Մարքիզուհի Սանտա Կրուսի դիմանկարը (Գոյա)

Մարքիզուհի Սանտա Կրուսի դիմանկարը;
տեսակ	գեղանկար
նկարիչ	Ֆրանցիսկո Գոյա
տարի	1805
բարձրություն	124,7 սանտիմետր
լայնություն	207,7 սանտիմետր
ստեղծման երկիր	Իսպանիա
ժանր	դիմապատկեր
նյութ	յուղաներկ և կտավ
գտնվում է	Պրադո թանգարան
հավաքածու	Պրադո թանգարան
	պատկերված են
	Ծանոթագրություններ;
	Marquesa de Santa Cruz (Goya) Վիքիպահեստում

«Մարքիզուհի Սանտա Կրուսի դիմանկարը» (իսպ.՝ Retrato de la Marquesa de Santa Cruz), իսպանացի նկարիչ Ֆրանցիսկո Գոյայի նկարը՝ ստեղծված 1805 թվականին։ Այժմ գտնվում է Մադրիդի Պրադո թանգարանում։

Պատմություն խմբագրել

Նկարում պատկերված Խոակինա Թելես-Խիրոնը (Joaquina Téllez-Girón) եղել է Օսունայի դուքսի դուստրը և ամուսնացած է եղել Խոսե Սիլվա-Բասանի (Jose Silva-Bazán) հետ, որը 1802 թվականին ժառանգել է մարքիզ Սանտա Կրուս տիտղոսը, իսկ ավելի ուշ դարձել է Պրադոյի առաջին տնօրենը։ Խոակինա Թելես-Խիրոնը եղել է իր ժամանակների Իսպանիայի ամենահարգված կանանցից մեկը, ծանոթ է եղել բազմաթիվ գրողների և պոետների հետ։ 1788 թվականին Գոյան «Դուքս Օսունայի ընտանիքը» նկարում պատկերել է նրան, երբ նա դեռ աղջնակ էր. այս նկարը ևս գտնվում է Պրադո թանգարանում։ 1805 թվականին արված դիմանկարում Գոյան մարքիզուհուն պատկերել է քնարական պոեզիայի մուսա Էվտերպայի դերում՝ բազմոցին պառկած և քնարը ձախ ձեռքում։ Այսօրինակ կերպարի ընտրությունը պայմանավորված էր մարքիզուհու՝ պոեզիայի նկատմամբ ունեցած բուռն սիրով։

Երկար տարիներ դիմանկարը գտնվել է մասնավոր հավաքածուում՝ Բիլբաոյում։ Հավաքածուի տերը ֆինանսական դժվարությունների և ժառանգության հետ կապված խնդիրների պատճառով 1980-ական թվականների սկզբին ստիպված է եղել վաճառել նկարը, և այն, ձեռքից ձեռք անցնելով, հայտնվել է լորդ Ուիմբորնի (Wimborne) հավաքածուում, իսկ 1986 թվականին Ուիմբորնը ցանկացել է այն վաճառել լոնդոնյան աճուրդում։ Միջազգային դատարան հայց ներկայացնելուց և մոտավորապես 6 մլն դոլար վճարելուց հետո իսպանական կառավարությանը հաջողվել է կանխել աճուրդը և ձեռք բերել «Մարքիզուհի Սանտա Կրուսի դիմանկարը», որը ցուցադրվում է Պրադո թանգարանում։

Ոճ խմբագրել

«Մարքիզուհի Սանտա Կրուսի» դիմանկարը Գոյայի այն նկարներից է, որում զգալի է կլասիցիզմի և, առաջին հերթին, այնպիսի ժամանակակիցների ազդեցությունը, որպիսիք են Դավիդը («Տիկին Ռեկամյեի դիմանկարը») և Կանովան («Պաոլինա Բոնապարտեի դիմանկարը Վեներայի կերպարով»), վարպետներ Գվերչինոն («Դիդոնայի մահը») և Ռեմբրանդը («Դանայա»)։

Դիմանկարում մարքիզուհու դիրքը հիշեցնում է առավել վաղ շրջանի «Մերկ մախան» ստեղծագործությունը, սակայն այս պարագայում Գոյան հետևում է գեղանկարչության ավանդական կանոններին և կոմպոզիցիան համալրում է առասպելական սյուժեներ հիշեցնող բազում դետալներով։ Այդ ամենի մեջ կարելի է նշել տերևները և խաղողի ողկույզները (հմմտ. «Բաքոս» Կարավաջո) կամ Էվտերպային պատկանող քնարը (հմմտ. «Պառնաս» Ռաֆայել)։ Այս ամենը դասական դպրոցի տարրեր են, որոնցից Գոյան հեռացել է աստիճանաբար։

Քնարի դեկորում գործածվել է նաև ազգային դեկորատիվ տարր. ռեզոնատորային բացվածքն արվել է լաուբուրայի տեսքով, որը հայտնի «բասկյան խաչ» անվանումով։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 https://www.museodelprado.es/en/the-collection/art-work/the-marchioness-of-santa-cruz/e1d2cbc6-8549-4ade-9383-2dde4ee6dfeb

Գրականություն խմբագրել

Pierre Gassier, Goya, 1989, Roma, New Compton
A. E. Pérez Sánchez, Goya, Milano, 1990
F. Calvo Serraler, Goya, Milano, 1996
Renato Barilli, L’alba del contemporaneo: l’arte europea da Füssli a Delacroix, 1996, Feltrinelli
Janis Tomlinson, Goya, 2002, Phaidon
R. M. e R. Hagen, Francisco Goya, 2003, Roma, Editoriale L’Espresso
R. Maffeis (a cura di), Goya — La vita e l’arte — I capolavori, 2003, Milano, Rizzoli
Giuliano Serafini, Francisco Goya, 2004, Giunti

[_5410ec8788aa353d-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 https://www.museodelprado.es/en/the-collection/art-work/the-marchioness-of-santa-cruz/e1d2cbc6-8549-4ade-9383-2dde4ee6dfeb

[1]