Հովհաննես Մալխասյան
Հովհաննես Մկրտչի Մալխասյան (սեպտեմբերի 1, 1866[1], Սուլդա, Ախալքալաքի շրջան, Սամցխե-Ջավախեթի մարզ, Վրաստան[1] - հուլիսի 10, 1931, Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ[1]), հայ գյուղագիր, մանկավարժ, հասարակական գործիչ։
| Հովհաննես Մալխասյան | |
|---|---|
| Ծնվել է | սեպտեմբերի 1, 1866[1] |
| Ծննդավայր | Սուլդա, Ախալքալաքի շրջան, Սամցխե-Ջավախեթի մարզ, Վրաստան[1] |
| Մահացել է | հուլիսի 10, 1931 (64 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ[1] |
| Քաղաքացիություն |  Ռուսական կայսրություն և .svg){kind=small} ԽՍՀՄ |
| Ազգություն | հայ |
| Կրթություն | Գևորգյան Հոգևոր Ճեմարան (1885)[1] |
| Մասնագիտություն | գրող, ուսուցիչ և հասարակական գործիչ |
| Աշխատավայր | Մեր ձայնը[1] |
Կենսագրություն խմբագրել
1881-1885 թթ. սովորել է Գևորգյան ճեմարանում, որտեղից հեռացվել է աշակերտական խռովություններին մասնակցելու համար։ 1887-1897 թթ. դասավանդել է Կովկասի հայաբնակ քաղաքներում։ 1903 թվականին ցարական կառավարությունը Մալխասյանին աքսորել է Նոր Նախիջևան, ապա՝ Ռուսաստանի խորքերը։ 1905 թվականին վերադառնալով Թիֆլիս՝ ծավալել է մանկավարժական-հասարակական գործունեություն։ Ծննդավայրում հիմնել է դպրոց և բարեգործական ընկերություն, պարբերական մամուլում («Մուրճ», «Նոր դար») անդրադարձել ժամանակի հրատապ հարցերին։ 1907-1909 թվականներին Նոր Նախիջևանում հրատարակել է «Մեր ձայնը» օրաթերթը և հակացարական հոդվածներ տպագրելու համար 1909 թվականին նորից բանտարկվել է։ 1924 թվականից բնակություն է հաստատել Երևանում։ Մալխասյանի առաջին ծավալուն գործը «Երդում» (1895) վեպն է։ Այնուհետև լույս են տեսել նրա «Պատանեկան հուշեր» (1896) չափածո ժողովածուն, «Մեր բարեկամները» (1910) արձակ գրքույկը, «Հանցանք» (1913) էտյուդը։ Գրել է պիեսներ («Ավազի վրա», 1914, «Ծիլեր», «Կյանքի հեքիաթը», «Հիվանդանոց»), որոնք բեմադրվել են Թիֆլիսում։ Մալխասյանը հարուստ նյութ է տալիս ազգագրության («Հայ գեղջուկի ալբոմը», մաս 1-2, 1898-1901) ուսումնասիրման համար։ Գյուղական կյանքից վերցված պատմվածքների ժողովածու է «Հորոտ Մորոտ»-ը (գիրք 1-4, 1898-1927, 2-րդ հրտ., 1959)։ Նար-Դոսի հետ կազմել ու հրատարակել է «Գիր և կյանք» (1911) մայրենի լեզվի դասագիրքը։
Մալխասյանը իր ստեղծագործություններում պայքարել է սոցիալական ճնշման ու շահագործման, տգիտության ու հետամնացության դեմ, ժխտել բուրժուական քաղաքակրթությունն ու բարքերը, բայց իրեն հուզող հարցերի պատասխանը որոնել է բարոյախոսության մեջ։
Երկեր խմբագրել
- Երկեր, Երևան, 1967։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 7, էջ 161)։ 
|