Վիքիպեդիա

King Crimson (խումբ)

King Crimson (անգլ.՝ King Crimson), անգլիական պրոգրեսիվ ռոք խումբ, ստեղծվել է Լոնդոնում` 1968 թվականին։ Ղեկավարվելով կիթառահար Ռոբերտ Ֆրիպի կողմից` խումբը ներշնչվել է երաժշտության տարբեր ոճերից՝ ներառելով դասական, ջազ, ֆոլկ, ծանր մետալ, գամելան, բլյուզ, ինդուստրիալ, էլեկտրոնային, էքսպերիմենտալ երաժշտության և նյու վեյվի տարրեր[1][2]։ Խումբը մեծ ազդեցություն է ունեցել 1970-ականների սկզբի պրոգրեսիվ ռոքի շարժման վրա, ներառյալ այնպիսի ժամանակակիցների, ինչպիսիք են՝ «Yes»-ը և «Genesis»-ը, և շարունակում է ներշնչել արվեստագետների նոր սերունդներին՝ տարբեր ժանրերում[3]։ Խումբն արժանացել է մեծ քանակով հետևորդների ուշադրության, հատկապես 21-րդ դարում[4][5]։

Խումբը հիմնադրվել է Ռոբերտ Ֆրիպի, Մայքլ Ջայլզի, Գրեգ Լեյքի, Իան ՄաքԴոնալդի և Փիթեր Սինֆիլդի կողմից։ Նրանց դեբյուտային ալբոմը՝ «In the Court of the Crimson King »(1969), մնում է խմբի ամենաէական առևտրային և ազդեցիկ թողարկումը[6]։ Հաջորդ երկու ալբոմները՝ «In the Wake of Poseidon» և «Lizard» (երկուսն էլ՝ 1970), ձայնագրվել են խմբի կազմի անկայունության շրջանում, նախքան Ֆրիպի, Սինֆիլդի, Մել Քոլինսի, Բոզ Բարելի և Իան Ուոլեսի հաստատուն կազմը ձայնագրեց «Islands ալբոմը՝ 1971 թվականին։ 1972 թվականի կեսերին Ֆրիպը լուծարեց այս կազմը, հավաքեց նոր մասնակիցներ՝ Բիլ Բրուֆորդին (նախկինում «Yes»-ից), Ջոն Ուետոնին, Դեյվիդ Քրոսին և Ջեյմի Մյուրին, և փոխեց խմբի երաժշտական մոտեցումը՝ ներշնչվելով եվրոպական ազատ իմպրովիզացիայից և զարգացնելով առավել բարդ կոմպոզիցիաներ։ Խումբը հասավ ստեղծագործական գագաթնակետի, ըստ որոշների՝ «Larks' Tongues in Aspic» (1973), «Starless and Bible Black» (1974) և «Red »(1974) ալբոմներով։ King Crimson-ը լուծարվել է 1974 թվականի վերջին։

King Crimson
King Crimson in Nijmegen on 22 June 2019. Top L–R: Mel Collins, Tony Levin, Jakko Jakszyk, Robert Fripp. Bottom L–R: Pat Mastelotto, Jeremy Stacey, and Gavin Harrison.
Հիմնական տվյալներ
ԵրկիրLondon, England
Ժանրեր
Գործունեություն
  • 1968–1974
  • 1981–1984
  • 1994–2003
  • 2008
  • 2013–2021
Լեյբլ
Կայքdgmlive.com
Նախկին անդամներ
 King Crimson Վիքիպահեստում

Յոթ տարի անգործության շրջանից հետո King Crimson-ը սկսեց գործել 1981 թվականին՝ Ֆրիպի, Բրուֆորդի և նոր անդամների՝ Էդրիան Բիլյուի (նախկինում Ֆրենկ Զապպայի, Դեյվիդ Բոուիի կողակից) և Թոնի Լևինի (արդեն համաշխարհային երաժիշտ և բազմաթիվ հայտնի արտիստների, այդ թվում՝ Ջոն Լենոնի և Փիթեր Գաբրիելի հետ համագործակցող) մասնակցությամբ։ Նոր խումբը ներշնչվել էր աֆրիկյան երաժշտությունից, գամելանից, փոստ փանկից և Նյու Յորքի մինիմալիզմից։ Այս կազմը գործեց երեք տարի՝ թողարկելով երեք ալբոմ՝ «Discipline»(1981), «Beat» (1982) և «Three of a Perfect Pair» (1984)։ Տասնամյա դադարից հետո խումբը վերամիավորվեց 1994 թվականին՝ ավելացնելով Փաթ Մաստելոտոյին և Թրեյ Գանին՝ ստեղծելով վեց հոգուց բաղկացած կազմ, որը Ֆրիպը անվանեց «Double Duo»[7]։ Այս կազմով խումբը երեք տարվա ակտիվության նոր շրջափուլ ունեցավ, որի ընթացքում թողարկվեց «Thrak» (1995) ալբոմը։ 2000 թվականին Ֆրիպը, Բիլյուն, Մաստելոտոն և Գանը վերամիավորվեցին որպես քառյակ՝ «The Double Duo» անվանումով՝ թողարկելով «The Construkction of Light» (2000) և «The Power to Believe» (2003) ալբոմները։ Հաջորդ դադարից հետո խումբը վերամիավորվեց 2008 թվականին՝ նշելու իրենց՝ 1968 թվականի ստեղծման 40-ամյակը՝ ավելացնելով Գևին Հարիսոնին («Porcupine Tree» խմբից) և Թոնի Լևինին, ով վերադարձավ Գանի փոխարեն։

2009-2012 թվականների նոր դադարից հետո, որի ընթացքում ենթադրվում էր, որ Ֆրիպը թոշակի է անցել, King Crimson-ը վերամիավորվեց 2013 թվականին՝ այս անգամ որպես յոթ հոգանոց (և ավելի ուշ՝ ութ հոգանոց) խումբ՝ անսովոր երեք հարվածային գործիքներով, նոր վոկալիստ և երկրորդ կիթառահար Ջակո Ջակսիկի մասնակցությամբ։ Այս կազմով խումբը շրջագայեց 2014-ից 2021 թվականներին։ 2021 թվականին՝ խմբի վերջին համերգից հետո, Ֆրիպը մեկնաբանեց, որ King Crimson-ը «հնչյուններից անցավ լռության»[8]։

Պատմություն

խմբագրել

1967-1968։ Ջայլս եղբայրներ և Ֆրիպ

խմբագրել

1967 թվականի օգոստոսին Ջայլս եղբայրները՝ Մայքլը (թմբկահար) և Փիթերը (վոկալիստ/բասիստ), ովքեր Դորսեթում (Անգլիա) դեռ պատանեկության տարիներից հանդես էին գալիս պրոֆեսիոնալ խմբերում, հայտարարություն տվեցին նոր ձևավորվող խմբի համար «երգող մասնակից» գտնելու նպատակով[9][10]։ Դորսեթից ևս մեկ երաժիշտ՝ Ռոբերտ Ֆրիպը պատասխանեց հայտարարությանը, և արդյունքում ծնվեց Ջայլս, Ջայլս և Ֆրիպ խումբը։ Երեքն էլ ձայնագրեցին մի քանի յուրօրինակ սինգլներ և ալբոմներ՝ «The Cheerful Insanity of Giles», «Giles» և «Fripp»: Նրանք հաջողության շեմին էին և նույնիսկ հայտնվեցին հեռուստատեսությամբ, բայց երբեք չկարողացան կոմերցիոն բեկման հասնել[9][11][12]։

Նրանք փորձեցին ընդլայնել իրենց ձայնային դաշտը՝ խմբին միացնելով Իան ՄաքԴոնալդին՝ ստեղնաշարերի և փողային գործիքների համար։ ՄաքԴոնալդը իր հետ բերեց ևս երկու նոր մասնակից՝ իր ընկերուհուն՝ «Fairport Convention»-ի նախկին վոկալիստ Ջուդի Դայբլին, ով կարճ ժամանակ անց հեռացավ խմբից՝ նրանց բաժանման պատճառով, և երգերի բառերի հեղինակ, խմբի ուղեկից և արվեստի սիրահար Փիթեր Սինֆիլդին[13][14]։ Սինֆիլդի հետ համագործակցությունը սկսվեց, երբ ՄաքԴոնալդը նրան հայտնեց իր «Creation» խմբի մասին՝ ասելով․ «Փիթեր, պետք է ասեմ՝ քո խումբը հուսահատ է, բայց դու հիանալի խոսքեր ես գրում։ Չե՞ս ուզի միասին մի քանի երգ գրել»[15]։ Ֆրիպը այդ ընթացքում Լոնդոնի «Marquee» ակումբում տեսավ «Clouds» խումբը, ինչը նրան դրդեց իր ստեղծագործություններում ներգրավել դասական ոճով ներշնչված մեղեդիներ և օգտագործել իմպրովիզացիա՝ նոր գաղափարներ գտնելու համար։

Այլևս չհետաքրքրվելով Փիթեր Ջայլսի փոփ երգերով՝ Ֆրիպը առաջարկեց, որ իր հին ընկեր, կիթառահար և վոկալիստ Գրեգ Լեյքը միանա խմբին՝ փոխարինելով կամ Փիթերին, կամ հենց իրեն։ Փիթեր Ջայլսը հետագայում սա անվանեց Ֆրիպի «խորամանկ քաղաքական քայլերից մեկը»[14]։ Մայքլ Ջայլսի խոսքով՝ իր եղբայրը հիասթափվել էր խմբի հաջողության բացակայությունից և հեռացել էր խմբից՝ նախքան Ֆրիպի կողմից Փիթեր Ջայլսի փոփոխության առաջարկը[13][16]։

1968-1970: Նախնական կազմ և «In the Court of the Crimson King»

խմբագրել

King Crimson-ի առաջին կազմը՝ Ֆրիպ, Մայքլ Ջայլս, Գրեգ Լեյք, Իան ՄաքԴոնալդ և Փիթեր Սինֆիլդ, ձևավորվեց 1968 թվականի նոյեմբերի 30-ին, իսկ փորձերը սկսվեցին 1969 թվականի հունվարի 13-ին[13][17]։ Սինֆիլդը խումբը կոչեց «King Crimson»՝ «սթրեսային խուճապի պահին»: Մինչ Ջայլս եղբայրների և Ֆրիպի հետ իր համագործակցությունը, Սինֆիլդն արդեն օգտագործել էր «Crimson King» տերմինը՝ իր կոմից գրված երգերից մեկում[18][19]։ Սինֆիլդը պնդում էր, որ անվանումը չէր նշանակում «դևերի իշխան», այլ «Crimson King»-ը կարող էր լինել ցանկացած կառավարիչ, որի կառավարման ժամանակ տեղի էին ունենում «հասարակական խռովություններ» և աշխուժանում էին «աշխարհի մութ ուժերը»: Ֆրիպի խոսքերով՝ King Crimson նշանակում է «նպատակային մարդ» և իրեն համարում էր այսպիսին[20][21]։

Այս սկզբնական փուլում ՄաքԴոնալդն էր հիմնական կոմպոզիտորը, կարևոր ներդրումներ էին ունենում նաև Ֆրիպը և Լեյքը, մինչդեռ Սինֆիլդը մենակ էր գրում երգերի տեքստերը։ Նա նաև նախագծում և ղեկավարում էր խմբի յուրահատուկ բեմային լուսավորությունը, այդ իսկ պատճառով նրա անունը ալբոմի կազմին նշվում է այսպես՝ «բառեր և լուսավորում»: «The Moody Blues» խմբից ներշնչված՝ ՄաքԴոնալդն առաջարկեց ձեռք բերել մելոտրոն ստեղնաշարային գործիքը, որը դարձավ King Crimson-ի վաղ շրջանի ձայնային առանցքային բաղադրիչներից մեկը։

Սինֆիլդը այսպես է նկարագրել Crimson-ի սկզբնական մոտեցումը. «Եթե մի բան հնչում էր չափազանց հանրամատչելի, ապա մենք այն վերացնում էինք։ Մեր երգերը պետք է լինեին բարդ, պետք է օգտագործեինք ավելի ընդարձակ ակորդներ, անսովոր հնչյուններ[22]։ Եթե ինչ-որ բան շատ պարզ էր հնչում, մենք այն ավելի էինք բարդացնում, նվագում էինք 7/8 կամ 5/8 չափսով՝ մեր վարպետությունը ցույց տալու համար»[23]։

Քինգ Քրիմսոնի առաջին կենդանի համերգը տեղի ունեցավ Լոնդոնի «Speakeasy» ակումբում՝ 1969 թվականի ապրիլի 9-ին (մասնակիցների թվում էր նաև «Yes» խմբի կիթառահար Փիթեր Բենքսը): Նրանց բեկումնային շրջադարձը տեղի ունեցավ 1969 թվականի հուլիսի 5-ին, երբ նրանք ելույթ ունեցան «Rolling Stones» անվճար համերգում` Լոնդոնի Հայդ Պարկում՝ մոտ 500,000 հանդիսատեսի առջև[13][24][25]։

Խմբի դեբյուտային ալբոմը՝ «In the Court of the Crimson King», թողարկվեց 1969 թվականի հոկտեմբերին՝ «Island Records» լեյբլի հովանավորությամբ։ Ֆրիպը հետագայում այն նկարագրեց որպես «անմիջական հիթ» և «1970 թվականի Նյու Յորքի թթվածնային ալբոմ»[17]: «The Who» խմբի կիթառահար և կոմպոզիտոր Փիթ Թաունսենդը ալբոմը անվանել է «անսովոր գլուխգործոց»։ Ալբոմը ներառում է Սինֆիլդի գոթական բառերը, իսկ դրա հնչողությունը նկարագրվել է որպես «մռայլ ու մետաղային»[26][27]: Ալբոմի բացման՝ «21st Century Schizoid Man» երգը նկարագրվել է որպես «պրոտո-մետալ», և երգի տեքստերը քննադատում են Միացյալ Նահանգների ռազմական ներգրավվածությունը Հարավարևելյան Ասիայում[3][28]։ Տարբերվելով ժամանակակից բրիտանական և ամերիկյան բլյուզը հարդ ռոքից՝ King Crimson-ը ներկայացրեց ավելի եվրոպական մոտեցում՝ համադրելով հնությունն ու ժամանակակիցությունը[29][30]։ Խմբի երաժշտությունը ներառում էր հինգ անդամների տարբեր ճաշակները, այդ թվում՝ դասական երաժշտություն, Ջիմի Հենդրիքսի առաջնորդած ռոք, ֆոլկ, ջազ, ռազմական երաժշտություն (ՄաքԴոնալդի բանակային երաժշտական փորձի հիման վրա) և իմպրովիզացիա[3][28][30][31]։

Անգլիայի համերգներից հետո խումբը շրջագայեց ԱՄՆ-ում՝ հանդես գալով տարբեր փոփ և ռոք խմբերի հետ։ Նրանց առաջին համերգը տեղի ունեցավ Վերմոնտի Փլեյնֆիլդ քաղաքի «Goddard» քոլեջում։ Թեև խումբը վայելում էր հաջողություն և արժանանում էր բարձր գնահատանքի՝ ստեղծագործական լարվածությունն արդեն ի հայտ էր գալիս[13]։ Ջայլսը և ՄաքԴոնալդը, ովքեր դժվարանում էին հարմարվել King Crimson-ի արագ հաջողությանը և համերգային շրջագայությունների իրականությանը, սկսեցին անհանգստանալ իրենց ընտրած երաժշտական ուղղությունից։ Չնայած Ֆրիպը ո՛չ խմբի առաջատար կոմպոզիտորն էր, ո՛չ էլ դեմքը, նա խմբի շարժիչ ուժն ու խոսնակն էր, ով նրանց առաջնորդում էր դեպի ավելի «մռայլ և ինտենսիվ երաժշտական» դաշտեր։ ՄաքԴոնալդն ու Ջայլսը, ովքեր նախընտրում էին ավելի թեթև և ռոմանտիկ ոճ՝ հրաժարական տվեցին ԱՄՆ շրջագայության ավարտից հետո՝ 1970 թվականի հունվարին[14]։ Խմբի միասնականությունը պահպանելու համար Ֆրիպը առաջարկեց ինքնակամ հեռանալ, սակայն ՄաքԴոնալդը հայտարարեց, որ King Crimson-ը «ավելի շատ Ֆրիպինն է, քան մյուսներինը», և որ ինքն ու Ջայլսը պետք է հեռանան։ ՄաքԴոնալդը հետագայում խոստովանեց, որ «հավանաբար բավականաչափ հուզականորեն հասուն չէր, որպեսզի դա հաղթահարի» և «անհեռատես որոշում կայացրեց հեռանալ՝ առանց որևէ մեկի հետ խորհրդակցելու»[32]: Խմբի սկզբնական կազմն իր վերջին համերգը տվեց Սան Ֆրանցիսկոյի «Fillmore West»-ում՝ 1969 թվականի դեկտեմբերի 14-ին՝ կազմավորվելուց մեկ տարի անց[17]։ Խմբի՝ 1969 թվականի կենդանի ձայնագրությունները թողարկվեցին 1997 թվականին՝ «Epitaph» ալբոմում և 2010 թվականին՝ «In the Court of the Crimson King» հավաքածուում։

1970-1971: «In the Wake of Poseidon» և «Lizard»

խմբագրել

1970 թվականի ընթացքում King Crimson-ը պայքարում էր կայուն կազմ ձևավորելու և հստակ երաժշտական ուղղություն գտնելու համար։ Այդ ընթացքում Ֆրիպը զարգանում էր որպես երգահան՝ փորձելով նոր ոճեր[33]։ Բացի կիթառից, Ֆրիպը ստանձնեց նաև ստեղնաշարային գործիքների պարտականությունները, իսկ Սինֆիլդն ընդլայնեց իր դերը՝ ներառելով սինթեզատորների կառավարումը։

ՄաքԴոնալդի և Ջայլսի հեռանալուց հետո Գրեգ Լեյքը կասկածներ ուներ խմբի ապագայի վերաբերյալ։ Այդ ժամանակ նա սկսեց քննարկումներ՝ Քիթ Էմերսոնի հետ («The Nice» խմբից)՝ նոր խումբ ստեղծելու մասին։ Ֆրիպի և Սինֆիլդի՝ երկրորդ ալբոմի ձայնագրման պլաններին զուգահեռ, խմբի մենեջմենթը Էլթոն Ջոնին առաջարկեց երգել՝ որպես հրավիրյալ երաժիշտ, բայց Ֆրիպը հրաժարվեց այդ գաղափարից՝ լսելով Ջոնի «Empty Sky» ալբոմը[34]։ Լեյքը համաձայնեց մնալ խմբում, մինչև Էմերսոնը ավարտեր իր մնացյալ պարտավորությունները «The Nice» խմբում։ Լեյքը երգեց «In the Wake of Poseidon» ալբոմի բոլոր գլխավոր վոկալները, բացառությամբ «Cadence and Cascade» երգի, որի ձայնագրման ժամանակ նա արդեն լքել էր խումբը[35][36]։ Ֆրիպի դպրոցական հին ընկեր Գորդոն Հասկելը հրավիրվեց՝ այդ երգի վոկալները կատարելու համար[35][37]։ Ալբոմի ձայնագրման ժամանակ մասնակցեցին նաև Մայքլ և Փիթեր Ջայլս եղբայրները (համապատասխանաբար թմբուկներ և բաս), սաքսոֆոնահար Մել Քոլինսը («Circus» խմբից) և ջազ դաշնակահար Քիթ Թիպեթը[38]։

1970 թվականի մայիսին թողարկված «In the Wake of Poseidon» ալբոմը հասավ Մեծ Բրիտանիայի չորրորդ հորիզոնականին և ԱՄՆ-ում զբաղեցրեց 31-րդ տեղը։ Այնուամենայնիվ, որոշ քննադատներ դժգոհեցին, որ այն չափազանց նման էր խմբի առաջին ալբոմին[39]։

Ֆրիպն ու Սինֆիլդը շարունակեցին գրել խմբի երրորդ՝ «Lizard» ալբոմը։ Ալբոմի ձայնագրմանը մասնակցեցին Հասկելը, Քոլինսը և նոր թմբկահար Էնդի ՄաքՔալոքը։ Սակայն նրանցից ոչ մեկը չուներ ազդեցություն՝ երաժշտական ուղղության վրա։ Ալբոմը ներառում էր նաև հրավիրյալ երաժիշտների, այդ թվում՝ Քիթ Թիպեթին, ինչպես նաև նրա խմբի անդամներ Մարկ Չարիգին (կոռնետ) և Նիք Էվանսին (տրոմբոն)։ Ռոբին Միլլերը նույնպես մասնակցեց ձայնագրմանը[40]։ «Yes» խմբի Ջոն Անդերսոնը երգեց «Prince Rupert Awakes» հատվածը, քանի որ Ֆրիպն ու Սինֆիլդը գտնում էին, որ երգը դուրս էր Հասկելի վոկալ հնարավորություններից։ «Lizard» ալբոմը թողարկվեց 1970 թվականի դեկտեմբերին՝ զբաղեցնելով 29-րդ տեղը Մեծ Բրիտանիայում և 113-րդ տեղը՝ ԱՄՆ-ում։ Ալբոմն առանձնանում էր ավելի ուժեղ ջազային և կամերային դասական ազդեցություններով[14][38]։ Այն ներառում էր Սինֆիլդի «ֆանտաստիկ» տեքստերը, ինչպես՝ «Happy Family» երգը (The Beatles խմբի փլուզման ալեգորիա) և գլխավոր ստեղծագործությունը, որը նկարագրում էր միջնադարյան/առասպելական ճակատամարտ և դրա արդյունքները[41]։

Ալբոմի ձայնագրման ժամանակ խումբը ներքին տարաձայնություններ ուներ։ Հասկելն ու ՄաքՔալոքը կարծում էին, որ նոր ձայնագրվող երգերը ձանձրալի ու խճճված էին[41]։ Քոլինսը դժգոհ էր իր պարտականությունների բարդությունից, իսկ Ֆրիպն ու Հասկելը՝ Սինֆիլդի տեքստերից։ Հասկելը լքեց խումբը համերգների նախապատրաստության ընթացքում՝ հրաժարվելով երգել ձայնափոխիչների ազդեցությամբ, և ՄաքՔալոքը շուտով հետևեց նրան։ Այս շրջանում խումբը կրկին կանգնած էր վերակազմավորման անհրաժեշտության առջև[13][14]։

1971-1972: «Islands»

խմբագրել

Նոր թմբկահար Իան Ուոլեսի ընդգրկումից հետո King Cromoson-ում սկսվեցին նոր փոփոխություններ։ Ֆրիպն զգալիորեն վերականգնեց իր ոգևորությունը, և Ուոլեսին ու Մել Քոլինսին միանալով՝ սկսեց որոնել նոր վոկալիստներ և բաս կիթառահարներ։ Թեկնածուների շարքում էին Բրայան Ֆերին («Roxy Music»-ից) և նույնիսկ խմբի մենեջեր Ջոն Գեյդոնը[42][43]։ Վերջնականապես վոկալիստի և բաս կիթառահարի տեղն անցավ Ռեյմոնդ Բարելին[13]։ Չնայած նա երբեք բաս չէր նվագել, Ֆրիպը որոշեց ինքնուրույն ուսուցանել նրան՝ գիտենալով նրա նախնական գիտելիքները ակուստիկ կիթառից[13]։ Ուոլեսը նույնպես աջակցեց նրան՝ սովորեցնելով բաս կիթառի ռիթմիկ հատվածները։ Այս կազմով խումբը սկսեց համերգներ անցկացնել 1971 թվականի մայիսից՝ վերադառնալով բեմ՝ 1969-ի դեկտեմբերի իրենց վերջին ելույթից հետո։ Չնայած համերգներին ցուցաբերած դրական արձագանքներին՝ Ֆրիպի և խմբի մնացած անդամների միջև երաժշտական տարբերությունները, ինչպես նաև Քոլինսի, Ուոլեսի և Բարելի ավելի ակտիվ և «վայրի» կենսակերպը, ավելի հեռացրին Ֆրիպին իր գործընկերներից[44]։

1971 թվականին խումբը ձայնագրեց «Islands» ալբոմը։ Սինֆիլդը, որը նախընտրում էր մեղմ մոտեցումներ, ոգեշնչվում էր Հոմերոսի Ոդիսևսից, ջազային երաժիշտներից (օրինակ՝ Մայլս Դևիս և Ահմադ Ջամալ), ինչպես նաև Իբիցայի և Ֆորմենտերայի իր արևաշող ճանապարհորդությունից։ Ալբոմը ներառում էր «Sailor's Tale» (մելոտրոնով և Ֆրիպից ներշնչված կիթառի սոլոյով), «Ladies of the Road» և «Song of the Gulls» նվագախմբով միակ ստեղծագործությունը[18][45][46]։ Ալբոմի համար հատվածներ ենլ էին Ֆրիպի նախորդ՝ «Giles, Giles & Fripp» ալբոմից[47]։ «Islands» ալբոմը թողարկվեց 1971 թվականի դեկտեմբերին և զբաղեցրեց 30-րդ տեղը Մեծ Բրիտանիայում և 76-րդ տեղը՝ ԱՄՆ-ում։ Սակայն խումբը ներքին լարվածության մեջվ էր. Բարելը չէր հավանում Սինֆիլդի տեքստերը, և խմբի անդամներից մեկը ալբոմը համարում էր «անիմաստ բան»։ 1971 թվականի ամերիկյան շրջագայությունից հետո Ֆրիպը որոշեց բաժանվել Սինֆիլդից, քանի որ այլևս չէր կարողանում աշխատել նրա հետ։ 1972-ի հունվարին խումբը, մեծ տարաձայնությունների պատճառով, կազմալուծվեց։ Ֆրիպը հրաժարվեց նվագել Քոլինսի ստեղծագործություններից մեկը՝ դա համարելով «անորակ»։

Չնայած խմբի անդամների հարաբերությունների կտրուկ վատթարացմանը, King Crimson-ը կատարեց իր 1972 թվականի ամերիկյան շրջագայության պայմանագրերը՝ նախապես որոշելով կազմալուծվել շրջագայությունից անմիջապես հետո։ Այդ շրջագայության ձայնագրությունները հրապարակվեցին «Earthbound» ալբոմում, որն ընդունվեց խառը արձագանքներով։ Այն ներառում էր ֆանկ ոճի տարրեր և վոկալ, բայց հաճախ քննադատվում էր ձայնի ցածր որակի համար։ Ավելի բարձր որակի կենդանի ձայնագրությունները թողարկվեցին ավելի ուշ՝ 2002 թվականին («Ladies of the Road») և 2017 թվականին («Sailors' Tales »(1970–1972) հավաքածուի շրջանակում)[14]։

1971–1972 կազմի երաժշտական հետաքրքրությունների տարբերությունները խորանում էին. Ուոլեսը, Բարելը և Քոլինսը նախընտրում էին բլյուզի և ֆանկի իմպրովիզացիաներ, մինչդեռ Ֆրիպը ցանկանում էր պահպանել «ճիշտ» երաժշտական ուղղություն[48][49]։ Չնայած խմբի անդամները պատրաստակամ էին շարունակել համագործակցությունը՝ Ֆրիպը որոշեց հեռանալ և խումբը վերակազմավորել նոր երաժիշտներով՝ հետևելու իր երաժշտական տեսլականին[50]։

1972–1975: «Larks' Tongues in Aspic», «Starless», «Bible Black», «Red» և դադար

խմբագրել

«Իսկ դա լինելու էր հետաքրքիր ճանապարհորդություն, երբ… ինձ չտվեցին երգացանկ՝ ավելի շուտ ընթերցանության ցանկ: Օուսպենսկին, Ջ.Գ. Բեննեթը, Գուրգիևը և Կարլոս Կաստանեդան՝ բոլորը համբավավոր էին: Սա լինելու էր ավելին, քան երեք ակորդ»

—Bill Bruford.[51]

King Crimson-ի 1972–1975 կազմը արմատապես տարբերվում էր նախորդներից՝ ներառելով նոր անդամներ և առաջարկելով ամբողջովին թարմ երաժշտական մոտեցում[52]։ Նոր կազմի կազմում էին իմպրովիզացիայի հարվածային Ջեյմի Մյուրը, թմբկահար Բիլ Բրուֆորդը (ով հասցրել էր «Yes» խումբ իրենց հաջողության գագաթնակետին), բասիստ և վոկալիստ Ջոն Ուեթոնը («Family»-ից) և ջութակահար, ստեղնաշարահար ու ֆլեյտահար Դեյվիդ Քրոսը։ Վերջինիս Ֆրիպը հանդիպել էր, երբ հրավիրվել էր Քրոսի ստեղծած «Waves» խմբի փորձին[13][53]։

Երաժշտական կոմպոզիցիաների մեծ մասն իրականացվել է Ֆրիպի և Ուեթոնի համագործակցությամբ[54]։ Նրանք առանձին-առանձին գրում էին երաժշտության հատվածներ և համադրում դրանք՝ ստանալով նոր ստեղծագործություններ։ Սինֆիլդի հեռանալուց հետո խումբը բերեց Ուեթոնի ընկեր Ռիչարդ Պալմեր-Ջեյմսին՝ որպես նոր տեքստագիր[13]։ Ի տարբերություն Սինֆիլդի՝ Պալմեր-Ջեյմսը խմբի պաշտոնական անդամ չէր և ներգրավված չէր ո՛չ գեղարվեստական, ո՛չ տեսողական կամ ձայնային որոշումներում[55][56]։ Նրա միակ ներդրումը խմբում տեքստերն էին, որոնք նա ուղարկում էր փոստով՝ Գերմանիայում գտնվելիս։ 1972 թվականի հոկտեմբերի 13-ին Ֆրանկֆուրտի «Zoom Club»-ում King Crimson-ը վերսկսեց համերգները։ Նրանց նոր երաժշտական ուղղությունը, ինչպես նաև Մյուրքի թատերական բեմական ոճը, մեծ արձագանք ստացան մամուլում[53]։

1973-ի հունվար-փետրվարին խումբը Լոնդոնում ձայնագրեց «Larks' Tongues in Aspic» ալբոմը, որը հեռարձակվեց մարտին[57]։ Նոր ձայնը, հատկապես նույնանուն երկու մասանոց ստեղծագործությունը, ընդգծում էր խմբի գործիքային ձայներ։ Երաժշտությունը ներառում էր ժամանակակից դասական երաժշտությունից, իմպրովիզից և նույնիսկ ծանր մետալից։ Ջեյմի Մյուրը յուրահատուկ մոտեցում ուներ հարվածային գործիքների հանդեպ՝ օգտագործելով հարվածային սարքավորումներ, խաղալիքներ, փուչիկներ և նույնիսկ շղթաներ[58]։ Բեմում նա հաճախ կրել է տարօրինակ հագուստ, երբեմն օգտագործել կեղծ արյուն և ցուցադրել անկանխատեսելի շարժումներ՝ ստեղծելով խմբի բեմական պատմության ամենաթատերական պահերը[59][60][61][62]։ Ալբոմը հասավ 20-րդ տեղին Մեծ Բրիտանիայում և 61-րդ տեղին՝ ԱՄՆ-ում։

Հաջորդող շրջագայությունների ընթացքում Ջեյմի Մյուրը հեռացավ խմբից և երաժշտական ոլորտից՝ որոշելով միանալ շոտլանդական բուդդիստական վանքին։ Չնայած խմբի մենեջմենթը հայտարարել էր, որ Մյուրը լքել է խումբը վնասվածքի պատճառով՝ իրական պատճառը նրա որոշումն էր՝ թողնել երաժշտական կյանքը։ Այս կազմը հիմք դրեց King Crimson-ի հետագա ալբոմների՝ «Starless and Bible Black» (1974) և «Red»(1974), որոնք համարվեցին խմբի կարիերայի գագաթնակետը[53][60][63]։

 
Կինգ Կրյիմզոն՝ 1974 թվականին: Ձախից աջ. Ջոն Վեթթոն, Դևիդ Կրոս, Ռոբերտ Ֆրիպ և Բիլ Բրյուֆորդ:

Մյուիրի հեռանալուց հետո խմբի մնացած անդամները 1974 թվականի հունվարին հավաքվեցին՝ ստեղծելու «Starless and Bible Black» ալբոմը, որը թողարկվեց 1974 թվականի մարտին և արժանացավ դրական գնահատականների «Rolling Stone»-ի կողմից[64][65]: Չնայած ալբոմի մեծ մասը ձայնագրվել էր 1973 թվականի ուշ շրջանի համերգների ընթացքում` ձայնագրությունները խնամքով խմբագրվելէին, որպեսզի ստուդիական ձայնագրության տպավորություն թողնեն։ Միայն «The Great Deceiver», «Lament» և «The Night Watch»-ի երկրորդ հատվածներն ամբողջությամբ ձայնագրված էին ստուդիայում[66][67]։ Ալբոմը հասավ Մեծ Բրիտանիայում՝ 28-րդ և ԱՄՆ-ում՝ 64-րդ հորիզոնականներին[14][68]։

Ալբոմի թողարկումից հետո խումբը կրկին բաժանվեց, այս անգամ՝ կատարողական մոտեցումների տարբերությունների պատճառով։ Քրոսը սկսեց հեռանալ թե՛ երաժշտական, թե՛ անձնական առումով, ինչի արդյունքում նա հեռացվեց խմբից՝ 1974 թվականի եվրոպական և ամերիկյան շրջագայությունից հետո։

 
Ֆրիպը ելույթ է ունենում Չիկագոյի Օդիտորիայի թատրոնում՝ 1974 թվականի ապրիլի 25-ին:

1974 թվականի հուլիսին Ֆրիպը, Բրուֆորդը և Վետտոնը սկսեցին «Red» ալբոմի ձայնագրությունները[13]։ Մինչ ձայնագրությունների սկիզբը Ֆրիպը, արդեն իսկ հիասթափված երաժշտական ինդուստրիայից, սկսեց հետաքրքրվել անգլիացի միստիկ Ջ. Գ. Բենեթի աշխատություններով և ունեցավ հոգևոր փորձառություն[69]։ Ալբոմի մեծ մասը ստեղծվել էր համերգային իմպրովիզացիաների միջոցով, մինչ Ֆրիպը նահանջում էր և թողնում, Բրուֆորդն ու Վետտոնը ղեկավարում էին ձայնագրական գործընթացը[70][71]։ Ալբոմում ներառված է նաև մեկ կենդանի ձայնագրություն՝ «Providence», որը կատարվել է 1974 թվականի հունիսի 30-ին՝ Դեյվիդ Քրոսի ջութակի մասնակցությամբ։ Ալբոմը թողարկվեց 1974 թվականի հոկտեմբերի 6-ին և Մեծ Բրիտանիայում հասավ 45-րդ, իսկ ԱՄՆ-ում՝ 66-րդ հորիզոնականներին։ «AllMusic»-ը ալբոմը բնութագրեց որպես «տպավորիչ ձեռքբերում» խմբի համար, որը պատրաստվում էր բաժանվել[70][71][72]։

«Red»-ի թողարկումից երկու ամիս առաջ King Crimson-ի ապագան լուսավոր էր թվում, և նույնիսկ քննարկվում էր հիմնադիր անդամ Յան ՄաքԴոնալդի վերադարձը[73][70]։ Սակայն Ֆրիպը չէր ցանկանում շարունակել համերգային գործունեությունը՝ զգալով ավելի ու ավելի մեծ օտարում թե՛ խմբի, թե՛ երաժշտական ոլորտից։ Նա նաև հավատում էր, որ աշխարհը 1981 թվականին կտրուկ փոխվելու է, և նա պետք է պատրաստվի այդ փոփոխություններին։ Չնայած խմբի անդամների հանդիպմանմ որտեղ Ֆրիպը հայտնեց խումբը փակելու ցանկության մասին, խումբը պաշտոնապես լուծարվեց միայն 1974 թվականի սեպտեմբերի 25-ին։ Ավելի ուշ Ֆրիպը հայտարարեց, որ King Crimson-ը « փակվել է ընդմիշտ»։

Խմբի լուծարումից հետո՝ 1975 թվականի մայիսին, թողարկվեց կենդանի ալբոմ, որը ներառում էր 1974 թվականի հյուսիսամերիկյան շրջագայության ձայնագրությունները[73][70]։ Ալբոմը որոշ չափով դրական արձագանքներ ստացավ՝ համարվելով «պարտադիր լսելի»՝ երկրպագուների համար։ Սակայն ձայնագրական խնդիրները հանգեցիրին, որ Դեյվիդ Քրոսի ջութակի հատվածները հաճախ անլսելի լինեն, և Ռոքսի Մյուզիք խմբի Էդի Ջոբսոնը հրավիրվեց ստուդիա՝ վիոլայի և ստեղնաշարային գործիքների համար[13][74]։

1975–1981 թվականների ընթացքում King Crimson խումբը ամբողջությամբ չէր գործում։

1972–1974 թվականների ժամանակաշրջանի ավելի շատ կենդանի ձայնագրություններ թողարկվեցին «The Night Watch» անունով՝ 1997 թվականին, ինչպես նաև որպես մաս հետևյալ հավաքածուների՝ «The Great Deceiver»(1992), «Larks' Tongues in Aspic» (1972–1973) (2012), «The Road to Red »(1974) և «Starless» (1973–1974) (երկուսն էլ՝ 2014)։ 1975–1981 թվականների ընթացքում King Crimson խումբը ամբողջությամբ չէր գործում։

1981-1984: «Discipline», «Beat», «Three of a Perfect Pair»

խմբագրել
 
«Discipline»-ի վերջնական տարբերակը

1980 թվականի ուշ աշնանը, մի քանի տարի ակտիվ որոնումներով զբաղվելուց և աստիճանաբար երաժշտություն վերադառնալուց հետո (կիթառ նվագելով Դեյվիդ Բոուիի, Փիթեր Գաբրիելի և Դարիլ Հոլի համար, զբաղվելով փորձարարական մենահամերգային կարիերայով և ղեկավարելով նոր ալիքային «The League of Gentlemen» գործիքային խումբը), Ռոբերտ Ֆրիպը որոշեց ստեղծել նոր ռոք խումբ, սակայն նրա մտադրությունները չէին վերաբերում King Crimson-ը վերսկսելուն[75]։

Ֆրիպը հավաքագրեց թմբկահար Բիլ Բրուֆորդին, իսկ հետո դիմեց վոկալիստ և կիթառահար Էդրիան Բելյուին՝ առաջարկելով համագործակցել[76]։ Սա առաջին անգամն էր, որ Ֆրիպը գիտակցաբար որոշում էր ընդունում մեկ այլ կիթառահարի հետ խմբում աշխատելու մասին, ինչը վկայում էր նրա ցանկությունը՝ ստեղծելու ինչ-որ բան, որը տարբերվում էր իր նախորդ գործերից[77]։ Talking Heads-ի հետ շրջագայությունից հետո Բելյուն համաձայնեց միանալ խմբին և ստանձնել նաև խմբի տեքստերի հեղինակությունը։ Բրուֆորդի առաջարկած բաս կիթառահար Ջեֆ Բեռլինը մերժվեց, քանի որ Ֆրիպը կարծում էր, որ նրա երգերը «չափազանց ծանրաբեռնված էին»[78]։ Դրա փոխարեն Նյու Յորքում անցկացվեցին լսումներ. երրորդ օրվա ընթացքում՝ երեք լսումից հետո, Ֆրիպը հեռացավ, բայց մի քանի ժամ անց վերադարձավ Թոնի Լևինի հետ (ով ստացավ գործն անմիջապես՝ «Red»-ի միայն մեկ հատված նվագելուց հետո)[51]։

Ֆրիպը հետագայում խոստովանեց, որ եթե իմանար, որ Լևինը (ում հետ նա արդեն աշխատել էր Փիթեր Գաբրիելի խմբում) հետաքրքրված է, նրան կընտրեր առանց լսումների։ Ֆրիպը նոր քառյակին անվանեց «Discipline», և նրանք մեկնեցին Անգլիա՝ փորձելու և նոր նյութեր գրելու.[79][80][81]։ Նրանց կենդանի դեբյուտը տեղի ունեցավ 1981 թվականի ապրիլի 30-ին՝ Բաթի (Սոմերսեթ) «Moles Club»-ում։ Նրանք նաև փոքր շրջագայություն անցկացրին, որտեղ աջակցում էր «The Lounge Lizards» խումբը[13]։ 1981 թվականի հոկտեմբերին խումբը որոշեց փոխել իր անունը և կրկին դառնալ King Crimson։

1981 թվականին King Crimson-ը ձայնագրեց «Discipline»ալբոմը՝ պրոդյուսեր Ռեթ Դևիսի հետ, ով նախկինում աշխատել էր Բելյուի հետ՝ «Talking Heads»-ի «Remain in Light»-ում և Ֆրիպի հետ՝ Բրայան Ինոյի «Another Green World և Before and After Science» ալբոմներում[82][83][84][85] ։ Այս ալբոմում խումբն ունեցավ շատ տարբեր հնչողություն՝ ներառելով նոր ժանրեր, ինչպիսիք են՝ փոստ-պանկը, նոր ալիքը, ֆանկը, մինիմալիզմը, պուանտիլիզմը, համաշխարհային երաժշտությունը և աֆրիկյան հարվածային գործիքները։ «The New Rolling Stone Album Guide»-ում ալբոմի հնչողությունը բնութագրվեց որպես «տեխնիկապես ցնցող հրաշք», որը ներառում էր «ռիթմիկ և հարմոնիկ արժանքիներ»[72]։ Ալբոմի գլխավոր երգը՝ «Discipline»-ը, նկարագրվեց որպես փոստմինիմալիստական ռոք ստեղծագործություն[86][87] ։ Ֆրիպի նպատակն էր ստեղծել այնպիսի ռոք հնչողություն, որտեղ զուգակցված կիթառների ռիթմիկ համադրվածությունն ուներ նմանություն ինդոնեզական գամելան ոճի հետ։ Ֆրիպը կենտրոնացավ բարդ արպեջոների վրա, մինչդեռ Բելյուն ստեղծում էր կիթառի այնպիսի հնչյուններ, որոնք հաճախ նմանվում էին կենդանիների ձայների։ Բացի բաս կիթառից, Թոնի Լևինը գործածում էր «Chapman Stick», տասը լար ունեցող հիբրիդ կիթառ և բաս, որը նվագում էր «բացարձակ յուրահատուկ ոճով»[88][89][90]։ Խմբի երգերը ավելի կարճ էին King Crimson-ի նախորդ ալբոմներից, և մեծապես ձևավորված էին Բելյուի փոփ մտածելակերպով ու երգերի տեքստերի յուրօրինակ մոտեցմամբ։ Չնայած խմբի նախընտրած իմպրովիզացիան այդ ժամանակ խիստ սահմանափակված էր՝ գործիքային մի երգ՝ «The Sheltering Sky»-ը, ստեղծվեց խմբային փորձերի ընթացքում[14]։ Իսկ աղմկոտ,կիսաբացականչական «Indiscipline»-ը մասամբ գրված և մասամբ իմպրովիզացված ստեղծագործություն էր, որը թույլ տվեց Բրուֆորդին խուսափել ալբոմի մնացած մասի խիստ ռիթմիկ պահանջներից։ 1981 թվականի սեպտեմբերին թողարկված «Discipline»-ը հասավ 41-րդ հորիզոնականին Մեծ Բրիտանիայում և 45-րդ տեղին՝ ԱՄՆ-ում։

1982 թվականի հունիսին King Crimson-ը շարունակեց «Discipline»-ը՝ թողարկելով «Beat» ալբոմը, որը դարձավ առաջին ալբոմը, որտեղ խմբի կազմը մնաց նույնը, ինչ նախորդ ալբոմում[91]։ «Beat» ալբոմն այն եզակին էր, որտեղ Ֆրիպը չէր մասնակցել բնօրինակ ձայնային միքսին. պրոդյուսերական աշխատանքները կատարեցին Դևիսն ու Բելյուն[92][93]։ Ալբոմի հիմնական թեման կապված էր Բիթ սերնդի (Beat Generation) և նրա գրականության հետ, ինչը արտացոլվում էր երգերի վերնագրերում, օրինակ՝ «Neal and Jack and Me» (ոգեշնչված Նիլ Կեսիդիի և Ջեք Քերուակի գրքերից), «Heartbeat» (կապված է Քերոլին Կեսիդիի «Heart Beat: My Life with Jack and Neal» գրքի հետ), «The Howler» (ոգեշնչված Ալեն Գինսբերգի «Howl» պոեմով) և «Waiting Man» (հղում Ուիլյամ Բերոուզին): Ալբոմը անդրադառնում էր ճանապարհորդական կյանքին, էքզիստենցիալ հարցերին և ռոմանտիզմին[94][95][96]։ Չնայած «Beat»-ը ավելի մատչելի էր հնչում՝ այն ներառում էր իմպրովիզացված «Requiem», որտեղ օգտագործվել էր «Ֆրիպերտրոնիկս» տեխնիկան՝ ստեղծված Բրայան Ինոյի և Ռոբերտ Ֆրիպի կողմից՝ թեյփ-լուպ համակարգի միջոցով[97]։

Ալբոմի ձայնագրումը լարված էր ընթանում. Բելյուն մեծ սթրես էր ապրում՝ որպես խմբի առաջատար, գլխավոր վոկալիստ և հիմնական երգերի հեղինակ։ Մի անգամ նա վիճեց Ֆրիպի հետ և պահանջեց, որ վերջինս լքի ստուդիան։ «Beat»-ը հասավ 39-րդ հորիզոնականին Մեծ Բրիտանիայում և 52-րդին՝ ԱՄՆ-ում[92][98]։ «Heartbeat» երգը թողարկվեց որպես սինգլ, որը զբաղեցրեց 57-րդ հորիզոնականը «Billboard Mainstream Rock» աղյուսակում։ Այդ ժամանակ խումբը թողարկեց «The Noise: Live in Frejus» վիդեոֆիլմը, որը փաստագրում էր 1982 թվականի օգոստոսի 27-ին Ֆրանսիայի Ֆրեժյուս քաղաքի ամֆիթատրոնում տեղի ունեցած համերգը։ Համերգը համատեղ անցկացվել էր «Roxy Music»-ի հետ, որոնց ելույթը նույնպես թողարկվել էր «The High Road VHS» տարբերակով։ «The Noise»-ի տեսահոլովակը 2004 թվականին վերաթողարկվեց՝ «Neal and Jack and Me» DVD-ի կազմում։

1983 թվականին խումբը ձայնագրեց իր հաջորդ ալբոմը՝ «Three of a Perfect Pair», որը թողարկվեց 1984 թվականի մարտին։ Ալբոմի ստեղծման ընթացքում խումբը բախվեց դժվարությունների՝ ինչպես գրելու, այնպես էլ ալբոմի ուղղությունը որոշելու հարցում[99]։ Նրանք որոշեցին ալբոմի առաջին հատվածը անվանել «Left side»՝ ներառելով չորսից ավելի «փոփ» երգեր և մեկ գործիքային, իսկ երկրորդ հատվածը՝ «right side», որտեղ տեղ էին գտել փորձարարական ստեղծագործություններ, իմպրովիզացիաներ, որոնք ներշնչված էին ինդուստրիալ երաժշտությունից, ինչպես նաև «Larks' Tongues in Aspic» շարքի երրորդ մասը[100]։ Ալբոմի ստեղծման գործընթացում լարվածությունը և անդամների միջև առկա տարաձայնությունները արտացոլվեցին ինչպես երգերի բառերում, այնպես էլ երաժշտությունում՝ դարձնելով այն «նյարդային» ալբոմ.[86][101][102][103]։

2001 թվականին ալբոմի վերամշակված տարբերակը ներառում էր «Other side», որը բաղկացած էր ռեմիքսներից, իմպրովիզացիաներից և Լևինի կատակերգական երգից՝ «The King Crimson Barbershop։ Three of a Perfect Pair»-ը հասավ 30-րդ հորիզոնականին Մեծ Բրիտանիայում և 58-րդ` ԱՄՆ-ում[104][105]։ Երգերը՝ «Three of a Perfect Pair» և «Sleepless», թողարկվեցին որպես սինգլներ։ «Three of a Perfect Pair» շրջագայության վիդեոն՝ «Three of a Perfect Pair: Live in Japan», թողարկվեց 1984 թվականին և հետագայում ներառվեց «Neal and Jack and Me» DVD-ում։ Շրջագայության վերջին համերգը՝ Կանադայի Մոնրեալ քաղաքի «Spectrum» համերգասրահում` 1984 թվականի հուլիսի 11-ին, ձայնագրվեց և թողարկվեց 1998 թվականին՝ «Absent Lovers: Live in Montreal» անվանումով։ 2016 թվականին 1980-ականների խմբի կենդանի ձայնագրությունները տեղ գտան «On (and off)», «The Road» (1981-1984) հավաքածուի կազմում։ Չնայած ներքին կոնֆլիկտներին` երաժիշտները մնացին բեմում[89]։

1984 թվականի շրջագայությունից հետո Ֆրիպը երկրորդ անգամ լուծարեց King Crimson-ը՝ ճիշտ տասը տարի անց նախորդ խմբի լուծարումից։ Բրուֆորդն ու Բելյուն որոշակի դժգոհություն արտահայտեցին այս որոշման վերաբերյալ. Բելյուն հիշում էր, որ առաջին անգամ խմբի բաժանման մասին իմացել էր, երբ կարդացել էր դրա մասին «Musician» ամսագրում[106][107]։

«Ռոբերտը կրկին լուծարեց խումբը, կրկին, անթիվ անգամներ, երկար ժամանակ նեղվելով, ենթադրաբար, մեր երևակայության, կարողությունների, ուղղության և հազար այլ բաների պակասի պատճառով, որոնք, անկասկած, մեզ պակասում էին։»

—Bill Bruford on the band's 1984 disbanding.[51]

1994-1999: «The Double Trio», «Vrooom», «THRAK» և «the ProjeKcts»

խմբագրել

1991 թվականի ամռանը Բելյուն հանդիպեց Ֆրիպի հետ Անգլիայում՝ հայտնելով իր ցանկությունը՝ վերսկսել King Crimson-ը[108]։ Մի տարի անց Ֆրիպը ստեղծեց իր «Discipline Global Mobile (DGM)»՝ պրոդյուսեր Դևիդ Սինգլտոնի հետ։ Այնուհետև, «DGM»-ն դարձավ Ֆրիպի աշխատանքների հիմնական հարթակը, որտեղ մեծ ալբոմները տարածվում էին ավելի մեծ երաժշտական ընկերությունների (նախապես «Virgin Records») միջոցով, իսկ փոքր թողարկումները մշտապես արտադրվում էին «DGM»-ի կողմից։ Սա Ֆրիպին և նրա գործընկերներին տվեց ավելի մեծ ստեղծագործական ազատություն և ավելի շատ վերահսկողություն իրենց աշխատանքների վրա[109]։

1991 թվականի վերջին Ֆրիպը խնդրեց նախկին «Japan» խմբի երգիչ Դևիդ Սիլվյանին միանալ նոր King Crimson խմբին, սակայն Սիլվյանը մերժեց առաջարկը, չնայած նրանք համագործակցեցին որպես «Sylvian/Fripp»[110]։ 1993 թվականի հունիսին Ֆրիպը սկսեց հավաքել խմբի ավելի մեծ կազմ, որի անդամներ էին Բելյուն և Լևինը` 1980-ական թվականների քառյակից նվագող Թրեյ Գանը (Ֆրիպի «Guitar Craft» դասընթացից) և դաշնակահար Ջերի Մարոտտան, ում հետ Ֆրիպը նվագել էր Պիտեր Գեբրիելի հետ[111]։ «Sylvian/Fripp»-ի վերջին համերգներից հետո` 1993 թվականին, որոնց Մարոտտան չէր մասնակցում, Ֆրիպը որոշեց խնդրել ուղևորության համար դաշնակահար Պատ Մաստելոտոյին՝ նախկինում «Mr. Mister» խմբից՝ փոխարինելու Մարոտտային[59][112][113]։ Բրուֆորդը դարձավ վերջին անդամը 1980-ական թվականների խմբից, որ վերադարձավ[59]։ Ֆրիպը բացատրեց, որ նա ցանկություն ուներ «Double Trio»-ի[51]։

Վուդստոկում անցկացված վարժությունների հետևանքով, խումբը թողարկեց «Vrooom» ալբոմը 1994 թվականի հոկտեմբերին։ Այս ալբոմը ցույց տվեց նոր King Crimson ձայնը, որը համատեղում էր 1980-ական թվականների կիթառները[114][115]։ Բոլոր երգերը սկսվել կամ ավարտվել էին Բելյուի կողմից, որոնք ներառում էին ավելի ուժեղ 1960-ականների փոփ երաժշտության տարրեր, հատկապես բիթլզան ազդեցությունը[116]։ Բրուֆորդը խմբին բնութագրում էր այսպես․ «ստվերներ՝ ստերեոիդների վրա»[51]։ Ինչպես նախկինում, այստեղ էլ նոր տեխնոլոգիաներ էին օգտագործվում, այդ թվում «MIDI» (բազմիցս օգտագործվել է որպես էֆեկտների ֆիլտր՝ Բելյույի և Գաննի կողմից, իսկ Ֆրիպը օգտագործել էր իր «Frippertronics»-ը և բազմաֆունկցիոնալ «Warr» կիթառը, որով Գանը փոխարինեց իր «Stick»-ը՝ 1995 թվականին[109][117][118]։ King Crimson-ը սկսեց համերգային շրջագայություն՝ «Vrooom» ալբոմի շուրջ՝ 1994 թվականի սեպտեմբերի 28-ին Բուենոս Այրեսում, Արգենտինայում։ Այս համերգներից որոշ հատվածներ թողարկվեցին 1995 թվականին՝ երկկողմանի կենդանի CD հավաքածուում՝ «B'Boom: Live in Argentina»։

1994 թվականի հոկտեմբեր և դեկտեմբեր ամիսներին King Crimson-ը հրատարակեց իրենց վեցերորդ ստուդիական ալբոմը՝ «THRAK»-ը[119]։ Այն կազմված էր հիմնականում «Vrooom» ալբոմից վերամշակված երգերից, ինչպես նաև նոր երգերից[120]։ Ալբոմը «Q» ամսագրում բնութագրվել է որպես «ջազային-ռոք կառուցվածքներ, որոնք բնութագրվում են աղմկոտ, հրաշալի կիթառային ձայներով» և «աթլետիկ, միշտ հնարամիտ ռիթմային որակներով», ինչպես նաև 1990-ական թվականների կեսի այլընտրանքային ռոքին համապատասխանող ձայնով[121]։ Խմբի ջանքերը կարելի էր տեսնել մի շարք բարդ երգերում, ինչպես օրինակ՝ «Dinosaur» և «Sex Sleep Eat Drink Dream», ավելի ուղիղ բալլադ «One Time»-ում, ինչպես նաև «Radio I» և «Radio II»-ում՝ Ֆրիպի «Soundscapes» գործիքային կատարումներով։

King Crimson-ը շարունակեց շրջագայություններ՝ 1995 և 1996 թվականներին։ 1995 թվականի հոկտեմբեր և նոյեմբեր ամիսներին անցկացված համերգները ձայնագրվեցին և թողարկվեցին կենդանի ալբոմում՝ «THRaKaTTaK»՝ 1996 թվականի մայիսին, որը բաղկացած մեկ ժամ շարունակվող երաժշտությունից՝ ներառելով տարբեր հատվածներ «THRAK» շրջագայության ժամանակ ԱՄՆ-ում և Ճապոնիայում կատարված ելույթներից, որը դասակարգել էր Ֆրիպի գործընկեր,ինժեներ Դևիդ Սինգլտոնը[20][122][123]։ Այս շրջանի կենդանի ձայնագրությունը ավելի ուշ դարձավ երկու CD-ների թողարկում՝ «Vrooom Vrooom» (2001), իսկ ամբողջ 1995 թվականի համերգը թողարկվեց «VHS» ձեւաչափով՝ 1996 թվականին և կրկին թողարկվեց «DVD»-ով 1999 թվականին՝ «Déjà Vrooom»։ Այս «Double Trio»-ն ավելին հասավ ճանաչելիության «THRAK» (1994–1997) հավաքածուով 2015 թվականին։

1997 թվականի մայիսին Նեշվիլում սկսվեցին երգերի կարտարումների փորձերը։ Ֆրիպը դժգոհ էր խմբի կողմից ստեղծվող նոր երաժշտության որակից։ Երկարատև լարվածությունն ու տարաձայնությունները Բրուֆորդի հետ հանգեցրին նրան, որ վերջինս որոշեց հեռանալ King Crimson-ից միանգամից։ Լարված մթնոլորտն ու աշխատող երաժշտական գործիքների բացակայությունը գրեթե կարող էին կոտրել խմբի գոյությունը։ Եվ այդպիսով խմբի վեց անդամները որոշեցին աշխատել չորս փոքր խմբերում, որոնք հայտնի էին որպես «ProjeKcts»։ Սա թույլ տվեց խմբին զարգացնել գաղապարներ և նոր ուղղություն գտնել՝ առանց վեց երաժիշտներին միասին հավաքելու դժվարության (և ծախսերի)։ 1997-1999 թվականներին առաջին չորս «ProjeKcts»-ները հանդես եկան ԱՄՆ-ում և Մեծ Բրիտանիայում, և թողարկեցին ձայնագրություններ, որոնք ցույց տվեցին բարձր մակարդակի իմպրովիզացիա՝ ջազի և տեխնոյի ազդեցություններով[124][125]։ Այս աշխատանքները երաժշտական քննադատ Ջ. Դ. Կոնսիդինի կողմից նկարագրվել են որպես «հաճախ զարմանալի, բայց միաժամանակ առանց մելոդիաների»։ Բրուֆորդը, ով «ProjeKct One»-ի հետ 1997 թվականի դեկտեմբերի 4 համերգից հետո թողեց King Crimson-ը՝ վերսկսելու իր սեփական ջազային խումբը՝ «Earthworks»-ը, հեռացավ խմբից[125]։

«THRAK-ի իմաստը... առաջինը սա է՝ մի հանկարծակի և ճշգրիտ ազդեցություն, որն ընթանում է՝ նպատակին ծառայելու համար... Երկրորդ սահմանումը՝ 117 գիթառներ, որոնք գրեթե նույն ակորդը միաժամանակ հարվածում են»

—Robert Fripp's press release for THRAK and the sleeve notes to VROOOM VROOOM[20][126]

1999-2003: «The Double Duo», «The Construkction of Light» և «The Power to Believe»

խմբագրել

1999 թվականին King Crimson-ը կրկին հավաքվեց։ Թոնի Լևինը զբաղված էր երաժշտական աշխատանքներով և որոշեց դադար վերցնել՝ խմբից հեռանալով[127]։ Այսպիսով մնացած անդամները (Ֆրիպ, Բելյու, Գան և Մաստելոտտո) ստեղծեցին «Double Duo» խմբի ձևաչափը՝ աշխատելու և ձայնագրելու «The Construkction of Light»-ը՝ Բելյուի նկարչության ստուդիոյում և կայարանին մոտ գտնվող ավտոգարաժում, Նեշվիլում[125][128][129] ։ Ֆրիպը ներշնչվել էր «Tool»-ի «Undertow» ալբոմից՝ «The Construktion of Light» երգերի գրման գործընթացից։ Ալբոմը թողարկվեց 2000 թվականի մայիսին և հասավ Անգլիայի հիթ շքերթներում՝ 129-րդ հորիզոնականին[7]։ Այն հիմնականում մետալ հնչեղություն ուներ։ Երաժշտությունը ներառում էր էլեկտրոնային ձայներ, էլեկտրական թմբուկներ, բաս, և կիթառ։ Ընդհանուր առմամբ, երգերը խիտ ու բարդ էին։ Ալբոմում կա նաև «Larks' Tongues in Aspic» -ի չորրորդ մասը։ Այն սպասված դրական արձագանքների չարժանացավ՝ նոր գաղափարներ չներառելու համար[130]։

King Crimson-ը անցավ շրջագայություունների՝ աջակցելու երկու ալբոմներին՝ ներառելով երկկողմանի համերգներ «Tool»-ի հետ[131]։ Շրջագայությունը ներկայացվել է կենդանի ալբոմում՝ «Heavy ConstruKction»՝ 2000 թվականին և «Heaven & Earth»՝ (1997–2008) հավաքածուում՝ 2019 թվականին[132]։ «Led Zeppelin» խմբի բասիստ Ջոն Պոլ Ջոունսն ու իր խումբը աջակցել են Crimson-ի համերգների մի մասին[133]։

2001 թվականի նոյեմբերի 9-ին King Crimson-ը թողարկեց սահմանափակ հրատարակությամբ կենդանի ալբոմներ՝ Level Five», որն ունի երեք նոր ստեղծագործություններ՝ «Dangerous Curves», «Level Five» և «Virtuous Circle», ինչպես նաև «The Construkction of Light» և «ProjeKct»-ի «The Deception of the Thrush» տարբերակներ[134]։ Երկրորդ ալբոմը թողարկվեց 2002 թվականի հոկտեմբերին՝ «Happy with What You Have to Be Happy With» անվանմամբ[135]։ Այն ուներ 11 երգեր (ներառյալ «Larks' Tongues in Aspic», «Part IV»-ի կենդանի տարբերակը)։ Երգերի կեսը Բելյուի վերամշակված ձայնագրություններն էին, իսկ մյուսները տարբերակներ էին ծանր մետալ և բլյուզ ժանրերում[125][136]։

 
Խումբը ելույթ է ունենում 2003 թվականին: Ձախից աջ. Թրեյ Գանն, Ադրիան Բելյու, և Ռոբերտ Ֆրիպ

2003 թվականի մարտին King Crimson-ը թողարկեց իր տասներորդ ալբոմը՝ «The Power to Believe»[137]։ Ֆրիպպը այն բնութագրեց որպես «Երեք տարի շարունակ Crimson-ի հաջողության արդյունք[138]։ Ալբոմը ներառել էր վերամշակված և վերանվանված տարբերակներ «Deception of the Thrush»(որը դարձավ «The Power to Believe III») երգից, ինչպես նաև նախորդ երկու ալբոմներից, նաև Ֆրիպի «Soundscape»-ի հատվածը՝ հավելված գործիքներով և վոկալներով[125][139]։ «The Power to Believe»-ը հասավ 162-րդ տեղը Միացյալ Թագավորությունում և 150-րդ տեղը՝ ԱՄՆ-ում։ King Crimson-ը 2003 թվականին շրջագայեց՝ ալբոմը ճանաչելի դարձնելու համար, իսկ դրա ելույթներից մեկը օգտագործվեց «EleKtrik: Live in Japan» ալբոմում։ 2003 թվականին թողարկվեց նաև «Eyes Wide Open»-ը՝ «DVD» տարբերակով, որտեղ ներառված էին «Live at the Shepherds Bush Empire» (Լոնդոն, 2000 թվականի հուլիսի 3) և «Live in Japan» (Տոկիո, 2003 թվականի ապրիլի 16) ելույթները։

2003 թվականի նոյեմբերին Գանը լքեց խումբը՝ գործելով մեիայնակ նախագծերի վրա, և նրան փոխարինեց վերադառնալու Լևինը[140][141]։ Խումբը 2004 թվականի սկզբին վերամիավորվեց՝ փորձերի համար, սակայն ոչինչ չզարգացավ դրանց արդյունքում։ Նրանք նորից դադար տվեցին։ Այդ պահին Ֆրիպպը հրապարակային կերպով աշխատում էր երաժշտական ոլորտում՝ հաճախ նշելով երաժիշտների կյանքում եղած ոչ հաճելի կողմերը[142][143][144]։

2006 թվականի սեպտեմբերի 21-ին King Crimson-ի նախկին անդամ Բուրելը մահացավ սրտի կաթվածից[145], իսկ մյուս նախկին անդամ Իան Ուոլեսը մահացավ 2007 թվականի փետրվարի 22-ին՝ քաղցկեղից[146]։

2008: 40-րդ ամյակին նվիրված շրջագայություն և երրորդ դադար

խմբագրել

2007 թվականին հայտարարվեց նոր King Crimson կազմ, որտեղ ընդգրկված էին Ֆրիպպը, Բելյուն, Լևինը, Մաստելոտտոն և նոր երկրորդ բեմադրող՝ Գևին Հարիսոնը[13]։ 2008 թվականի օգոստոսին՝ փորձերի ավարտից հետո, ավարտեցին խմբի 40-ամյակի տուրը։ Կոմպոզիցիաներում նոր նյութ չկար, փոխարենը ներկայացվեցին գոյություն ունեցող «Discipline», «Double Trio», «Double Duo» ալբոմներից[125][147]։ Նոր ելույթներ պլանավորված էին 2009 թվականին, սակայն դրանք չեղարկվեցին Բելյուի պատճառով[148][149]։

40-ամյակի տուրից հետո King Crimson-ը նոր դադար վերցրեց[150][151]։ Բելյուն շարունակեց քարոզներ՝ խմբի վերաբացման մասին և Ֆրիպպի հետ մի քանի անգամ քննարկեց այն 2009 և 2010 թվականներին, բայց առաջակը մերժվում էր՝ հետևյալ պարզաբանությամբ․ «Բոլորովին անիմաստ կլիներ փորձել վերարտադրել նույնը, մի առաքելություն, որը կարծում եմ դատապարտված է անհաջողության»[152][153][154]։

2012 թվականի օգոստոսին Ֆրիպը հայտարարեց իր թոշակի անցումը երաժշտական ոլորտից՝ թողնելով King Crimson-ի ապագան անորոշ[155]։

 
Բելյու, 2006 թիվ

2014–2021: «The Seven-Headed Beast» և «Three Over Five»

խմբագրել

Ֆրիպի թոշակի անցնելու հայտարարությունից առաջ «Jakszyk, Fripp and Collins» անունով մի խումբ էր հիմնվել, որը թողարկել էր «A Scarcity of Miracles» ալբոմը՝ 2011 թվականին։ Խումբը կազմված էր կիթառահար և երգիչ Յակո Ջաքսիկից (ով նախկինում կատարել էր King Crimson-ի երգերից՝ «21st Century Schizoid» խմբի հետ), Ֆրիպից և Crimson-ի նախկին սաքսոֆոնահար Մել Քոլինսից՝ որպես հիմնական կատարողներ/կազմողներ, բասը նվագում էր Թոնի Լևինը, իսկ հարվածային գործիքները՝ Գևին Հարիսոնը։ Մի ժամանակ Ֆրիպը խմբին անվանեց «P7»(ProjeKct Seven)[156]։ Այս «ProjeKct»-ը հիմնված էր օրգինալ երգերի վրա՝ որոնք ստեղծվել էին իմպրովիզաիաներից[157][158]։

2013 թվականի սեպտեմբերին Ֆրիպը հայտարարեց King Crimson-ի վերադարձի մասին՝ շատ տարբեր վերակազմավորմամբ, քան նախկինում՝ յոթ մասնակիցներո( չորս անգլիացիներ և երեք ամերիկացիներ)[155]: Նա նշեց մի քանի պատճառներ, որոնք հանգեցրին վերադառնալուն, սկսած գործնականից մինչև առևտրային․ «Ես չափազանց երջանիկ էի)[159][160]։ Նոր կազմը ներառում էր նախորդ կազմից անդամներ (Ֆրիպպ, Լևին, Հարիսոն և Մաստելոտտո), ինչպես նաև «Scarcity of Miracles» նախագծից (Ջաքսիկ և Քոլինս), և «Guitar Craft alumnus»-ից, նաև նախկին «R.E.M./Ministry»-ի անդամ Բիլ Ռիֆլինը՝ որպես յոթերորդ անդամ[161]։ Ադրիան Բելյուն չհրավիրվեց մասնակցելու, ուստի ավարտվեց նրա 32 տարվա համագործակցությունը King Crimson-ի հետ։ Ջաքսիկը զբաղեցրեց նրա տեղը՝ որպես երգիչ և երկրորդ կիթառահար։ Այս կազմը ընդունեց «the Seven-Headed Beast» մականունը[162]։

Այսպիսի շոշափելի փոփոխությունների հետ մեկտեղ King Crimson-ը ոչ մի ծրագիր չուներ՝ ստուդիայում ձայնագրելու հետ կապված, փոխարենը կենտրոնանում էր հին նյութերի «պահպանման »վրա[163]։ Այս մոտեցումը հիմնականում շարունակվեց խմբի գործունեության ընթացքում։ 2014 թվականին, և առաջին անգամ 1974-ից հետո, խմբի ռեպերտուարն ընդգրկում էր երգեր՝ «In the Court of the Crimson King», «Larks' Tongues in Aspic» ալբոմներից, ինչպես նաև երգեր «Red» ալբոմից։ Ադրիան Բելյուի շրջանի երգեր չներառվեցին համերգների ծրագրում, սակայն այդ շրջանից որոշ գործիքային երգեր կատարվեցին (ներառյալ «THRAK»-ից և «The Power to Believe»-ից գործիքային հատվածներ)։ «A Scarcity of Miracles»-ից որոշ նյութեր նույնպես ներառվեցին խմբի ռեպերտուար[164]։

Փորձերից հետո King Crimson-ը շրջագայեց Հյուսիսային Ամերիկայում՝ սեպտեմբերի 9-ից մինչև հոկտեմբերի 6-ը[165][166][167]։ Լոս Անջելեսի ելույթներից ձայնագրություններ հրատարակվեցին՝ որպես «Live at the Orpheum»՝ ներառելով նոր King Crimson գործիքային երաժշտություն՝ «Banshee Legs Bell Hassle» և «Walk On: Monk Morph Chamber Music»։

Եվրոպայում, Կանադայում և Ճապոնիայում շրջագայությունները շարունակվեցին 2015 թվականի երկրորդ կեսին[168]։ Նոր երգերը, որոնք հիմնականում գրել էին Ֆրիպը և Ջաքսիկը, ցուցադրվեցին համերգներում։ Նոր ձայնագրություն հրատարակվեց 2016 թվականի փետրվարի վերջին՝ «Live In Toronto» անունով, որի մեջ էին նոր երգեր՝ «Radical Action (To Unseat the Hold of Monkey Mind)» և «Meltdown»։ 2016 թվականին պլանավորված էր Եվրոպական շրջագայություն[169]։

Մինչ Ֆրիպի թոշակի գնալու հայտարարությունը՝ 2011 թվականին թողարկվեց «Jakszyk, Fripp և Collins» խմբի ալբոմը, որը վերնագրված էր «Scarcity of Miracles» և ենթավերնագրված՝ «A King Crimson ProjeKct»: Խմբում ընդգրկված էին կիթառահար և երգիչ Յակո Ջաքսիկը (ով նախապես կատարել էր King Crimson-ի նյութեր՝ «21st Century Schizoid» խմբի հետ), Ռոբերտ Ֆրիպը և Crimson-ի նախկին սաքսոֆոնահար Մել Քոլինսը՝ որպես հիմնական կատարողներ և ստեղծագործողներ, Թոնի Լևինը՝ բասի վրա, և Գևին Հարիսոնը՝ հարվածայինների վրա[157][158]։

 
Խումբը իր "Three Over Five" կազմով,2018թ. դեկտեմբերի 7-ին Տակամատսու, Ճապոնիայում՝ համերգից հետո: Ձախից աջ. Կոլինս, Լևին, Ռիֆլին, Ջաքսիկ, Ֆրիպ, այնուհետև,Մաստելոտտո, Սթեյսի, Հարիսոն:

2016 թվականի սեպտեմբերին թողարկվեց «Radical Action to Unseat the Hold of Monkey Mind» կենդանի ալբոմը, որն ընդգրկում էր խմբի՝ 2015 թվականի Ճապոնիայում, Կանադայում և Ֆրանսիայում ունեցած համերգներից նյութեր՝ Ռիֆլինի հեռանալուց առաջ և Ջերեմի Սթեյսիի միանալուց հետո։ Սա 4 սկավառակից բաղկացած հավաքածու էր, որը նպատակ ուներ փաստագրել խմբի փոփոխվող և զարգացող կենդանի երգացանկը։ Այն ներառում էր խմբի կատարած յուրաքանչյուր երգի մեկ կատարում՝ հիմնականում 2015 թվականի դեկտեմբերի 19-ին՝ Տակամացումում տեղի ունեցած համերգից։

2016 թվականի դեկտեմբերի 7-ին King Crimson-ի հիմնադիր անդամ Գրեգ Լեյքը մահացավ քաղցկեղից[170]։ 2017 թվականի հունվարի 31-ին հաստ աղիքի քաղցկեղից մահացավ խմբի մեկ այլ նախկին անդամ՝ Ջոն Ուեթոնը[171]։

2017 թվականի հունվարի 3-ին Բիլ Ռիֆլին վերադարձավ King Crimson[172]։ Քանի որ խումբը ցանկանում էր պահել Ջերեմի Սթեյսիին, King Crimson-ը դարձավ ութնյակ՝ չորս հարվածային գործիքներով։ Ֆրիպն այս կազմը սկզբում անվանեց «Double Quartet Formation»[173]։ Ավելի ուշ Ռիֆլին փոխեց իր դերը խմբում և դարձավ King Crimson-ի առաջին մշտական ստեղնաշարահարը, իսկ Ֆրիպն այս կազմը վերանվանեց «Double Quartet Formation»[174][175]։

2017 թվականի հունիսի 2-ին King Crimson-ը թողարկեց նոր ալբոմ՝ «Heroes», որտեղ ներկայացված էր Դեյվիդ Բոուիի համանուն երգի քավեր տարբերակը։ Այս թողարկումը նվիրված էր Բոուիին, որի ալբոմներում՝ «Heroes»(1977) և «Scary Monsters» (and Super Creeps) (1980), Ֆրիպը նվագել էր յուրահատուկ կիթառային հատվածներ[176]։ Խմբի «Heroes» երգի տեսահոլովակը 2017 թվականի «Progressive Music Awards»-ում հաղթեց «Տարվա տեսահոլովակ» անվանակարգում[177]։ Կարճ ժամանակ անց խումբը մեկնարկեց Հյուսիսային Ամերիկայի առաջին շրջագայությունը՝ հունիսի 11-ից հուլիսի 19։

2017 թվականի սեպտեմբերի 3-ին Ռոբերտ Ֆրիպը հայտարարեց, որ իր և Ադրիան Բելյուի միջև տարաձայնությունները լուծվել են, թեև Բելյուի վերադարձը խմբի ներկայիս կազմին դեռևս ծրագրված չէր[178][179]։ Բելյուն հաստատեց այս հայտարարությունը՝ ավելացնելով, որ հնարավոր է ապագայում վերադառնա խումբ[5][180]։

2017 թվականի հոկտեմբերի 14-ին King Crimson-ը թողարկեց «Live in Chicago» կենդանի ալբոմը, որը ձայնագրվել էր նույն տարվա հունիսին։ Այն ներառում էր նոր գործեր՝ առանց ստուդիական ալբոմի թողարկման («Bellscape & Orchestral Werning», «The Errors» և «Interlude»)։ Բացի այդ, այս ալբոմը ներկայացնում էր 1970 թվականի «Lizard» ալբոմի երկար ժամանակ անտեսված նյութերը՝ համերգային ծրագրին։

2017 թվականի հոկտեմբերի 13-ին հայտարարվեց, որ Բիլ Ռիֆլին չի մասնակցի խմբի՝ 2017 թվականի աշնանային շրջագայությանը ԱՄՆ-ում։ Նրան ժամանակավորապես փոխարինեց Սիեթլից երաժիշտ Քրիս Գիբսոնը[180]։ 2018 թվականին King Crimson-ը ձեռնարկեց 33 համերգից բաղկացած «Uncertain Times» շրջագայությունը Մեծ Բրիտանիայում և Եվրոպայում՝ հունիսի 13-ից նոյեմբերի 16[181]։

Չնայած խումբը շարունակեց "առանց նոր ստուդիական ալբոմի" քաղաքականությունը, 2018 թվականի ապրիլին թողարկվեց «Live in Vienna» կենդանի ալբոմը, որը ներկայացնում էր 2016 թվականի դեկտեմբերի 1-ին Վիեննայում տեղի ունեցած համերգի ամբողջական ձայնագրությունը։ Հոկտեմբերի 20-ին թողարկվեց ևս մեկ կենդանի ալբոմ/տեսահոլովակ՝ «Meltdown: Live in Mexico City», որը ձայնագրվել էր 2017 թվականի հուլիսին։

2022: «The Court of the Crimson King» վավերագրական ֆիլմ և խմբի գործունեության ավարտ

խմբագրել

2021 թվականի հյուրախաղերից հետո King Crimson-ը դադարեցրել է իր գործունեությունը, թեև առանց պաշտոնապես հայտարարելու լուծարման մասին: Պատճառները գործնական էին՝ կապված մի քանի անդամների տարիքի և համավարակի ընթացքում ծառայությունների աճող ծախսերի հետ, առանց հետագա հյուրախաղերի նկատմամբ խմբի մտադրությունների[182]:

2021 թվականի օգոստոսին Յակշիկը խոսել է «մոտ քառասունից հիսուն րոպե տևողությամբ նոր (King Crimson) նյութի առկայության մասին՝ որոշ երգեր, որոնք նա համահեղինակել է Ռոբերտի հետ, և որոշ գործիքային ստեղծագործություններ, որոնք Ռոբերտն է գրել: Լոքդաունի ընթացքում Գևինն առաջարկել է. «Ինչու՞ չձայնագրենք այս նյութերը, որպեսզի գոնե ունենանք այս նյութի ստուդիական ձայնագրությունները: Դա չի նշանակում, որ մենք պատրաստվում են նոր ալբոմ թողարկել կամ այն երբևէ լույս կարող է տեսնել, բայց մենք սկսել ենք այս գործընթացը»[183]:

2022 թվականի փետրվարի 9-ին քաղցկեղից մահացալ է King Crimson-ի հիմնադիր անդամ Իան ՄակԴոնալդը[184]:

2022 թվականի մարտին «The Court of the Crimson King» վավերագրական ֆիլմը ցուցադրվել է «SXSW» կինոփառատոնում: Թոբի Էյմիսի ռեժիսորությամբ՝ 2019-2021 թվականներին նկարահանված ֆիլմը, լուսաբանել է այդ ժամանակվա խմբի բեմական և կուլիսային գործունեությունը՝ ներառելով պատմական ակնարկ, ինչպես նաև Crimson-ի նախկին անդամներ Իան ՄակԴոնալդի, Մայքլ Ջայլզի, Բիլ Բրուֆորդի, Էդրիան Բելյուի և Թրեյ Գանի ներդրումները (ինչպես նաև հանգուցյալ Բիլ Ռիֆլինի երկարատև հարցազրույցի նյութերը)[185]:

2022 թվականի դրությամբ King Crimson-ն ամբողջովին դադարեցրել է գործունեությունը՝ առանց ապագայի պլանների: Լևինը 2022 թվականի վերջին տված հարցազրույցում ասել է. «Ռոբերտից ստացած տպավորությունն այն էր, որ ամեն ինչ ավարտված է: Գուցե King Crimson-ը ապագայում ինչ-որ ձևով կխոսի նրա հետ և կվերակենդանացնի իրեն, բայց ո՞վ գիտե ինչ դերասանական կազմով»:

King Crimson-ը երաժշտական առումով նկարագրվել է որպես պրոգրեսիվ ռոք, արտ-ռոք և պոստ-պրոգրեսիվ, իսկ նրանց վաղ շրջանի աշխատանքները նկարագրվել են որպես պրոտո-պրոգ: Նրանց երաժշտությունը սկզբնապես հիմնված էր 1960-ականների ռոքի, հատկապես էսիդ ռոքի և փսիխոդելիք ռոքի շարժումների վրա: Խումբը համերգների ժամանակ կատարել է Դոնովանի «Get Thy Bearings»-ը և հայտնի է եղել նրանով, որ իրենց փորձերի ժամանակ նվագոել են The Beatles-ի «Lucy in the Sky with Diamonds»-ը: Այնուամենայնիվ, իրենց սեփական ստեղծագործությունների համար King Crimson-ը (ի տարբերություն նրանցից առաջ եղած ռոք խմբերի) մեծապես հեռացրել էր ռոք երաժշտության բլյուզային հիմքերը և փոխարինել դրանք դասական կոմպոզիտորներից վերցված ազդեցություններով: King Crimson-ի առաջին կազմը կենդանի կատարում էր Գուստավ Հոլստի «Մոլորակներ» Մարս հատվածը, իսկ ավելի ուշ խումբը Մարսն օգտագործել է որպես «Devil's Triangle» երգի հիմք: Այս ազդեցության արդյունքում «In the Court of the Crimson King»-ը հաճախ դիտվել է որպես պրոգրեսիվ ռոքի շարժումների անվանական մեկնարկային կետ: King Crimson-ը սկզբնապես նաև ներկայացրել է ջազի ուժեղ երանգներ, հատկապես իր բնորոշ «21st Century Schizoid Man» կատարման մեջ: Խումբը նաև օգտվել է անգլիական ժողովրդական երաժշտությունից այնպիսի ստեղծագործությունների համար, ինչպիսիք են «Moonchild»-ը և «I Talk to the Wind»-ը:

Երաժշտական ոճ

խմբագրել

King Crimson-ը երաժշտական առումով նկարագրվել է որպես պրոգրեսիվ ռոք, արտ-ռոք և պոստ-պրոգրեսիվ, իսկ նրանց վաղ շրջանի աշխատանքները նկարագրվել են որպես պրոտո-պրոգ: Նրանց երաժշտությունը սկզբնապես հիմնված էր 1960-ականների ռոքի, հատկապես էսիդ ռոքի և փսիխոդելիկ ռոքի շարժումների վրա: Խումբը համերգների ժամանակ կատարել է Դոնովանի «Get Thy Bearings»-ը և հայտնի է եղել նրանով, որ իրենց փորձերի ժամանակ նվագել են The Beatles-ի «Lucy in the Sky with Diamonds»-ը[13][186][187][188]: Այնուամենայնիվ, իրենց սեփական ստեղծագործությունների համար King Crimson-ը (ի տարբերություն նրանցից առաջ եղած ռոք խմբերի) մեծապես հեռացրել էր ռոք երաժշտության բլյուզային հիմքերը և փոխարինել դրանք դասական կոմպոզիտորներից վերցված ազդեցություններով[189]: King Crimson-ի առաջին կազմը կենդանի կատարում էր Գուստավ Հոլստի «The Planets» -ի «Mars» հատվածը, իսկ ավելի ուշ խումբը այն օգտագործել է որպես «Devil's Triangle» երգի հիմք[190]: Այս ազդեցության արդյունքում «In the Court of the Crimson King»-ը հաճախ դիտվել է որպես պրոգրեսիվ ռոքի շարժումների անվանական մեկնարկային կետ: King Crimson-ը սկզբնապես նաև ներկայացրել է ջազի ուժեղ երանգներ, հատկապես իր բնորոշ «21st Century Schizoid Man» կատարման մեջ[3][191]: Խումբը նաև օգտվել է անգլիական ժողովրդական երաժշտությունից այնպիսի ստեղծագործությունների համար, ինչպիսիք են «Moonchild»-ը և «I Talk to the Wind»-ը[31][33]:

1981 թվականին խմբի վերամիավորումը բերել է էլ ավելի տարրեր՝ ցուցադրելով ֆանկի, հետպանկ, նոր ալիքի, գամելանի երաժշտության և 20-րդ դարի վերջին դասական կոմպոզիտորների ազդեցությունը, ինչպիսիք են Ֆիլիպ Գլասը, Սթիվ Ռայխը և թերի Ռայլին[192][7][79]: 1994 թվականին խմբի վերամիավորման համար Քինգ Քրիմսոնը վերանայեց 1970-ականների և 1980-ականների կեսերի մոտեցումները ՝ հաշվի առնելով նոր տեխնոլոգիաները, այնպիսի միջանկյալ երաժշտական ձևեր, ինչպիսիք են Էլեկտրոնիկան, դրամն ու բեյսը և տեխնոն[125]:

2013 թվականի տարբերակում խումբը մեծ մասամբ վերադարձավ 1960-ականների և 1970-ականների ազդեցություններին և երգացանկին, բայց օգտագործեց ժամանակակից տեխնոլոգիաներ և պայմանավորվածություններ, որոնք հարմար էին ավելի փորձառու երաժիշտների համար, ինչպես նաև նոր ստանդարտ հարմարեցումներ, որոնք Ֆրիփը օգտագործում էր 1984 թվականից:

Նոր մոտեցումներ

խմբագրել

King Crimson-ի մի շարք կոմպոզիցիոն մոտեցումներ մնացին անփոփոխ՝ խմբի ամբողջ կյանքի ընթացքում։ Դրանք ներառում էին.

  • 1Ավելի ռիթմիկ ալբոմ։ Դրանք ներառում են «The Devil's Triangle» (Գուստավ Հոլստի «Mars» ստեղծագործությանփոփոխություն, որը կատարել է սկզբնական King Crimson-ը), "The Talking Drum", «Industry» («Three of a Perfect Pair» ալբոմից) և «Dangerous Curves» («The Power to Believe» ալբոմից)[193]
  • Ինստրումենտալ ստեղծագործություն՝ «21st Century Schizoid Man», «Larks' Tongues in Aspic»[194]
  • Դժվար սոլո հատվածների ստեղծումը՝ առանձին գործիքների համար, օրինակ՝ «Fracture»՝ «Starless and Bible Black» ալբոմում։
  • Երգերի և բալլադների համադրում՝ հաճախ դիսոնանտ ձայներով (օրինակ՝ «Cirkus»՝ «Lizard» ալբոմից, «Ladies of the Road»՝ «Islands» ալբոմից և «Eyes Wide Open», «The Power to Believe» ալբոմից։

Իմպրովիզացիա

խմբագրել

King Crimson-ը իմպրովիզացիան ներառել է իրենց ելույթներում և ստուդիական ձայնագրություններում սկզբից ևեթ, որոնցից մի մասը ներառված էր այնպիսի ստեղծագործություններում, ինչպիսիք են «Moonchild»-ը, «Providence»-ը, «Requiem»-ը և «No Warning»-ը, ներառյալ զսպված լռության հատվածները, ինչպես Բիլ Բրուֆորդի ներդրումը իմպրովիզացված «Trio»-ում[195][196]:

Իմպրովիզացիայի համար ստանդարտ ջազային կամ ռոք «ջեմինգ» ձևաչափի փոխարեն (որտեղ մեկ սոլիստ  զբաղեցնում է կենտրոնական դիրք, մինչ խմբի մնացած անդամները հետին պլանում են և նվագում են հաստատված ռիթմի և ակորդների փոփոխություններով), King Crimson-ի իմպրովիզացիան բաղկացած է եղել երաժիշտների կողմից կոլեկտիվ կերպով ստեղծագործական որոշումներ և ներդրումներ կատարելուց երաժշտության կատարման ընթացքում: Անհատական սոլոներից հիմնականում խուսափում էին. յուրաքանչյուր երաժիշտ պետք է լսեր մյուսներին և խմբի ընդհանուր հնչողությունը՝ կարողանալով ստեղծագործաբար արձագանքել խմբի դինամիկայի ներսում: Ֆրիպն օգտագործել է «մոգություն» փոխաբերությունը այս գործընթացը նկարագրելու համար[197][198]։

Նմանապես King Crimson-ի իմպրովիզացված երաժշտությունը բազմազան է եղել հնչողությամբ, և խումբը կարողացել է թողարկել մի քանի ալբոմներ, որոնք բաղկացած են եղել հիմնականում ամբողջությամբ իմպրովիզացված երաժշտությունից[199], ինչպիսին է «THRaKaTTaK» ալբոմը[122], և խմբի «ProjeKcts» շարքը[124]: Երբեմն, որոշակի իմպրովիզացված հատվածներ վերհիշվումել և վերամշակվումել են տարբեր ձևերով՝ տարբեր շոուներում, դառնալով ավելի ու ավելի մշակված և ի վերջո հայտնվել են պաշտոնական ստուդիական թողարկումներում[61][125]:

«Մենք այնքան տարբեր ենք միմյանցից, որ մի գիշեր խմբի անդամներից մեկը կարող է նվագել մի բան, որը մենք՝ մնացածներս, երբեք նախկինում չենք լսել, և դու պարզապես պետք է մեկ վայրկյան հասկանաս այն: Հետո արձագանքում ես նրա նորարարությանը, սովորաբար այնպես, ինչպես նրանք չէին սպասի: Հենց իմպրովիզացիան է, որ խումբը ինձ համար զարմանալի է դարձնում: Իրականում չկա որևէ ձևաչափ, որի մեջ մենք ընկնենք: Մենք բաներ ենք հայտնաբերում իմպրովիզացիայի ընթացքում, և եթե դրանք իսկապես հիմնականում լավ գաղափարներ են, մենք փորձում ենք դրանք ներառել որպես նոր համարներ՝ միաժամանակ պահպանելով իմպրովիզացիայի տարրը և շարունակաբար ընդլայնելով այն»:

—1970-ականներիn King Crimson խմբի ջութակահար Դեյվիդ Քրոսը` խմբի իմպրովիզացիոն մոտեցման մասին

King Crimson-ի ազդեցությունը երաժշտական աշխարհում

խմբագրել

King Crimson-ը մեծ ազդեցություն է ունեցել 1970-ականների սկզբի պրոգրեսիվ ռոք շարժման և ժամանակակից արվեստագետների վրա:

«Genesis» և «Yes» ներշնչվել են խմբի կողմից օգտագործվող մելոտրոնից, իսկ խմբի անդամներից շատերը մասնակցել են այլ հայտնի խմբերի գործունեությանը[3][200]. Բրուֆորդը՝ «Yes»-ում, Լեյքը՝ «Emerson, Lake & Palmer»-ում, Մակդոնալդը՝ «Foreigner»-ում, Բարելը՝ «Bad Company»-ում, և Վետոնը՝ «U.K.» և «Asia» խմբերում: Կանադական ռոք խումբ «Rush»-ի հարվածորդ Նիլ Փիրթը նշել է, որ Մայքլ Ջայլզի նորարարական ոճը ազդել է իր հարվածային գործիքների մոտեցման վրա[201]:

King Crimson-ի ազդեցությունն ընդգրկում է բազմաթիվ ժանրերի խմբեր, հատկապես 1990-2000-ականներին: «Nirvana»-ի ֆրոնտմեն Կուրտ Քոբեյնը ասել է, որ «Red» ալբոմը մեծ ազդեցություն է ունեցել իրենց վերջին ստուդիական ալբոմի՝ «In Utero»-ի ձայնի վրա[31]: «Tool»-ը նույնպես հայտնի է King Crimson-ի ազդեցությամբ, որի մասին նրանց վոկալիստ Մեյնարդ Ջեյմս Քինանը կատակել է համատեղ շրջագայության ժամանակ. «Հիմա գիտեք, թե ումից ենք մենք «գողացել»[131][202]: Ուղղակի մի ասեք այդ մասին, հատկապես King Crimson-ի անդամներին»:

Ժամանակակից պրոգրեսիվ, էքսպերիմենտալ, փսիխոդելիկ և ինդի ռոք խմբերը նույնպես ներշնչվել են King Crimson-ից, այդ թվում՝ «MGMT», «The Mars Volta», «Primus», «Black Country», «New Road», «Mystery Jets», «Fanfarlo», «Phish» և «Anekdoten», ովքեր իրենց առաջին փորձերը կատարել են King Crimson-ի երգեր նվագելով[203][204][205][206][207][208]:«Porcupine Tree»-ի առաջնորդ Սթիվեն Ուիլսոնը, ով պատասխանատու էր King Crimson-ի ձայնագրությունների ռեմիքսավորման համար, նշել է, որ այդ գործընթացը մեծ ազդեցություն է ունեցել իր մենահամերգային ալբոմների վրա[209]:

King Crimson-ը հաճախ հիշատակվում է որպես պրոգրեսիվ մետալի գլխավորներից մեկը և մեծ ազդեցություն է ունեցել այս ժանրի խմբերի վրա, ներառյալ՝ «Dream Theater»,«Opeth», «Mastodon», «Between the Buried», «Me», «Leprous», և «Haken»[210][211][212][213][214][215]: Նույնիսկ ծանր էքսպերիմենտալ խմբերը, ինչպես՝ «Dillinger Escape Plan»-ը և «Neurosis»-ը, նշում են իրենց վրա King Crimson-ի ազդեցությունը:

Բացի երաժշտական աշխարհից, King Crimson-ը ներշնչել է նաև այլ ոլորտներում աշխատող արվեստագետների, ներառյալ՝ վիդեոխաղերի կոմպոզիտոր Նոբույո Ուեմացուն[216][217][218][219]։

Ժառանգություն/հաջորդ «King Crimson» խմբերը

խմբագրել

2000-ականների սկզբից սկսած, նախկին, վերջին կամ ներկայիս King Crimson-ի անդամներ պարունակող մի քանի խմբեր հյուրախաղերով հանդես են եկել և ձայնագրվել՝ կատարելով King Crimson-ի երաժշտությունը:

2002-ից 2005 թվականներն ընկած ժամանակահատվածում «21st Century Schizoid» խումբը վերամիավորել էր King Crimson-ի մի քանի նախկին անդամների, ովքեր նվագել են խմբի առաջին չորս ալբոմներում: Խմբում ներգրավված են եղել Իան ՄակԴոնալդը, Մել Քոլինզը, Փիթեր Ջայլզը և Մայքլ Ջայլզը (վերջինիս հետագայում փոխարինել է Իան Ուոլեսը), և գործել են Ջակկո Յակշիկի ղեկավարության ներքո, King Crimson-ին իր միանալուց տասը տարի առաջ[220]: Խումբը մասնակցել է մի քանի հյուրախաղերի, նվագել է King Crimson-ի 60-ականների և 70-ականների ռեպերտուարից նյութեր և ձայնագրել մի քանի կենդանի ալբոմներ: Խումբը ցրվել է Ուոլեսի մահից հետո 2007 թվականին[221][222]:

2007 թվականից ի վեր, Թոնի Լևինը ղեկավարում է Stick Men եռյակը, որում նաև հանդես է գալիս Փեթ Մաստելոտոն: Սկզբնական շրջանում խմբի անդամ էր Chapman Stick նվագող Մայքլ Բերնիեն, որին 2010 թվականին փոխարինել է թաչ կիթառահար և Ֆրիպի նախկին ուսանող Մարկուս Ռոյթերը[223][224]: Այս խումբը կատարել է (և վերամեկնաբանել) King Crimson-ի ստեղծագործությունները իրենց կենդանի կատարումներում[225]:

2011-ից 2014 թվականներն ընկած ժամանակահատվածում, «Stick Men»-ը և Էդրիան Բելյուի «Power Trio» խմբի անդամները(Բելյուն՝ թմբկահար Թոբիաս Ռալֆի և բաս նվագող Ջուլի Սլիքի հետ միավորվել են, որպեսզի հյուրախաղերով հանդես գան՝ որպես «The Crimson ProjeKCt»՝ կատարելով 80-ականներին և 90-ականներին ստեղծված երաժշտությունը[148][226][227]:

2024 թվականի մարտին հայտարարվել է 1980-ականների King Crimson-ի երգացանկը կատարող նոր խմբի մասին. նրանում մինչ օրս նվագում են խմբի նախկին անդամներ Էդրիան Բելյուին և Թոնի Լևինին՝ կիթառահար Սթիվ Վայի և թմբկահար Դենի Քերիի հետ միասին: Ֆրիպը և Բրուֆորդը երկուսն էլ մերժել են խմբին միանալու առաջարկները, բայց տվել են իրենց օրհնությունը: Ֆրիպը նաև առաջարկել է վերջնական նախագծի անունը՝ «Beat» (1982 թվականի նույնանուն ալբոմի անունով)[228]: Խումբը շարունակել է հյուրախաղերով հանդես գալ Միացյալ Նահանգներում՝ 2024 թվականի երկրորդ կեսին:

Անդամներ

խմբագրել

Վերջնական կազմ

Նախկին անդամներ

  • Պիտեր Սինֆիլդ – տեքստեր, լուսավորություն, սինթեզատոր (1968-1972)
  • Մայքլ Ջայլս – հարվածային նվագող, հարվածային գործիքներ (1968–1970)
  • Գրեգ Լեյք – բաս-կիթառ, գլխավոր վոկալ (1968–1970)
  • Իան ՄակԴոնալդ – սաքսոֆոն, փողային, կլառնետ, բաս-կլարնետ, մելոտրոն (1968-1970)
  • Պիտեր Ջայլս – բաս-կիթառ (1970)
  • Գորդոն Հասկել – գլխավոր վոկալ, բաս-կիթառ (1970)
  • Անդի ՄաքՔալոք – հարվածային նվագող (1970)
  • Իան Ուոլաս – հարվածային գործիքներ (1970-1972)
  • Բոզ Բուրել – բաս-կիթառ, գլխավոր վոկալ (1971-1972)
  • Բիլ Բրուֆորդ – հարվածային գործիքներ (1972-1974, 1981-1984, 1994-1999)
  • Ջոն Վետտոն – բաս-կիթառ, գլխավոր վոկալ (1972-1974)
  • Դեյվիդ Քրոս – ջութակ, վիոլա(1972-1974)
  • Ջեյմի Մյուր – հարվածային գործիքներ (1972-1973)
  • Ադրիան Բելոու – կիթառ, կիթառային սինթեզատոր, գլխավոր վոկալ, հարվածային գործիքներ (1981-1984, 1994-2008)
  • Թրեյ Գանն – կիթառ, բաս-կիթառ (1994-2003)
  • Բիլ Ռիֆլին – սինթեզատոր, մելոտրոն, հարվածային գործիքներ (2013-2016, 2017-2019)

Սկավառակագրություն

խմբագրել
  • In the Court of the Crimson King (1969)
  • In the Wake of Poseidon (1970)
  • Lizard (1970)
  • Islands (1971)
  • Larks' Tongues in Aspic (1973)
  • Starless and Bible Black (1974)
  • Red (1974)
  • Discipline (1981)
  • Beat (1982)
  • Three of a Perfect Pair (1984)
  • THRAK (1995)
  • The Construkction of Light (2000)
  • The Power to Believe (2003)

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ Meagher, John (2023-04-01). «King Crimson: how a new film captures Robert Fripp's eccentric reign». Irish Independent (անգլերեն). Վերցված է 2024-06-20-ին. «Jazz, experimental rock, metal music|metal, math-rock, industrial music|industrial: under their perfectionist leader Robert Fripp, the band have pushed boundaries like few others. They are still doing so, yet the prog rock tag continues to dog them.»
  2. ↑ Pareles, Jon (2022-09-19). «Robert Fripp Lightens Up». The New York Times (ամերիկյան անգլերեն). ISSN 0362-4331. Վերցված է 2024-06-20-ին. «As the guitarist and leader of King Crimson — the band he founded in 1969 — Fripp, 76, has written music that's barbed, visceral, complex and ambitious, seizing the vanguard of progressive rock yet reaching a broad audience.»
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Shteamer, Hank (1 October 2019). «King Crimson's '21st Century Schizoid Man': Inside Prog's Big Bang». Rolling Stone. Արխիվացված օրիգինալից 6 February 2021-ին. Վերցված է 7 February 2021-ին.
  4. ↑ Niester, Alan (27 Nov 2000). «In the court of the Crimson fanatics». The Globe and Mail. Արխիվացված օրիգինալից 14 March 2021-ին. Վերցված է 14 Mar 2021-ին.
  5. ↑ 5,0 5,1 Shteamer, Hank (15 April 2019). «The Crimson King Seeks a New Court». Rolling Stone. Արխիվացված օրիգինալից 26 October 2021-ին. Վերցված է 19 Mar 2021-ին.
  6. ↑ Buckley 2003, p. 477, "Opening with the cataclysmic heavy-metal of "21st Century Schizoid Man", and closing with the cathedral-sized title track,"
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Freeman, Phil (10 October 2019). «A Tribute To In The Court Of The Crimson King, Released 50 Years Ago Today». stereogum.com. Արխիվացված օրիգինալից 7 February 2021-ին. Վերցված է 7 February 2021-ին.
  8. ↑ Colothan, Scott (8 December 2021). «Robert Fripp says King Crimson have 'moved from sound to silence'». Planet Rock. H Bauer Publishin. Վերցված է 26 June 2024-ին.
  9. ↑ 9,0 9,1 Eder, Bruce. «Giles, Giles and Fripp». AllMusic. Արխիվացված օրիգինալից 3 February 2021-ին. Վերցված է 8 August 2007-ին.
  10. ↑ «Interview with Robert Fripp». Musician magazine (archived page from elephant-talk.com). Aug 1984. Արխիվացված օրիգինալից 13 June 2021-ին. Վերցված է 15 Mar 2021-ին.
  11. ↑ Planer, Lindsay. «The Cheerful Insanity of Giles, Giles & Fripp». allmusic.com. Արխիվացված օրիգինալից 4 November 2020-ին. Վերցված է 25 January 2021-ին.
  12. ↑ Smith, Sid (30 Nov 2005). «Digging Giles, Giles & Fripp». dgmlive.com. Արխիվացված օրիգինալից 16 March 2021-ին. Վերցված է 17 Mar 2021-ին.
  13. ↑ 13,00 13,01 13,02 13,03 13,04 13,05 13,06 13,07 13,08 13,09 13,10 13,11 13,12 13,13 13,14 Eder, Bruce. «King Crimson Biography». AllMusic. Արխիվացված օրիգինալից 14 May 2019-ին. Վերցված է 19 August 2007-ին.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 14,5 14,6 14,7 Smith, Sid (2002). In The Court of King Crimson. Helter Skelter Publishing. Retrieved on 12 June 2009.
  15. ↑ Pascall, Jeremy (1984). The Illustrated History of Rock Music. Golden Books Publishing. Retrieved on 4 September 2007.
  16. ↑ Giles, Michael (November 2020). «King Crimson: "The spirit of KC '69 was an open collaboration of ideas, energy, freedom of expression, spontaneity and taking risks by going into the unknown"». Shindig! (Interview). Interviewed by Martin Ruddock. Արխիվացված օրիգինալից 1 July 2022-ին. Վերցված է 2022-04-29-ին.
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 Epitaph (CD). King Crimson. Discipline Global Mobile. 1997.{{cite AV media notes}}: CS1 սպաս․ others in cite AV media (notes) (link)
  18. ↑ 18,0 18,1 Rob Young (2014-09-05). «King Crimson: "Without friction you don't get heat!"». Uncut. Արխիվացված օրիգինալից 1 July 2022-ին. Վերցված է 2022-04-29-ին.
  19. ↑ Sinfield, Peter (2001). «King Crimson - Enclosures of the word kind». songsouponsea.com (Interview). Interviewed by Jon Green; Jon Swinghammer; Sid Smith; Andrew Keeling; Agulló Xavier. Արխիվացված օրիգինալից 30 November 2021-ին. Վերցված է 10 Feb 2021-ին. «Sinfield: ...any ruler who presided over an intense period of learning, yearning and burning and apparently benificial [sic] progress (HA) towards the elevation of mankind - Since Fred2 is a such a suitable archytype for said societal rumblings (allegoricaly speaking) -It would be churlish of me to quibble!
    Green: Judging from your response to Jon Swinghammer, you consciously conceived the Crimson King as a composite of several historical figures.
    Sinfield:"Ok - It was that ... and a game of archetypes, symbols, and purposefully 'vulgar' colours. (The Magus/Gormenghast/The Lord of the Rings/The Prince/The Hidden Persuaders, some Heinlein...) It may amuse /confuse you to know that I wrote the whole song words and v. dodgy "Dylanesque" tune many months before I became with involved GG&F who became King Crimson.
    Keeling: Is the name King Crimson really a synonym for Beelzebub?
    Sinfield: Despite the possibility that I may have flippantly (an 'r' is optional) have stated it to be so... it is not. Granted that the name was taken from In the Court of the Crimson King in a moment of pressured panic.»
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 Fripp, Robert (2001). «The Double Trio - Robert Fripp». dgmlive.com. Արխիվացված օրիգինալից 31 December 2021-ին. Վերցված է 31 December 2021-ին.
  21. ↑ «Robert Fripp on the King Crimson name». Song Soup on Sea – Peter Sinfield's website (songsouponsea.com). Արխիվացված օրիգինալից 8 August 2007-ին. Վերցված է 29 August 2007-ին.
  22. ↑ «Ian McDonald Conversation on Mellotrons: Pt. 1 of 8». YouTube. 24 August 2008. Արխիվացված է օրիգինալից 2021-10-29-ին. Վերցված է 17 June 2010-ին.
  23. ↑ "Prog Rock Britannia: An Observation in Three Movements". BBC. 2 January 2009. Արխիվացված օրիգինալից 16 March 2017-ին. Վերցված է 13 May 2012-ին.
  24. ↑ «King Crimson 1969». 7 November 2016.
  25. ↑ Planer, Lindsay. «King Crimson - Live in Hyde Park: July 5, 1969». allmusic.com. Արխիվացված օրիգինալից 3 December 2021-ին. Վերցված է 10 Mar 2021-ին.
  26. ↑ Eder, Bruce. «In the Court of the Crimson King». AllMusic. Արխիվացված օրիգինալից 9 January 2016-ին. Վերցված է 29 August 2007-ին.
  27. ↑ Harrington, Richard (1992-03-20). «King Crimson: Reign Of Wagnerian Rock». Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից 9 July 2023-ին. Վերցված է 2022-07-27-ին.
  28. ↑ 28,0 28,1 Reed, Ryan (11 November 2019). «King Crimson: In the Court of the Crimson King (50th Anniversary)». Pitchfork (website)|Pitchfork. Արխիվացված օրիգինալից 27 January 2021-ին. Վերցված է 7 February 2021-ին.
  29. ↑ Hamad, Michael (8 December 2016). «In Memoriam: An Interview With Greg Lake From 2012». Hartford Courant. Արխիվացված օրիգինալից 3 February 2021-ին. Վերցված է 7 February 2021-ին.
  30. ↑ 30,0 30,1 Farber, Jim (9 November 2017). «King Crimson talks ever-changing band, music». Foster's Daily Democrat. Արխիվացված է օրիգինալից 2 Feb 2021-ին. Վերցված է 7 February 2021-ին.
  31. ↑ 31,0 31,1 31,2 Varga, George (10 Jun 2017). «Legendary King Crimson still making shape-shifting music». The San Diego Union-Tribune. Արխիվացված օրիգինալից 26 January 2021-ին. Վերցված է 9 February 2021-ին.
  32. ↑ Tamm, 1990, էջ 36
  33. ↑ 33,0 33,1 Fripp, Robert (2001-03-11). «Robert Fripp's Diary: Nashville». dgmlive.com. Արխիվացված օրիգինալից 30 June 2022-ին. Վերցված է 2022-05-20-ին.
  34. ↑ Hayward, Keith (2013). Tin Pan Alley: The Rise of Elton John. Soundcheck Books. էջ 180. ISBN 9780957570009. Արխիվացված օրիգինալից 4 October 2023-ին. Վերցված է 25 February 2021-ին.
  35. ↑ 35,0 35,1 Smith, Sid (June 2010). «In The Wake Of Poseidon - The Long View». dgmlive.com. Արխիվացված օրիգինալից 24 February 2021-ին. Վերցված է 24 February 2021-ին.
  36. ↑ Smith, Sid (2016-12-12). «Cadence And Cascade And Greg». dgmlive.com. Արխիվացված օրիգինալից 23 November 2021-ին. Վերցված է 2022-07-18-ին.
  37. ↑ New Musical Express 28 February 1970: "Giles played on the session because he and another ex-member, Ian McDonald, have not yet been replaced in the group"
  38. ↑ 38,0 38,1 Kelman, John (11 Nov 2017). «King Crimson: Sailors' Tales 1970-1972». All About Jazz. Արխիվացված օրիգինալից 10 February 2021-ին. Վերցված է 24 February 2021-ին.
  39. ↑ Kelman, John (23 April 2005). «King Crimson: In The Wake Of Poseidon». All About Jazz. Արխիվացված օրիգինալից 10 April 2021-ին. Վերցված է 8 Mar 2021-ին.
  40. ↑ Eder, Bruce. «Keith Tippett Biography». allmusic.com. Արխիվացված օրիգինալից 15 June 2020-ին. Վերցված է 24 February 2021-ին.
  41. ↑ 41,0 41,1 Lynch, Dave. «King Crimson - Lizard». allmusic.com. Արխիվացված օրիգինալից 18 November 2021-ին. Վերցված է 2 February 2021-ին.
  42. ↑ Smith, Sid (5 December 2021). «King Crimson and the making of Islands». loudersound.com. Արխիվացված օրիգինալից 20 December 2021-ին. Վերցված է 20 December 2021-ին.
  43. ↑ «Revisiting King Crimson's Second LP, 'In the Wake of Poseidon'». Ultimate Classic Rock. 15 May 2015. Արխիվացված օրիգինալից 4 May 2018-ին. Վերցված է 19 May 2018-ին.
  44. ↑ Wallace, Ian (April 2003). «Interview with IAN WALLACE». dmme.net (Interview). Interviewed by Dmitry M. Epstein. Արխիվացված օրիգինալից 12 March 2023-ին. Վերցված է 22 February 2021-ին.
  45. ↑ Sinfield, Peter (May 2010). «Interview». Rockerilla (Interview). Interviewed by Max Marchini. Արխիվացված օրիգինալից 27 November 2021-ին. Վերցված է 25 Feb 2021-ին.
  46. ↑ Manfred Pfister; Ralf Hertel, eds. (15 Dec 2007). Performing National Identity: Anglo-Italian Cultural Transactions. Brill-Rodopi. էջ 291. doi:10.1163/9789401205238. ISBN 978-9042023147. S2CID 201339702. Արխիվացված օրիգինալից 4 October 2023-ին. Վերցված է 25 February 2021-ին.
  47. ↑ Smith, Sid (March 2010). «Islands - The Long View». dgmlive.com. Արխիվացված օրիգինալից 26 April 2021-ին. Վերցված է 26 Apr 2021-ին.
  48. ↑ Planer, Lindsay. «King Crimson - Earthbound». allmusic.com. Արխիվացված օրիգինալից 28 June 2021-ին. Վերցված է 2 February 2021-ին.
  49. ↑ Jones, Chris. «Earthbound, USA & Thrak review». BBC Music (bbc.co.uk). Արխիվացված օրիգինալից 9 January 2009-ին. Վերցված է 15 Mar 2021-ին.
  50. ↑ Smith, Sid (2022-06-09). «Earthbound At 50». dgmlive.com. Արխիվացված օրիգինալից 9 June 2022-ին. Վերցված է 2022-06-10-ին.
  51. ↑ 51,0 51,1 51,2 51,3 51,4 Bruford, Bill "Bill Bruford – the Autobiography", Jawbone Press, 2009
  52. ↑ Rowell, David (28 May 2015). «The epic tale of listening to seven live concert recordings by the band Yes in a single day». The Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից 8 November 2020-ին. Վերցված է 7 February 2021-ին.
  53. ↑ 53,0 53,1 53,2 Smith, Sid (June 2012). «Larks Tongues In Aspic - The Long View». dgmlive.com. Արխիվացված օրիգինալից 16 May 2022-ին. Վերցված է 2022-03-25-ին.
  54. ↑ Curtiss, Ron; Weiner, Aaron (3 June 2016). «John Wetton (King Crimson, U.K., Asia): The Complete Boffomundo Interview». YouTube. Արխիվացված է օրիգինալից 2016-09-15-ին. Վերցված է 3 March 2019-ին. Event occurs at 4:34-13:48.
  55. ↑ Eder, Bruce. «Richard Palmer-James Biography». allmusic.com. Արխիվացված օրիգինալից 17 January 2021-ին. Վերցված է 10 February 2021-ին.
  56. ↑ Breznikar, Klemen (August 21, 2020). «Richard Palmer-James Interview | Supertramp, King Crimson …». It's Psychedelic Baby! Magazine (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից October 20, 2020-ին. Վերցված է August 4, 2021-ին.
  57. ↑ Eder, Bruce. «Larks' Tongues in Aspic». AllMusic. Արխիվացված օրիգինալից 9 January 2016-ին. Վերցված է 29 August 2007-ին.
  58. ↑ Francis, Basil (30 Dec 2012). «Issue 2012-054: King Crimson Special Part 2». Dutch Progressive Rock Page. Արխիվացված օրիգինալից 26 January 2021-ին. Վերցված է 5 Mar 2021-ին.
  59. ↑ 59,0 59,1 59,2 Bruford, Bill; Mastelotto, Pat (Nov 1995). «King Crimson's Bill Bruford & Pat Mastelotto A Perfect Pair». Modern Drummer Magazine (Interview). No. 192. Interviewed by William F. Miller. Արխիվացված օրիգինալից 5 January 2019-ին. Վերցված է 4 February 2021-ին.
  60. ↑ 60,0 60,1 Hussey, Neil (14 June 2016). «Aspic of Love». Record Collector. Արխիվացված օրիգինալից 7 February 2021-ին. Վերցված է 7 February 2021-ին.
  61. ↑ 61,0 61,1 Kelman, John (22 October 2012). «King Crimson: Larks' Tongues In Aspic (40th Anniversary Series Box)». All About Jazz. Արխիվացված օրիգինալից 10 February 2021-ին. Վերցված է 22 February 2021-ին.
  62. ↑ Bruford, Bill (2019-10-29). «Bill Bruford on His Ups and Downs With Yes and King Crimson, Life After Retirement». Rolling Stone (Interview). Interviewed by Hank Shteamer. Արխիվացված օրիգինալից 16 February 2022-ին. Վերցված է 2022-02-19-ին.
  63. ↑ Fripp, Robert (6 December 1973). «K. Crimson's Fripp: 'Music's Just a Means for Magic'». Rolling Stone (Interview). No. 149. Interviewed by Cameron Crowe. Los Angeles. Արխիվացված օրիգինալից 28 February 2018-ին. Վերցված է 7 February 2021-ին.
  64. ↑ Eder, Bruce. «Starless and Bible Black». AllMusic. Արխիվացված օրիգինալից 29 December 2014-ին. Վերցված է 29 August 2007-ին.
  65. ↑ Fletcher, Gordon (6 June 1974). «Starless and Bible Black». Rolling Stone. Արխիվացված է օրիգինալից 2 October 2007-ին. Վերցված է 29 August 2007-ին.
  66. ↑ Smith, Sid (3 Aug 2011). «Starless & Bible Black 40th Anniversary Edition». dgmlive.com. Արխիվացված օրիգինալից 22 February 2021-ին. Վերցված է 22 February 2021-ին.
  67. ↑ Smith, Sid (29 March 2020). «The making of King Crimson's Starless And Bible Black». loudersound.com. Արխիվացված օրիգինալից 4 April 2021-ին. Վերցված է 22 February 2021-ին.
  68. ↑ Hughes, Rob (30 Oct 2013). «King Crimson: The Road To Red». Louder. Արխիվացված օրիգինալից 23 September 2021-ին. Վերցված է 22 February 2021-ին.
  69. ↑ Tamm, 1990, էջ 66-67
  70. ↑ 70,0 70,1 70,2 70,3 Smith, Sid (May 2009). «Red - The Long View». dgmlive.com. Արխիվացված օրիգինալից 26 February 2021-ին. Վերցված է 11 Mar 2021-ին.
  71. ↑ 71,0 71,1 Kelman, John (20 Oct 2013). «King Crimson: The Road To Red». All About Jazz. Արխիվացված օրիգինալից 12 May 2021-ին. Վերցված է 11 Mar 2021-ին.
  72. ↑ 72,0 72,1 Brackett, Nathan (2004). «Christian Hoard». The new Rolling Stone album guide. Palmer, Alaska: Simon & Schuster#Former imprints|Fireside Books. էջեր 456–457–458. ISBN 0743201698. Արխիվացված է օրիգինալից 19 Jan 2010-ին.
  73. ↑ 73,0 73,1 Tamm, 1990, էջ 66-68-92
  74. ↑ Fripp, Robert (18 Oct 1974). «Robert Fripp Would Like a Word». Trouser Press (Interview). Interviewed by Ihor Slabicky. New York. Արխիվացված օրիգինալից 22 April 2021-ին. Վերցված է 17 Mar 2021-ին.
  75. ↑ Tamm, 1990, էջ 10-73-110
  76. ↑ Prato, Greg. «Adrian Belew». AllMusic. Արխիվացված օրիգինալից 7 March 2021-ին. Վերցված է 29 August 2007-ին.
  77. ↑ Tamm, 1990, էջ 29-111
  78. ↑ Tamm, 1990, էջ 111
  79. ↑ 79,0 79,1 Smith, Sid (June 2011). «Discipline - The Long View». dgmlive.com. Արխիվացված օրիգինալից 6 March 2021-ին. Վերցված է 24 February 2021-ին.
  80. ↑ Fripp, Robert (7 September 2005). «Robert Fripp's Diary: DGM HQ». dgmlive.com. Արխիվացված օրիգինալից 24 February 2021-ին. Վերցված է 24 February 2021-ին.
  81. ↑ Brown, Mick (11 May 1981). «Robert Fripp's Discipline, the Lounge Lizards: Her Majesty's Theatre, London». The Guardian. Արխիվացված օրիգինալից 21 April 2021-ին. Վերցված է 24 February 2021-ին.
  82. ↑ Tamm, 1990, էջ 116
  83. ↑ Prato, Greg. «Discipline». AllMusic. Արխիվացված օրիգինալից 4 December 2015-ին. Վերցված է 29 August 2007-ին.
  84. ↑ Woodard, Josef (20 May 1993). «ROBERT FRIPP : Pioneering Progressive Rock Guitar Guru Returns». Los Angeles Times. Արխիվացված օրիգինալից 5 February 2021-ին. Վերցված է 7 February 2021-ին.
  85. ↑ Smith, Sid (2019-06-10). «King Crimson». Record Collector. Արխիվացված օրիգինալից 6 April 2023-ին. Վերցված է 2022-06-07-ին.
  86. ↑ 86,0 86,1 Palmer, Robert (20 May 1984). «King Crimson: Despite Upheaval, The Band Plays On». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 6 April 2023-ին. Վերցված է 7 February 2021-ին.
  87. ↑ Banks, Joe (26 Apr 2017). «King Crimson – 10 of the best». theguardian.com. Արխիվացված օրիգինալից 12 November 2020-ին. Վերցված է 24 February 2021-ին.
  88. ↑ Strauss, Neil (1995-11-22). «POP REVIEW; Double A Trio And the Music Debates». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 14 May 2022-ին. Վերցված է 2022-05-15-ին.
  89. ↑ 89,0 89,1 Kelman, John (13 Nov 2016). «King Crimson: On (And Off) The Road». All About Jazz. Արխիվացված օրիգինալից 20 April 2021-ին. Վերցված է 22 February 2021-ին.
  90. ↑ Palmer, Robert (1 November 1981). «Why Robert Fripp Resurrected King Crimson». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 14 July 2022-ին. Վերցված է 7 February 2021-ին.
  91. ↑ Fitzsimons, Jim; Arthur, Douglas (2014-08-29). «Never Found in the '80s: King Crimson». Tampa Bay Times. Արխիվացված օրիգինալից 18 February 2022-ին. Վերցված է 2022-02-18-ին.
  92. ↑ 92,0 92,1 Smith, Sid (18 June 2014). «It Was On This Date In 1982». dgmlive.com. Արխիվացված օրիգինալից 3 March 2021-ին. Վերցված է 22 February 2021-ին.
  93. ↑ Fripp, Robert (12 June 2013). «Robert Fripp's Diary: Bredonborough». dgmlive.com. Արխիվացված օրիգինալից 24 September 2021-ին. Վերցված է 22 February 2021-ին.
  94. ↑ Browning, Boo (29 July 1982). «Homage to the Gurus of Beat». The Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից 22 February 2021-ին. Վերցված է 22 February 2021-ին.
  95. ↑ Palmer, Robert (14 July 1982). «The Pop Life». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 22 February 2021-ին. Վերցված է 22 February 2021-ին.
  96. ↑ Prato, Greg. «King Crimson Heartbeat». allmusic.com. Արխիվացված օրիգինալից 22 February 2021-ին. Վերցված է 22 February 2021-ին.
  97. ↑ Tamm, 1990, էջ 9-120
  98. ↑ Smith, Sid (18 June 2020). «Happy Birthday Beat». Dgmlive.com. Արխիվացված օրիգինալից 20 April 2021-ին. Վերցված է 21 Apr 2021-ին.
  99. ↑ Tamm, 1990, էջ 119-120
  100. ↑ «King Crimson - Absent Lovers». shop.schizoidshop.com. Արխիվացված օրիգինալից 5 February 2021-ին. Վերցված է 17 February 2021-ին.
  101. ↑ Smith, Sid (May 2016). «Three Of A Perfect Pair - The Long View». dgmlive.com. Արխիվացված օրիգինալից 26 February 2021-ին. Վերցված է 7 February 2021-ին.
  102. ↑ Puterbaugh, Parke (10 May 1984). «Album Reviews: King Crimson – Three of a Perfect Pair». Rolling Stone. Արխիվացված է օրիգինալից 2 May 2009-ին. Վերցված է 11 Mar 2021-ին.
  103. ↑ Himes, Geoffrey (29 June 1984). «King Crimson's 3 Pair». The Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից 28 August 2017-ին. Վերցված է 7 February 2021-ին.
  104. ↑ «King Crimson - Three of a Perfect Pair - 30th Anniversary Edition». shop.schizoidshop.com. Արխիվացված օրիգինալից 28 January 2021-ին. Վերցված է 4 February 2021-ին.
  105. ↑ Reed, Ryan (3 Feb 2017). «King Crimson: Beat & Three of a Perfect Pair». Relix. Արխիվացված օրիգինալից 19 September 2021-ին. Վերցված է 26 February 2021-ին.
  106. ↑ Weigel, David (2017). The Show That Never Ends: The Rise and Fall of Prog Rock. W. W. Norton & Company. էջեր 267–268. ISBN 9780393356021. Արխիվացված օրիգինալից 4 October 2023-ին. Վերցված է 4 February 2021-ին.
  107. ↑ Bruford, Bill (1998). «Bill Bruford - Ferocious Intensity». Innerviews (Interview). Interviewed by Anil Prasad. Արխիվացված օրիգինալից 11 February 2021-ին. Վերցված է 7 Mar 2021-ին. «And it's certainly not me that precipitates these long pauses in King Crimson's career either—it's always Robert Fripp who wants to stop and have 10 years off. We do move along in a rather torturous manner.»
  108. ↑ Fripp, Robert (22 March 1995). «ROBERT FRIPP: Round Table Interview» (Interview). Interviewed by Michael Black. Virgin records, New York City. Արխիվացված օրիգինալից 4 February 2021-ին. Վերցված է 7 February 2021-ին.
  109. ↑ 109,0 109,1 Deming, Mark. «Robert Fripp Biography». allmusic.com. Արխիվացված օրիգինալից 25 June 2021-ին. Վերցված է 4 February 2021-ին.
  110. ↑ Tingen, Paul (June 1994). «David Sylvian: Recording Tin Drum & The First Day». Sound on Sound. Արխիվացված օրիգինալից 23 November 2021-ին. Վերցված է 23 November 2021-ին.
  111. ↑ Gunn, Trey (1994). «Trey Gunn Interlocking Contexts». Innerviews (Interview). Interviewed by Anil Prasad. Արխիվացված օրիգինալից 19 May 2021-ին. Վերցված է 22 February 2021-ին.
  112. ↑ Fricke, David (June 1993). «The Return Of The Crimson King». Rolling Stone. Արխիվացված օրիգինալից 25 October 2021-ին. Վերցված է 27 November 2021-ին.
  113. ↑ Gunn, Trey; Marotta, Jerry (2018). «Security Project - Looking for a Spark». Innerviews (Interview). Interviewed by Anil Prasad. Արխիվացված օրիգինալից 21 November 2021-ին. Վերցված է 22 November 2021-ին. «Prasad: In June 1993, both Jerry and Trey were announced as members for what would become King Crimson's THRAK lineup. Why did you not end up in the final lineup, Jerry?
    Marotta: I did the Sylvian-Fripp record The First Day with Robert in 1993 and then there was a tour for it that I didn't do. Pat Mastelotto was the drummer for that tour. I think Robert felt Pat was more suited for King Crimson than I was. I had never heard a King Crimson record back then. I wasn't a fan. I never lobbied for the position. I didn't know what to think of it. What happened is there was a conversation with Robert afterwards during which he said "Jerry, you're a fantastic drummer. You're just not the right drummer for King Crimson" and that was the end of it.»
  114. ↑ Kopp, Bill (2021-08-20). «Brutal Finesse: A Preview of King Crimson at Ravinia». Newcity. Արխիվացված օրիգինալից 2021-08-21-ին. Վերցված է 2022-02-17-ին.
  115. ↑ Bambarger, Bradley (2 February 1998). «King Crimson - THRAK (1995) album review». Rolling Stone. Արխիվացված օրիգինալից 19 September 2008. Վերցված է 19 May 2018-ին.{{cite magazine}}: CS1 սպաս․ bot: original URL status unknown (link)
  116. ↑ Kelman, John (25 October 2015). «King Crimson: THRAK BOX - Live And Studio Recordings 1994-1997». All About Jazz. Արխիվացված օրիգինալից 22 February 2021-ին. Վերցված է 22 February 2021-ին.
  117. ↑ Barnes, Mike (August 2008). «Travis And Fripp Thread». Wire. No. 294. էջ 57. Արխիվացված օրիգինալից 9 February 2021-ին. Վերցված է 22 February 2021-ին.
  118. ↑ Kelman, John (14 December 2005). «Robert Fripp: Love Cannot Bear: Soundscapes - Live In The USA». All About Jazz. Արխիվացված օրիգինալից 28 November 2021-ին. Վերցված է 29 November 2021-ին. «With the advent of guitar synthesizers and more sophisticated digital processing, Frippertronics evolved into Soundscapes»
  119. ↑ Gioffre, Daniel. «THRAK». AllMusic. Արխիվացված օրիգինալից 9 January 2016-ին. Վերցված է 29 August 2007-ին.
  120. ↑ «Article». Q. May 1995.
  121. ↑ «THRAK». Vox. May 1995.
  122. ↑ 122,0 122,1 Planer, Lindsay. «Thrakattak». AllMusic. Արխիվացված օրիգինալից 9 January 2016-ին. Վերցված է 29 August 2007-ին.
  123. ↑ Smith, Sid (2021-05-27). «Thrakattak At 25». dgmlive.com. Արխիվացված օրիգինալից 18 February 2022-ին. Վերցված է 2022-02-18-ին.
  124. ↑ 124,0 124,1 Planer, Lindsay. «King Crimson A Beginner's Guide to Projekcts». allmusic.com. Արխիվացված օրիգինալից 22 February 2021-ին. Վերցված է 22 February 2021-ին.
  125. ↑ 125,0 125,1 125,2 125,3 125,4 125,5 125,6 125,7 Kelman, John (8 June 2019). «King Crimson: Heaven & Earth: Live And In The Studio 1997-2008». All About Jazz. Արխիվացված օրիգինալից 5 March 2021-ին. Վերցված է 22 February 2021-ին.
  126. ↑ Definition retrieved from reproduced Fripp press release on Thrak Football Enterprises homepage Արխիվացված 9 Օգոստոս 2009 Wayback Machine, retrieved 14 June 2009
  127. ↑ Fripp, Robert (1999-10-16). «Robert Fripp's Diary: Saturday 16 October 1999». dgmlive.com. Արխիվացված օրիգինալից 28 June 2022-ին. Վերցված է 2022-04-21-ին.
  128. ↑ Smith, Sid (March 2019). «Happy Birthday TPTB». dgmlive.com. Արխիվացված օրիգինալից 6 March 2022-ին. Վերցված է 2022-03-06-ին.
  129. ↑ Fripp, Robert (8 December 1999). «Robert Fripp's Diary». dgmlive.com. Արխիվացված օրիգինալից 24 September 2021-ին. Վերցված է 22 February 2021-ին.
  130. ↑ Nickey, Jason. «The ConstruKction of Light». AllMusic. Արխիվացված օրիգինալից 9 January 2016-ին. Վերցված է 29 August 2007-ին.
  131. ↑ 131,0 131,1 Bond, Laura (6 Aug 2001). «Tool Stretch Out And Slow Down in Show With King Crimson». MTV.com. Արխիվացված է օրիգինալից 24 September 2021-ին. Վերցված է 14 Mar 2021-ին.
  132. ↑ «King Crimson - Heaven And Earth Boxed Set». shop.schizoidshop.com. Արխիվացված օրիգինալից 7 March 2021-ին. Վերցված է 24 February 2021-ին.
  133. ↑ «Zeppelin's John Paul Jones Brings The 'Thunder'». billboard.com. 5 March 2002. Արխիվացված օրիգինալից 25 January 2021-ին. Վերցված է 7 February 2021-ին.
  134. ↑ Planer, Lindsay. «Level Five». AllMusic. Արխիվացված օրիգինալից 30 October 2019-ին. Վերցված է 2018-01-13-ին.
  135. ↑ «King Crimson - Level Five». Burningshed.com. Արխիվացված է օրիգինալից 7 October 2016-ին. Վերցված է 19 May 2018-ին.
  136. ↑ Planer, Lindsay. «Happy With What You Have to Be Happy With». AllMusic. Արխիվացված օրիգինալից 9 January 2016-ին. Վերցված է 29 August 2007-ին.
  137. ↑ Planer, Lindsay. «The Power to Believe». AllMusic. Արխիվացված օրիգինալից 9 January 2016-ին. Վերցված է 29 August 2007-ին.
  138. ↑ Fripp, Robert (1 Nov 2002). «Robert Fripp's Diary: Bredonborough». dgmlive.com. Արխիվացված օրիգինալից 2023-04-02-ին. Վերցված է 2023-05-13-ին.
  139. ↑ «King Crimson - The Power To Believe (40th Anniversary Series)». shop.schizoidshop.com. Արխիվացված օրիգինալից 20 January 2021-ին. Վերցված է 22 February 2021-ին.
  140. ↑ Fripp, Robert (20 November 2003). «Robert Fripp's Diary: Hotel Quite Acceptable, Mexico City». dgmlive.com. Արխիվացված օրիգինալից 10 February 2021-ին. Վերցված է 10 February 2021-ին.
  141. ↑ Fripp, Robert (11 January 2006). «Robert Fripp's Diary: DGM HQ». dgmlive.com. Արխիվացված օրիգինալից 10 February 2021-ին. Վերցված է 10 February 2021-ին.
  142. ↑ Fripp, Robert (26 October 2003). «Robert Fripp's Diary: Hotel Continuing to Be Acceptable». dgmlive.com. Արխիվացված օրիգինալից 25 January 2021-ին. Վերցված է 7 February 2021-ին.
  143. ↑ Fripp, Robert (14 November 2003). «Robert Fripp's Diary: Crimbus Outside Hotel Adequate The Charm Of Which Is Fading». dgmlive.com. Արխիվացված օրիգինալից 30 January 2021-ին. Վերցված է 7 February 2021-ին.
  144. ↑ Fripp, Robert (27 February 2004). «Robert Fripp's Diary: Hotel Quite Acceptable, Paris». dgmlive.com. Արխիվացված օրիգինալից 25 January 2021-ին. Վերցված է 7 February 2021-ին.
  145. ↑ Eder, Bruce. «Boz Burrell Biography». allmusic.com. Արխիվացված օրիգինալից 18 February 2021-ին. Վերցված է 7 Mar 2021-ին.
  146. ↑ Eder, Bruce. «Ian Wallace Biography». allmusic.com. Արխիվացված օրիգինալից 7 March 2021-ին. Վերցված է 7 Mar 2021-ին.
  147. ↑ Kelman, John (4 Sep 2008). «King Crimson: Park West, Chicago, Illinois August 7, 2008». All About Jazz. Արխիվացված օրիգինալից 4 March 2021-ին. Վերցված է 7 Mar 2021-ին.
  148. ↑ 148,0 148,1 Smith, Sid (10 September 2014). «The Return Of The King». loudersound.com. Արխիվացված օրիգինալից 4 February 2021-ին. Վերցված է 7 February 2021-ին.
  149. ↑ Fripp, Robert (29 October 2008). «Robert Fripp's Diary: Bredonborough». dgmlive.com. Արխիվացված օրիգինալից 25 January 2021-ին. Վերցված է 7 February 2021-ին.
  150. ↑ Smith, Sid (11 February 2014). «The Crimson ProjeKCt: Live In Tokyo». loudersound.com. Արխիվացված օրիգինալից 4 February 2022-ին. Վերցված է 5 February 2022-ին.
  151. ↑ Belew, Adrian (23 June 2009). «Part II: King Crimson's Adrian Belew». Crawdaddy (magazine)|Crawdaddy (Interview). Interviewed by Max Mobley. Արխիվացված է օրիգինալից 12 February 2010-ին.
  152. ↑ Belew, Adrian (15 June 2010). «Interview with Adrian Belew: The Guitar Man». The Aquarian Weekly|The Aquarian (Interview). Interviewed by Patrick Slevin. Արխիվացված օրիգինալից 4 February 2022-ին. Վերցված է 5 February 2022-ին.
  153. ↑ «Adrian Belew blog posting, 15 June 2010». Elephant-blog.blogspot.com. 15 June 2010. Արխիվացված օրիգինալից 23 July 2011-ին. Վերցված է 16 July 2011-ին.
  154. ↑ «It Doesn't Matter Where You Take It From... it's Where You Take It To That Counts». Billbruford.com. 2010-07-14. Արխիվացված օրիգինալից 10 June 2022-ին. Վերցված է 2022-06-10-ին.
  155. ↑ 155,0 155,1 Coplan, Chris (26 September 2013). «King Crimson announce reunion for 2014». Consequence of Sound. Արխիվացված օրիգինալից 25 September 2021-ին. Վերցված է 7 Mar 2021-ին.
  156. ↑ Fripp, Robert (5 Dec 2010). «Robert Fripp's Diary: Marriot Downtown, 85, West Street, NYC». dgmlive.com. Արխիվացված օրիգինալից 7 March 2021-ին. Վերցված է 7 Mar 2021-ին.
  157. ↑ 157,0 157,1 Kelman, John (27 May 2011). «Jakszyk, Fripp & Collins: A Scarcity Of Miracles». All About Jazz. Արխիվացված օրիգինալից 10 February 2021-ին. Վերցված է 7 Mar 2021-ին.
  158. ↑ 158,0 158,1 Smith, Sid (2011). «Jakszyk, Fripp and Collins A Scarcity of Miracles Review». BBC. Արխիվացված օրիգինալից 16 March 2021-ին. Վերցված է 7 Mar 2021-ին.
  159. ↑ «Bredonborough Rising with Devil Bug». Robert Fripp's Diary. Discipline Global Mobile. 6 September 2013. Արխիվացված օրիգինալից 15 March 2017-ին. Վերցված է 26 July 2017-ին.
  160. ↑ Fripp, Robert (24 September 2013). «Robert Fripp's Diary: Bredonborough». Արխիվացված օրիգինալից 7 March 2021-ին. Վերցված է 7 Mar 2021-ին.
  161. ↑ Smith, Sid (24 September 2013). «New King Crimson Line-up Confirmed». Dgmlive.com. Արխիվացված օրիգինալից 14 April 2021-ին. Վերցված է 15 Mar 2021-ին.
  162. ↑ Shteamer, Hank (8 April 2019). «King Crimson's 50th Anniversary Press Day: 15 Things We Learned». Rolling Stone. Արխիվացված օրիգինալից 19 January 2021-ին. Վերցված է 15 Mar 2021-ին.
  163. ↑ «King Crimson unveil new-line up and 2014 tour plans». Uncut. 25 September 2013. Արխիվացված օրիգինալից 7 March 2021-ին. Վերցված է 7 Mar 2021-ին.
  164. ↑ "Interview: Adrian Belew & Tony Levin Talk BEAT And Their Legacy With King Crimson" - interview by Tyler King in SFSonic, 29 July 2024
  165. ↑ Zivitz, Jordan (9 November 2015). «King Crimson's Tony Levin and Gavin Harrison: the complete conversation». Montreal Gazette. Postmedia Network. Արխիվացված օրիգինալից 13 December 2015-ին. Վերցված է 11 December 2015-ին.
  166. ↑ Reed, Ryan (2 June 2014). «King Crimson Reunite for 17-Show Run This Fall». Rolling Stone. Արխիվացված օրիգինալից 9 March 2021-ին. Վերցված է 7 Mar 2021-ին.
  167. ↑ Fricke, David (10 September 2014). «King Crimson in Albany: The Best New Band in Prog Begins a U.S Tour». Rolling Stone. Արխիվացված օրիգինալից 9 March 2021-ին. Վերցված է 7 Mar 2021-ին.
  168. ↑ Smith, Sid (1 July 2015). «King Crimson In Japan 2015». dgmlive.com. Արխիվացված օրիգինալից 7 March 2021-ին. Վերցված է 7 Mar 2021-ին.
  169. ↑ Munro, Scott (7 March 2016). «King Crimson call up drummer Jeremy Stacey». loudersound.com. Արխիվացված օրիգինալից 21 June 2021-ին. Վերցված է 9 February 2021-ին.
  170. ↑ Savage, Mark (8 December 2016). «Greg Lake: King Crimson and ELP star dies aged 69». BBC. Արխիվացված օրիգինալից 8 December 2016-ին. Վերցված է 9 February 2021-ին.
  171. ↑ Trendell, Andrew (2017-01-31). «Asia frontman, ex-King Crimson bassist John Wetton dies – NME». NME (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 6 April 2020-ին. Վերցված է 2017-01-31-ին.
  172. ↑ «Bredonborough». Dgmlive.com. 3 January 2017. Արխիվացված օրիգինալից 20 May 2018-ին. Վերցված է 19 May 2018-ին.
  173. ↑ Young, Alex (9 Jan 2017). «King Crimson to tour the US in 2017, and they're bringing along four drummers». Consequence of Sound. Արխիվացված օրիգինալից 25 September 2021-ին. Վերցված է 11 Mar 2021-ին.
  174. ↑ Smith, Steve (22 May 2017). «King Crimson's Bill Rieflin on Summer Tour, Bowie Cover, Band's Future». Rolling Stone. Արխիվացված օրիգինալից 16 June 2018-ին. Վերցված է 11 Mar 2021-ին.
  175. ↑ Fripp, Robert (21 April 2017). «Robert Fripp's Diary: Breakfasting Trough, Hotel Acceptable, Bedford». Dgmlive.com. Արխիվացված օրիգինալից 12 August 2020-ին. Վերցված է 25 April 2020-ին.
  176. ↑ Smith, Sid (27 April 2017). «Crimson Release Heroes Ep». Dgmlive.com. Արխիվացված օրիգինալից 16 September 2017-ին. Վերցված է 19 May 2018-ին.
  177. ↑ Munro, Scott (15 September 2017). «Marillion, Anathema, Steve Hackett among Progressive Music Award winners». loudersound.com. Արխիվացված օրիգինալից 22 March 2018-ին. Վերցված է 15 Mar 2021-ին.
  178. ↑ Young, Alex (11 May 2017). «King Crimson announce full details of 2017 tour, plus David Bowie tribute EP». Consequence of Sound. Արխիվացված օրիգինալից 25 September 2021-ին. Վերցված է 16 Mar 2021-ին.
  179. ↑ «King Crimson to release "Official Bootleg" and more». Goldmine. 9 Oct 2017. Արխիվացված օրիգինալից 27 February 2021-ին. Վերցված է 16 Mar 2021-ին.
  180. ↑ 180,0 180,1 Smith, Sid (13 October 2017). «Chris Gibson joins Crim». DGM Live. Արխիվացված օրիգինալից 13 October 2017-ին. Վերցված է 13 October 2017-ին.
  181. ↑ Munro, Scott (22 Nov 2017). «King Crimson announce Uncertain Times UK and European tour». loudersound.com. Արխիվացված օրիգինալից 7 March 2021-ին. Վերցված է 15 Mar 2021-ին.
  182. ↑ Mead, David (2022-08-25). «Robert Fripp in-depth: his quest to combine Hendrix and Bartók, what made King Crimson "problematic" and why he has "no interest in gear at all"». Guitar World. Արխիվացված օրիգինալից 25 August 2022-ին. Վերցված է 2022-08-26-ին.
  183. ↑ John Kelman (20 October 2020). «Jakko M. Jakszyk: Secrets & Lies». All About Jazz.
  184. ↑ Shteamer, Hank (10 February 2022). «Ian McDonald, King Crimson and Foreigner Co-Founder, Dead at 75». Rolling Stone. Արխիվացված օրիգինալից 12 February 2022-ին. Վերցված է 11 February 2022-ին.
  185. ↑ "Watch the Trailer for New King Crimson Documentary In the Court of the Crimson King" - article by James Rettig in Stereogum, 2 February 2022
  186. ↑ Pete Prown; HP Newquist (1997). Legends of Rock Guitar: The Essential Reference of Rock's Greatest Guitarists. Hal Leonard Corporation. էջ 78. ISBN 978-0-7935-4042-6. «...British art rock groups such as the Nice, Yes, Genesis, ELP, King Crimson, the Moody Blues and Procol Harum...»
  187. ↑ Macan, Edward (1997). Rocking the Classics: English Progressive Rock and the Counterculture. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-509887-7.
  188. ↑ McCormick, Neil (12 March 2016). «Keith Emerson, the father of progressive rock, was the Jimi Hendrix of keyboards». The Telegraph. Արխիվացված օրիգինալից 11 January 2022-ին.
  189. ↑ Smith, Sid (5 July 2018). «On This Day 49 Years Ago». dgmlive.com. Արխիվացված օրիգինալից 24 February 2021-ին. Վերցված է 24 February 2021-ին.
  190. ↑ Kelman, John (4 Oct 2010). «King Crimson: In The Wake Of Poseidon (40th Anniversary Series)». All About Jazz. Արխիվացված օրիգինալից 10 February 2021-ին. Վերցված է 24 February 2021-ին.
  191. ↑ "King Crimson, it is not often noted, had some folk and folk-rock influences in their very early days (and the Giles, Giles & Fripp collaborations predating King Crimson). 'I Talk to the Wind' is the track that most reflects these folk influences and the influence of co-songwriter Ian McDonald (only a bandmember for the first album) in particular. Coming right after the assaultive jazz-prog rock of '21st Century Schizoid Man', the first track on their debut album in the Court of the Crimson King: An Observation by King Crimson, this gentle, subdued folky ballad was quite a contrast and served notice that King Crimson was more versatile than your average new band."
  192. ↑ Tamm, 1990, էջ 20
  193. ↑ «Rhythm at the heart of the expanded King Crimson» (fee required). The Boston Globe. nl.newsbank.com. 3 June 1995. Արխիվացված օրիգինալից 9 June 2011-ին. Վերցված է 24 June 2007-ին.
  194. ↑ Tamm, 1990, էջ 64-65
  195. ↑ Tamm, 1990, էջ 69-120
  196. ↑ Tamm, 1990, էջ 64
  197. ↑ Tamm, 1990, էջ 59
  198. ↑ «A different shade of King Crimson: red hot» (fee required). The Atlanta Journal-Constitution. nl.newsbank.com. 22 July 2001. էջեր L4. Արխիվացված օրիգինալից 9 June 2011-ին. Վերցված է 24 June 2007-ին. «It's not the diddling, noodling kind of improvising often associated with jazz. This has an aggressive, muscular sound that open-minded listeners can find just as rewarding as it is challenging.»
  199. ↑ Couture, François. «King Crimson: The Great Deceiver». allmusic.com. Արխիվացված օրիգինալից 10 November 2022-ին. Վերցված է 10 November 2022-ին.
  200. ↑ Henderson, Paul (7 February 2007). «King Crimson: Court In Session». loudersound.com. Արխիվացված օրիգինալից 26 November 2021-ին. Վերցված է 27 November 2021-ին.
  201. ↑ Peart, Neil (January 2003). «Neil Peart Speaks With Zildjian...». Zildjian (Interview). Արխիվացված է օրիգինալից 2003-12-06-ին.
  202. ↑ Jabbour, Debbie (5 October 2002). «From My Perspective – Tool Concert» (PDF). Edmonton Journal. ausu.org. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 25 May 2005-ին. Վերցված է 24 June 2007-ին. «Their roots lie with seminal alternative band King Crimson [...]»
  203. ↑ The Best Show with Tom Scharpling (2024-02-21). MGMT on New Album and Favorite 90s Music Videos. Վերցված է 2024-08-28-ին – via YouTube.
  204. ↑ Larzen, Geir. «Mars Volta». MonsterMagazine.no (նորվեգերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 14 February 2005-ին. Վերցված է 20 February 2017-ին. «Q: Dette til tross, du kan ikke nekte for å være utpreget influert av King Crimson og Robert Fripp.
    Omar Rodríguez-López: Selvfølgelig ikke! Jeg gjør faktisk ingen forsøk på å skjule min affekt for Fripps arbeider. [...] ble jeg introdusert for King Crimson, og på nytt kollapset alt, men på en konstruktiv måte.
    (Q: You can't deny that you're influenced by Robert Fripp and King Crimson, right?
    Omar Rodríguez-López: No, of course not! I make no attempt to hide my affection for Fripps work. [...] I was introduced to King Crimson and again everything collapsed, but in a constructive way.)»
  205. ↑ Schafer, Joseph (7 February 2013). «Deconstructing: The Rise, Demise, And Legacy Of The Mars Volta». Stereogum. Արխիվացված օրիգինալից 21 February 2017-ին. Վերցված է 20 February 2017-ին. «[...] In contrast, De-Loused skips Tribute's Faith No More worship and leaps straight to King Crimson (their most important influence — more on this later).»
  206. ↑ Reymond, Laurent (19 September 2011). «Primus – Les Claypool». www.heavymusic.fr (ֆրանսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 4 March 2017-ին. Վերցված է 4 March 2017-ին. «Q: J'ai toujours pensé que « Elephant Talk » de King Crimson avait servi de base au style de Primus. Qu'en penses-tu ?
    Les Claypool: Je ne sais pas si cette chanson en particulier nous a servi de base pour créer Primus, mais il est clair qu'à l'époque nous étions tous fans de cette incarnation de King Crimson et Tony Levin, Adrian Belew, Robert Fripp et Bill Bruford comptaient parmi nos plus grandes influences. Tony Levin encore plus d'ailleurs, car à mon sens il est le meilleur bassiste du monde et celui qui joue avec le plus de goût !
    (Q: I always thought that King Crimson's "Elephant Talk" was the basis of Primus's style. What do you think ?
    Les Claypool: I do not know if this particular song served as a basis for creating Primus, but it is clear that at the time we were all fans of this incarnation of King Crimson and Tony Levin, Adrian Belew, Robert Fripp and Bill Bruford were among our greatest influences. Tony Levin even more, because in my opinion he is the best bass player in the world and the one who plays with the most taste!)»
  207. ↑ «Say "Cheese"!». Kerrang!. No. 343. 1 June 1991. «Les Claypool: I'd say the band is a lot more like King Crimson -- the latter version, with Tony Levin, who's one of my big heroes [...] I've always liked weird, abstract stuff. That's why I asked Larry to join the band and not some Joe Satriani clone. Not that I don't like that type of playing, but I'm big on people like Adrian Belew.»
  208. ↑ Matt (13 February 2014). «A Heart Is A Spade Interview: Fanfarlo». www.aheartisaspade.com. Արխիվացված է օրիգինալից 5 March 2017-ին. Վերցված է 4 March 2017-ին. «There's a whole raft of other stuff that we've been drawing inspiration from though, for instance we were listening a lot to progressive and space rock while making the record, like King Crimson [...]»
  209. ↑ Moon, Grant (October 2011). «Steven Wilson: I Can't Emphasise How Much I Learned Working With King Crimson». Prog. loudersound.com (published 26 September 2016). Արխիվացված օրիգինալից 27 September 2016-ին. Վերցված է 15 Mar 2021-ին.
  210. ↑ Wagner, Jeff (2010). Mean Deviation: Four Decades of Progressive Heavy Metal. Bazillion Points. էջ 1. ISBN 978-0-9796163-3-4. Արխիվացված օրիգինալից 4 October 2023-ին. Վերցված է 25 January 2021-ին.
  211. ↑ Rivadavia, Eduardo (6 June 2018). «The Roots of Progressive Metal in 11 Songs». loudwire.com. Արխիվացված օրիգինալից 9 November 2020-ին. Վերցված է 7 February 2021-ին.
  212. ↑ BraveWords. «MIKE PORTNOY Reveals Top 10 Prog Rock Albums». bravewords.com (անգլերեն). Վերցված է 2024-08-28-ին.
  213. ↑ October 2016, Christina O'Neill06 (6 October 2016). «Opeth discuss their prog influences». Prog Magazine (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 30 June 2020-ին. Վերցված է 2020-06-30-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
  214. ↑ Morgan, Anthony (2 November 2008). «Quintessence – Mastodon vocalist / bassist Troy Sanders spills the worms regarding fourth studio album Crack the Skye». LucemFero.com. Cardiff, United Kingdom. Արխիվացված է օրիգինալից 1 May 2011-ին. Վերցված է 20 February 2017-ին. «Troy Sanders: [...] As far as Prog Rock goes, we all love King Crimson. Roughly ten years ago, our guitarist Brent introduced me to King Crimson. I've fallen in love with the group, and listen to their material all the time.»
  215. ↑ Alexis (3 March 2005). «Mastodon Interview». Nantes, France. Արխիվացված է օրիգինալից 23 December 2010-ին. Վերցված է 20 February 2017-ին. «Brann Dailor: We are influenced by lots of different things, kinds of music, life experiences. Our common ground musically is Neurosis and Melvins and Thin Lizzy, but there's lots of stuff, old thrash, 70 prog rock, King Crimson [...]»
  216. ↑ Mielke, James (15 February 2008). «A Day in the Life of Final Fantasy's Nobuo Uematsu». 1UP.com. էջ 3. Արխիվացված օրիգինալից 29 May 2016-ին. Վերցված է 23 February 2021-ին.
  217. ↑ «Ned's Exclusive Interview with NOBUO UEMATSU (Composer of Final Fantasy) and Earthbound Papas!». WGRD-FM. 19 December 2011. Արխիվացված օրիգինալից 4 January 2012-ին. Վերցված է 23 February 2021-ին.
  218. ↑ Fioraso, Remington (15 July 2015). «Interview – Ian Kelly». canadianbeats.ca. Արխիվացված օրիգինալից 14 March 2017-ին. Վերցված է 13 March 2017-ին.
  219. ↑ Schamus, James (Fall 1992). «The simple laws of filmmaking». Filmmaker (magazine)|Filmmaker. Արխիվացված օրիգինալից 4 September 2018-ին. Վերցված է 12 March 2017-ին. «Hal Hartley: I made a list of all the influences I could remember from the time I was 18 to the present. Here it goes: Robert Fripp and King Crimson [...]»
  220. ↑ Eder, Bruce. «Michael Giles Biography». allmusic.com. Արխիվացված օրիգինալից 4 February 2021-ին. Վերցված է 4 February 2021-ին.
  221. ↑ Staff, Rovi. «Jakko M. Jakszyk Biography». allmusic.com. Արխիվացված օրիգինալից 4 February 2021-ին. Վերցված է 4 February 2021-ին.
  222. ↑ Jakszyk, Jakko (2019). «Jakko Jakszyk - Giving Voice». Innerviews (Interview). Interviewed by Anil Prasad. Արխիվացված օրիգինալից 7 May 2021-ին. Վերցված է 26 February 2021-ին.
  223. ↑ Smith, Sid (24 Sep 2016). «Stick Men discuss King Crimson, Prog Noir and #livingthedream». loudersound.com. Արխիվացված օրիգինալից 13 March 2021-ին. Վերցված է 14 Mar 2021-ին.
  224. ↑ Reuter, Markus (2015). «Markus Reuter - Gates of Perception». Innerviews (Interview). Interviewed by Anil Prasad. Արխիվացված օրիգինալից 25 June 2021-ին. Վերցված է 5 February 2021-ին.
  225. ↑ Sullivan, Mark (19 January 2018). «Stick Men Featuring Mel Collins: Roppongi». All About Jazz. Արխիվացված օրիգինալից 9 February 2021-ին. Վերցված է 7 February 2021-ին.
  226. ↑ Levin, Tony; Reuter, Markus; Slick, Julie (March 2014). «Interview with THE CRIMSON PROJEkCT». dmme.net (Interview). Interviewed by Dmitry M. Epstein. Արխիվացված օրիգինալից 22 October 2021-ին. Վերցված է 16 February 2021-ին.
  227. ↑ Chamberlain, Rich (7 March 2014). «Adrian Belew talks Crimson ProjeKCt, gear and Nine Inch Nails». musicradar.com. Արխիվացված օրիգինալից 28 November 2020-ին. Վերցված է 7 February 2021-ին.
  228. ↑ «Robert Fripp endorses new Adrian Belew Crimson project Beat». Loudersound.com. 16 March 2024.

Հիմնական ծանոթագրություններ

խմբագրել

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «King Crimson (խումբ)» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=King_Crimson_(խումբ)&oldid=10254614» էջից