Բաշկիրներ
Բաշկիրներ (բաշկիրերեն՝ башҡорттар), թյուրքական ազգ, որը համարվում է Բաշկորտոստանի տեղաբնիկ ժողովուրդը։
| Բաշկիրներ |
|---|
 |
| թյուրքական ազգ |
| Ընդհանուր քանակ |
|
1,6 մլն ( 2010 թ.) |
| Բնակեցում |
| Լեզու(ներ) |
| բաշկիրերեն, ռուսերեն, թաթարերեն |
| Հավատք(ներ) |
| իսլամ (սուննի (հանաֆի, մադհաբ)) |
| Ծագել են |
| տարասեռ, (Ուրալյան ռասա, Հարավային սիբիրյան ռասա) |
Աշխարհում թվաքանակը մոտ 1,6 մլն մարդ։ Ըստ Ռուսաստանի 2010 թվականի մարդահամարի տվյալների այնտեղ ապրում են 1 584 554 բաշկիրներ, որոնցից 1 172 287՝ Բաշկորտոստանում։
Պետական լեզուն բաշկիրերենն է, նաև տարածված է ռուսերենն ու թաթարերենը։ Ավանդական կրոնը իսլամի սուննի ուղղությունն է։
Ազգատոհմական բաժանում խմբագրել
Բաշկիրների մարդաբանական տեսակներ խմբագրել
Բաշկիրները մարդաբանական տարրասեռ կազմը ներկայացնում է կովկասյան և մոնղոլոիդ ռասաների խառնուրդ։ Մ. Ս. Ակիմովան առանձնացրել է բաշկիրներին չորս հիմնական մարդաբանական տիպերի.
- ուրալական,
- պոնտիական,
- Եվրոպոիդ,
- հարավ-սիբիրյան
Առավել հին բաշկիրների ռասայական տեսակներն են համարվում եվրոպոիդական, պոնտական և ուրալական ռասաները, իսկ ավելի ուշ՝ հարավ-սիբիրյան[1]։ Հարավ-սիբիրյան մարդաբանական տեսակը հայտնվել է բաշկիրների կազմում բավականին ուշ և սերտորեն կապված է IX—XII դարերի թուրքական ցեղերի և XIII—XIV դարերի ղփչաղների ցեղերի հետ։ Պամիրոֆերգանական ռասայական տիպերը, նույնպես համարվում են բաշկիրների մարդաբանական տիպերից։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Предположение выдвинуто в результате экспедиции Института антропологии МГУ под руководством М.С. Акимовой в 1963—1965 годах на территории БАССР и Челябинской области.
Գրականություն խմբագրել
- «Башкиры». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) - Башкиры // Этноатлас Красноярского края / Совет администрации Красноярского края. Управление общественных связей ; гл. ред. Р. Г. Рафиков ; редкол.: В. П. Кривоногов, Р. Д. Цокаев. — 2-е изд., перераб. и доп. — Красноярск: Платина (PLATINA), 2008. — 224 с. — ISBN 978-5-98624-092-3
- Кузеев Р. Г. Происхождение башкирского народа. Этнический состав, история расселения. — М.: Наука, 1974. — 571 с.
- Руденко С. И. Башкиры: историко-этнографические очерки. — Уфа: Китап, 2006. — 376 с. — ISBN 5-295-03899-8
- Антропология башкир / М. А. Бермишева, В. А. Иванов, Г. А. Киньябаева и др.. — СПб.: Алетейя, 2011. — 496 с. — ISBN 978-5-91419-386-4
- История башкирского народа: в 7 т. / гл. ред. М. М. Кульшарипов; Ин-т истории, языка и литературы УНЦ РАН. — М.: Наука, 2009. — Т. I. — 400 с. — ISBN 978-5-02-037010-4
- История башкирского народа: в 7 т. / гл. ред. М. М. Кульшарипов; Ин-т истории, языка и литературы УНЦ РАН. — Уфа: Гилем, 2012. — Т. II. — 400 с. — ISBN 978-5-91608-100-8
- История башкирского народа: в 7 т. / гл. ред. М. М. Кульшарипов; Ин-т истории, языка и литературы УНЦ РАН. — Уфа: Гилем, 2011. — Т. III. — 476 с. — ISBN 978-5-7501-1301-9
- История башкирского народа: в 7 т. / гл. ред. М. М. Кульшарипов; Ин-т истории, языка и литературы УНЦ РАН. — СПб.: Наука, 2011. — Т. IV. — 400 с. — ISBN 978-5-02-038276-3
- История башкирского народа: в 7 т. / гл. ред. М. М. Кульшарипов; Ин-т истории, языка и литературы УНЦ РАН. — Уфа: Гилем, 2009. — Т. V. — 468 с. — ISBN 978-5-7501-1199-2
- История башкирского народа: в 7 т. / гл. ред. М. М. Кульшарипов; Ин-т истории, языка и литературы УНЦ РАН. — М.: Наука, 2009. — Т. VI. — 374 с. — ISBN 978-5-02-036494-3
- История башкирского народа: в 7 т. / гл. ред. М. М. Кульшарипов; Ин-т истории, языка и литературы УНЦ РАН. — Уфа: Гилем, 2012. — Т. VII. — 424 с. — ISBN 978-5-4466-0040-3
- Военная история башкир: энциклопедия / гл. ред. А.З. Асфандияров. — Уфа: НИК «Башкирская энциклопедия», 2013. — 432 с. — ISBN 978-5-4466-0040-3
- Башкирская энциклопедия (Электронный ресурс). — Уфа: НИК «Башкирская энциклопедия», 2013. — ISBN 978-5-88185-143-9
- Башкирская энциклопедия (Электронный ресурс). — Уфа: НИК «Башкирская энциклопедия», 2013 Կաղապար:Ba icon. — ISBN 978-5-88185-143-9
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Фотографии башкир и их быта в фондах Музея антропологии и этнографии им. Петра Великого (Кунсткамеры) Արխիվացված 2012-11-22 Wayback Machine
- Фотографии башкир и их быта в фондах Библиотеки Конгресса (անգլերեն)
- «Историческая среда»
- Башкирская культура в фильме «Всадник на золотом коне» (1980)
- Башкиры — энциклопедия на «Вокруг света».
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բաշկիրներ» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 2, էջ 297)։ 
|