Ագադիր
Ագադիր (արաբ․՝ أكادير, նշանակում է «բերդ», բերբերեն լեզվով՝ «պատ» ), քաղաք Մարոկկոյի հարավ-արևմուտքում, Սուս շրջանի պատմական կենտրոնը։
| Բնակավայր | |||
|---|---|---|---|
| Ագադիր | |||
| արաբ․՝ أكادير[1] ⴰⴳⴰⴷⵉⵔ | |||
| |||
 | |||
| Երկիր |  Մարոկկո | ||
| Հիմնադրված է | 1505 թ. | ||
| ԲԾՄ | 74 մետր | ||
| Բնակչություն | ▲538 000 մարդ (հուլիսի 1, 2023)[2] | ||
| Ժամային գոտի | Կենտրոնական եվրոպական ժամանակ | ||
| Պաշտոնական կայք | agadir.ma | ||
| |||
Ագադիրը Սուս Մասա Դրաա վարչական շրջանի պրեֆեկտուրան է։
Քաղաքի նկարագրություն խմբագրել
Քաղաքը գտնվում է Աֆրիկայի Ատլանտյան ափին՝ Սուսի գետաբերանի մոտակայքում, Կասաբլանկայից 508 կմ հարավ։
Ագադիրի ագլոմերացիան իր մեջ ներառում է Ինեզգան և Այթ-Մելուլ քաղաքները։ Այն Մարոկկոյի քաղաքային գլխավոր կենտրոններից է, երկրի յոթերորդ քաղաքը Մեկնեսից հետո։
Քաղաքը բաժանված է թաղամասերի․
Քաղաքի կենտրոն խմբագրել
Ընդարձակ և դինամիկ, որը բաղկացած էր Մոհամմեդ V և Հասան II բուլվարներից, գեներալ Քեթանի, Մուհամմեդ VI, Մուլեյ Աբդելլահ, Մոհթար Սուս և Ֆար (FAR) պողոտաներից։ Այն ներառում է նաև Սալամի և Հույսի հրապարակները։
Տեսարժան վայրերի թվում են «Թռչունների հովիտ» զբոսայգին, հիշողության պատը և Լուբնան մզկիթը (լիբանանյան)։
Ափ խմբագրել
Ագադիրի աշխույժ ափը կազմված է 20 բուլվարներից, Թավադա (Tawada) և Սուս գետի (oued Souss) պողոտաներից, Կարնիզա (ափ) և Աբդերահ Բուաբիդ բուլվարներից։ Ափին և տուրիստական գոտում կան բազմաթիվ ռեստորաններ, հյուրանոցներ և ժամանակակից սրճարաններ։ Լողափի երկայնությամբ գտնվում են նաև բնակելի թաղամասեր։ Նախատեսվում է իրականացնել ափերի վերակառուցման մի քանի նախագծեր։
Նոր Տալբորժտ խմբագրել
Աշխույժ թաղամաս է։ Գլխավոր ճանապարհը Մոհամմեդ Սիդի շեյխ բուլվարն է։ Մյուս խոշոր պողոտաներն են՝ Նախագահ Ջոն Քենեդին, Մուլայ Իսմայիլը և Մուլայ Յուսեֆը։ Այնտեղ է գտնվում նաև Մոհամմեդ V մզկիթը, Պորտուգալիայի քույր քաղաք Ագադիրի անունը կրող Օլգաոյի այգին, նրա «Ագադիրի հիշողություն» թանգարան հուշահամալիրը և Իբն Զայդուն այգին։ Գլխավոր ճանապարհներին կառուցվել են մի քանի լավ հյուրանոցներ և ռեստորաններ։
Բնակելի թաղամասեր խմբագրել
Բազմաթիվ վիլլաներ գտնվում են ՖԱՐՍ պողոտայի հարևանությամբ։ Մեծահարուստ ագադիրցիների մեծ մասն ապրում է այս թաղամասում։ Մի քանի հեկտար բուսածածկ տարածքներ շրջապատում են բնակելի թաղամասը, որի գլխավոր արտերիան Կահիրեի և Միավորված ազգերի կազմակերպության պողոտան է։
Նավահանգիստներ խմբագրել
Ագադիրում է գտնվում երկրի ամենախոշոր ձկնորսական նավահանգիստը։
Ձկնորսական, առևտրային և նավերով զբոսնելու նավահանգիստները հագեցած են առողջարանային համալիրով։ Գլխավոր ճանապարհը՝ Նավահանգստի պողոտան, շրջապատված է պահածոների գործարաններով և ունի մի քանի սարդինի ռեստորան։ Ժամանակակից նավահանգիստը նույնպես գրավում է զբոսաշրջիկներին։
Քաղաքի հին մաս խմբագրել
Կառուցվել է 1992 թվականին Ագադիրի կենտրոնից 4,5 կմ հեռավորության վրա գտնվող փոքր բնակելի թաղամաս Բեն Սերգաոյում՝ քաղաքի հին մասը, որը զբաղեցնում է 5 հեկտար տարածք, նման է փոքր ավանդական բացօթյա թանգարանի։ Այն ներառում է փոքր բիզնեսների ձեռնարկություններ, թանգարան, անհատական բնակավայրեր, փոքր հյուրանոց և էկզոտիկ այգի։
Հին Տալբորժտ խմբագրել
Այս երբեմնի աշխույժ առևտրային թաղամասը գերիշխում է ծովափնյա բուլվարը և Թիլդի գետի բուլվարը, որն այժմ ծածկված է բուսականությամբ, քանդվել է երկրաշարժի ժամանակ (1960), ներկայումս կառուցապատման համար պիտանի չէ։ Գլխավոր ճանապարհը Էլ Մուն երկար պողոտան է, որը ձգվում է ավելի քան 2 կմ։
Ամրոց խմբագրել
Ուֆելի ամրոցը (նաև հայտնի է որպես Ագադիրի կասբա) Ագադիրի ամենահին թաղամասն է, որը կառուցվել է 16-րդ դարում և իրենից ներկայացնում է իսկական միջնաբերդ՝ ոլորուն ու աշխույժ փողոցներով։ Այսօր ամրոցից մնացել է միայն երկրաշարժից հետո վերականգնված պատը (1960)։ Ներքին մասը նույնպես հարմար չէ շինարարության համար, բայց Ագադիրի բացառիկ տեսարանը միշտ գրավում է զբոսնողներին։
Կլիմա խմբագրել
| Ագադիրի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Ռեկորդային բարձր °F (°C) | 75 (24) |
76 (24) |
82 (28) |
92 (33) |
99 (37) |
108 (42) |
112 (44) |
107 (42) |
100 (38) |
95 (35) |
80 (27) |
75 (24) |
112 (44) |
| Միջին բարձր °F (°C) | 40.6 (4.8) |
45.2 (7.3) |
54.2 (12.3) |
63.0 (17.2) |
72.1 (22.3) |
80.6 (27) |
89.4 (31.9) |
88.7 (31.5) |
77.9 (25.5) |
64.5 (18.1) |
49.4 (9.7) |
39.2 (4) |
63.7 (17.6) |
| Միջին օրական °F (°C) | 28.1 (−2.2) |
32.0 (0) |
40.0 (4.4) |
48.5 (9.2) |
57.4 (14.1) |
65.8 (18.8) |
73.1 (22.8) |
71.7 (22.1) |
61.4 (16.3) |
49.7 (9.8) |
36.9 (2.7) |
27.3 (−2.6) |
49.3 (9.6) |
| Միջին ցածր °F (°C) | 15.6 (−9.1) |
18.8 (−7.3) |
25.7 (−3.5) |
33.9 (1.1) |
42.7 (5.9) |
51.0 (10.6) |
56.8 (13.8) |
54.6 (12.6) |
45.0 (7.2) |
34.8 (1.6) |
24.4 (−4.2) |
15.5 (−9.2) |
34.9 (1.6) |
| Ռեկորդային ցածր °F (°C) | −39 (−39) |
−49 (−45) |
−34 (−37) |
−5 (−21) |
14 (−10) |
26 (−3) |
37 (3) |
28 (−2) |
18 (−8) |
−11 (−24) |
−28 (−33) |
−41 (−41) |
−49 (−45) |
| Տեղումներ դյույմ (մմ) | 0.47 (11.9) |
0.47 (11.9) |
0.97 (24.6) |
1.65 (41.9) |
2.23 (56.6) |
2.28 (57.9) |
1.43 (36.3) |
0.79 (20.1) |
1.37 (34.8) |
1.38 (35.1) |
0.61 (15.5) |
0.53 (13.5) |
14.18 (360.1) |
| Միջ. տեղումների օրեր (≥ 0.01 in) | 4.2 | 4.1 | 5.8 | 7.9 | 9.4 | 9.9 | 6.2 | 4.9 | 6.1 | 6.3 | 4.8 | 4.6 | 74.1 |
| աղբյուր: NOAA (extremes 1894–present)[3] | |||||||||||||
Քույր քաղաքներ խմբագրել
Ագադիրը հետևյալ քաղաքների քույր քաղաքն է[4]․
Պատկերասրահ խմբագրել
-
Մուտքը դեպի Կասբա -
Ժյուլ Էրկմանի 1885 թվականի Ագադիրի քարտեզը -
Ագադիրի կառամատույց -
Ագադիրի ձկնային նավահանգիստ -
Կասբայից երևացող ձկորսական նավահանգիստ -
Հին Կասբայի բլուր -
Կասբան գիշերով -
Լա Մեդինա -
Մայրամուտը Ագադիրում -
Ագադիրի Լուբնան մզկիթը
-
Ագադիրի լողափ
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 2014 Moroccan census / High Commission for Planning
- ↑ https://www.citypopulation.de/en/morocco/cities/?cityid=1342
- ↑ «MT Billings WTP». National Oceanic and Atmospheric Administration. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 19-ին.
- ↑ «Города-побратимы». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 15-ին.
Գրականություն խմբագրել
- Уткин Г. Н. Агадир // Африка: энциклопедический справочник. Т. 1. А—К / Гл. ред. А. Громыко. Ред. колл. В. М. Власов, Н. И. Гаврилов т др. — М.: Советская энциклопедия, 1986. — С. 217—218. — 672 с. с илл.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- «Ագադիր». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ագադիր» հոդվածին։ |