Վիքիպեդիա

Զոհվածների հիշատակի օր

Զոհվածների հիշատակի օր (անգլ.՝ Remembrance Day), հիշատակի օր Բրիտանական համագործակցության երկրներում, որը նշվում է ամեն տարի նոյեմբերի 11-ին և կոչված է հավերժացնելու Բրիտանական համագործակցության բոլոր զոհերի հիշատակը, որոնք զոհվել են Մեծ Բրիտանիայի մասնակցությամբ հակամարտություններում։ Սկսվել է նշվել 1919 թվականից՝ Մեծ Բրիտանիայում և Համագործակցության երկրներում՝ թագավոր Գեորգ V-ի կարգադրությամբ[1]։

Տոնի հիմնական իմաստը Մեծ Բրիտանիայի և Բրիտանական համագործակցության զինվորների հիշատակի հարգումն է, որոնք զոհվել են Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին։ 1918 թվականի նոյեմբերի 11-ին հայտարարվել է Եվրոպայում «11-րդ ամսվա 11-րդ օրվա 11-րդ ժամը» Անտանտի և Եռյակ միության երկրների միջև ռազմական գործողությունների դադարեցման մասին, ինչը պատմության մեջ մտել է որպես Գերմանիայի և Անտանտի ներկայացուցիչների կողմից 5:12-ից մինչև 5:20-ը ստորագրված առաջին կոմպիենական զինադադար։ Զինադադարն ուժի մեջ է մտել Կենտրոնական Եվրոպայի ժամանակով ժամը 11:00-ին, իսկ պատերազմն ավարտվել է 1919 թվականի հունիսի 28-ին՝ Վերսալի պայմանագրի ստորագրմամբ[2]։ Նոյեմբերի 11-ը Արևմտյան Եվրոպայի և ԱՄՆ-ի երկրներում նշվում է որպես Հաշտության օր։ Առաջին տոնակատարությունները տեղի են ունեցել 1919 թվականի նոյեմբերի 10-ին Բուքինգհեմյան պալատում, և այդ օրվա երեկոյան Գեորգ V թագավորը ճաշկերույթ է կազմակերպել ի պատիվ Ֆրանսիայի Հանրապետության նախագահի[3]։ Հաջորդ առավոտ տեղի են ունեցել պաշտոնական հիշատակի միջոցառումներ։

Տոնի խորհրդանիշը կարմիր կակաչն է, որը կանադացի բժիշկ և բանաստեղծ, փոխգնդապետ Ջոն Մակքրեյի կողմից գովերգվում է «Ֆլանդրիայի դաշտերում» բանաստեղծությունում։ Ջորջիայի համալսարանի պրոֆեսոր Մոյնա Մայքլը, ոգեշնչվելով նրանցից, գրել է իր «Պետք է հիշել» բանաստեղծությունը և երդվել ամեն տարի հիշատակի միջոցառումների օրերին կարմիր կակաչ բերել։ Կակաչներ բերելու սովորույթը տարածվել է երեք տարվա ընթացքում Բրիտանական կայսրության ողջ տարածքում, և 1921 թվականից ի վեր կակաչները դարձել են զոհվածների հիշատակի օրվա ատրիբուտ։ Ի սկզբանե դրանք իրական կակաչներ էին, որոնք աճում էին Ֆլանդրիայում Առաջին համաշխարհային պատերազմի դաշտերում։ Կարմիր գույնը խորհրդանշում էր մարտերում թափված արյունը։

Հիշատակի միջոցառումներ Բրիտանական համագործակցությունում խմբագրել

 
Կանադայի Կարմիր կակաչի սամոսեյկի ծաղիկը Գուելֆայի Ջոն Մակքրեյի տան մոտ գտնվող հուշահամալիրում (Օնտարիո նահանգ, Կանադա)

Մեծ Բրիտանիայում, Կանադայում, ՀԱՀ-ում, Ավստրալիայում և Նոր Զելանդիայում ամենագլխավոր ավանդույթներից մեկը զոհերի հիշատակի լռության րոպեն է։ Այն տեղի է ունենում 11-րդ ամսվա 11-րդ օրը ժամը 11-ին և կարող է տևել մինչև երկու րոպե։ Հիշատակի արարողությունների մեծ մասը կազմում են նաև եղջերենի վրա կատարվող երաժշտական կոմպոզիցիաները․ Բրիտանական համագործակցության շատ երկրներում պարտադիր կերպով հնչում է Last Post կոմպոզիցիան, որից հետո նույնպես գալիս է լռության պահը, ապա Reveille-ը կամ The Rouse-ը, իսկ սովորաբար ավարտվում է Ode of Remembrance-ից մի հատվածով։ Հաճախ արարողություններում կատարվում են «Flowers of the Forest», «O Valiant Hearts», «I Vow to Thee», «My Country» և «Jerusalem» երգերը։ Միջոցառումներին ծաղկեպսակներ են դրվում հուշարձաններին, հնչում են հոգեհանգստյան աղոթքներ և օրհնություններ, ինչպես նաև կատարվում են ազգային օրհներգեր[4]։

Ավստրալիա խմբագրել

 
Արևմտյան Ավստրալիայի նահանգապետ Մալքոլմ Մաքքասկերը ծաղկեպսակ է դնում Քինգս պարկում՝  հավերժական կրակի մոտ, 2011 թվականի նոյեմբերի 11

Ավստրալիայում հիշատակի միջոցառումները միշտ անցկացվում են նոյեմբերի 11-ին՝ անկախ շաբաթվա օրերից, ընդ որում նոյեմբերի 11-ը հանգստյան օր չէ։ Սա այն ժամանակն է, երբ մարդիկ կարող են հարգանքի տուրք մատուցել մարտերում զոհված բոլոր զինվորների հիշատակին։ Ժամը 11:00-ին «Կարդալ հիշելու համար» ծրագրի շրջանակներում (անգլ.՝ Read 2 Remember) որոշ կրթական պնդումներում հայտարարվում են միանգամից երկու րոպե լռություն[5]։ Երեխաները կարդում են Ռուպերտ Մաքքոլլի «Հիշելու խոստումը» բանաստեղծությունը, իսկ ուսուցիչները տարածում են նույնանուն գրքույկներ, որպեսզի բացատրեն երեխաներին, թե ինչի համար են անցկացվում այդ միջոցառումները և որքան կարևոր է հարգել նրանց հիշատակը, ովքեր կռվել են Ավստրալիայի համար։ Ժամը 11:00-ին բոլոր զինվորական գերեզմանատներում, հարակից դպրոցներում և քաղաքներում սկսվում են հիշատակի միջոցառումներ. հնչում է «Last Post» մեղեդին և հայտարարվում լռության րոպե ամբողջ երկրում։ Անցած տասնամյակներում զոհվածների հիշատակի օրն այնքան մեծ ժողովրդականություն չի վայելում, որքան ԱՆԶԱԿԻ օրը, որը նշվում է ապրիլի 25-ին Ավստրալիայի բոլոր նահանգներում։

Բարբադոս խմբագրել

Բարբադոսում զոհվածների հիշատակի օրը պետական տոն չէ։ Չնայած դե յուրե այդպիսին է նոյեմբերի 11-ը, բոլոր պաշտոնական միջոցառումներն անցկացվում են հիշատակի կիրակի օրը[6]։ Տոնը նշվում է Բարբադոսի զինվորների հիշատակը հավերժացնելու նպատակով, որոնք զոհվել են երկու համաշխարհային պատերազմներում։ Ազգային հերոսների հրապարակում անցկացվում է շքերթ և հոգեհանգստյան արարողություն[7]։ Գեներալ-նահանգապետը և վարչապետը պարտադիր ներկա են այդ միջոցառումներին կառավարության մյուս անդամների, Թագավորական ոստիկանական ծառայության ղեկավարների և զինված ուժերի հրամանատարների հետ միասին։ Հիմնական արարողության ժամանակ հնչում է հրետանային հրավառություն, անցկացվում են ծաղկեպսակներ և հնչում են աղոթքներ Բրիջթաունի գլխավոր կենոտաֆի առջև։

Բելիզ խմբագրել

Հիշատակի միջոցառումներն անցկացվում են Բելիզում նոյեմբերի 11-ին։ Հայտնի է, որ Բելիզի 23 ներկայացուցիչներ զոհվել են Առաջին համաշխարհային պատերազմի ճակատներում։ Զոհվածների հիշատակի օրը ոչ պետական տոն է, ոչ էլ հանգստյան օր, սակայն միջոցառումների կողմնակիցները կարծում են, որ միայն այդպես կարելի է Բելիզի բնակիչներին հաղորդել պատերազմի մասին հիշողությունը և տեղեկությունն այն մասին, թե Բելիզից 23 զինվոր ինչ ներդրում է ունեցել դրա ավարտին[8]։

Մեծ Բրիտանիա խմբագրել

 
Հուշարձանները Վեսթմինսթերյան աբբայությունում, 2002 թվականի նոյեմբերի 11

Բոլոր հիմնական միջոցառումները Մեծ Բրիտանիայում անցկացվում են նոյեմբերի 11-ին ամենամոտ կիրակի օրը։ Հենց նոյեմբերի 11-ին լռության մեջ զոհվածների հիշատակին քաղաքացիները երկու րոպե են անցկացնում. այդ ավանդույթը, որը նախկինում գոյություն ուներ, վերջնականապես հաստատվել է 1990-ականներին[9]։ Արարողություններն անցկացվում են տեղական զինվորական գերեզմանատներում, դրանց կազմակերպիչներն են բրիտանական թագավորական լեգեոնի տեղական ստորաբաժանումները, որոնք ստեղծվել են նախկին զինծառայողների համար։ Կակաչների ծաղկեպսակները դրվում են թագավորական ընտանիքի, զինված ուժերի ներկայացուցիչների և քաղաքացիական կազմակերպությունների ղեկավարների կողմից։ Վերջիններն են բրիտանացի կադետները, Մեծ Բրիտանիայի սկաուտների ասոցիացիան, Մեծ Բրիտանիայի զբոսավարների աղջիկների ասոցիացիան, տղաների բրիգադը, Սուրբ Հովհաննեսի շտապ օգնությունը և փրկության բանակը։ Լռության ժամի սկիզբը (11:00) և դրա վերջը նշանավորվում են խոշոր քաղաքներում հրետանային կրակոցով[10], և ընկերություններից ոչ մեկը չի կարող խախտել այդ կանոնը. լռությանը միանում են բոլոր աշխատակիցներն ու հաճախորդները[11]։ Նմանատիպ մեկ կամ երկու րոպե լռությամբ անցնում են նաև եկեղեցու բոլոր ծառայությունների ժամանակ։ Պսակներ դնելու հետագա բոլոր միջոցառումներն անցկացվում են բրիտանական թագավորական լեգեոնի կողմից[9]։

Երկու րոպե լռությամբ հարգելու առաջին արարողությունը տեղի է ունեցել 1919 թվականի նոյեմբերի 11-ին։

 
Թագավորական բրիտանական լեգեոնի կակաչի ծաղիկ

2014 թվականին Մեծ Բրիտանիայի Թագավորական դրամահատարանը թողարկել է Առաջին համաշխարհային պատերազմի 100-ամյակի և զոհվածների հիշատակի օրվա նախաշեմին հինգ ֆունտով հուշադրամ։ Դիզայները եղել է փորագրող վարպետ Լորա Քլենսին[12]։ Նույն թվականին, Տաուերի առաջ, պատերազմի սկսվելու 100-ամյակի կապակցությամբ 888246 կերամիկական կակաչներ են տեղադրվել՝ զոհված բրիտանացի զինվորների թվով։ Այս տեղադրությունը կոչվում էր «Արյունով ծածկված հողեր և կարմիր ծովեր»։

Բերմուդյան կղզիներ խմբագրել

 
Շքերթ Համիլթոնի Բերմուդյան կղզիներում զոհվածների հիշատակի օրը, 1991 թվական

Բերմուդյան կղզիներից առաջին կամավորները ժամանել են Առաջին համաշխարհային պատերազմի ճակատ 1915 թվականին, ինչպես նաև Բերմուդցիները մարտնչել են նաև Երկրորդ համաշխարհային պատերազմում (Բերմուդյան կղզիների բնակչության թվաքանակի նկատմամբ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ճակատ ուղարկվածների հարաբերակցությունը ամենամեծն է, քան բրիտանական համագործակցության ցանկացած այլ երկրում)։ Հենց այդ պատճառով էլ նոյեմբերի 11-ի հիշատակի միջոցառումները հատկապես կարևոր են բնիկների համար։ Պատմականորեն այնպես է ստացվել, որ Գամիլտոնում պարբերաբար գունեղ ու վառ շքերթ է տեղի ունեցել. դրան մասնակցել են բրիտանական նավատորմի, ցամաքային զորքերի, Բերմուդյան կայազորի, Կանադայի, ԱՄՆ զինված ուժերի ստորաբաժանումները (բանակ, ավիացիա և նավատորմ), կադետական կորպուսների և այլ կազմակերպությունների անդամներ՝ պատերազմների վետերանների հետ միասին։ Սակայն 1995 թվականին ռազմաբազաների փակումից հետո մասշտաբը զգալիորեն նվազել է։

Հյուսիսային Իռլանդիա խմբագրել

Հյուսիսային Իռլանդիայում տոնի նկատմամբ վերաբերմունքը միանշանակ չէ բրիտանացի յունիոնիստների և իռլանդացի հանրապետականների թշնամանքի պատճառով։ Առաջինները պաշտպանում են Հյուսիսային Իռլանդիայում հիշատակի միջոցառումներ անցկացնելու իրավունքը (նրանց աջակցում են նաև որոշ չափավոր իռլանդացի ազգայնականներ), իսկ երկրորդները դա անտեղի են համարում երկու պատճառով. նախ, իռլանդացի ազգայնականները նշում են Առաջին համաշխարհային պատերազմի ճակատներում զոհված իռլանդացիների հիշատակի ազգային օրը հուլիսին, այլ ոչ թե նոյեմբերին, երկրորդ՝ Իռլանդական հանրապետական շարժումը Բրիտանական բանակին մեղավոր է համարում այնտեղ մոլեգնող 30-ամյա հակամարտության ժամանակ Հյուսիսային Իռլանդիայի քաղաքացիական բնակչության դեմ մի շարք հանցագործությունների կատարման մեջ։ 1987 թվականին Էնիսկիլենում պայթյուն էր որոտացել հիշատակի կիրակի օրը՝ արարողության սկսվելուց քիչ առաջ։ Ահաբեկչության զոհ է դարձել 11 մարդ, իսկ այն իրականացրած  զինյալները ոչ միայն իրենց վրա են վերցրել պատասխանատվությունը, այլև զղջացել են՝ հայտարարելով, որ պետք է գրոհեին դեպի հուշահամալիր գնացող զինվորներին, այլ ոչ թե քաղաքացիական անձանց։ Ի դեպ, ահաբեկչությունը միայն ստիպել է իռլանդացի ազգայնականներին և բրիտանացի յունիոնիստներին ավելի հաճախ այցելել նման միջոցառումների[13]։

Հնդկաստան խմբագրել

Հնդկաստանում հիմնական արարողություններն անցկացվում են բանակային զինվորական ավաններում, ինչպես նաև խոշոր բնակավայրերում (Հնդկաստանի այլ վայրերում տոն չի նշվում)։ Հոգեհանգստյան արարողություններն անցկացվում են Բանգալորի Սուրբ Մարկոսի տաճարում և Սուրբ Հովհաննեսի եկեղեցում[14]։ Հնդկաստանի բանակի կողմից Քոքիմում և Իմփխալայում (հյուսիս-արևելք) հիշատակի միջոցառումներ են կազմակերպվում զինվորական գերեզմանատներում՝ ռազմական գերեզմանների համագործակցության հանձնաժողովի թույլտվությամբ։ Միջոցառումներն անցկացվում են նաև Դելիի ռազմական գերեզմանատանը[15]։ 2013 թվականին Մումբայում Հովհաննես Մկրտչի եկեղեցում հոգեհանգստի արարողությանը ներկա էին արքայազն Չարլզը և դքսուհի Կամիլան[16]։

Քենիա խմբագրել

Քենիայում տոնը հիմնադրվել է 1945 թվականին Քենիայի զինված ուժերի հին ընկերների ասոցիացիայի (KAFOCA) կողմից, հարգանքի տուրք մատուցելու քենիացիների հիշատակին և հարգանքի տուրք մատուցելու համար, ովքեր ծառայել են բրիտանական բանակում Առաջին և Երկրորդ համաշխարհային պատերազմների ժամանակ։ Տոնը նշվում է նաև պետական մակարդակով։

Կանադա խմբագրել

Կանադայի օրենսդրության համաձայն՝ զոհվածների հիշատակի օրը նշվում է բոլոր երեք տարածքներում և տասը նահանգներից վեցում՝ միայն Նոր Շոտլանդիայում, Մանիտոբայում, Օնտարիոյում և Քվեբեկում չի տարածվում այդ օրենքի գործողությունը[17][18][19][20]։ 1921-1930 թվականներին զինաթափման օրվա մասին ակտն ասում էր, որ զինաթափման օրը պետք է շնորհակալական աղոթք անցկացվեր երկուշաբթի այն շաբաթ, որին բաժին էր ընկել նոյեմբերի 11-ը։ 1931 թվականին Կանադայի խորհրդարանն օրենք է ընդունել, որը մտցրել է գլխավոր ուղղումը. տոնն այսուհետ արժեր նշել զոհվածների հիշատակի օր և բոլոր հիշատակի միջոցառումներն անցկացնել հենց նոյեմբերի 11-ին[21]։ C-597 համարով օրինագիծը, որը կոչ է անում այն դաշնային տոն դարձնել, Կանադայի Համայնքների պալատում քննարկվել է 41-րդ գումարման Կանադայի խորհրդարանում, սակայն ընտրությունների նախաշեմին խորհրդարանը լուծարելուց հետո դադարել է իր գոյությունը[22]։

Կանադայի վետերանների գործերի դաշնային դեպարտամենտը հիշատակի միջոցառումների շրջանակներում զբաղվում է երիտասարդ սերնդի շրջանում երկու համաշխարհային պատերազմներին Կանադայի մասնակցության մասին տեղեկատվության տարածմամբ։ Բոլոր հիշատակի միջոցառումներն ուղղված են Կանադայի ժամանակակից խաղաղ հասարակություն կառուցողների հիշատակի հավերժացմանը:

 
Պատվո պահակախումբ Օտտավայի ազգային ռազմական հուշահամալիրի մոտ 2010 թվականին. ձախից Կանադայի նավատորմի զինծառայող է, աջից՝ Կանադայի ավիացիայի զինծառայողը

Պաշտոնական միջոցառումներն անցկացվում են Օտտավայում՝ Ազգային ռազմական հուշահամալիրի մոտ։ Ղեկավարում է Կանադայի գեներալ-նահանգապետը։ Միջոցառմանը ներկա են Կանադայի վարչապետը, տարբեր բարձրաստիճան պաշտոնյաներ և սովորական քաղաքացիներ։ 2009 թվականին տոնակատարություններին մասնակցել է արքայազն Չարլզը[23], իսկ 2014 թվականին՝ արքայադուստր Աննան[24]։ Արարողության պաշտոնական մեկնարկից առաջ չորս ժամանոց և երեք պահակային (դրոշի մոտ երկու մարդ և մեկ բուժքույր) կանգնում են կենոտաֆի բազայի մոտ։ Այնուհետև սկսում են ղողանջել Կարիլոն աշխարհի աշտարակի զանգերը, և այդ ժամանակ կոնֆեդերացիայի այգում հավաքվում են Կանադայի զինված ուժերի ներկայացուցիչները։ Այնտեղ են ժամանում նաև Օտտավայի դիվանագիտական կորպուսները, Համագործակցության երկրների վարչապետները, հատուկ հրավիրված հյուրեր, Կանադայի Թագավորական լեգեոնի, բրիտանական թագավորական ընտանիքի անդամներ և Համագործակցության երկրների գեներալ-նահանգապետերը։ Կանադայի Գեներալ-նահանգապետի ժամանումից հետո հնչում է «Alert» ռոժկովային կոմպոզիցիան, իսկ նրան դիմավորում է Կանադայի Թագավորական լեգեոնի նախագահը։

 
Անհայտ զինվորի գերեզմանը (Օտտավա), որի վրա կարմիր կակաչներ են դրվում

11:00-ից քիչ առաջ հնչում է «Last Post»-ը, ինչը նշանավորում է հենց հիշատակի արարողությունների սկիզբը։

2001 թվականից սեպտեմբերի 3-ին Կանադայում համանման արարողություններ են տեղի ունենում. Կանադայի խորհրդարանի կողմից սահմանվել է առևտրային նավատորմի զոհված նավաստիների հիշատակի օրը։ Այդ օրը տրվում են պատերազմների ժամանակ զոհված առևտրական և տրանսպորտային նավերի կանադացի նավաստիներին[25]։

Մավրիկիոս խմբագրել

Մավրիկիոսի բնիկներից, որոնք մասնակցել են Առաջին համաշխարհային պատերազմին, առանձնանում են Մավրիկիայի Թագավորական քոլեջի մի շարք ուսանողներ. նրանք կռվել են արևմտյան ճակատում և տուն չեն վերադարձել։ 1916 թվականին Դեռ պատերազմի ամենաթեժ պահին նահանգապետ Հեսքեթ Բելլը հայտարարել էր, որ հանդիպել է նկարիչ Ջ․ Սթիվենսոնին, որը համաձայնել է ստեղծել Բերնարդ Պատրիջի արձանի նման բրոնզե հուշարձանի էսքիզ՝ ֆրանսիացի զինվորի տեսքով։ Հուշարձանի բացումը տեղի է ունեցել 1922 թվականի ապրիլի 15-ին Քյուրփայփ թագավորական քոլեջի դիմաց։ Օրը հայտարարվել է պետական տոն։

Նոր Զելանդիա խմբագրել

Նոր Զելանդիայում զոհվածների հիշատակի օրվա տոնակատարություններն անցկացվում են ԱՆԶԱԿ-ի օրը՝ ապրիլի 25-ին[26]։ Իսկ ապրիլի 25-ից առաջ «Կակաչի օր» է համարվում ուրբաթ օրը[27]։ Նման տարաձայնության պատճառները ծագել են 1921 թվականին, երբ զինադադարի պատվին Նոր Զելանդիա ուղարկված թղթե կակաչները պետք է ժամանեին նոյեմբերի 11-ին նավով, սակայն նավը սովորականից ուշ է եկել։ Արդյունքում այդ կակաչները որոշել են օգտագործել առաջիկա տոնի համար, որն էլ դարձել է ԱՆԶԱԿԻ օրը։ Այդ պահից ի վեր Նոր Զելանդիայում զոհվածների հիշատակի օրվա բոլոր միջոցառումներն անցկացվում են հենց ապրիլի 25-ին։

Զինադադարի օրը նշվում էր Նոր Զելանդիայում պատերազմների միջև և չհասավ այնպիսի ժողովրդականության, ինչպիսին ԱՆԶԱԿԻ օրն է։ Հետպատերազմյան տարիներին նրան դադարել են նշել անգամ պատերազմների վետերանները, իսկ եկեղեցիներում այդ օրը չեն անցկացվել պատերազմների ժամանակ զոհված նորզելանդացիների հոգեհանգստյան արարողություններ[28]։ Այնուամենայնիվ, 2004 թվականից հրադադարի օրը Վելինգտոնում Անհայտ զինվորի գերեզմանի մոտ ավելի ու ավելի շատ միջոցառումներ են անցկացվում, իսկ հոգեհանգստյան ծառայությունները նշանակվում են հիշատակի կիրակի։

Սենթ Լյուսիա խմբագրել

Սենթ Լյուսիայում զոհվածների հիշատակի օրը պետական տոն և հանգստյան օր չի համարվում. բոլոր արարողություններն անցկացվում են հիշատակի կիրակի օրը։ Շքերթը տեղի է ունենում Դերեկ Ուոլքոտի անվան հրապարակում։ Զորահանդեսին մասնակցում են Սենթ Լյուսիայի թագավորական ոստիկանության աշխատակիցները՝ հարգանքի տուրք մատուցելով զոհված տեղացիների հիշատակին։

Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն խմբագրել

Հարավաֆրիկյան Հանրապետությունում զոհվածների հիշատակի օրը հանգստյան օր չէ։ Հիշատակի արարողություններն անցկացվում են առաջիկա կիրակի օրը. կատարվում է «Last Post» մեղեդին, պարտադիր է երկու րոպեանոց լռությունը։ Արարողություններն անցկացվում են Քենոտաֆի մոտ Քեյփթաունում[29] և Պրետորիայում՝ ուորթրեքկերների հուշարձանի մոտ և Հարավաֆրիկյան Հանրապետության կառավարության տան առջև զինվորական հուշահամալիրի մոտ։ Դպրոցներում նաև հիշատակի միջոցառումներ են անցկացվում. աշակերտները հարգում են հարավաֆրիկացի զինվորների հիշատակը, որոնք զոհվել են երկու համաշխարհային պատերազմներում, ինչպես նաև Հարավաֆրիկյան սահմանային պատերազմում։ Պատերազմի վետերանների Հարավաֆրիկյան լեգիոնը շաբաթ օրը անցկացնում է ցուցահանդես, որի այցելությունից ստացված միջոցներն օգնության են հասնում պատերազմներին մասնակցած ողջ վետերաններին[30]։

Հիշատակի միջոցառումներ այլ երկրներում խմբագրել

Գերմանիա խմբագրել

Գերմանիայում զոհվածների հիշատակի օրվա անալոգը սգո համաժողովրդական օրն է (կամ ժողովրդական սգի օրը)[31], որը, ելնելով իր անվանումից, տոն լայն իմաստով չի հանդիսանում։ Այն նշվում է 1952 թվականից ի վեր Ադվենտից առաջ նախավերջին կիրակի օրը (կամ նոյեմբերի 16-ին)[32]։ Գերմանիայում հրադադարի վերաբերյալ դե ֆակտո հիշատակի միջոցառումներ չեն անցկացվում[33]։ Տարբեր եկեղեցիներում զոհված զինվորների և պետական բռնության զոհերի հիշատակումը տեղի է ունենում տարբեր օրերին. կաթոլիկները հոգեհանգստյան արարողություններ են անցկացնում հանգուցյալների օրը, իսկ լյութերանները՝ հիշատակի կիրակի օրը։

Հոնկոնգ խմբագրել

 
Հոնկոնգի ոստիկանության նվագախումբը Հոնկոնգի կենոտաֆի մոտ

1997 թվականի հուլիսից զոհվածների հիշատակի օրը տոն չէ Հոնկոնգում, իսկ միջոցառումներն անցկացվում են հիշատակի կիրակի օրը։ Հոնկոնգի Կենոտաֆի մոտ անցկացվում են բազմաթիվ դավանանքների ներկայացուցիչների հոգեհանգստյան արարողություններ։ Այսպես, իրենց հոգեհանգստյան արարողություններն են անցկացնում Անգլիկան եկեղեցու, Հոնկոնգյան դիոցեզի, Հռոմի կաթոլիկ եկեղեցու, Հոնկոնգյան միտրոպոլիայի, Կոստանդնուպոլսի ուղղափառ եկեղեցու, բուդդայական և դաոսական համայնքների ներկայացուցիչները, ինչպես նաև մուսուլմաններն ու սիկհիները։

Դանիա խմբագրել

Չնայած նրան, որ Դանիան չեզոքության դիրք է զբաղեցրել Առաջին համաշխարհային պատերազմում, 2009 թվականին Դանիայի կառավարությունը սահմանել է Վետերանների օրը, որը նշվում է սեպտեմբերի 5-ին։ Այնտեղ հիշատակում են զինված հակամարտություններում զոհված դանիացի զինվորներին և հարգանքի տուրք մատուցում մարտական գործողությունների ներկայում ապրող վետերաններին[34]։

Իսրայել խմբագրել

Իսրայելում անցկացվում են երկու արարողություններ. առաջինը Երուսաղեմում Բրիտանական զինվորական գերեզմանատանը շաբաթ օրը հիշատակի կիրակի օրվանից առաջ (կազմակերպվում է Երուսաղեմում Բրիտանական խորհրդի կողմից), երկրորդը՝ Թել Ավիվում գտնվող Ռամլեխ գերեզմանատանը (կազմակերպվում է Մեծ Բրիտանիայի դեսպանատան կողմից)։ Երկրորդ արարողությունը տևում է ավելի երկար, դրան մասնակցում են Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի վետերանները (հիմնականում ծառայել են բրիտանական բանակում)։ Իսրայելում առանձին նշվում է Իսրայելի պատերազմներում և ահաբեկչություններում զոհվածների հիշատակի օրը։

Իռլանդիա խմբագրել

Իռլանդիայի Հանրապետությունը հուլիսին միջոցառումներ է անցկացնում հիշատակի ազգային օրը. հարգվում է պատերազմների ժամանակ զոհված Իռլանդիայի տղամարդկանց և կանանց հիշատակը։ Դուբլինի Սուրբ Պատրիկի տաճարում հոգեհանգստյան արարողություններ են անցկացվում Իռլանդիայի Նախագահի ներկայությամբ[35][36][37]։ Իռլանդիայում զոհվածների հիշատակի օրվա նկատմամբ վերաբերմունքը միանշանակ չէ. բրիտանական զորքերը մասնակցել են Զատկի ապստամբության ճնշմանը և կռվել Իռլանդիայի Հանրապետության բանակի դեմ 1919-1922 թվականներին։ Ժամանակակից Իռլանդիայի քաղաքացիների շատ փոքր մասը ծառայել է բրիտանական բանակում[38][39][40], թեև 1954 թվականի պաշտպանության ակտի համաձայն դա արգելված էր օրենքով[41][42]։ Հիշատակի ազգային օրվա միջոցառումներն անցկացվում են Դուբլինում Իռլանդիայի այգիների ազգային ռազմական հուշահամալիրի մոտ, որտեղ թաղված են Առաջին համաշխարհային պատերազմում զոհված 49400 իռլանդացի զինվորներ[43]։

Իտալիա խմբագրել

1918 թվականի նոյեմբերի 4-ին Իտալիայում հրադադար է կնքվել Իտալիայի և Ավստրո-Հունգարիայի միջև, և այդ օրը երկրում նշվում է «ազգային միասնության և զինված ուժերի օրը» (իտալ.՝ Giorno dell'Unità Nazionale Giornata delle Forze Armate)[44]։ Այդ օրը հիշում են պատերազմի ճակատներում զոհված բոլոր իտալացի զինվորներին։ 1977 թվականից այս օրը հանգստյան օր չէ, իսկ հիմնական միջոցառումներն անցկացվում են նոյեմբերի առաջին կիրակի օրը[45]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ «The Remembrance Ceremony». rsa.org.nz. Արխիվացված է օրիգինալից 4 июня 2010-ին. Վերցված է 11 ноября 2011-ին.
  2. ↑ «World War I Ended With the Treaty of Versailles».
  3. ↑ Banquet in honour of The President of the French Republic, Monday 10 November 1919(անգլ.)
  4. ↑ «A Guide to Commemorative Services – Veterans Affairs Canada». Veterans Affairs Canada. 2011 թ․ հոկտեմբերի 1. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 11-ին.
  5. ↑ «Read 2 Remember». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ նոյեմբերի 13-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 11-ին.
  6. ↑ Staff writer (2009 թ․ նոյեմբերի 9). «Remembrance Day Parade». CBC. Caribbean Broadcasting Corporation. 5297144. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 3-ին. Վերցված է 2009 թ․ նոյեմբերի 10-ին.
  7. ↑ Sealy, Donna (2009 թ․ նոյեմբերի 9). «Salute to war dead». Nation Newspaper. Վերցված է 2009 թ․ նոյեմբերի 10-ին.(չաշխատող հղում)
  8. ↑ Trujillo, Renee (2015 թ․ նոյեմբերի 11). «Remembrance Day Observed in Belize». LoveFM. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 14-ին. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  9. ↑ 9,0 9,1 Hall, Robert (1999 թ․ նոյեմբերի 11). «UK War dead remembered». BBC News. BBC. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 11-ին.
  10. ↑ Anon. «The Royal Borough remembers — Remembrance Day and Armistice Day arrangements». The Royal Borough of Windsor and Maidenhead. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ փետրվարի 7-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 6-ին.
  11. ↑ «War dead remembered». BBC. 1999 թ․ նոյեմբերի 11. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 11-ին.
  12. ↑ Darrell. «The Remembrance Day 2014 Alderney £5 Brilliant Uncirculated Coin». The Royal Mint. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 2-ին. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 8-ին.
  13. ↑ Helen Robinson, 'Remembering War in the Midst of Conflict: First World War Commemorations in the Northern Irish Troubles', 20th Century British History, 21, 1 (2010).
  14. ↑ «Remembrance day commemorated in Bangalore | Latest News & Updates at Daily News & Analysis». Dnaindia.com. 2012 թ․ նոյեմբերի 12. Վերցված է 2014 թ․ մայիսի 18-ին.
  15. ↑ Centenary Digital. «Delhi War Cemetery marks Remembrance Day 2013». Centenarynews.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մայիսի 2-ին. Վերցված է 2014 թ․ մայիսի 18-ին.
  16. ↑ Nelson, Dean (2013 թ․ նոյեմբերի 10). «Prince of Wales commemorates Remembrance Sunday in India». The Telegraph. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 5-ին.
  17. ↑ Ministry of Labour and Advanced Education. «Remembrance Day Holiday in Nova Scotia». Queen's Printer for Nova Scotia. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 11-ին.
  18. ↑ «Statutory holidays in Ontario». Statutory Holidays Canada. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 11-ին.
  19. ↑ Office of Employment Standards. «Remembrance Day in Manitoba». Queen's Printer for Manitoba. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 11-ին.
  20. ↑ «Public Holidays in Canada». Statutory Holidays Canada. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ նոյեմբերի 10-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 11-ին.
  21. ↑ Department of Canadian Heritage. «Thanksgiving and Remembrance Day». Queen's Printer for Canada. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 4-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 11-ին.
  22. ↑ «Remembrance Day a statutory holiday? Attempt to make it so clears hurdle». CTV News. 2014 թ․ նոյեմբերի 6. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 10-ին.
  23. ↑ «Government of Canada Announces the Itinerary for the 2009 Visit of The Prince of Wales and The Duchess of Cornwall». 2009 թ․ հոկտեմբերի 30. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ ապրիլի 30-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 11-ին.
  24. ↑ The Canadian Press (2014 թ․ նոյեմբերի 11). «Canada remembers: Governor General rededicates National War Memorial». Toronto Star. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 11-ին.
  25. ↑ «R-03-2001: A Resolution to designate the 3rd of September each year as "Merchant Navy Day"». Company of Master Mariners of Canada. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ ապրիլի 14-ին. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 7-ին.
  26. ↑ «New Zealand Ministry for Culture and Heritage: Anzac Day». Mch.govt.nz. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 11-ին.
  27. ↑ «NZ Returned Services Association: Poppy Day». Rsa.org.nz. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 11-ին.
  28. ↑ Helen Robinson, 'Lest we Forget? The Fading of New Zealand War Commemorations, 1946—1966', New Zealand Journal of History, 44, 1 (2010).
  29. ↑ «Cenotaph war memorial restored in time for Remembrance Day». City of Cape Town. 2013 թ․ հոկտեմբերի 28. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 2-ին. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 2-ին.
  30. ↑ «About the South African Legion». SA Legion. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 3-ին.
  31. ↑ «Germany declines armistice day invite». BBC News. 1998 թ․ նոյեմբերի 4. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 11-ին.
  32. ↑ «Address by Mayor Hans Schaidinger for Volkstrauertag 2008». Website of the Regensburg Rathauser. 2008 թ․ նոյեմբերի 16. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 11-ին. Unter den Linden Memorial, Regensburg city park, 11.45], «Seit genau 56 Jahren begehen die Menschen in Deutschland nun schon, immer am vorletzten Sonntag des Kirchenjahres — zwei Sonntage vor dem 1. Advent — den Volkstrauertag.»
  33. ↑ Alan Cowell and Steven Erlanger (2009 թ․ նոյեմբերի 11). «France and Germany Use the Remembrance of a War to Promote Reconciliation». New York Times. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 11-ին.
  34. ↑ «Anerkendelse er mere end en flagdag | Arbejderen» (դանիերեն). Arbejderen.dk. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ ապրիլի 17-ին. Վերցված է 2014 թ․ մայիսի 18-ին.
  35. ↑ «Northern Ireland honours war dead». BBC News. 2001 թ․ նոյեմբերի 11. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 10-ին.
  36. ↑ «President to attend Remembrance Day ceremony in Dublin» (անգլերեն). BreakingNews.ie. 2003 թ․ նոյեմբերի 9. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 7-ին.
  37. ↑ «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հունվարի 8-ին. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 18-ին.
  38. ↑ «North and South of Ireland fighting the Taliban together». Belfasttelegraph.co.uk.
  39. ↑ Bootcamp Ireland (2008 թ․ սեպտեմբերի 6). «Irish soldier killed in bomb blast told of Afghan fears». Irish Independent. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 23-ին.
  40. ↑ Self-catering (2008 թ․ հոկտեմբերի 18). «The Irish recruits who fight for Queen and country». Irish Independent. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 23-ին.
  41. ↑ «Defence Act, 1954». Irishstatutebook.ie. 1954 թ․ մայիսի 13. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 23-ին.
  42. ↑ «Taxpayers' money used for British Army recruitment in Limerick». An Phoblacht. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 23-ին.
  43. ↑ «Department of Taoiseach». Премьер-министр Ирландии. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 23-ին.
  44. ↑ «4 novembre 2010 – Giorno dell'Unità Nazionale Giornata delle Forze Armate». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ նոյեմբերի 16-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 11-ին.
  45. ↑ «From the Italian government website» (PDF). Governo.it. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2009 թ․ մարտի 25-ին. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 23-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Զոհվածների_հիշատակի_օր&oldid=9518481» էջից