Մասնակից:Dr.Maga/Ավազարկղ
Ստամոքսի քաղցկեղ, չարորակ ուռուցք , ծագում է ստամոքսի ենթալորձային շերտի էպիթելից: Հանդիսանում է առավել հաճախ տարածված ուռուցքային հիվանդությունների շարքից: Կարող է ծագել ստամոքսի տարբեր մասերից և տարածվել այլ օրգանների վրա, հատկապես կերակրափող, թոքեր, լյարդ: Ստամոքսի քաղցկեղից աշխարհում ամեն տարի մահանում է մինչև 800.000 մարդ (2008թ. տվյալներով)[1]:
Էպիդեմիալոգիա խմբագրել
Ստամքսի քաղցկեղը աշխարհում գրավում է 4-րդ տեղը չարորակ գոյացությունների մեջ, 2002թ ախտորոշվել է 930.000 դեպք[2]: Այս հիվանդությունը ունի մահացության բարձր ցուցանիշ (ավելին քան 700.000 տարին), ինչը դարձնում է նրան ուռուցքային հիվանդությունների մեջ 2-րդ տեղը, թոքի ուռուցքից հետո, ոչպես մահվան պատճառ: Ստամոքսի քաղցկեղը ավելի հաճախ հանդիպում է տղամարդկանց մոտ[3]: Ռուսաստանում ստամոքսի քաղցկեղը գրավում է 2-րդ տեղը ուռուցքային հիվանդությունների շարքում (15,8 %-տղամարդկանց մոտ 12,4 % -կանանց)[4]: Մետաստազները առաջանում են ստամոսքսի քաղցկեղով հիվանդների 80—90 %-ի մոտ, վեց ամսյա ապրելիությունը կազմում է 65 % վաղ հայտնաբերման դեպքում, իսկ 15 %՝ ուշ հայտնաբերման դեպքում: Միջինում ամենաբարձր ապրելիությունը կազմում է 53 % Ճապոնիայում, այլ երկրներում 15—20 % [5]: 50 պացիենտներից ովքեր դիմել են դիսպեպտիկ գանգատներով, հայտնաբերվել է ստամոքսի քաղցկեղ[6]:
Էթիոլոգիա խմբագրել
Ստամոքսի քաղցկեղի զարգացմանը նպաստող գործոններից են հանդիսանում ծխելը, ինֆեկցիաները, գենետիկական գործենը[7]: Ստամոսքսի քաղկցկեղի առաջացման հաճախականությունը կախված է ասկորբինաթթվի օգտագործման բացակայությունից, աղի օգտագործման չարաշահումից,պահածոներից,տապակած,կծու,ճարպային սնունդից: Պատճառների մեջ մեծ դեր ունի ալկոհոլի չարաշահումը,հատկապես օղիով [8]: Կապ կա նաև ստամոքսի քաղկեղցկեղի, պղնձի, մոլիբդենի, կոբալտի և ցինկի փոխհարաբերության մեջ[9]:
Կարևոր գործոններից է հանդիսանում ստամոքսի ուռուցքի դեպքում գաստրոդուոդենալ ռեֆլյուքսը, որը հանգեցնում է քրոնիկական գաստրիտի: Ռիսկը ստամոքսի քաղցկեղի մեծանում է ստամոքսի վիրահատությունից 5-10տ անց, հատկապես Բիլրոթ II- ի դեպքում:
Ստամոքսի քաղցկեղ և Helicobacter pylori
Կան հստակ աղբյուրներ քաղցկեղի և Helicobacter pylori ինֆեկցիաների միջև[10]: Այս բակտերիան առաջացնում է հիստոլոգիական փոփոխություններ, որոնք հանգեցնում են քաղցկեղի զարգացման: Մեծ մասմաբ ստամոքսի քաղցկեղին նախորդում է նախաքաղցկեղային պրոցես, ներգրավելով իր մեջ քրոնիկ գաստրիտ, մուլտիֆոկալ գաստրիտ,աղիքային մետապլազիա,ինտրաէպիթելյալ նեոպլազիա: Helicobacter pylori՝ ավելի հաճախ հիմնական գործոնն է ստամոսքսի քաղցկեղի առաջացման մեջ: Հաստատված է որ Helicobacter pylori-ն հանդիսանում է ամենա տարածված ռիսկի գործոնը ստամոսքսի ոչ կարդիալ հատվածի ուռուցքի հարցում[11]: Կարդիալ հատվածի (պրոքսիմալ) քաղցկեղը H. pylori-ի հետ կապված չէ[12]: Էրադիակացին Helicobacter pylori-ի կարող է միջամտել քաղցկեղի զարգացման գործում, միայն թե քրոնիկական ընթացքի անցումը ադենոկացինոմայի դեպքում էրադիկացիան H. pylori-ի դադարում է լինել միջամտող գործոն քաղցկեղի առաջացումը կանխելու հարցում[13]: Դրանից հետո աղիների մետապլազիան արդեն զարգացած է, էրքդիկացիան չի կանխում քաղցկեղի զարգացումը , չնայած կարող է դանդաղեցնել նրա պրոգրեսիվ ընթացքը[14]: Ռիսկը ստամոքսի քաղցկեղի կախված է մանրէի վիրուլենտությունից և պացիենտի գենետիկական գործոնից, միայն թե գենետիկ հետազոտությունը կլինիկական փորձաշրջանի համար բացակայում է[15]: Գիտնականները նշում են որ H.pylori-ին ստամոքսի քաղցկեղի զարգացման հարցում այդքան էլ կարևոր չէ, որ նրա ախտածագման մեջ կարևոր դեր է խաղում այլ գործոններ, ինչպես նաև ժառանգական նախատրամադրվածությունը: Նրանք ընդգծում են որ ստամոքսի լորձաթաղանթը այլ միկրոօրգանիզմներ էլ եններթափանցում՝ ստրեպտոկոկ, ստաֆիլակոկ, միկրոկոկ, կանդիդա սնկերը և այլն: Նրանցից որոշ մասը նույնպես կարող են ունենալ դեր ստամոքսի քաղցկեղի զարգացման հարցում[16]: Քաղցկողի զարգացման գործխում կարող են ոնենալ նշանակություն ինչպես նաև ատրոֆիկ գաստիրիտը, ստամոքսի ադենոմատոզ պոլիպը, պերնիցիոզ անեմիան, ծխելը, ալկոհոլիզմը և այլն:
Նախանշան խմբագրել
Ստամոքսի քաղցկեղը վաղ ստադիայի ինչպես հարկն է ունի չարտահայտված կլինիկական դրսևորում և ոչ ոպեցիֆիկ նշաններ (դիսպեպտիկ երևույթ, ախորժակի իջեցում): Ստամոքսի քաղցկեղի այլ նշաններից է հանդիսանում՝ ասթենիա, մսային ուտելիքի հանդեպ անտանելիություն, քաշի կորուստ, ստամոքսի դիսկոմֆորտ: Կարդիալ հատվացի քաղցկեղին բնորոշ է դիսֆագիա, պիլորիկ հատվածի դեպքում խանգարվում է սննդի անցումը (էվակուացիա) հանգեցնելով փսխման:Ուշ փուլում գումարվում է ցավ էպիգաստրալ հատվածում, արյունահոսույուն (կղանքի փոփոխություն՝ մելենա, սրտխառնոց, փսխում սրճանման զանգվածի տեսքով կամ արյան հետքով): Ցավի առաջացումը խարող է խոսել այլ օրգանների ներաճման մասին՝ ենթաստամոքսային գեղձ, դիաֆրագմա, որովայնի արտափքում:
Մակրոսկոպիկ պատկերը խմբագրել
Առավել հաճախ ընդունելի դասակարգումը ստամոքսի քաղցկեղի հանդիսանում է Բորմանի(1926) դասակարգումը՝
- Պոլիպանման քաղցկող՝ միատարր(սոլիտար) ուռուցք է, լավ տանաջանտվում է առողջ հյուսվածքից, չի խոցոտվում, հանդիպում է 5% դեպքերում: Ընթացը համեմատաբար բարվոք է:
- Խոցոտված կարցինոմա կամ «քաղցկեղ-խոց»՝ իր ձևով քիչ է տարբերվում խոցից, հստակ տարբերակման համար անհրաժեշտ է հիստոլոգիական հետազոտություն, ցանկալի է խոցի մի քանի հատվածներց: Տարբերակվում է բարորակ ընթացքով, կազմում է 35 % դեպք:
- Մասնակի խոցոտված կարցինոմա բարձրադիր հատվածներով, առանց հստակ եզրերի առողջ հատվածներից: Տալիս է վաղ մետաստազավորում:
- Դիֆուզ-ինֆիլտրատիվ քաղցկեղ՝ ունի էնդոֆիտ աճ, ենթալորձային շերտը ինֆչլտրացիայի է ենթարկում, գրավում է ստամոքսի մեծ մասը: Մակրոսկոպիկ վատ է ախտորոշվում: Սա հանգեցնում է ստամոքսի մոտորիկայի խանգարման:
Վերջին երկու տեսակները ընթանում են ագրեսիվ տիպով, շատ շուտ են տալիս մետաստազներ և ունեն վատ տեսություն:
↑↑↑=== Հյուսվածքաբանական տեսակները ===
- Դասակարգում ԱՀԿ
- Ադենոկարցինոմա՝
- պապիլյար
- տուբուլյար
- մուցինոզ
- Ադենոկարցինոմա՝
Ամեն տեսակը բաժանվում է տարբերակման ենթադասերի՝ բարձր- և ցածրտարբերակված ադենոկարցինոմա
- Մատանիաբջջային քաղցկեղ
- Հարթ տափակաբջջային քաղցկեղ
- Տափակաբջջային քաղցկեղ
- Մանրբջջային քաղցկեղ
- Չդիֆերենցված քաղցկեղ
- Դասակարգում ըստ Լաուրենի՝
- աղիքային տեսակ
- Տարածված (դիֆուզ)
- Դասակարգում ըստ Լաուրենի՝
Տեղակայում խմբագրել
- Անթրալ և պիլորիկ հատված 60-70 % դեպք
- Ստամոքսի փոքր կորույուն 10-15 %
- Կարդիալ հատված 8-10 %
- Ստամոքսի առաջային և հետին պատ 2-5 %
TNM դասակարգում խմբագրել
T — առաջնային ուռուցք
- Tx — առաջնային ուռուցը չի բացահայտվում
- T0 — առաջնային ուռուցքի նշանների բացակայություն
- Tis — carcinoma in situ, ներէպիթելիալ ուռուցք առանց ինվազիայի սեփական թաղանթ
- T1 — ուռուցքը ներաճում է սեփական լորձաթաղանթ, ենթալորձային շերտ
- T1a — ուռուցքը ներաճում է սեփական լորձաթաղանթ, ենթալորձային շերտ, մկանային շերտ
- T1b —ուռուցքը ներճում է ենթալորձային մակերես
- T2 — ուռուցքը ներաճում է մկանային շերտ
- T3 —ուռուցքը ներաճում է սուբսերոզային մակերես
- T4 — ուռուցքը ներաճում է ուբսեռոզ մակերես և տարածվում է հարևան հյուսվածքների վրա
- T4a — ուռուցքը աճում է ենթասեռոզ թաղանթ
- T4b — ուռուցքը ներաճում է հարևան հյուսվածքներ:
N — Ռեգիոնար լիմֆատիկ հանգույց
- Nx — ռեգիոնար լիմֆատիկ հանգույցը չի բացահայտվում
- N0 — ռեգիոնար լիմֆատիկ հանգույցներում բացակայում է մետաստազը
- N1 — մետաստազներ 1-2 ռեգիոնար լիմֆատիկ հանգույցներում
- N2 — մետաստազներ 3-6 ռեգիոնար լիմֆատիկ հանգույցներում
- N3 — մետաստազներ 7 և ավելի լիմֆատիկ հանգույցներում
- N3a —մետաստազներ 7-15 ռեգիոնար լիմֆատիկ հանգույցներում
- N3b —մետաստազներ 16 և ավելի ռեգիոնար լիմֆատիկ հանգույցներում
M —հեռադիր մետաստազներ
- M0 — հեռադիր մետաստազները բացակայում են
- M1 — առկա են հեռադիր մետաստազներ
Փուլերը խմբագրել
Փուլեր | Չափորոշիչ T | ՉափորոշիչN | Չափորոշիչ M |
---|---|---|---|
0 | Tis | N0 | М0 |
IA | T1 | N0 | М0 |
IB | T2 | N0 | М0 |
T1 | N1 | M0 | |
IIA | T3 | N0 | М0 |
T2 | N1 | M0 | |
T1 | N2 | M0 | |
IIB | T4a | N0 | М0 |
T3 | N1 | M0 | |
T2 | N2 | M0 | |
T1 | N3 | M0 | |
IIIA | T4a | N1 | М0 |
T3 | N2 | M0 | |
T2 | N3 | M0 | |
IIIB | T4b | N0, N1 | М0 |
T4a | N2 | M0 | |
T3 | N3 | M0 | |
IIIC | T4a | N3 | М0 |
T4b | N2, N3 | M0 | |
IV | Ցանկացած T | Ցանկացած N | M1 |
Մետաստազավորում խմբագրել
Իմպլանտացիոն մետաստազավորում խմբագրել
Ստամոքսի քաղցկեղին բնորոշ է քաղցկեղածին (կանցերոմատոզ) մետաստազները՝ պլևրա, սրտամկան, ստոծանի, ճարպոն:
Լիմֆատիկ ուղղով մետաստազներ խմբագրել
Քաղցկեղի մետաստազները հայտնաբերվում են ռեգիոնար լիմֆատիկ հանգույցներում՝ աջ և ձախ ստամոքսային զարկերակների ուղիով, ստամոքս-ճարպոնային, փայծաղային ռեգիոնար լիմֆատիկ հանգուգույցներով:
Տարբերակում ենք սպեցիֆիկ(յուրահատուկ) տեսակներ լիմֆոգեն մետաստազավորման՝
- Վիրխովի մետաստազ՝ ախտահարում է ձախ ենթաանրակային լիմֆատիկ հանգույցները
- Շնիցելի մետաստազ՝ պարառեկտալ լիմֆատիկ հանգույցներ
- Այրիշի մետաստազ՝ ենթամկանային լիմֆատիկ հանգույցներ
- Մերի Ջոզեֆի մետաստազ՝ պորտի շուրջ
- Կրունկերբերգի մետաստազ՝ ձվարանների
Առաջին երկու տեսակները հնարավոր է հայտնաբերել պալպատոր (շոշափելով) և ուլտրաձայնային հետազոտությամբ(ՈւՁՀ), հաստատման համար կատարում են պունկցիոն բիոպսիա: Կրուկենբերգի քաղցկեղը արտահայտվում է ՈւՁՀ-մբ և լապարասկոպիկ, ինչպես նաև կարող է դիտվել լապասկոպիկ և պունկցիայի միջոցով[17].: Նշված մետաստազները արդյունք են քաղցկեղի ուշ փուլի:
Հեմատոգեն մետաստազավորում խմբագրել
Ավելի հաճախ մետաստազավորվում է լյարդ դռներակի ուղիով, լյարդը դրա հետևանքով դառնում է բլթավոր, առաջանում է պորտալ հիպերտենզիա, լյարդաբջջային անբավարարության: Հնարավոր են նաև մետաստազներ դեպի թոքեր և այլ օրգաններ (երկամ,ոսկրեր,գլխուղեղ,հազվադեպ մակերիկամ և ենթաստամոքսային գեղձ):
Ախտորոշում խմբագրել
Ստամոքսի քաղցկեղի ախտորոշումը հանդիսանում է՝
- Գաստրոսկոպիա՝ ախտորոշիչ մեթոդ է, որի մեթոդով հնարավոր է ոչ միայն տեսնել փոփոխված հատվածը այլ նաև կատարել բիոպսիա
- Ռենտգենսկոպիա՝ կոնտրաստային պատրաստուկով (բարիումի սուլֆատ): Առավել կարևոր ռենտգեն ախտանշաններ են հանդիսանում՝
- Դեֆեկտի հատվածը լցվում է կամ ստամոքսի նիշայի (կտուր) առաջացում
- Էլաստիկության կորուստ և ստամոքսի պատերի ձգվածություն
- Ուռուցքի հատվածում պերիստալտիկայի (գալարակծկանքների) թուլացում
- Ուռուցքի տեղակայման հատվածում լորձաթաղանթի ռելիեֆի փոփոխություն
- Ձևի և չափերի փոփոխություն
- Ուլտրաձայնային հետազոտություն՝ ՈւՁՀ որովայնի օրգանների, պարանոցային-ենթաանրակային լիմֆատիկների հանգույցների, մետաստազների հայտնաբերման համար
- Կոմպյուտերային հետազոտություն(ԿՏ)՝ հնարավորություն է տալիս հայտնաբերել ստամոքսի ուռուցքը, սակայն հիմնական ուղվածությունը տալ գնահատական չարորակ պրոցեսի մասին, նաև պոզիտրոն-էմիրսիոն տոմոգրաֆիան, որի միջոցով հնարավոր է հետևե կենսաքիմիական (բիոքիմիական) պրոցեսների փոփոխությանը քաղցկեղի տեղակայման հատվածում:
- Լապարասկոպիկ՝ այնքան չի օգնում ախտորոշման մեջ, որքանով որ օգտագորվում է հայտնաբերելու համար հիվանդության փուլը հստակեցնելու և հայտնաբերելու մանր ենթակապսուլային մետաստազներին լյարդում զուգակցելով ՈւՁՀ և ԿՏ :
- Ուռուցքային մարկերներեը (օնկոմարկեր) բարձր սպեցիֆիկության (95 %), բայց ցածր զգայնության: Առավել տարածված մարկերներն են СА72.4, РЭА և СА19.9:
Տարբերակիչ ախտորոշում խմբագրել
Պետք է տարբերել՝ գաստրիտից, խոցային հիվանդությունից, բարորակ ուռուցքներից (պոլիմ, լեյոմիոմա, ֆիբրոմա), այլ չարորակ ուռուցքներից MALT լիմֆոմայից (անգլ.՝ mucosa-associated lymphoid tissue), սարկոմաներից (ֆիբրոսարկոմա, լեյոմիոսարկոմա), գաստրոինտեստիցիալ ուռուցք (անգլ.՝ GIST՝gastrointestinal stromal tumor): Կլինիկական պատկերը սկզբնական շրջանում քիչ է տարբերակվում մարսողական համակարգի մնացած հիվանդությունների կլինիկական նշաններից, դրա համար առաջնային նշանակույունը տարբերակման հարցում պատկանում է հյուսվածքաբանական հետազոտությանը:
Բուժում խմբագրել
Ներկայումս ստամոքսի քաղցկեղի հիմնական մեթոդն է հանդիսանում վիրահատական միջամտությունը: Ստամոքսի մասնահատումը նույնպես ապահովում է ամոքիչ (պալիատիվ) բուժում: Քիմիոթերապիան և ճառագայթային միջամտությունը նույնպես ունեն արդյունավետ նշանակություն:Սովորաբար հեռացվում է ամբողջ ստամոքսը (գաստրէկտոմիա): Ցուցված է ուռուցքի մասնակի կամ ընդհանուր (սուբտոտալ կամ տոտալ) տեղակայման դեպքում:
Հազվադեպկատարվում է (հիվանդության վաղ փուլում) մասնահատում (ռեզեկցիա) (սուբտոտալ մասնահատում)՝ ուռուցքի անթրալ և կարդիալ հատվածների տեղակայման դեպքում I—II փուլերի դեպքում:
Ստամոքսի ուռուցքի դեպքում ցուցված է հեռացնել լիմֆատիկ հանգույցները: Ըստ ծավալի տարբերում են՝
- D0 — լիմֆատիկ հանգույցները չեն հեռացվում
- D1 — հանգույցի մասնահատում (ռեզեկցիա)
- D2 — երկրորդկան մակարդակի լիմֆատիկ հանգույցների հեռացում
- D3 — նույնը գումարած խոռոչային զարկերակացողունի հեռացումը
- D4 — նույնը գումարած աորտայի շրջանի հանգույցները
- Dn — բոլոր ռեգիոնար լիմֆատիկ հանգույցների հեռացում:
Կլինիկական հետազոտություն խմբագրել
Վաղ ախտորոշման համար մեծ նշանակություն ունի կլինիկական նշանները, ունենալով բարձր ռիսկ այս հիվանդությա0 նհամար: Խմբի մեջ պետք է հսկել 40-ից բարձր մարդկանց, ովքեր ունեն հետևյալ հիվանդությունները՝
- ստամոքսի խոց
- ստամոքս պոլիպ
- ոչ էպիթելիալ ուռուցք
- քրոնիկ ատրոֆիկ գաստրիտ աղիքային մետապլազիայով
- հիվանդներր, ովքեր տարել են ստամոքսի մասնահատում
Այս հիվանդներին պետք է հետևել ակտիվ հսկողությամբ ամենամյա էնդոսկոպիկ և ռենտգեն հետազոտությամբ, և կղանքի հետազոտություն՝ թաքնված արյան հայտնաբերման համար, վեց ամիսը մեկ:
Կանխատեսում և ապրեիլիություն խմբագրել
Ինչպես մնացած քաղցկեղի տեսակները, ելքը և էֆեկտիվությունը ստամոքսի քաղցկեղի կախված է հիվանդության փուլից[18]: Մեծ մասամբ քաղցկեղը արտահայտվում է ուշ փուլում և հանդիպում է առդեն տարածավ ձևով, այդ դեպքում ընդհանուր 5 տարվա ապրելիությունը կազմում է 15%: Եթե մարդը ապրել է 5 տարի, հետագա ապրելիությունը բարձրանում է 10 տարով և այն կազմում է 11%,: Երիտասարդ տարիքի մարդկանց մոտ ապրելիությունը ավելի բարձր է: 50 տարեկանից ցածր 5 տարեկան ապրելիությունը կազմում է 16-22%:
Առաջին փուլ՝ Այս փուլի մարդկանց մոտ լրիվ առողջացումը բարձր տոկոս է կազմում: 5 տարվա ապրելիությունը կազմում է 80%, որոնց 70% լրիվ առողջանում են: Սա հայտնաբերվում է պատահաբար, և հանդիպում է հազվադեպ:
Երկրորդ փուլ՝ Այս փուլի հիվանդների մոտ 5 տարվա ապրելիությունը կազմում է 56 %, որոնցից 48-50 % ամբողջովին լավանում են, Ախտորոշման ընթացքում միայն 6%-ի մոտ է նկարագրվում երկրորդ փուլը:
Երրորդ փուլ՝ Այս փուլի հիվանդների մոտ 5 տարվա ապրելիությունը կազմում է 38 %, նրանցից 26 % ամբողջությամբ լավանում են: Մետաստազավորման առկայության դեպքում 5 տարվա ապրելիությունը կազմում է 15 %, որոնցից լավանում են 10%,
Չորրորդ փուլ՝ Այս փուլի հիվանդների մոտ 5 տարվա ապրելիությունը կազմում է 5%, 10 տարվա ապրելիությունը կազմում է 2.3%: Նրանցից միայն 1,4 % լավանում: Հանդիպում է հիվանդների մոտ 80 % դեպքերում:
Գրականություն խմբագրել
- Стойко Ю. М., Вербицкий В. Г., Карачун А. М. Рак желудка: Учебное пособие. — СПб.: ВМедА, 2002. — 26 с.
- В. С. Савельев, Н. А. Кузнецов. Хирургические болезни. Том 1. М., 2006.
- М. И. Кузин, Н. М. Кузин, О. С. Шкроб и др.; под редакцией М. И. Кузина. Хирургические болезни. М.: Медицина, 2002. — 784 с.: ил. — ISBN 5-225-00920-4
- Хирургические болезни: учебник / под редакцией А. Ф. Черноусова. М.: ГЭОТАР-МЕДИА, 2010. — 664 с.: ил. + CD — ISBN 978-5-9704-1278-7
- С. С. Харнас, В. В. Левкин, Г. Х. Мусаев. Рак желудка: клиника, диагностика, лечение. М., 2006.
- Курс лекций по патологической анатомии. Частный курс. Часть II, книги 1,2. / Под ред. академика РАН и РАМН, профессора М. А. Пальцева. — М.: ООО "Издательский дом «Русский врач», 2003. — 210 с.
- TNM: Классификация злокачественных опухолей. / Под ред. Л.Х. Собинина и др.; пер. с англ. и науч. ред. А.И. Щёголева, Е.А. Дубовой, К.А. Павлова. — М.: Логосфера, 2011. — 276 с. — Перевод изд. TNM Classification of Malignant Tumours, 7th ed. — ISBN 978-5-98657-025-9.
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Cancer. World Health Organization (February 2011). Проверено 15 сентября 2011. Архивировано 31 марта 2012 года. (англ.)
- ↑ Parkin DM, Bray F, Ferlay J, Pisani P. Global cancer statistics, 2002. CA Cancer J Clin 2005;55:74-108 (англ.)
- ↑ Архивировано 31 марта 2012 года. (англ.) Parkin DM, Bray F, Ferlay J, Pisani P. Global cancer statistics, 2002. CA Cancer J Clin 2005;55:74-108 (англ.)
- ↑ М. И. Давыдов, М. Д. Тер-Ованесов, И. С. Стилиди — Хирургическое лечение рака проксимального отдела желудка: эволюция стандартов
- ↑ В. Ю. Сельчук, М. П. Никулин — Рак желудка
- ↑ Stomach cancer symptoms : Cancer Research UK : CancerHelp UK
- ↑ В. Ю. Сельчук, М. П. Никулин — Рак желудка
- ↑ Модифицируемые факторы риска развития рака. // Факторы риска развития рака. Пер. с англ. Н. Д. Фирсова (2017).
- ↑ Модифицируемые факторы риска развития рака. // Факторы риска развития рака. Пер. с англ. Н. Д. Фирсова (2017).
- ↑ Hatakeyama M., Higashi H. Helicobacter pylori CagA: a new paradigm for bacterial carcinogenesis // Cancer Science, 2005, 96 (12). — P. 835—843. — DOI:10.1111/j.1349-7006.2005.00130.x. — PMID 16367902.
- ↑ Исаков В. А. Диагностика и лечение инфекции, вызванной Helicobacter pylori: IV Маастрихтское соглашение / Новые рекомендации по диагностике и лечению инфекции H.Pylori — Маастрихт IV (Флоренция). Best Clinical Practice. Русское издание. 2012. Вып.2. С.4-23.
- ↑ Циммерман Я.С. Проблема растущей резистентности микроорганизмов к антибактериальной терапии и перспективы эрадикации Helicobacter pylori-инфекции / В кн.: Нерешенные и спорные проблемы современной гастроэнтерологии. – М.: МЕДпресс-информ, 2013. С.147-166. ISBN 978-5-98322-942-6.
- ↑ Malfertheiner P., Megraud F., O’Morain C.A., et al. Диагностика и лечение инфекции Helicobacter pylori — отчёт согласительной конференции Маастрихт IV / Флоренция // Вестник практического врача. Спецвыпуск 1. 2012. С. 6-22.
- ↑ Исаков В. А. Диагностика и лечение инфекции, вызванной Helicobacter pylori: IV Маастрихтское соглашение / Новые рекомендации по диагностике и лечению инфекции H.Pylori — Маастрихт IV (Флоренция). Best Clinical Practice. Русское издание. 2012. Вып.2. С.4-23.
- ↑ Исаков В. А. Диагностика и лечение инфекции, вызванной Helicobacter pylori: IV Маастрихтское соглашение / Новые рекомендации по диагностике и лечению инфекции H.Pylori — Маастрихт IV (Флоренция). Best Clinical Practice. Русское издание. 2012. Вып.2. С.4-23.
- ↑ Циммерман Я.С. Проблема растущей резистентности микроорганизмов к антибактериальной терапии и перспективы эрадикации Helicobacter pylori-инфекции / В кн.: Нерешенные и спорные проблемы современной гастроэнтерологии. – М.: МЕДпресс-информ, 2013. С.147-166. ISBN 978-5-98322-942-6.
- ↑ http://www.rosoncoweb.ru/journals/practical_oncology/arh007/02.pdf
- ↑ Прогноз и выживаемость при раке желудка на различных стадиях