Ջեկս (ֆր.՝ Gex) — քաղաք և համայնք ֆրանսիական գավառում։ Էն, շրջանի վարչական կենտրոն Ջեկս և գավառ Ջեկս։

Աշխարհագրական դիրքը խմբագրել

Ջեկսը գտնվում ծովի մակարդակից 600 մ բարձրության վրա, 16 կմ հյուսւի–արևմուտքում Ժնևում գետի երկայնքով [Ժուրնան]] լեռներում Ժուրնան։

Պատմություն խմբագրել

Ջեկսի տարածքը շատ վաղ է բնակեցվել։ Շատ վաղ հնագիտական պեղումները թվագրվել են 1800 մ․ թ․ա․։ Հին Հռոմի և Գալլերի ժամանակշրջանում նա եղել է ամուր հենակետ։


Առաջին անգամ պատմական փաստաթղթերում Ջեկսը հիշատակվում է ինչպես de Gayo։ Հետո հանդիպում են անվանումներ Gaix (1137), Jaz (1160), Gez (1227), Jayz (1234), Jax (1265), Jacium (1278), Geyz (1289), Ges (1416), և վերջապես՝ Gex (1559)։

19–րդ դարի սկզբին Ջեկսը եղել է Ջեկս տոհմի բնակատեղին, որը հետագայում անցել է Ջենովյան կոմսերի։ Նրանք հզորացնում են քաղաքը և տալիս են նրան ազատություն։ Քաղաքը գրավելուց հետո 1353 թվականին Ամանդա 6 (կոմս Սավոյի) Ջեկսը երկու հարյուր տարի ընկել է Սավոյի իշխանության տակ։ 1536 թ․ քաղաքը գրավել են Ժնևի հրոսակների կողմից և այնտեղ կատարվեց ռեֆորմ։ Սակայն ըստ Լոզանյան պայմանգրի 1564 թ․ Ջեկսը նորից դուրս եկավ Սավեյան տնից։ 1589 թ․ պատերազմի ժանակ Ժնև քաղաքը նորից եղավ վերջին գրավվածը։ Ըստ Լիոնի պայմանագրի 1601 թ․ Ժեկսը բաժանվեց Ֆրանսիայից և նորից անցավ կաթոլիկ հավատքին։


Վիեննայի կոնգրես 1814—1815 թվակններին Ջեկսը թողնում են Ֆրանսիայի կազմում, սակայն քաղաքը մնում է ազատ տնտեսագիտական գոտի, որը հանգեցնում է Ժնևում նեղ առևտրային հարաբերությունների։

Տեսարժան վայրեր խմբագրել

  • Եկեղեցի Ջեկս(1860 թ․)
  • քաղաքի պատի ավերակներ 13–րդ դարի և հին կառույցներ 17–ից 19-րդ դարեր՝ քաղաքի կենտրոնում։
  • Ավերակներ միջնադարյան ամրոցի 13–րդ դարի Ֆլորիմեն ամրոցի։
  • Հրշեջ գործի թանգարան։