Վիքիպեդիա

Ալեքսանդր Չեռնիխ

Ալեքսանդր Վասիլևիչ Չեռնիխ (ռուս.՝ Александр Васильевич Черных, դեկտեմբերի 9, 1973(1973-12-09), Չերնուշինսկի շրջան, Պերմի երկրամաս, Ռուսաստան), ռուս պատմաբան և ազգագրագետ, ՌԳԱ պրոֆեսոր (2016), ՌԳԱ պատմա-բանասիրական գիտությունների բաժանմունքի թղթակից անդամ 2016 թվականի հոկտեմբերի 28-ից։ ՌԳԱ Պերմի գիտական կենտրոնի պատմության, հնագիտության և ազգագրության բաժնի ազգագրական հետազոտությունների բաժանմունքի վարիչ։

Ալեքսանդր Չեռնիխ
Ծնվել էդեկտեմբերի 9, 1973(1973-12-09) (50 տարեկան)
Չերնուշինսկի շրջան, Պերմի երկրամաս, Ռուսաստան
Քաղաքացիություն Ռուսաստան
Մասնագիտությունգիտնական
Հաստատություն(ներ)Perm Scientific Centre of the Ural Branch of the Russian Academy of Sciences?, Պերմի պետական համալսարան և Պերմի պետական մանկավարժական համալսարան
Գործունեության ոլորտազգագրություն
Ալմա մատերՊերմի պետական համալսարան
ԿոչումProfessor of RAS? և Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի թղթակից-անդամ
Գիտական աստիճանպատմական գիտությունների դոկտոր
Տիրապետում է լեզուներինռուսերեն
Գիտական ղեկավարAndrey Golovnyov? և Georgy Chagin?

Կենսագրություն խմբագրել

Ավարտել է Կուեդիի միջնակարգ դպրոցը (1991) և ՊՊՀ պատմության ֆակուլտետը (1996)։ 1999 թվականին Ա. Վ. Գոլովնյովի ղեկավարությամբ պաշտպանել է թեկնածուական ատենախոսություն «Հարավային Պրիկամիեի էթնոմշակութային պատմությունը. ավանդական օրացույցային ծիսակարգի նյութերով XIX դարի վերջին — XX դարի սկզբին», 2008 թվականին՝ դոկտորական ատենախոսությունը «Ռուսական ծիսակարգի ավանդական օրացուցային ծիսակարգը XIX դարի վերջի - XX դարի կեսերին (տոնական մշակույթի տարածաշրջանային ասպեկտը)» թեմայով։

1993 թվականից աշխատել է Պերմի մարզային գավառագիտական թանգարանի գիտաշխատող, 1995 թվականից ազգագրություն է դասավանդել Պերմի թիվ 72 փորձարարական դպրոցում, եղել է դպրոցականների հետ ժողովրդական մշակույթի վերաբերյալ փորձարարական աշխատանքի գիտական ղեկավարներից մեկը։ 2003 թվականից ՌԴ գիտությունների ակադեմիայի պատմության և հնագիտության ինստիտուտի Պերմի մասնաճյուղի ավագ գիտաշխատող, Պսկովի կրթության աշխատողների որակավորման բարձրացման մարզային ինստիտուտի Պրիկամիեի ժողովուրդների ազգագիտական լաբորատորիայի վարիչ։

Պերմի երկրագիտական թանգարանի գիտական խորհրդի անդամ է, ընդգրկված է Պերմի երկրամասի նահանգապետի վարչակազմի ազգային հարցերով համակարգող խորհրդի կազմում։

Պերմի երկրամասի Լ. Ե. Քերթմանի 2-րդ աստիճանի մրցանակի, Պերմի երկրամասի գիտության 1-ին աստիճանի մրցանակի, Երիտասարդ գիտնականների համար համառուսաստանյան հասարակական «Արծաթե աղավնի» մրցանակի (2005), համառուսաստանյան «Ազգի հպարտություն» 1-ին աստիճանի մրցանակի դափնեկիր է «Ազգամիջյան հարաբերությունների ոլորտում ազգային-մշակութային միությունների լավագույն նախագծի համար» անվանակարգում (2020)[1]։ Արժանացել է «ՊԴՇ-ի լավագույն երիտասարդ գիտնական» (2011) կոչմանը։

Գիտական գործունեություն խմբագրել

Ա. Վ. Չերնիխի հիմնական գիտական աշխատանքները կապված են Ուրալի ժողովուրդների էթնիկ պատմության և ավանդական մշակույթի ուսումնասիրության հետ՝ այլ տարածաշրջանների հետ մշակութային կապերի համատեքստում։ Հետազոտողը սահմանում է ժամանակակից էթնիկ գործընթացների առանձնահատկությունները և Պրիկամիեում ազգային քաղաքականության իրականացման առանձնահատկությունները։

Ա. Վ. Չեռնիխը մշակել է Ուրալի ժողովուրդների էթնիկ խմբերի ձևավորման, նոր բնակլիմայական և էթնոմշակութային իրողություններին դրանց ադապտացման հայեցակարգը։ Ուսումնասիրել է ռուսների օրացուցային ծեսերի տարածաշրջանային առանձնահատկությունները, մարիների, բելառուսների, թաթարների, բաշկիրների, կոմի-պերմյակների, ուդմուրտների, գնչուների, Պերմի երկրամասի չուվաշների տեղական խմբերի համալիրները։ Գիտնականի աշխատանքներում բնութագրվել են տոները և ծիսական բանահյուսությունը, Պրիկամիեի ժողովուրդների ավանդական արհեստներն ու զգեստները։

Պերմի երկրագիտական թանգարանի, ՊՊՀ-ի, «Песельной артел»-ի, Եկատերինբուրգի բանահյուսության մարզային տան ազգագրական և ազգագրական արշավների կազմում զբաղվել է հավաքչական աշխատանքով Կուեդինսկի, Չերնուշինսկի, Օկտյաբրսկի, Չայկովսկու, Ելովսկի, Բարդիմսկի, Օրդինսկի, Սուկսունսկի, Կիշերտսկի, Կոչյովսկի, Կրասնովիշերսկի շրջաններում։ Մասնակցել է բազմաթիվ տարածաշրջանային, հանրապետական, միջազգային գիտաժողովների, սեմինարների և սիմպոզիումների աշխատանքներին։

«Ավանդական մշակույթ» ամսագրի խմբագրական խորհրդի և լեհ-Սիբիրյան գրադարանի խորհրդի (BPS) անդամ։ Հեղինակ է շուրջ 340 գիտական հրապարակումների, որոնցից 10-ը հեղինակային և 17-ը՝ կոլեկտիվ մենագրություններ են, 6-ը՝ բարբառային բառապաշարի բառարաններ։

Հիմնական աշխատանքներ խմբագրել

Գրքեր
  • Буйские удмурты. — Пермь, 1996;
  • Краеведение. Куединский район. — Куеда, 1998;
  • «Суженый-ряженый, приди ко мне снаряженный»: рецепты народных гаданий. — Пермь, 1998 (в соавт. с И. А. Подюковым);
  • Традиционный календарь народов Прикамья в конце XIX — начале XX вв.: по материалам южных районов Пермской области. — Пермь: Изд-во ПГУ, 2002;
  • Пермские цыгане: очерки этнографии цыганского табора (2003);
  • Юрлинский край: традиционная культура русских конца XIX—XX вв. Материалы и исследования. — Кудымкар, 2003 (в соавт. с А. А. Бахматовым, И. А. Подюковым и С. В. Хоробрых);
  • Русские народные сказки Прикамья (2003);
  • Тулвинские татары и башкиры: этнографические очерки и тексты. — Пермь: Пермское книжное издательство, 2004;
  • Русский народный календарь в Прикамье
    • Русский народный календарь в Прикамье: праздники и обряды кон. ХІХ — первой пол. ХХ в. Ч. 1. Весна, лето, осень. — Пермь, 2006;
    • Русский народный календарь в Прикамье: праздники и обряды кон. ХІХ — первой пол. ХХ в. Ч. 2. Зима. — Пермь: Пушка, 2008;
    • Русский народный календарь в Прикамье: праздники и обряды кон. ХІХ — первой пол. ХХ в. Ч. 3. Словарь хрононимов. — Пермь, 2010;
    • Русский народный календарь в Прикамье. Праздники и обряды конца XIX — середины XX в. Ч. IV. Местные праздники.. — СПб.: Маматов, 2014. — 272 с. — ISBN 978-5-91076-112-8;
  • Словарь русских говоров Коми-Пермяцкого округа. — Пермь, 2006 (в соавт. с Н. И. Копытовым и И. А. Подюковым);
  • «В каждой деревне че-то да разно». — Пермь, 2007 (в соавт. с И. А. Подюковым, С. М. Поздеевой и С. В. Хоробрых);
  • Народы Пермского края: история и этнография. — Пермь: Пушка, 2007 (2-е изд. 2011; 3-е изд. 2014);
  • Русские в Коми-пермяцком округе: обрядность и фольклор. Материалы и исследования. — Пермь, 2008 (в соавт. с А. А. Бахматовым, Т. Г. Голевой, И. А. Подюковым и С. В. Хоробрых);
  • Барда. Путеводитель Արխիվացված 2021-05-12 Wayback Machine. — СПб.: Маматов, 2009 (в соавт. с Д. И. Вайманом);
  • Бардымский район: от прошлого к настоящему. — СПб.: Маматов, 2009;
  • Поляки в Пермском крае: очерки истории и этнографии. СПб.: Маматов, 2009 (редактор).
  • Словарь русских говоров Южного Прикамья. Вып. 1-3. Пермь, 2010—2012 (в соавт. с Н. И. Копытовым, И. А. Подюковым и Е. Н. Сваловой);
  • Чернушка: путеводитель. — СПб.: Маматов, 2010. — ISBN 978-5-91076-050-3 (в соавт. с Д. И. Вайманом и И. В. Каменской);
  • Эстонцы в Пермском крае: очерки истории и этнографии. — СПб., 2010 (в соавт. с Т. Г. Голевой и С. А. Шевыриным);
  • Куеда. Путеводитель Արխիվացված 2021-05-12 Wayback Machine. — СПб.: Маматов, 2011 (в соавт. с И. В. Каменских и Ф. Х. Мокеровой);
  • Чайковский. Путеводитель. — СПб.: Маматов, 2011 (совм. с О. Г. Боталовой, Е. А. Имайкиной, Т. И. Логиновой, Р. М. Романовой и С. Д. Шамшуриным);
  • Русские народные загадки Пермского края: сборник фольклорных текстов и комментариев. — СПб.: Маматов, 2012 (в соавт. с И. А. Подюковым);
  • Антология традиционного фольклора народов Прикамья. — Пермь: КАМВА, 2013;
  • Белорусы в Пермском крае: очерки истории и этнографии. — СПб.: Маматов, 2013 (в соавт. с Т. Г. Голевой, М. С. Каменских и С. А. Шевыриным);
  • Марийцы Пермского края: очерки истории и этнографии (2013);
  • Рыболовный словарь Прикамья. — СПб.: Маматов, 2013 (в соавт. с А. М. Белавиным, В. В. Жуком, И. А. Подюковым и С. В. Хоробрых);
  • Традиционная кукла народов Пермского края. — СПб.: Маматов, 2013;
  • Чуваши в Пермском крае: очерки истории и этнографии Արխիվացված 2022-03-14 Wayback Machine. — СПб., 2014 (в соавт. с М. С. Каменских);
  • Немцы Перми: история и культура Արխիվացված 2022-03-14 Wayback Machine. — СПб.: Маматов, 2015 (в соавт. с Д. И. Вайманом);
  • Русские Перми: история и культура. СПб., 2015 (в соавт. с М. С. Каменских и И. А. Подюковым);
  • Татары Перми: история и культура Արխիվացված 2022-03-14 Wayback Machine. — СПб.: Маматов, 2015;
  • Осетины Перми: история и культура. — СПб.: Маматов, 2018 (в соавт. с М. С. Каменских);
  • Традиционный костюм народов Пермского края. Русские. Тематический словарь лексики одежды. — СПб.: Маматов, 2019 (в соавт. с Ю. В. Зверевой и И. И. Русиновой);
  • Этнодиалектный словарь мифологических рассказов Пермского края. Ч. 1. Люди со сверхъестественными свойствами. — СПб.: Маматов, 2019 (совм. с С. Ю. Королёвой, И. И. Русиновой, К. Ю. Шумовым);
  • Напитки в культуре народов Урало-Поволжья. — Ижевск: Удмуртский институт истории, языка и литературы УдмФИЦ УрО РАН, 2019 (в соавт. с Т. Г. Голевой, Е. В. Поповой)
Հոդվածներ
  • Особенности формирования этнической группы тулвинских татар и башкир // Национальная культура и языки народов Прикамья: Возрождение и развитие. Ч. 1. — Пермь, 1997;
  • Этнические особенности русских башкирского пограничья // Пермский край: прошлое и настоящее. — Пермь, 1997;
  • Традиционный народный костюм куединских удмуртов // Народное творчество. 1997. № 2;
  • Концепция включения в школьное образование предметов, основанных на народных традициях. Праздники народного календаря в школе. Программа факультативного курса «Этнография Прикамья» // Обновление содержания образования на основе региональных этнических традиций. — Пермь, 1997;
  • Проводы в солдаты в Пермском Прикамье в конце ХІХ — ХХ вв. // Этнокультурное наследие Вятско-Камского региона. — Киров, 1998 (в соавт. с М. Е. Сухановой);
  • Этнический состав населения и особенности расселения в южном Прикамье в ХVI — первой четверти ХХ вв. // Этнические проблемы регионов России: Пермская область. — М., 1998;
  • Состав и особенности распределения престольных праздников у русских Прикамья // Традиционная культура. 2012. № 1;
  • Миграционные процессы в среде мусульман как фактор формирования конфессиональной картины региона (на примере Урало-Поволжья) // Антиномии: Научный ежегодник Института философии и права УрО РАН). Вып. 12. — Екатеринбург: УрО РАН, 2012 (в соавт. с. С. В. Рязановой);
  • Этнографическое изучение Пермского Прикамья в начале ХХI в.: экспедиционные, исследовательские и издательские проекты // Вестник Пермского научного центра. 2015;
  • Русские «острова» в русском окружении: модели локальных традиций пермского Прикамья // Этнографическое обозрение. 2015. № 2;
  • Хрононимы в календарных традициях немцев Урала // Вестник Пермского университета. Российская и зарубежная филология. 2015. № 3 (31). (в соавт. с Д. И. Вайманом);
  • Региональный опыт реализации государственной национальной политики: Пермский край // Вестник Российской нации. 2016. № 3 (48) (в соавт. с М. С. Каменских);
  • Этническое многообразие и гражданское единство: региональный аспект // Вопросы культурологии. 2016. № 7;
  • «Народы Перми: история и культура»: исследовательский и издательский проект // Вестник Пермского научного центра УрО РАН. 2018. № 1 (в соавт. с М. С. Каменских);
  • «Талисманы удачи» в традиционной культуре цыган-кэлдэраров // Традиционная культура. 2018. Т. 19. № 1 (69) (в соавт. с К. А. Кожановым);
  • Цыгане-кэлдэрары в России во второй половине ХIХ — начале ХХ века // Вестник Пермского университета. Серия: История. 2018. № 1 (40);
  • Русские Поволжья и Приуралья: этнокультурные особенности и перспективы изучения // Традиционная культура. 2019. № 5. С.13-22 DOI 10.26158/ТК.2019.20.5.2.001
  • Старообрядческие согласия в народной терминологии русского населения Пермского края // Вопросы ономастики. 2019. Т. 16. № 2. С. 85-110 DOI 10.15826/vopr_onom.2019.16.2.016

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ Орлова Т. Первую в России премию «Гордость нации» получил пермский ученый-историк Александр Черных

Գրականություն խմբագրել

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ալեքսանդր_Չեռնիխ&oldid=9790679» էջից