Վահանապտեր
(Վերահղված է Dryopterisից)
| Վահանապտեր | |
| |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Բույսեր (Plantae) |
| Դաս | Polypodiopsida |
| Ենթադաս | Polypodiidae |
| Կարգ | Բազմոտիկներ (Polypodiales) |
| Ենթակարգ | Polypodiineae |
| Ընտանիք | Բազմաոտիկազգիներ (Dryopteridaceae) |
| Ենթաընտանիք | Dryopteridoideae |
| Ցեղ | Վահանապտեր (Dryopteris) Adans., 1763 |
Վահանապտեր (լատին․՝ Dryopteris), լեզվապտերազգիների ընտանիքի բազմամյա, կարճ ու հաստ կոճղարմատով խոտաբույսերի ցեղ։ Հայտնի է մոտ 150 տեսակ։
Դասի լատիներեն անվանումը՝ Dryopteris ծագել է հուն․՝ δρῦς, որը նշանակում է կաղնի, և πτέρις - պտեր[1] բառերից։
Հայաստանում խմբագրել
ՀՀ-ում 2 տեսակ՝
- Վահանապտեր արական (լատին․՝ D. filixmas)
- Վահանապտեր աղեղնավոր (լատին․՝ D. spinulosa)։
Առաջինը տարածված է գրեթե բոլոր, իսկ երկրորդը՝ Լոռու և Կոտայքի մարզերում։ Աճում է խոնավ, ստվերոտ վայրերում, անտառներում, հաճախ առաջացնում միատարր բուսուտներ։
Կենսաբանական նկարագիր խմբագրել
Կոճղարմատը ծածկված է թուխ թեփուկներով։ Բույսի բարձրությունը 30-150 սմ է։ Տերևները փետրաձև են կամ բարդ-փետրաձև։ Մատղաշ տերևի գագաթը խխունջաձև ոլորված է։ Ամռանը տերևների ստորին մակերեսին առաջանում են կլորավուն սորուսներ (սպորանգիումի խմբեր), որոնք դասավորվում են ջղերի երկարությամբ և ծածկվում կլորավուն կամ երիկամաձև, մի եզրով տերևին ամրացած ծածկաթեփուկով (ինդուզիում)։
Նշանակություն խմբագրել
Դեղաբույս է. պարունակում է թթուներ, աղաղանյութեր և այլն։ Կոճղարմատի թուրմը ճիճվամուղ է։
Տեսակներ խմբագրել
_IMG_3147.jpg)
- Dryopteris abbreviata
- Dryopteris aemula
- Dryopteris affinis
- Dryopteris alpestris
- Dryopteris amurensis
- Dryopteris apicisora
- Dryopteris arguta
- Dryopteris azorica
- Dryopteris barbigera
- Dryopteris bissetiana
- Dryopteris blandfordii
- Dryopteris bodinieri
- Dryopteris borreri
- Dryopteris cambrensis
- Dryopteris campyloptera
- Dryopteris canaliculata
- Dryopteris carthusiana
- Dryopteris caucasica
- Dryopteris caudifrons
- Dryopteris celsa
- Dryopteris championi
- Dryopteris changii
- Dryopteris chapaensis
- Dryopteris chinensis
- Dryopteris chrysocoma
- Dryopteris cinnamomea
- Dryopteris clintoniana
- Dryopteris confertipinna
- Dryopteris cordipinna
- Dryopteris corleyi
- Dryopteris costalisora
- Dryopteris crassirhizoma
- Dryopteris crinalis
- Dryopteris crispifolia
- Dryopteris cristata
- Dryopteris cyatheoides
- Dryopteris cycadina
- Dryopteris cyclopeltiformis
- Dryopteris decipiens
- Dryopteris dehuaensis
- Dryopteris dickinsii
- Dryopteris dilatata
- Dryopteris discrita
- Dryopteris enneaphylla
- Dryopteris erythrosa
- Dryopteris erythrosora
- Dryopteris expansa
- Dryopteris fibrilosa
- Dryopteris fibrilosissima
- Dryopteris filix-mas -
- Dryopteris floridana
- Dryopteris formosana
- Dryopteris fragrans
- Dryopteris fructuosa
- Dryopteris fuscipes
- Dryopteris gamblei
- Dryopteris goerigiana
- Dryopteris goldiana -
- Dryopteris gongboensis
- Dryopteris guanchica
- Dryopteris gushanica
- Dryopteris gushiangensis
- Dryopteris gymnophylla
- Dryopteris gymnosora
- Dryopteris hendersoni
- Dryopteris hirtipes
- Dryopteris huanganshanensis
- Dryopteris hupehensis
- Dryopteris hwangii
- Dryopteris hypophlebia
- Dryopteris immixta
- Dryopteris inaequalis
- Dryopteris incisolobata
- Dryopteris integriloba
- Dryopteris integripinnula
- Dryopteris intermedia
- Dryopteris junlianensis
- Dryopteris juxtaposita
- Dryopteris kinkiensis
- Dryopteris labordei
- Dryopteris lacera
- Dryopteris lancipinnula
- Dryopteris lepidopoda
- Dryopteris lepidorachis
- Dryopteris liyangensis
- Dryopteris ludoviciana
- Dryopteris macropholis
- Dryopteris manshurica
- Dryopteris marginalis
- Dryopteris matsumurae
- Dryopteris minjiangensis
- Dryopteris monticola
- Dryopteris montigena
- Dryopteris nanpingensis
- Dryopteris neolepidopoda
- Dryopteris nigrosquamosa
- Dryopteris nyalamensis
- Dryopteris nyingchiensis
- Dryopteris odontoloma
- Dryopteris oreades
- Dryopteris pacifica
- Dryopteris pallida
- Dryopteris paludicda
- Dryopteris panda
- Dryopteris parasparsa
- Dryopteris pedata
- Dryopteris peninsulae
- Dryopteris podophylla
- Dryopteris polita
- Dryopteris prosa
- Dryopteris pseudo-sikkimensis
- Dryopteris pseudoatrata
- Dryopteris pseudodontoloma
- Dryopteris pseudofibrillosa
- Dryopteris pseudomarginata
- Dryopteris pseudouniformis
- Dryopteris pulcherrima
- Dryopteris qandoensis
- Dryopteris quatanensis
- Dryopteris reflexosquamata
- Dryopteris remota
- Dryopteris rigida
- Dryopteris rosthornii
- Dryopteris sacrosancta
- Dryopteris sanmingensis
- Dryopteris saxifraga
- Dryopteris scottii
- Dryopteris semipinnata
- Dryopteris sericea
- Dryopteris serrato-dentata
- Dryopteris shensicola
- Dryopteris shibipedis
- Dryopteris sichotensis
- Dryopteris sieboldii
- Dryopteris sikkimensis
- Dryopteris silaensis
- Dryopteris sino-sparsa
- Dryopteris sinoerythrosora
- Dryopteris sinofibrillosa
- Dryopteris sordidipes
- Dryopteris sparsa
- Dryopteris squamifera
- Dryopteris squamiseta
- Dryopteris stenolepis
- Dryopteris subatrata
- Dryopteris subbarbigera
- Dryopteris subexaltata
- Dryopteris sublacera
- Dryopteris sublaeta
- Dryopteris submarginata
- Dryopteris submontana
- Dryopteris subtriangularis
- Dryopteris tarningensis
- Dryopteris tenuicula
- Dryopteris tenuissima
- Dryopteris thibetica
- Dryopteris tieluensis
- Dryopteris tokyoensis
- Dryopteris tsangpoensis
- Dryopteris tyrrhena
- Dryopteris uniformis
- Dryopteris varia
- Dryopteris venosa
- Dryopteris villarii
- Dryopteris wallichiana
- Dryopteris wenchuanensis
- Dryopteris wuyishanensis
- Dryopteris yigongensis
- Dryopteris yungtzeensis
- Dryopteris zayuensis
Մատենագիտություն խմբագրել
- Gardeners’ Encyclopedia of Plants & Flowers. - Dorling Kindersley Limited, London, 1995.
- Сааков С. Г. Ջերմոցային և տնային բույսեր։ - Լ.։ Գիտություն.- 1983.
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Encke, F. et al. 1993. Zander: Handwörterbuch der Pflanzennamen, 14. Auflage. (Zander ed14)
Գրականություն խմբագրել
- Charles T. Druery British ferns and their varieties. — London: E. P. Dutton and Co., 1912?.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Flora of North America: Drypopteris(անգլ.) հաստատվել է մարտի 15, 2009
- Flora of China: Drypopteris species list(անգլ.) հաստատվել է մարտի 15, 2009
- Flora Europaea: Dryopteris
- Flora of North America: Dryopteris
- Flora of China: Dryopteris species list
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ 
|
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վահանապտեր» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վահանապտեր» հոդվածին։ |