Կառ
| Կառ | |
| |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Բույսեր (Plantae) |
| Տիպ/Բաժին | Անոթավոր բույսեր (Tracheophyta) |
| Ենթատիպ | Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes) |
| Կարգ | Աստղածաղկավորներ (Asterales) |
| Ընտանիք | Աստղածաղկազգիներ (Asteraceae) |
| Ենթաընտանիք | Տատասկափշայիններ (Carduoideae) |
| Տրիբա | Cynareae |
| Ցեղ | Կառ (Onopordum) L., 1753 |
Կառ[1][2] կամ օնոպորդիում[3], կաղջնակ, տափափուշ (լատին․՝ Onopordum), աստղածաղկազգիների (բարդածաղկավորներ) ընտանիքի երկամյա, հազվադեպ՝ բազմամյա խոտաբույսերի ցեղ։
Տարածում խմբագրել
Դասի ներկայացուցիչները տարածված են Եվրոպայում, (հիմնականում Միջերկրածովյան տարածաշրջանում), Հյուսիսային Աֆրիկա, Կանարյան կղզիներ, Կովկասում, Արևմտյան և Կենտրոնական Ասիա։ Տարածված է գրեթե բոլոր մարզերում։ Աճում է ճամփեզրերին, բնակավայրերին մոտ, քարքարոտ լանջերին, հաճախ աղբոտում է ցանքերը։
Անվանում խմբագրել
Ցեղի գիտական անվանումը գալիս է հին հունարեն՝ ὄνος - էշ և πορδή - հողմահան բառերից։
Կենսաբանական նկարագիր խմբագրել
Ցողունի բարձրությունը մինչև 2 մ է։ Տերևները փշոտ են, երկարավուն, նըստադիր։ Ծաղկաբույլը խոշոր, մեկական կամ ճյուղերի ծայրերին խմբերով զամբյուղ է, հազվադեպ՝ նստած տերևածոցերում, ծաղիկները՝ բազմաթիվ, խողովակավոր։ Ծաղկում է հուլիս-սեպտեմբերին։ Պտուղը կողավոր, կնճռոտ սերմիկ է։
Նշանակություն և կիրառություն խմբագրել
Պարունակում է ալկալոիդներ, պոլիացետիլենային միացություններ, ֆենոլկարբոնային թթուներ, ճարպեր, աղաղանյութեր և այլն։ Որոշ տեսակների արմատների եփուկն օգտագործվում է ռևմատիզմի, թոքերի, ստամոքսի, իսկ վերգետնյա մասերինը՝ լեղապարկի, միզուղիների, քսուկը՝ մաշկ, հիվանդությունների, հյութը՝ թարախային վերքերի բուժման ժամանակ։
Տեսակներ խմբագրել
Հայտնի է մոտ 60, Հայաստանում՝ 4 տեսակ՝
- Կառ փշոտ (Օ. acanthium),
- Կառ հայկական (Օ. armenum),
- Կառ մոխրագույն (Օ. cinareum)
- Կառ տարափուշ (C. heteracanthium)։
Պատկերասրահ խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Флора европейской части СССР / Отв. ред. и ред. тома Н. Н. Цвелёв. — Л.: Наука. Ленинградское отделение, 1994. — Т. VII. — С. 249. — 317 с. — 920 экз. — ISBN 5-02-026726-0 УДК 582.683.2 (470.1/6)
- ↑ Маевский П. Ф. Флора средней полосы европейской части России. — 10-е исправленное и дополненное издание. — М.: Товарищество научных изданий КМК, 2006. — С. 521. — 600 с. — 5000 экз. — ISBN 5-87317-321-5
- ↑ По данным книги «Флора СССР» (см. раздел Литература).
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ 
|
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կառ» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կառ» հոդվածին։ |