշ ցուցարարներ ազատ արձակվեցին նույն օրը։ Դեկտեմբերի 30-ին «Campesino»-ի ղեկավարները ազատ արձակվեցին Էլ Չիպոտե բանտից։

Անկախ ազատական ​​կուսակցության անդամները նույնպես սկսեցին ամեն չորեքշաբթի բողոքի ցույցեր անցկացնել՝ պահանջելով ընտրական օրենսդրության բարեփոխումներ[56]։ Ըստ Նիկարագուայի սոցիոլոգ Մանուել Օրտեգա Հեգի, նախագահ Օրտեգայի դեմ բողոքի ցույցերը «ներգրավում են ավելի լայն խմբերի, ինչպիսիք են կամպեզինոսները», որոնք պաշտոնապես դաշնակից էին Օրտեգայի հետ, ինչպես նաև «շատերը, ովքեր համակրում են կառավարությանը», նշելով, որ նրանք, ովքեր ցույց են անում, «Քաղաքական կուսակցություններից այն կողմ» են։ Նա այնուհետև նշում է, որ քանի որ Նիկարագուացիները դուրս են մնացել երկխոսությունից, որ «նրանց միակ միջոցը փողոց դուրս գալն է»։

2015 խմբագրել

Հունվար խմբագրել
 
Ցուցարարները պահանջում են մամուլի ազատություն, 2015 թվականի հունվարի 29-ին

Օմետեպեում բնակիչները ողջունեցին Նիկարագուայի կառավարության բժշկական թիմին «Դավաճան Օրտեգա, ոչ մի սուտ» գրությամբ պաստառով, իսկ շրջանի ակտիվիստներն ասացին, որ բժշկական թիմը ցանկանում էր միայն նրանց նույնականացման քարտերի համարները, որպեսզի կարողանան ցույց տալ, որ «դուք իբր ջրանցքի կողմնակից եք»։

Հունիս խմբագրել

Հունիսի 14-ին հազարավոր նիկարագուացիներ բողոքի ցույց էին կազմակերպել, որոնց մոտ 15,000 - 30,000 մարդ մասնակցեց Ջույգալպայում տեղի ունեցող ցույցերին։ Բողոքի ակցիան հիմնականում բաղկացած էր «գյուղացիներից», և կազմակերպիչները զարմացած էին, որ ցուցարարների թիվը գերազանցեց իրենց ակնկալած 10000-ը[57]։

Հուլիս խմբագրել

Հուլիսի 8-ին Մանագուայում մոտ 200 ցուցարարներ ցույց են անցկացրել՝ ընդդեմ ընտրական օրենսգրքի և կանոնների, որոնք «նպաստում են Օրտեգայի Սանդինիստական ​​կուսակցությանը», կոտրեցին «Associated Press»-ի լուսանկարչի տեսախցիկի ոսպնյակը[58]։ Անկախ Լիբերալ կուսակցության մոտ ինը պատգամավորներ նույնպես ձերբակալվեցին, իսկ ավելի ուշ ազատ արձակվեցին[59]։ Հուլիսի 15-ին մոտ 300 ցուցարարներ մասնակցեցին ամենշաբաթյա բողոքի ակցիային Մանագուայում, որում ընդգրկված էին ոչ միայն Անկախ ազատական ​​կուսակցությունը, այլև Սանդինիստական ​​նորացման շարժման անդամները, ի թիվս այլոց, դժգոհելով կառավարության գործողություններից։ Նիկարագուայի իշխանությունները նաև կանգնեցրին ցուցարարներ տեղափոխող մի քանի ավտոբուսներ, քանի որ նրանք պետք է մասնակցեին բողոքի ակցիային, և որոշ մարդիկ ժամանակավորապես կալանավորվեցին։

2016 խմբագրել

Հունվար խմբագրել

Հունվարի 9-ին տեղի ունեցավ 56-րդ բողոքի ցույցը, երբ հարյուրավոր ֆերմերներ հավաքվեցին Լա Ֆոնսեկայում՝ պահանջելով չեղյալ համարել 840-րդ օրենքը՝ Նիկարագուայի ջրանցքի կառուցումը թույլատրող օրենքը։ Ցույցերի ընթացքում տեղի ունեցավ նաև ջրանցքի նկատմամբ դժգոհությունը ներկայացնող ստորագրահավաք[27][60]։

Ապրիլ խմբագրել

Ապրիլի 22-ին հազարավոր նիկարագուացիներ բողոքի ցույց են անցկացրել Մանագուայում, իսկ ֆերմերների խմբի ղեկավար Խոսե Չավարիան հայտարարել է, որ ցուցարարները շարունակելու են պայքարել Նիկարագուայի ջրանցքի դեմ[61]։

Հունիս խմբագրել

Հունիսի 14-ին ԱՄՆ-ի երկու դիվանագետներ և մի պրոֆեսոր վտարվեցին Նիկարագուայից ջրանցքի վերաբերյալ կատարած հետազոտությունների պատճառով, և նախագահ Օրտեգան հայտարարեց․«Մեր կառավարությունը ստիպված էր արտաքսել երկու մարդու, որոնք լինելով ԱՄՆ-ի պետական պաշտոնյաներ, առանց Նիկարագուայի կառավարության իմացության կամ համաձայնեցման, իրականացրել են Նիկարագուայի կառավարության իրավասություն[62]։ Հունիսի 25-ին հինգ օտարերկրյա ակտիվիստներ արտաքսվեցին՝ պայթուցիկ նյութեր պահելու համար, այն բանից հետո, երբ փոքրիկ հրդեհ էր բռնկվել այն տանը, որտեղ սովորեցնում էին փայտի վառարաններից օգտվել[63]։ Այնուհետև Միացյալ Նահանգների կառավարությունը հունիսի 29-ին իր զբոսաշրջիկ-քաղաքացիներին նախազգուշացրեց՝ բողոքի հետ կապված Նիկարագուայի կառավարության արձագանքի մասին, որը ենթադրում էր օտարերկրյա այցելուների արտաքսում։

Նոյեմբեր խմբագրել

2016 թվականի նոյեմբերի 29-ին Նիկարագուայի իշխանությունները դիմադրությամբ դիմավորեցին դեպի մայրաքաղաք Մանագուա գնացող ցուցարաներին[64] : Նուևա Գվինեայի Մանագուայից 300 կմ (190 մղոն) հեռավորության վրա գտնվող ելակետում բողոքի ցույցերը վերածվեցին բախումների, որոնց արդյունքում տասնմեկ մարդ վիրավորվեց[65]։

2017 խմբագրել

Ապրիլ խմբագրել

Մանագուայից արևելք գտնվող Ջուիգալպա քաղաքի ոստիկանությունը կանխել է 2017 թվականի ապրիլի 22-ին բողոքի ցույցերի մասնակից մեքենաների շարժը, որի արդյունքում ձերբակալվել է առնվազն 20 ցուցարար[66]։

 
Ցուցարարների բազմություն Մանագուայում 2018 թվականի ապրիլի 24-ին

Հաղորդում ջրանցքի նախագծի ավարտի մասին խմբագրել

Ներդրող Վանգը ֆինանսական անհաջողություններ ունեցավ՝ կապված Նիկարագուայի նախագծի հետ՝ կորցնելով իր զուտ արժեքի 80%-ը 2015–2016 թվականի Չինաստանի ֆոնդային բորսայի խառնաշփոթի ժամանակ։ 2017 թվականի մարտին «Havana Times»-ը զեկուցեց, որ Նիկարագուայում Վանգի շահերը կարգավորող հասարակայնության հետ կապերի գործակալությունը բաց է թողնվել՝ նախագծի վերաբերյալ որևէ զարգացումների բացակայության դեպքում, և Վանգը երկրում չի եղել ավելի քան երկու տարի[67]։ 2017 թվականի մայիսին «PanAm Post»-ը նշել է, որ «ոչ մի կոնկրետ գործողություն չի ձեռնարկվել նախագիծը սկսելու համար» և որ նախագիծը կա՛մ «կաթվածահար է եղել, կա՛մ գոյություն չունի»"[68]։ 2017 թվականին «անորոշ ժամանակով հետ է մղվել», թեև կառավարությունը 2017 թվականի ապրիլին թարմացրել է ծրագրի բնապահպանական թույլտվությունը[69]։

2018 թվականի փետրվարին Նիկարագուայի «Interoceanic Grand Canal Authority»-ի ղեկավար Մանուել Կորոնել Կաուտցը «Agence France Presse»-ին հայտնել է, որ ջրանցքի վրա աշխատանքը դեռ շարունակվում է, բայց մինչ այդ վերլուծաբաններն ու ակտիվիստները լայնորեն դիտում էին ջրանցքի նախագիծը որպես չգործող, քանի որ Չինաստանը փոխել էր իր ներդրումները՝ կենտրոնանալով Պանամայի վրա, որը Նիկարագուայի ջրանցքի գլխավոր մրցակիցն է։ Ֆինանսական դժվարություններից հետո HKND-ն վերջապես փակեց իր գրասենյակները 2018 թվականի ապրիլին՝ չթողնելով ոչ մի փոխանցման հասցե կամ հեռախոսահամար։

Օրենսդրությունը չեղյալ համարելու 60% ձայնի բացակայության դեպքում HKND-ն պահպանում է 2013 թվականի օրենքով սահմանված իրավական զիջումները, ներառյալ Նիկարագուայի այլ ենթակառուցվածքային նախագծերի համար՝ներառյալ նավահանգիստները, ճանապարհները, երկաթուղին և օդանավակայանը։

Նկարագրություն խմբագրել

 
Նիկարագուա լիճը կլիներ Նիկարագուայի ջրանցքի կենտրոնական հատվածը

Շինարարական ընկերությունը տրամադրել է ծրագրի նկարագրությունը բաց կոդով վերանայման համար՝ թվագրված 2014 թվականի դեկտեմբերին[70]։ Ջրանցքը, ինչպես նախատեսված էր, կունենար 259,4 կիլոմետր (161,2 մղոն) երկարություն և կունենար երեք հատված։ Արևմտյան ջրանցքը Բրիտոյից անցնում է Խաղաղ օվկիանոսով մինչև Ռիո Բրիտո հովիտը, հատում մայրցամաքային բաժանումը և Ռիո Լաս Լաջասի հովտով անցնելուց հետո մտնում է Նիկարագուա լիճը, դրա երկարությունը կկազմի 25,9 կիլոմետր (16,1 մղոն)։ Նիկարագուա լճի հատվածը ունի 106,8 կմ (66,4 մղոն) երկարություն և անցնում է Սան Խորխեից 4 կմ (2,5 մղ) հարավից մինչև Սան Միգելիտոյից 8 կմ (5,0 մղոն) հարավ։ Արևելյան ջրանցքը կլինի ամենաերկար հատվածը՝ 126,7 կմ (78,7 մղոն) և կկառուցվի Ռիո Տյուլե հովտի երկայնքով Կարիբյան լեռնաշխարհի միջով մինչև Ռիո Պունտա Գորդա հովիտ՝ Կարիբյան ծովը հանդիպելու համար։ Լճի հատակում պետք է ալիք փորվի, քանի որ այն բավականաչափ խոր չէ, որպեսզի խոշոր նավերը անցնեն ջրանցքով։

Ե՛վ Արևմտյան ջրանցքը, և՛ Արևելյան ջրանցքը կունենան մեկ դարպաս՝ 3 անընդմեջ խցիկներով, որպեսզի նավերը բարձրացնեն Նիկարագուա լճի մակարդակին, որի ջրի միջին բարձրությունը 31,3 մ է (103 ֆուտ), 30,2 և 33,0 մ միջակայքը (99,1) և 108,3 ֆտ)։ Արևմտյան Բրիտո Լոքը գտնվում է Խաղաղ օվկիանոսից 14,5 կմ (9,0 մղոն) ցամաքի վրա, իսկ արևելյան Կամիլո Լոքը՝ Կարիբյան ծովից 13,7 կմ (8,5 մղոն) հեռավորության վրա։ Փականների յուրաքանչյուր խցիկի չափերն են՝ 520 մ երկարություն, 75 մ (246 ֆուտ) լայնություն և 27,6 մ (91 ֆուտ) շեմի խորություն։ Քանի որ դարպասները սովորաբար սահմանում են նավերի չափերի սահմանը, որոնց հետ կարելի է վարվել, Նիկարագուայի ջրանցքը թույլ կտար անցում կատարել ավելի մեծ նավերի, քան նրանք, որոնք անցնում են Պանամայի ջրանցքով։ Համեմատության համար Պանամայի ջրանցքը, 2016 թվականի ընդլայնումից հետո, ունի ընդամենը 427 մ երկարություն, 55 մ (180 ֆուտ) լայնություն և 18,3 մ խորություն։

Նիկարագուայի լճից ոչ մի ջուր չի նախատեսվում օգտագործել դարպասները ողողելու համար. ջուրը կգար տեղական գետերից և կվերամշակվեր՝ օգտագործելով ջրախնայող ավազանները։ Կամիլոյի դարպասը պետք է կառուցվեր վերին Պունտա Գորդա գետի նոր ամբարտակի մոտ, որը ստեղծում է ջրամբար։ Այս Ատլանտայի ջրամբարը (կամ Ատլանտա լիճը) կունենա 395 կմ2 մակերես (153 քառակուսի մղոն)։ Ատլանտայի ջրամբարից դեպի արևմուտք, Ռիո Ագուա Զարկան պատնեշի կենթարկվեր երկրորդ ջրամբար ստեղծելու համար։ Այս ջրամբարը կունենար 48,5 կմ2 (18,7 քառակուսի մղոն) մակերես և 1100×106 լ (290×106 ԱՄՆ գալար)։ Ամբարտակի մոտ կկառուցվի հիդրոէլեկտրակայան և կստեղծեր ավելի քան 10 մեգավատ հզորություն, որը կօգտագործվի «Camilo Lock»-ի շահագործման համար։ Երկու դարպասները նաև միացված կլինեն երկրի էլեկտրացանցին և կունենան պահեստային գեներատորի հնարավորություններ։ Ենթադրվում էր, որ յուրաքանչյուր դարպաս կօգտագործեր մոտ 9 մեգավատ հզորություն։

Յուրաքանչյուր օվկիանոսային ջրանցքի մուտքի մոտ կկառուցվեին բեկորներ և նավահանգիստներ։ Խաղաղօվկիանոսյան նավահանգիստը կոչվելու է Բրիտո նավահանգիստ, իսկ Կարիբյան նավահանգիստը՝ Ագիլա նավահանգիստ։ Սկզբում այս երկու նավահանգիստները կօգնեին շինարարության ընթացքում, իսկ հետո դարձան միջազգային նավահանգիստներ։ Դրանց նախագծային հզորությունը համապատասխանաբար կազմել է 1,68 մլն TEU/տարեկան և 2,5 մլն TEU/տարի։ Կորինտո և Բլյուֆիլդս նավահանգիստների գոյություն ունեցող նավահանգիստները կբարելավվեին, որպեսզի հնարավորություն ընձեռվի նյութերի առաքումը կառուցվող մուտքի նավահանգիստներ։ Վառելիքի պահեստավորման վայրերը կտեղակայվեն երկու նավահանգիստներում։ Արևելյան և Արևմտյան ջրանցքների մուտքերի մոտ կկառուցվեն չորս փարոսներ։ Բացի այդ, ծովի մուտքի ալիքը երկու կողմից կնշված կլիներ մեծ առագաստանավով մոտ 3 կիլոմետր (2 մղոն) ծովից, և 2 թեթև բոյով կնշանակեր անցումը Նիկարագուա լճով։

Երբ կշարունակվեր ջրանցքի շինարարությունը, կստեղծվեր նաև ազատ առևտրի գոտի՝ առևտրային օբյեկտներով, ինչպես նաև զբոսաշրջային հյուրանոցներ և Ռիվասում միջազգային օդանավակայան կկառուցվի։

Նախատեսվել են համապատասխան ճանապարհների բարեկարգում։ Համաամերիկյան մայրուղին կամրջով կանցներ ջրանցքը։ Նիկարագուա 25-րդ երթուղին (Ակոյապա-Սան Կառլոս) Նիկարագուա լճի արևելյան կողմում պետք է լաստանավային ծառայություն ստանա։ Երկու նավահանգիստները կունենան հանրային ճանապարհային կապեր։ «HKND»-ը նախատեսում է կառուցել մասնավոր խճաքարի սպասարկման ճանապարհ ջրանցքի երկու կողմերում։

2020 թվականին աշխատուժի հաշվարկը կազմում էր 3700 մարդ, իսկ 2050 թվականին՝ 12700 մարդ, երբ երթևեկությունն ավելացել էր։

Տարանցման ժամանակը կկազմի մոտ 30 ժամ։ Նախատեսվում էր, որ մինչև 2020 թվականը ջրանցքով տարեկան կանցնի 3576 նավ։ Ակնկալվում էր, որ տարանցման տոկոսադրույքը կավելանա մինչև 2030 թվականը մինչև 4138, իսկ մինչև 2050 թվականը մինչև 5097։ Համեմատության համար նշենք, որ Պանամայի ջրանցքը 2009 թվականին սպասարկել է 12,855 տարանցում[71]։

Շինարարություն խմբագրել

Էական շինարարություն տեղի չի ունեցել[72]։ Խաղաղ օվկիանոսի նավահանգստի կառուցումից հետո ոչ մի «խոշոր աշխատանք», ինչպիսին է հողահանումը, չէր նախատեսվում։

Վանգի և նրա «HKND»-ի փորձի ակնհայտ բացակայությունը լայնածավալ ճարտարագիտության մեջ նշվում էր որպես ռիսկ։

2014 թվականի դեկտեմբերի 22-ին Վանգը հայտարարեց, որ շինարարությունը սկսվել է Նիկարագուայի Ռիվաս քաղաքում։ Վանգը ելույթ է ունեցել Բրիտո քաղաքում «Interoceanic Grand Canal»-ի առաջին աշխատանքների մեկնարկի արարողության ժամանակ։ Նոր ջրուղու կառուցումը պետք է իրականացվեր «HKND Group»-Հոնկոնգում տեղակայված «HK Nicaragua Canal Development Investment Co Ltd.»-ի կողմից, որը վերահսկվում է Վանգի կողմից[73]։ 2015 թվականին «HKND-»ի հայտարարած ծրագրերի համաձայն՝ նախագիծը ենթադրում էր ջրանցքի, ինչպես նաև օժանդակ ենթակառուցվածների զարգացում և կառուցում[74]։ Կլինեին չորս հիմնական փուլեր. նախաշինարարական փուլը ներառում էր թույլտվություններ ստանալը, հողատարածքների և տեխնիկայի ձեռքբերումը և նախագծերի և պլանների վերջնական մշակումը։ Շինարարության վաղ փուլը, որը սկսվել է 2014 թվականի դեկտեմբերին, տևել է մինչև 2015 թվականի սեպտեմբեր։ Այն ապահովեց մուտքը շինհրապարակներ, սակայն այն չապահովեց կարևոր ենթակառուցվածքը և չմոբիլիզացրեց աշխատուժը։ Շինարարության փուլում՝ 2015 թվականի սեպտեմբերից մինչև 2020 թվականի մարտը, ջրանցքը կփորվեր և դարպասները կկառուցվեին ուղեկցող ենթակառուցվածքների հետ միասին։ Գործարկման փուլը, որը նախատեսված էր 2020 թվականի ապրիլից մինչև 2020 թվականի հունիսը, ներառում էր դարպասի փորձարկում և քարշակային նավակների օպերատորների ուսուցում։

«HKND»-ն նախագիծը նկարագրել է որպես պատմության մեջ ամենախոշոր քաղաքացիական հողատարածք։ Դրա մեծ մասը բաղկացած կլիներ չոր փորումից՝ ջրանցքը ձևավորելու համար՝ մոտ 4019 մկմ քար և հող։ Կկատարվեր 739 ՄԿՄ քաղցրահամ ջրերի հողահանում (Նիկարագուա լիճ) և 241 ՄԿՄ ծովային հողահանումներ։ Օվկիանոսային մուտքի ջրանցքի ծովային հողահանումը կպահանջվի Խաղաղ օվկիանոսի կողմից 1,7 կմ (1,1 մղոն) և Կարիբյան ծովում 14,4 կմ (8,9 մղոն)։ Հորատման նյութերի հեռացումը պետք է իրականացվեր ջրանցքի երկայնքով հատուկ նշանակված հեռացման վայրերում, սովորաբար ջրանցքից 3 կմ (1,9 մղոն) հեռավորության վրա։

Ծրագրին աջակցելու համար նախատեսվում էր երկու բետոնի գործարան և պողպատի գործարան։ Թեև ցեմենտը, հավանաբար, ներկրված կլիներ, շինարարական ագրեգատները պետք է ստացվեին երկու կողպեքների մոտ գտնվող տեղական քարհանքերից։

«HKND»-ի գնահատմամբ՝ հինգ տարվա շինարարության ընթացքում կաշխատեն մոտ 50,000 մարդ, որոնցից մոտ կեսը Նիկարագուայից է, 25%-ը՝ Չինաստանից, իսկ մնացածը՝ տարբեր այլ երկրներից։ 1400 աշխատողները կլինեին գրասենյակային կամ վարչական պաշտոններում, իսկ մնացածը՝ դաշտում։ Կառավարման գրասենյակները վարձակալվելու կամ գնվելու են Ռիվասի մոտ։ Աշխատողները կապրեն ինը ճամբարներից մեկում, որը բացի սննդից և ապաստանից կապահովի նաև առողջապահություն և անվտանգություն։ Սրանք «փակ» ճամբարներ են, այսինքն՝ աշխատողները չեն կարող լքել ճամբարը, եթե չմասնակցեն կազմակերպված գործունեությանը։ Աշխատանքային գրաֆիկը նախատեսում է 12-ժամյա հերթափոխ՝ շաբաթական 7 օր։ Տնային աշխատողներն աշխատում են երկու շաբաթ և ստանում են մեկ շաբաթ արձակուրդ, մինչդեռ օտարերկրյա աշխատողները 6 շաբաթ են աշխատում և ստանում են 2 շաբաթ արձակուրդ (կառավարում) կամ 22 շաբաթ արձակուրդ, 4 շաբաթ արձակուրդ (կապույտ օձիքի աշխատողներ)։

2015 թվականի սեպտեմբերի 2-ին Պանգ Վայ Կվոկը («HKND Group»-ի գործադիր փոխնախագահ) հարցազրույց է տվել նիկարագուացի լրագրող Կառլոս Սոլիսի հետ և ասել, որ տարվա ընթացքում ջրանցքի նախագծում կարող է աշխատել մինչև 3000 մարդ։ Այնուամենայնիվ, աշխատուժը կախված է պայմանագրի հայտի հաղթողից, և Կվոկն ասաց, որ աշխարհում ցանկացած մարդ իրավասու է աշխատել ջրանցքի վրա[75][76]։

Ֆինանսավորում խմբագրել

Ծրագրի ծախսերը գնահատվել են 40-ից 50 միլիարդ ԱՄՆ դոլարի սահմաններում[77][78]։ Բացի Վանգի կողմից սկզբնավորման ժամանակ տրամադրված մասնավոր գումարներից, ներդրողների կողմից ակնկալվում էր ֆինանսական աջակցության հետագա հոսք։ Հաղորդվում էր, որ «IPO»-ն պատրաստվում էր մինչև 2014 թվականի վերջը[79]։ «XCMG»՝ պետական ​​սեփականություն հանդիսացող չինական շինարարական ընկերությունը, կտրամադրեր մեքենաներ և դրա դիմաց կվերցներ «HKND»-ի բաժնետոմսերի 1,5%-ից 3%-ը[80]։

Մինչև 2014 թվականի վերջը խոշոր ներդրողների անուններ չկան։ Ենթարկվում էր, որ Չինաստանի կառավարությունը ֆինանսական աջակցություն կցուցաբերի նախագծին, սակայն Չինաստանը, ինչպես նաև Վանգը, հերքեցին դա։ Ըստ «Bloomberg Billionaires Index»-ի, Վանգը կորցրել է իր կարողության գրեթե 85%-ը 2015 թվականի չինական ֆոնդային շուկայի վթարի ժամանակ[81]։ Բացի այդ, Վանգը 2014 թվականից ի վեր մի շարք անհաջողություններ է ունեցել ամբողջ աշխարհում նախագծերի համար[82]։ Ջրանցքի նախագծի տնտեսական զարգացման ներուժը համեմատաբար չափելի է Պանամայի հետ։ Այնուամենայնիվ, Համաշխարհային բանկը Նիկարագուան նկարագրում է որպես երկրորդ ամենաաղքատ երկիրը Լատինական Ամերիկայում և Կարիբյան ավազանում[83]։

Վանգը խոստովանեց, որ նախագիծն ունի ֆինանսական, քաղաքական և ինժեներական ռիսկեր։ Ծրագրի բարձր արժեքը, որն ինքնուրույն գնահատվել է մոտ $100 միլիարդ, այն ամբողջությամբ չի ֆինանսավորվել։ Ակնկալվում էր, որ նախագիծը կավարտվի 2014 - 2020 թվականներին, սակայն «Stratfor» վերլուծական գործակալությունն այն ժամանակ հայտարարեց,որ այդ «անիրատեսական նպատակ» էր[84]։

Մինչ Նիկարագուայի Ազգային բանկի պահուստները Նիկարագուայի կողմից որպես գրավ էին ծառայում, HKND-ն նման պոտենցիալ պարտավորություն չուներ։

Ֆինանսական դժվարություններից հետո «HKND»-ն վերջապես փակեց իր գլխամասային գրասենյակը Չինաստանում 2018 թվականի ապրիլին՝ չթողնելով ոչ մի փոխանցման հասցե կամ հեռախոսահամար, որը հասանելի էր։

Ազդեցություն խմբագրել

Բնապահպանական խմբագրել

Առնվազն 22 վտանգված տեսակներ՝ բնական միջավայրի որոշ մասը կկործանվի շինարարության ընթացքում[85]։ Մեկ այլ կարևոր բնապահպանական մտահոգություն ծրագրի ազդեցությունն է Նիկարագուա լճի վրա՝ Նիկարագուայի քաղցրահամ ջրի ամենամեծ աղբյուրը[86]։ Նավթի արտահոսքը լուրջ և տևական հետևանքներ կունենա։ Այլ խնդիրներ ներառում են թունավոր նստվածքներ առաջացնող հողահանման հնարավորությունը, կենդանիների տեսակների միգրացիայի ձևերի խախտումը և ինվազիվ տեսակների լիճ ներմուծելու հնարավորությունը[87]։ Բնապահպանական ուսումնասիրությունները չեն հրապարակվել «HKND»-ի կողմից, երբ ծրագիրը պաշտոնապես մեկնարկեց 2014 թվականի դեկտեմբերին։ Նիկարագուայի գիտությունների ակադեմիան նշեց, որ հարյուր հազարավոր հեկտար անբասիր անտառներ և խոնավ տարածքներ կկործանվեն և մատնանշեց, որ ջրանցքի համար կատարված բնապահպանական անկախ ուսումնասիրությունը չի իրականացվել[88]։

Նախագահ Դանիել Օրտեգան հայտարարեց, որ ինքը «անհանգստացած չէ լիճին վնաս հասցնելու համար, քանի որ այն արդեն աղտոտված է»[89]։ Ցուցարարները վախենում են, որ ջրանցքը շրջակա միջավայրի զանգվածային ոչնչացում կբերի Նիկարագուայի լիճին և Ատլանտյան Ինքնավար Մարզերին[90]։ 400,000 հեկտար արևադարձային անձրևային անտառներ և խոնավ տարածքներ կկործանվեն[91]։ Այն նաև կոչնչացնի կամ կվտանգի այնպիսի կենդանիների, ինչպիսիք են Բեյրդի տապիրը, սարդ կապիկը և յագուարը[91]։

Անվտանգություն խմբագրել

Ռիչարդ Կոնդիտը՝ Սմիթսոնյան արևադարձային հետազոտությունների ինստիտուտից, կարծում է, որ նախագիծը կարող է օգտագործվել որպես անտառների պաշտպանության լծակ մի երկրում, որը ներկայումս չունի «ինստիտուցիոնալ կարողություններ»՝ բավարարելու պահպանման կարիքները[92]։ Կանադացի օդաչուն առաջին մահացու դեպքն էր ջրանցքի նախագծի ժամանակ[93]։ Օդաչուը միայնակ թռչում էր Նիկարագուա լճի արևմտյան կողմում՝ օդային հետազոտության ժամանակ։

Կայունություն խմբագրել

Հետազոտության վայրը նույն կողմում էր, ինչ ՆիկարաԱգուա-Դուլչեն, որը Նիկարագուայում միակ էկոտուրիզմի խումբն է, որը կապված է Միջազգային էկոտուրիզմի ընկերության հետ, և այն գտնվում է առաջարկվող ջրանցքի տեղամասից հյուսիս[92]։ Համապատասխանելով էկոտուրիզմին՝ Նիկարագուայի շրջակա միջավայրի և բնական պաշարների նախարարությունը խրախուսել է պաշտոնական սեմինարներ կրթության յուրաքանչյուր մակարդակում (նախնական, միջնակարգ և հետմիջնակարգ)։ Այնուամենայնիվ, չկա որևէ ուսումնական ծրագիր, որն առնչվում է սպասվող ջրանցքի նախագծին[93]։ ԱՄՆ-ի գլխավորած Կայուն զարգացման հիմնադրամը ևս մեկ գործընկեր է, որը ուսուցողական նախաձեռնություններ է տրամադրում Նիկարագուայի բնակիչներին, ովքեր չեն կարող օգտվել պաշտոնական կրթությունից։ «FSD»-ի աջակցության տեղամասերից մեկը գտնվում է Տոլայում, որը գտնվում է առաջարկվող Բրիտո-Խաղաղօվկիանոսյան ջրանցքի բացմանը մոտ[94]։

Տնտեսական խմբագրել

Քանի որ սկզբնական Պանամայի ջրանցքը դեռևս ունի Պանամայի չափի նավերի հնարավորություն, և Պանաման ավարտել է Պանամայի ջրանցքի ընդլայնման իր նախագիծը՝ ավելացնելով ավելի մեծ հզորություն և թույլ տալով տարանցում նույնիսկ ավելի մեծ նոր Պանամաքս չափսի նավերի համար, Նիկարագուայի ջրանցքի երթևեկության կանխատեսումները կարող են լավատեսական լինել[95][96]։ Թեև առաջարկվող Նիկարագուայի ջրանցքը բավական լայն կլինի, որպեսզի տեղավորի «Triple E» դասի մեգա կոնտեյներային նավերը, որոնք չափազանց լայն են ընդլայնված Պանամայի ջրանցքի համար, ներկայումս քիչ նավահանգիստներ կարող են տեղավորել այդ նավերը։ Ավելին, ափից ափ երկաթուղային գիծը կարող է կառուցվել Չինաստանի կողմից Հոնդուրասում և կարող է ազդել Նիկարագուայի ջրանցքի օգտագործման վրա[97]։ Նաև Հյուսիսային Ամերիկայի ցամաքային բեռնափոխադրումները Խաղաղօվկիանոսյան նավահանգիստներով Մեքսիկայում և Միացյալ Նահանգներում կմրցակցեն Ասիայի և ԱՄՆ-ի միջև երթևեկության մեջ։ Վերոնշյալի կոլեկտիվ ազդեցությունն այն է, որ մրցակցությունը կարող է խաթարել Նիկարագուայի ջրանցքի տնտեսական կենսունակությունը, եթե այն երբևէ կառուցվի։ Մյուս կողմից, 2016 թվականին Պանամայի ջրանցքի ընդլայնման կլիմայի փոփոխության և ջրի վատ կառավարման համատեղ ազդեցությունը հանգեցրել է լուրջ խոչընդոտների, որոնք ակնկալվում է, որ կսրվեն ապագա երաշտի պատճառով։ Ջրի ավելի լավ կառավարմամբ և զգալիորեն ավելի մեծ նավեր տեղավորելու հնարավորությամբ Նիկարագուայի ջրանցքը կարող է փոխարինել բեռնափոխադրումների այլ տարբերակներ առաջիկա 50 տարիների ընթացքում։

Ջրանցքը կազդի հարևան տնտեսությունների վրա, ինչպիսիք են Հոնդուրասը և Էլ Սալվադորը, քանի որ դրանք առևտրային պայմանագրի մաս են, որը հայտնի է որպես Կենտրոնական Ամերիկայի Հյուսիսային եռանկյունի («Triángulo Norte de Centroamérica»)։ Յուրաքանչյուր ազգի ՀՆԱ-ի վրա ազդեցություն կունենան ընդլայնված արտահանման/ներմուծման գործառնությունները և առևտրային համագործակցությունը այն գործակալությունների միջոցով, ինչպիսիք են Էլ Սալվադորի խթանման մարմինը[98]։

Հասարակական խմբագրել

Համաձայն «ERM»-ի կողմից իրականացված Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության պաշտոնական գնահատման, ջրանցքը կպահանջի մոտ 30,000 մարդու տեղափոխում։ Այնուամենայնիվ, իրավապաշտպան «Amnesty International» կազմակերպության տվյալներով՝ դա «բռնի տեղահանելու է մոտ 120,000 մարդու, այդ թվում՝ Ռամա և Կրեոլ համայնքները, Կարիբյան ծովի ափի պահպանվող բնիկ տարածքներից»։ Զեկույցում ասվում է, որ առաջարկվող կանայում ստեղծված համայնքներ այցելել են օտարերկրացիներ, որոնք հսկվում են Նիկարագուայի իշխանությունների կողմից, չափում են բնակիչների հողերը, և որ Օրտեգայի կառավարության կողմից ընդունված օրենքները «լիազորում են «HKND»-ին օտարել այն հողը, որը ցանկանում է՝ միաժամանակ մերժելով տեղահանված ընտանիքներին բողոքարկելու իրավունքը»։ «Amnesty International»-ը շարունակում է ասել, որ «...չափազանց մեծ ուժեր և անարդար ձերբակալություններ են իրականացվել Նիկարագուայի պաշտոնյաների կողմից»։ Նիկարագուայի կառավարության 2015 թվականի զեկույցը ջրանցքի վերաբերյալ հակասում է, որ մինչ մարդիկ կտեղափոխվեն իրենց ներկայիս գյուղերից... «Նիկարագուայի կառավարությունը և HKND-ը երաշխավորում են, որ ջրանցքի կառուցման ճանապարհին գտնվող անձինք և ընտանիքները կունենան կյանքի ավելի լավ պայմաններ, քան ունեն հիմա․․․

Գրականություն խմբագրել

  • E. G. Squier. Nicaragua: its people, scenery, monuments, and the proposed interoceanic canal. New York, 1852.

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ Passary, Sumit (2015 թ․ մարտի 5). «Scientists wary about environmental effects of canal-building project in Nicaragua». Tech Times. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 11-ին.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 McDonald, Michael D. (2016 թ․ մարտի 17). «China slowdown not holding back Nicaragua canal, contractor says». BloombergBusiness. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 21-ին.
  3. ↑ Brodhead, Michael J., "'A Wet, Nasty Job': Army Engineers and the Nicaragua Canal Survey of 1929-1931," Federal History, 4 (2012), pp 111-130.
  4. ↑ «Nicaragua canal plan not a joke - Chinese businessman». BBC News. 2013 թ․ հունիսի 26. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 26-ին.
  5. ↑ Rogers, Tim (2012 թ․ սեպտեմբերի 11). «Nicaragua taps China for canal project». Nicaragua dispatch. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ սեպտեմբերի 14-ին.
  6. ↑ «Nicaragua signs memorandum with Chinese company to build a canal between two oceans». Inside Costa rica. 2012 թ․ սեպտեմբերի 10.
  7. ↑ Watts, Jonathan (2013 թ․ հունիսի 6). «Nicaragua fast-tracks Chinese plan to build canal to rival Panama». The Guardian. London. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 12-ին.
  8. ↑ Watts, Jonathan; Richards, Gareth (2013 թ․ հունիսի 6). «Nicaragua gives Chinese firm contract to build alternative to Panama Canal». The Guardian. London. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 12-ին.
  9. ↑ «Nicaragua Congress approves ocean-to-ocean canal plan». BBC News. 2013 թ․ հունիսի 13. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 14-ին.
  10. ↑ De Cordoba, Jose (2013 թ․ հունիսի 13). «Nicaragua revives its canal dream». The Wall Street Journal (Online ed.). Վերցված է 2014 թ․ մարտի 9-ին.
  11. ↑ «Doubts deepen over Chinese-backed Nicaragua canal as work starts». Reuters. 2014 թ․ դեկտեմբերի 26.
  12. ↑ «Doubts raised over Nicaraguan canal project as trade patterns shift». South China Morning Post. 2015 թ․ հունվարի 18.
  13. ↑ Rogers, Tim (2015 թ․ հունվարի 30). «Watch Nicaraguan student challenge Sandinista canal rep in Spain». Nicaragua Dispatch. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 31-ին.
  14. ↑ «Nicaragua Grand Canal a road to ruin». PanAm Post. 2015 թ․ հունվարի 26. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունիսի 30-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 31-ին.
  15. ↑ Cropsey, Seth (2018 թ․ ապրիլի 9). «China sets its sights on South America». The American Interest. «China has abandoned its attempts to construct a Nicaraguan Canal to compete with its Panamanian counterpart.»
  16. ↑ Goldberg, Beverly (2018 թ․ օգոստոսի 27). «Is the Nicaraguan mega-canal failure good news for indigenous communities?». Open Democracy.
  17. ↑ «Nicaragua pension changes ignite fiery protests». Tampa Bay Times. AP Explains. The Associated Press. 2018 թ․ ապրիլի 23. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 23-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 23-ին.
  18. ↑ «В Никарагуа представлен проект межокеанского канала стоимостью $40 млрд». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.
  19. ↑ Tobar, Hector; Kraul, Chris (2006 թ․ սեպտեմբերի 30). «Rival to Panama Canal planned». The Los Angeles Times. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 13-ին.
  20. ↑ «Panama Canal opens $5B locks, bullish despite shipping woes». The New York Times. The Associated Press. 2016 թ․ հունիսի 26. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 26-ին.
  21. ↑ Miller Llana, Sara (2006 թ․ նոյեմբերի 26). «Megaships may displace boats in Lake Nicaragua». USA Today.
  22. ↑ «The project». HK Nicaragua Canal Development Investment Group. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մայիսի 12-ին.
  23. ↑ Dettoni, Jacopo (2013 թ․ հունիսի 10). «Chinese developer of US$40bn Nicaragua's interoceanic canal "100% private"». BN Americas. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 26-ին.
  24. ↑ «Project Background». HK Nicaragua Canal Development Investment. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 9-ին.
  25. ↑ «HKND: The man behind the Nicaragua Canal». Maritime-CEO. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունվարի 10-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 9-ին.
  26. ↑ Lee, Brianna (2014 թ․ օգոստոսի 15). «Nicaragua's Canal Project Pushes Forward Despite Economic, Environmental Questions». International Business Times. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 26-ին.
  27. ↑ «Nicaragua's Canal Dreams Are Still Alive». Stratfor. 2014 թ․ սեպտեմբերի 27. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 13-ին.
  28. ↑ «Trends in global shipping trade demand a new canal» (Press release). HK Nicaragua Canal Development Investment Group. 2014. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մայիսի 11-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 27-ին.
  29. ↑ Galeano, Luis (2013 թ․ հունիսի 11). «Nicaraguan legislators push ahead on giving Chinese company concession to build, operate canal». Associated Press.
  30. ↑ «Home Page». hknd-group.com. Nicaragua Canal Global Trade Project. HK Nicaragua Canal Development Investment Group. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 20-ին.
  31. ↑ «Nicaragua's Ortega, Chinese businessman sign canal agreement». Startribune.com. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 20-ին.
  32. ↑ «HKND Group successfully obtains exclusive right to develop and manage Nicaragua Grand Canal for 100 years» (Press release). 2013. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ օգոստոսի 15-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 29-ին. {{cite press release}}: Text "publisherHK Nicaragua Canal Development Investment Group" ignored (օգնություն)
  33. ↑ Forsythe, Michael (2013 թ․ հունիսի 25). «Chinese Billionaire Says Nicaragua Canal Has Investors». Bloomberg News.
  34. ↑ «Official Note» (PDF). HK Nicaragua Canal Development Investment. 2014 թ․ հունվարի 10. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 8-ին. {{cite web}}: Text "HKND Group" ignored (օգնություն)
  35. ↑ «Nicaragua approves route for $40 billion canal linking oceans». Reuters. 2014 թ․ հուլիսի 8. Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 16-ին.
  36. ↑ 36,0 36,1 Plumer, Brad (2015 թ․ փետրվարի 26). «The fiasco that is the Nicaragua Canal, explained». Vox (website). Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 15-ին. {{cite news}}: Text "Vox" ignored (օգնություն)
  37. ↑ «Russia plans to join Nicaragua Canal project». The Moscow Times. 2014 թ․ մայիսի 6.
  38. ↑ «Nicaragua launches construction of inter-oceanic canal». BBC News. 2014 թ․ դեկտեմբերի 23.
  39. ↑ «If you dig it, will they come? Nicaragua's controversial canal». world politics review.com. 2015 թ․ հունվարի 28.
  40. ↑ «Controversial Nicaragua canal project delayed». Al Jazeera. 2015 թ․ նոյեմբերի 25. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 22-ին.
  41. ↑ Vidal, John (2006 թ․ հոկտեմբերի 4). «$20bn and 10 years to build - a giant rival for Panama canal». The Guardian (բրիտանական անգլերեն). ISSN 0261-3077. Վերցված է 2024 թ․ փետրվարի 10-ին.
  42. ↑ McDonald, Michael D. (2015 թ․ օգոստոսի 19). «China's Building a Huge Canal in Nicaragua, But We Couldn't Find It». Bloomberg.
  43. ↑ Watts, Jonathan (2016 թ․ նոյեմբերի 24). «Nicaragua canal: In a sleepy Pacific port, something stirs». The Guardian (բրիտանական անգլերեն). ISSN 0261-3077. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 12-ին.
  44. ↑ «Nicaragua Canal project dealt new blow». Havana Times. 2018 թ․ ապրիլի 28.
  45. ↑ 45,0 45,1 45,2 Impact of Interoceanic canal concession on human rights. The resistance of rural communities (PDF) (Report). Nicaragua. International Federation for Human Rights. 2016 թ․ սեպտեմբեր.
  46. ↑ Morel, Blanca (2018 թ․ փետրվարի 21). «Funding evaporates for Nicaragua's $50 billion ocean-to-ocean canal». digitaljournal.com. AFP.
  47. ↑ «Nicaragua's anti-canal farmers demand participation and announce protests». Havana Times. 2018 թ․ մայիսի 15.
  48. ↑ «Four police officers, one protester killed in Nicaragua protest». news.Yahoo.com. AFP News. 2018 թ․ հուլիսի 12.
  49. ↑ Miranda Aburto, Wilfredo (2019 թ․ հունիսի 19). «The six-year struggle against the Chinese Canal in Nicaragua». Havana Times.
  50. ↑ Nina Lakhani (2014 թ․ հոկտեմբերի 26). «Giant canal threatens way of life on the banks of Lake Nicaragua». The Daily Telegraph. London. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 13-ին.
  51. ↑ «Protests erupt in Nicaragua over interoceanic canal». The Guardian. 2014 թ․ դեկտեմբերի 24. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 26-ին.
  52. ↑ Orsi, Peter (2014 թ․ դեկտեմբերի 21). «Rising anger as Nicaragua canal to break ground». AP. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 13-ին.
  53. ↑ 53,0 53,1 «Two killed in Nicaragua canal protest». France 24. 2014 թ․ դեկտեմբերի 24. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 13-ին.
  54. ↑ Cecilia Medal Salaverry (2015 թ․ օգոստոսի 14). «Nicaragua Canal: A violation of civil liberties». Development and Cooperation (D+C). Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 14-ին.
  55. ↑ 55,0 55,1 55,2 «Can a coast-to-coast canal solve Nicaragua's poverty problem?». Thomson Reuters Foundation News. 2017 թ․ դեկտեմբերի 1. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 8-ին.
  56. ↑ «Oposición marcha bajo fuerte despliegue policial en Nicaragua» (իսպաներեն). El Nuevo Herald. 2015 թ․ հուլիսի 15. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 19-ին.
  57. ↑ «Thousands march against canal project in Nicaragua». EFE. 2015 թ․ հունիսի 14.
  58. ↑ «Nicaraguan police beat protesters and harass journalists». Associated Press. 2015 թ․ հուլիսի 9. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 15-ին.
  59. ↑ «Nueva protesta en Nicaragua por ley electoral» (իսպաներեն). E&N. 2015 թ․ հուլիսի 15. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 19-ին.
  60. ↑ «Renewed Protest over the Nicaragua Canal Project - Havana Times.org». Havana Times. 2016 թ․ հունվարի 12. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 5-ին.
  61. ↑ «Thousands march to protest proposed Nicaragua canal». Fox News. 2016 թ․ ապրիլի 22. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 5-ին.
  62. ↑ «Washington protests after Nicaragua expels US diplomats». The Daily Telegraph. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 5-ին.
  63. ↑ Dyer, Zach (2016 թ․ հուլիսի 6). «US alert for Nicaragua comes amid string of detentions». The Tico Times. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 5-ին.
  64. ↑ «Foes of Nicaragua canal say police trying to disrupt protest». Fox News. 2016 թ․ նոյեմբերի 29. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 22-ին.
  65. ↑ «Eleven injured in Nicaragua after protest against canal». Reuters. 2016 թ․ նոյեմբերի 29. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 22-ին.
  66. ↑ «Police block thousands of canal protesters in Nicaragua». Global Construction Review. Chartered Institute of Building. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 22-ին.
  67. ↑ «Nicaragua Canal project owners reduce presence to a minimum». Havana Times. 2017 թ․ մարտի 30.
  68. ↑ Peralta, Adriana (2017 թ․ մայիսի 8). «Four years later, China-backed Nicaragua Canal struggles to take off the ground». PanAm Post. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 23-ին. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 8-ին.
  69. ↑ «Nicaragua renews environmental permit for Chinese canal project». 2017 թ․ սեպտեմբերի 7.
  70. ↑ «Nicaragua Canal Project Description» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2015 թ․ հունվարի 10-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 16-ին.
  71. ↑ «ACP 2009 Annual Report» (PDF). Panama Canal Authority. 2009. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ նոյեմբերի 3-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 22-ին.
  72. ↑ Watts, Jonathan (2016 թ․ նոյեմբերի 24). «Nicaragua canal: In a sleepy Pacific port, something stirs». The Guardian (բրիտանական անգլերեն). ISSN 0261-3077. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 9-ին.
  73. ↑ 尼加拉瓜大运河开工中国公司拥有100年运营权. Ifeng News (պարզեցված չինարեն). Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 23-ին.
  74. ↑ «Nicaragua Canal Project Description» (PDF). hknd-group.com (անգլերեն). HK Nicaragua Canal Development Investment Group. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2015 թ․ հունվարի 10-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 25-ին.
  75. ↑ «El Nuevo Diario: "The fall in oil prices has benefited the Canal"». HK Nicaragua Canal Development Investment Group. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  76. ↑ «Entrevista "La caída del precio del petróleo ha beneficiado al canal"». El Nuevo Diario. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  77. ↑ «Nicaragua launches construction of inter-oceanic canal». BBC. 2014 թ․ դեկտեմբերի 23. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 9-ին.
  78. ↑ «Has Beijing backed a US$50bn canal project in Nicaragua? Funding mystery continues». South China Morning Post. 2014 թ․ դեկտեմբերի 28. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 13-ին.
  79. ↑ «Nicaragua canal developer HKND plans IPO – CEO». Reuters. 2013 թ․ դեկտեմբերի 23. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 7-ին.
  80. ↑ Miller, Matthew (2014 թ․ մայիսի 4). «China's 'ordinary' billionaire behind grand Nicaragua canal plan». Reuters. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 9-ին.
  81. ↑ «GCR - News - Wang's billions slashed by stock fall, raising doubts over Nicaragua canal». globalconstructionreview.com. 2015 թ․ հոկտեմբերի 2.
  82. ↑ Schmidt, Blake; Mak, Pei Yi (2017 թ․ նոյեմբերի 27). «China's unlucky tycoon: The 'canal madman' keeps finding trouble». Bloomberg.
  83. ↑ «Nicaragua». data.worldbank.org. Data. The World Bank. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 24-ին.
  84. ↑ York, Claudia Leon (2013 թ․ հուլիսի 11). «Canal deal cripples Nicaraguan sovereignty, again: activist». South China Morning Post. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 9-ին.
  85. ↑ Lakhani, Nina (2017 թ․ օգոստոսի 3). «Amnesty condemns 'campaign of harassment' against Nicaragua canal critics». The Guardian. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 22-ին.
  86. ↑ Miller, Greg (2014 թ․ փետրվարի 26). «Why the plan to dig a canal across Nicaragua could be a very bad idea». Wired. Wired Science. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 23-ին.
  87. ↑ McCrary, Jeffrey; Hernandez, Aldo; Saldana, Octavio; Rueda, Ricardo (2015). «Biodiversity on canal route already at risk» (PDF). Nature (journal). 525 (7567): 33. doi:10.1038/525033b. PMID 26333461. S2CID 45851150. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ փետրվարի 17-ին. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 10-ին. {{cite journal}}: Text "Nature" ignored (օգնություն)
  88. ↑ van Note, Sara (2018 թ․ մայիսի 25). «China's American canal could sacrifice Nicaragua's great lake». North Carolina Public Radio.
  89. ↑ Partlow, Joshua (2015 թ․ փետրվարի 4). «Can a Chinese billionaire build a canal across Nicaragua?». The Washington Post.
  90. ↑ e97-art-2 (PDF). uca.edu.ni (Report). Revista-Encuentro. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2021 թ․ ապրիլի 14-ին. Վերցված է 2024 թ․ մայիսի 8-ին.
  91. ↑ 91,0 91,1 Meyer, Axel; Huete-Pérez, Jorge A. (2014 թ․ փետրվարի 19). «Conservation: Nicaragua Canal could wreak environmental ruin». Nature (journal). 506 (7488): 287–289. doi:10.1038/506287a. PMID 24558657. {{cite journal}}: Text "Nature" ignored (օգնություն)
  92. ↑ 92,0 92,1 Condit, Richard (2015 թ․ հուլիսի 27). «Extracting environmental benefits from a new canal in Nicaragua: Lessons from Panama». PLoS Biol. 13 (7): e1002208. doi:10.1371/journal.pbio.1002208. PMC 4516262. PMID 26214182.
  93. ↑ 93,0 93,1 «A Quebecer dies in a plane crash in Nicaragua». stopru.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հոկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.
  94. ↑ «Nicaragua». www.fsdinternational.org. Foundation for Sustainable Development, International. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.
  95. ↑ Miller, Greg (2014 թ․ փետրվարի 26). «Why the plan to dig a canal across Nicaragua could be a very bad idea». Wired.
  96. ↑ Costantini, Peter (2016 թ․ հունիսի 29). «What happened to the Nicaragua Canal project?». Havana Times. Cuba. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 27-ին.
  97. ↑ Conan, Rebecca (2013 թ․ հունիսի 21). «Chinese firm to develop US$20bn Panama Canal alternative in Honduras». BN Americas. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 17-ին.
  98. ↑ «Institution». proesa.gob.sv. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ սեպտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2024 թ․ մայիսի 8-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Նիկարագուայի_ջրանցք&oldid=9951965» էջից