Ժան Ժենե
Ժան Ժենե (ֆր.՝ Jean Genet, դեկտեմբերի 19, 1910[1][2][3][…], Փարիզ[2] - ապրիլի 14, 1986[4][5][6][…], Փարիզ[7]), ֆրանսիացի գրող և դրամատուրգ, որի ստեղծագործությունները վեճեր են հարուցել[9]։ Նրա հերոսները եղել են գողեր, մարդասպաններ, մարմնավաճառներ, կավատներ, մաքսանենգներ և սոցիալական ստորին խավի պատկանող մարդիկ։
Ժան Ժենե ֆր.՝ Jean Genet | |
|---|---|
 | |
| Ծննդյան անուն | ֆր.՝ Jean Genet |
| Ծնվել է | դեկտեմբերի 19, 1910[1][2][3][…] |
| Ծննդավայր | Փարիզ[2] |
| Վախճանվել է | ապրիլի 14, 1986[4][5][6][…] (75 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Փարիզ[7] |
| Գերեզման | Լարաշ (քաղաք) |
| Մասնագիտություն | գրող, դրամատուրգ, բանաստեղծ, կինոռեժիսոր, սցենարիստ, վիպասան, մոնտաժող, ռազմական գործիչ, ակնարկագիր և քաղաքական ակտիվիստ |
| Լեզու | ֆրանսերեն |
| Քաղաքացիություն |  Ֆրանսիա[8] |
| Ուշագրավ աշխատանքներ | Our Lady of the Flowers? և The Maids? |
| Պարգևներ | |
 | |
 Jean Genet Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն խմբագրել
Ժենե Ժանը ծնվել է Փարիզում 1910 թվականի դեկտեմբերի 19-ին։ Ժենե ժանը դաստիարակություն է ստացել գյուղական ընտանիքում։ Մանուկ հասակում Ժենեն բարեպաշտ և հնազանդ տղա էր, մինչև այն պահը, երբ տասը տարեկան հասակում նրան բռնեցին գողության համար։ Հետո պարզվում է, որ նա գողություն չի արել։ Աշխարհից դառնացած` Ժենեն որոշում է դառնալ գող։ Ժանը հետո այդ մասին գրել է. «Ես որոշեցի մերժել աշխարհը, որը մերժել էր ինձ»։ Փոքր հասակից նրա կյանքը մթագնել էր դժվարությունների և խնդիրների պատճառով։ Բազմաթիվ գողությունների պատճառով նա 15 տարեկան հասակում ընկել է անչափահասների գաղութը, բայց դա նրան չի տխրեցրել։ Այնտեղ թույլ Ժանը դարձել է ուժեղ, անչափահասների սիրելին և հպարտ է եղել նրանով, որ օգտվել է հեղինակավոր անչափահասների հաջողություններից[10]։ 1927 թվականի դեկտեմբերի կեսին Ժենեն փախել է գաղութից, բայց շուտով նրան վերադարձրել են։ Բանտարկությունից ազատվելու համար նա ծառայության է անցել Ֆրանսիայի արտասահմանյան լեգեոնում, բայց իր հետ վերցնելով սպաներից մեկի անձնական իրերը`հեռացել է։ Ժան Ժենեն արել է գողություններ, օգտագործել կեղծ փաստաթղթեր, վարել է թափառական կյանք և մի քանի անգամ ընկել բանտ։ Գերմանիայի կողմից Ֆրանսիայի օկուպացիայի գրեթե ամբողջ ժամանակամիջոցում նա գտնվել է բանտարկության մեջ[11]։
Գրական գործունեություն խմբագրել
Ժենեն գրական գործունեությունը սկսել է 1940-ական թվականներին։ Նրա, ինչպես նաև Էրիկ Ժորդենի առաջին ստեղծագործությունները, անդրադարձել են այնպիսի թեմաների, ինչպիսիք են համասեռականությունը, հանցագործությունը։ Առաջին ստեղծագործության` «Ծաղիկների Աստվածամայրը» վեպի հրատարակումով (1943) գրական աշխարհի դռները բացվում են գրողի առաջ։ Այդ ժամանակ նա արդեն հասցրել էր ծանոթանալ Անդրե Ժիդի և հրատարակիչ Ժան Դեկարնենի հետ։ Ընթերցողների շրջանում կային երկրպագուներ` նշանավոր մտածողները և իր ժամանակի գրականագետներ։ Ժան Կոկտոն Ժան Պոլ Սարտրը դարձան նրա լավ ընկերները և աշխույժ հետաքրքրություն ցուցաբերեցին նրա գործունեության հանդեպ։ Այս մարդիկ նրան օգնեցին խուսափելու ցմահ բանտարկությունից, որը սպառնում էր նրան Պոլ Վեռլենի հազվագյուտ մի հրատարակության գողության համար։ Հինգ տարվա ընթացքում Ժանը գրեց և հրապարակեց հինգ վեպ։ Ժան-Պոլ Սարտրը նրա գրվածքների հավաքածուի համար գրեց առաջաբան և դադարեցրեց այն ժամանակ, երբ այն հասավ 600 էջի։ 1952 թվականին գիրքը հրատարակեց «Սուրբ Ժենե. կատակերգու և նահատակ» վերնագրով։ Գրողը ցնցված էր իր ստեղծագործության վերլուծության խորությամբ։ Սակայն մինչև 1956 թվականը նա մնաց գրական ճգնաժամի մեջ։
Ժան Ժենեն գրական կյանք վերադարձավ որպես դրամատուրգ։ Մեկը մյուսին հաջորդող պիեսները («Պատշգամբ», «Նեգրեր», «Սևամորթներ) ցույց տվեցին նրա տաղանդի մյուս կողմը. կենսագրական արձակից գրողն անցավ քաղաքական ենթատեքստով այլաբանությունների։ 20-րդ դարի կեսին Ժան Ժենեի ստեղծագործությունների վրա արգելք էր դրված։ 1950 թվականին նրա որոշ գրքեր արգելվել էին Միացյալ Նահանգներում[12]։
Հասարակական գործունեություն խմբագրել
1960-ական թվականներին Ժան Ժենեն ներգրավվել է երկրի քաղաքական կյանքում։ Նա մասնակցում է ցույցերին, որոնք տեղի էին ունենում Ֆրանսիայում աֆրիկյան ներգաղթյալների կենսապայմանների բարելավման համար։ Ժենեն աջակցել է նաև Փարիզում ընթացող ուսանողական անկարգություններին։
1970-ական թվականներին «Սև հովազ» կուսակցության հրավերով նա երեք ամիս անցկացրել է ԱՄՆ-ում, որտեղ մասնակցել է Խիոն Հյուտոնի կուսակցության ղեկավարի դատին և դասախոսություն կարդացել։ 1982 թվականին Ժենե Ժանը եղել է Բեյրութում, Սաբրայում և Շատիլում այնտեղ տեղի ունեցած կոտորածից հետո։ Հաջորդ տարի հրատարակվում է նրա լավագույն էսսեն` «Չորս ժամ Շատիլում»։ Եգիպտացի գրող Ա. Սուեֆի խոսքերով «պաղեստինցիները Ժենեի մեջ գտան ջերմագին ընկեր»[13]։
Մահ խմբագրել
Ժենեն կյանքի վերջին տարիներին հիվանդ էր քաղցկեղով։ 1986 թվականի ապրիլի 15-ին նրա մարմինը գտան Փարիզի արաբական թաղամասի հյուրանոցային համարում։ Նա թաղվեց իսպանական գերեզմանոցում` Լարաշ քաղաքում։ Գրողն այդպես էլ չունեցավ սեփական բնակարան։ Իր ստեղծագործությունը հրատարակելու իրավունքը Ժենեն տվել էր իր երբեմնի սիրեկանին։ Գրողի մահից հետո վերջինս պարբերաբար հոնորարի համար հայտնվում էր «Գալլիմաթ» հրատարակչությունում։ Նա երբեք ոչ ոքից ոչ մի բան չէր հարցնում, ոչ մեկի հետ չէր խոսում, ուղղակի լուռ վերցնում էր փողերն ու հեռանում։ Ստորագրել նույնիսկ նա չէր կարողանում, որովհետև անգրագետ էր[14]։
Գրականություն խմբագրել
- Ращупкина Д. Театрализация реальности как основа драматического сюжета: Жан Жене Արխիվացված 2009-02-03 Wayback Machine // Контрапункт: Книга статей памяти Г. А. Белой. М.: РГГУ, 2005. С. 452—467.
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Encyclopædia Britannica
- ↑ 3,0 3,1 Internet Broadway Database — 2000.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Library of Congress Authorities — Library of Congress.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 https://www.washingtonpost.com/archive/local/1986/04/16/jean-genet-dies-at-75/1cb62517-3900-4d1f-bb5c-dda3c368419c/
- ↑ 6,0 6,1 6,2 https://www.upi.com/Archives/1986/04/15/French-novelist-and-playwright-Jean-Genet-died-Tuesday-at/5735513925200/
- ↑ 7,0 7,1 7,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #118538411 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
- ↑ LIBRIS — 2012.
- ↑ Contemporary Literary Criticism, Volume 45 By Daniel G. Marowski, Roger Matuz. Gale: 1987 ISBN 0-8103-4419-X pg 11
- ↑ Игорь Семёнович Кон. «Лунный свет на заре Часть 2. 2-7. Все цвета радуги». Издательство ACT — Олимп, М., 2003. ISBN 5-17-015194-2, 5-8195-0836-Х. Արխիվացված է Kon/LunnySvetNaZare2/27.htm օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2012 թ․ հոկտեմբերի 16-ին.
{{cite web}}: Check|url=value (օգնություն) - ↑ «ЭДУАРД ЛИМОНОВ «СВЯЩЕННЫЕ МОНСТРЫ» Жан Жене: вор». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ փետրվարի 27-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 13-ին.
- ↑ [Edward de Grazia, An Interview with Jean Genet. Cardozo Studies in Law and Literature, Vol. 5, No. 2 (Autumn, 1993), pp. 307—324.]
- ↑ Soueif A. Genet in Palestine Արխիվացված 2016-08-01 Wayback Machine // Аль-Ахрам
- ↑ «Эрик Журдан, запрещенный писатель». Радио «Свобода». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2012 թ․ հոկտեմբերի 16-ին.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Жене Արխիվացված 2009-05-31 Wayback Machine
- Жан Жене: Вор Արխիվացված 2010-02-27 Wayback Machine
- Жан Жене глазами Альбера Диши
- Посмертное интервью Пьера Буржада с Жаном Жене
- Пресса о «Служанках» в режиссуре Р. Виктюка Արխիվացված 2009-01-29 Wayback Machine
- Святой вор. К столетию со дня рождения Жана Жене Արխիվացված 2011-07-16 Wayback Machine : Радио Свобода/Поверх барьеров
- Голос Жене — читает автобиографический «Дневник вора» — аудио
- видео — «Песнь любви» / «Un Chant d’Amour», 1950, фильм Жене — 25'
- S.A.L.G — «Общество друзей и читателей Жана Жене» (фр.) : исследования, библиография, новости, коллоквиум
- Трыков В. П. (2011). «Жене Жан». Электронная энциклопедия «Современная французская литература». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 8-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 24-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ժան Ժենե» հոդվածին։ |