Վիքիպեդիա

Ֆրանսիական սփյուռք

Ֆրանսիայի սփյուռքը և նրանց սերունդները

Ֆրանսիական սփյուռք, Ֆրանսիայի սփյուռքը և նրանց ժառանգները։ Ֆրանսիական սփյուռքի մեծաթիվ անդամներ ունեցող երկրներն են ԱՄՆ-ը, Կանադան, Ավստրալիան, Նոր Զելանդիան, Մեծ Բրիտանիան և Լատինական Ամերիկայի մի քանի երկրները։ 2009 թվականի դրությամբ ենթադրվում է, որ ֆրանսիական սփյուռքը հաշվվում է ավելի քան 300 միլիոն մարդ, զգալիորեն ավելի շատ, քան  արտերկրում բնակվող Ֆրանսիայի քաղաքացիություն ունեցողները, որոնք շուրջ երկու միլիոն են։

Ֆրանսիական սփյուռք
ֆր.՝ Diaspora française
Արտերկրում գտնվող Ֆրանսիայի քաղաքացիների ասամբլեայի լոգո
ֆր.՝ Assemblée des Français de l'étranger
Ընդհանուր քանակ
Բնակեցում
Ֆրանսիա Ֆրանսիայում բնակվող ֆրանսիացիներ 66,000,000 [1]
Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ 11.800.000 [2]
Կանադա Կանադա 10,400,000 [3]
Արգենտինա Արգենտինա 6.800.000 [4]
Բելգիա Բելգիա 6.200.000 [5]
Միացյալ Թագավորություն Միացյալ Թագավորություն 3,000,000 [6]
Կոլումբիա Կոլումբիա 1,350,000 [7]
Բրազիլիա Բրազիլիա 1,000,000 [8][9]
Չիլի Չիլի 700.000 [10]
Պերու Պերու 255,000 [11]
Իտալիա Իտալիա 250.000 [12]
Շվեյցարիա Շվեյցարիա 1,350,000 [13][14]
Մադագասկար Մադագասկար 124,000 [15]
Ավստրալիա Ավստրալիա 118,000c [16][17]
Գերմանիա Գերմանիա 112,000 [13][18]
Իսպանիա Իսպանիա 92,000 [13][19]
Իսրայել Իսրայել 85,000 [20]
Մեքսիկա Մեքսիկա 2,000,000 [21]
Ալժիր Ալժիր 32,000 [13]
Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն Չինաստան 31,000 [13]
Լյուքսեմբուրգ Լյուքսեմբուրգ 31,000 [13][22]
Նիդերլանդներ Նիդերլանդներ 23,000 [13]
Սենեգալ Սենեգալ 20,000 [13]
Մավրիկիոս Մավրիկիոս 15,000 [23]
Հոնկոնգ Հոնկոնգ 10,000 [24][25]
Մոնակո Մոնակո 10,000 [26]
Լեզու(ներ)
Ֆրանսերեն
Հավատք(ներ)
Կաթոլիկություն
Բարեկամական էթնիկ խմբեր
Իտալացիներ - Իսպանացիներ

Պատմություն խմբագրել

 
Ֆրանսիական ճարտարապետական ոճըի ազդեցությունը Մեքսիկայում

Ֆրանսիացիների արտագաղթը պայմանավորված է եղել մի քանի իրադարձություններով։ Հուգենոտները սկսել են հեռանալ 16-րդ դարում, և այդ միտումը կտրուկ ուժեղացել է 1685 թվականին Ֆոնտենբլոյի էդիկտով Նանտի Էդիկտի վերացումից հետո։ Այլ երկրների՝ Ֆրանսիական գաղութացումը, հատկապես Ամերիկայի, առավել ակնառու է եղել հատկապես 17-րդ դարի վերջում և 18-րդ դարում։ 1789-1815 թվականների արտագաղթը էմիգրանտների զանգվածային հոսք էր հիմնականում դեպի հարևան եվրոպական երկրներ, որպես ֆրանսիական հեղափոխության բռնությունից փախուստ։ Հետագա արտագաղթերը հաճախ կապված են եղել տնտեսական պայմանների հետ։ 

1847 թվականից մինչև 1857 թվականը արտերկիր արտագաղթող ֆրանսիացիների թիվը կազմել է 200 000 մարդ[27]։ 1821 թվակականից մինչև 1920 թվականը մոտ 121 000 բասկեր և Բեարնի մարդիկ Բասս-Պիրենեյներից գաղթել են Ամերիկա։ 1835-1901 թվականների ընթացքում նրանց թիվը կազմում էր ավելի քան 108,000 մարդ[28]։

1848 - 1939 թվականների ընթացքում ֆրանսիական անձնագրերով այլ երկրներ արտագաղթողների թիվը եղել է մոտ 1 մլն մարդ[29]։ Արևմտյան կիսագնդում ֆրանսիական ծագում ունեցող համայնքներ հիմնականում կան ԱՄՆ-ում, Կանադայում և Արգենտինայում։ Զգալի թիվ են կազմում նաև Բրազիլիայի, Չիլիի, Մեքսիկայի, Ուրուգվայի և Ավստրալիայի ֆրանսիացի համայնքները։

1857-1860 թվականներին ֆրանսիական ներգաղթյալների ուղղություններ[30]
Ներգաղթի երկիր Ներգաղթյալների թիվը % էմիգրանտներ
Եվրոպա 12,278 23.66%
Ալժիր 17,823 34.35%
Այլ երկրներ 456 0.88%
Հյուսիսային Ամերիկա 9,999 19.27%
Հարավային Ամերիկա 10,252 19.77%
Ավստրալիա 121 0.23%
Կանադա 33 0.06%
Ֆրանսիական գաղութներ 86 0.16%
Այլ երկրներ 839 1.62%
Ընդամենը 51,887 100%
Արտերկիր մեկնած ֆրանսիացինեը 1861-1931 թվականներին[31]
Երկիր 1861 1881-6 1901 1911 1931
Մեծ Բրիտանիա 13,000 26,600 22,450 32,000 15,000
Ջերսի 2,780 - 8,100 8,500 7,000
Բելգիա 35,000 52,000 56,580 80,000 80,000
Ռուսաստան 2,479 5,760 8,000 12,000 1,500
Գերմանիա 6,429 1,756 20,480 19,000 15,000
Շվեյցարիա 45,000 54,260 58,520 64,000 40,000
Իտալիա 4,718 10,900 6,950 8,000 9,000
Իսպանիա 10,642 17,600 20,560 20,000 20,000
Եվրապայում ընդամենը 128,000 185,000 220,000 269,000 220,000
Եգիպտոս 14,207 15,700 10,200 11,500 18,000
Ասիա (հիմնականում Չինաստան) 4,000 5,000 7,000 10,000 11,000
ԱՄՆ 108,870 106,900 104,000 125,000 127,000
Կանադա 3,173 4,400 7,900 25,000 21,000
Մեքսիկա 3,500 8,800 4,000 4,000 6,000
Արգենտինա 9,196 20,000 24,100 10,000 40,000
Բրազիլիա 592 28,000 12,000 14,000 14,000
Չիլի 4,650 6,198 17,800 20,000 9,000
Ուրուգվայ 23,000 14,300 12,900 9,500 8,000
Հարավային Ամերիկա ընդամենը 56,000 92,000 130,000 138,000 113,000
Ամբողջ աշխարհում ընդամենը 318,000 426,000 495,000 600,000 535,000

Ֆրանսիական ծագումով բնակիչներ ունեցող երկրների ցանկ խմբագրել

Երկիր Բնակչություն Երկրի բնակչության մասը %-ով Նշումներ
Ֆրանսիացիները Հյուսիսային Ամերիկայում
  Կանադա Կանադայի ֆրանսիացիներ 11,879,715 33.78% 2011 Կանադայի մարդահամար[3]
  Մեքսիկա Մեքսիկայի ֆրանսիացիներ 2,000,000 1.6%

[32][33]

  ԱՄՆ Ամերիկայի ֆրանսիացիներ 11,800,000 4%

[34]

Ֆրանսիացիները Հարավային Ամերիկայում
  Արգենտինա Արգենտինայի ֆրանսիացիներ 6,000,000 17%

[35]

  Կոլումբիա Կոլումբիական ֆրանսերեն 1,350,000 11%

[36]

  Բրազիլիա Բրազիլիայի ֆրանսիացիներ 1,000,000 0.5%

[37]

  Չիլի Չիլիի ֆրանսիացիներ 900,000 5%

[38]

  Ուրուգվայ Ուրուգվայի ֆրանսիացիներ 300,000 10%

[39]

  Պերու Պերուի ֆրանսիացիներ 255,000 0.8%

[40]

Ֆրանսիացիները Եվրոպայում
  Միացյալ Թագավորություն Բրիտանիայի ֆրանսիացիներ 3,000,000 4.5%

[6]

Ֆրանսիացիներն Ասիայում
  Հնդկաստան Հնդկաստանի ֆրանսիացիներ 12,864 0.001%

[41]

  Լիբանան Լիբանանի ֆրանսիացիներ 21,428 0.4%

[42][43]

Ֆրանսիացիները Օվկիանիայում
  Ավստրալիա Ավստրալիայի ֆրանսիացիներ 110,399 0.5%

[16]

  Նոր Կալեդոնիա Ֆրանսիացիները Կալեդոնիայում 71,721 29.2%

[44]

  Նոր Զելանդիա Նոր Զելանդիայի ֆրանսիացիներ 3,819 0.01%

[45]

Ֆրանսիացիները Աֆրիկայում
  Մադագասկար Մադագասկարի ֆրանսիացիներ 123,954 0.618%

[46][47]

  Մավրիկիոս Մավրիկիոսի ֆրանսիացիներ 24,000 2%
  Հարավային Աֆրիկա Հարավային Աֆրիկայի ֆրանսիացիներ 380,000 2.5%

2 710 461 աֆրիկաներներից
13,9%-ը ֆրանսիական խառնուրդ են[48][49]:18[50]

Սփյուռքը ընդամենը ~40,000,000
  Ֆրանսիա ֆրանսիացիներ 66,000,000

[1][51]

Ընդհանուր համաշխարհային մասշտաբով ~106,000,000

Արգենտինայի ֆրանսիական համայնք խմբագրել

Հիմնական հոդված՝ Արգենտինայի ֆրանսիացիներ
 
Ֆրանսիացի ներգաղթյալները Արգենտինայում (1914)

19-րդ դարի սկզբից մինչև 20-րդ դարի կեսերը Արգենտինա եկած ֆրանսիական ներգաղթյալները ԱՄՆ ներգաղթյալներից հետո երկրորդ խոշոր խումբն է եղել։ Պաշտոնական տվյալներով, 1857-1946 թվականներին Արգենտինա են ներգաղթել 239,000 ֆրանսիացիներ, սակայն թվերն ավելի մեծ են, քանի որ 1820-ական թվականներից էր սկսվել ներգաղթը (նրանք մինչև 1854 թվականը կազմել են ներգաղթյալների ամենամեծ խումբը)[52] և տևել է մինչև 1960-ականների վերջը։ Ի տարբերություն ԱՄՆ-ի, որտեղ Ֆրանսիայից ներգաղթը ավելի բազմազան էր, Ֆրանսիայի ներգաղթյալների կեսը Արգենտինա են տեղափոխվել երկրի հարավային մասից։ Այժմ գնահատվում է, որ ավելի քան 6 միլիոն արգենտինացիներ ունեն ինչ-որ չափով ֆրանսիական արմատներ (ընդհանուր բնակչության 17 տոկոսը)[53]։

Կանադայի ֆրանսիական համայնք խմբագրել

Կանադան ունի Ֆրանսիայից դուրս գտնվող երկրորդ խոշորագույն ֆրանսիական համայնքը, որը մոտ է Միացյալ Նահանգներին՝ իր ֆրանսիական ծագում ոնեցողների ընդհանուր թվով։ Ֆրանսիական ծագում ունեն 8,5 միլիոն կանադացիներ։ Ֆրանսալեզու Քվեբեկը աշխարհում ֆրանսիացիներով ամենախիտ բնակեցված տարածքն է. Քվեբեկի բնակչության 90 տոկոսը ֆրանսիական արմատներ ունեն[54]։ Նրանք մեծ թիվ են կազմում նաև Նյու Բրաունսվիկ նահանգում, որտեղ բնակչության մեկ երրորդը արմատներով Ֆրանսիայից է և Օնտարիոյում է կենտրոնացած Կանադայի ֆրանսիական բնակչությամբ երկրորդ խոշորագույն համայնքը։

Կանադայի ֆրանսիական ներգաղթը սկսվել է 16-րդ դարից, 1541 թվականին, Շառլեսբուրգ Ռոյալ քաղաքի հիմնադրմամբ։ Թադուսակ գյուղը, որը Հյուսիսային և Հարավային Ամերիկաներում պահպանված ամենահին ֆրանսիական բնակավայրն է, հիմնադրվել է 1599 թվականին։ 1627 թվականից մինչև 1663 թվականը ֆրանսիական բնակչության թիվը Կանադայում 100-ից հասել է մինչև 2500 բնակչի։ Ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ այս ժամանակահատվածում Կանադա ներգաղթածների թիվը կազմել է մոտ 1.250 ֆրանսիացիներ, որոնց մեծ մասը Նորմանդիայից, Աունիս (Aunis), Պերչե, Իլ-դե-Ֆրանս, Պոիտու, Մեյն և Սենտունջ գավառներից էին։ 1665 թվականից մինչև 1673 թվականները 900, այսպես կոչված թագավորի դուստրեր (ֆր.՝ filles du roi; filles du roy), որոնց կեսը Իլ-դե-Ֆրանսից էր, թագավորի հովանու ներքո ուղարկվեցին Կանադա՝ ֆերմերների և զինվորների հետ ամուսնանալու։ 1760 թվականին գաղութում բնակվում էր 60 հազար բնակիչ։ Ենթադրվում է, որ 1633 թվականից մինչև 1760 թվականը, ամեն տարի միջին հաշվով 56 ֆրանսիացիներ են արտագաղթել Կանադա։ 1608 թվականից՝ Քվեբեկ քաղաքի հիմնադրման տարեթվից մինչև 1756 թվականը Կանադա են արտագաղթել 10,000 ֆրանսիացիներ։ Ներկայիս ֆրանսիական կանադացիների մեծ մասը կարող է գտնել իր արմատները նրանցում։

1604 թվականին ֆրանսիացիները նախ հիմնեցին Հյուսիսային Ամերիկայի ֆրանսիական Աքադի գաղութը (ֆր.՝ L'Acadie)։ 1667 թվականին, երբ գաղութը վերադարձավ Ֆրանսիա, նրանց թիվը կազմում էր 441 բնակիչ։ 1713 թվականին, երբ Ֆրանսիան իշխանությունը հանձնեց Բրիտանական Թագին, բնակչությունը հասավ մինչև 2500 աքադիցիների։ 1755 թվականին 14,000 բնակչությունից 7000-ից մինչև 8,000 աքադիցիներ արտաքսվեցին երկրից։ Դրանցից մոտ 1800-ը փախավ Լուիզիանա, որտեղ նրանց սերունդները հայտնի են որպես կաջուններ։

19-րդ դարի վերջին ֆրանսիացի կանադացիները սկսեցին բնակություն հաստատել Հյուսիս-արևելյան և Արևելյան Օնտարիոյում, ստեղծելով ժամանակակից Ֆրանս-օնտարիական համայնքները և Կանադական պրերիաները։ Միևնույն ժամանակ ֆրանսիացիների ներգաղթը խրախուսվում էր և 1881 - 1980 թվականների ընթացքում երկիր ներգաղթածների թիվը հասավ ավելի քան 144 հազար ֆրանսիացի[55]։

Կոստա Ռիկայի ֆրանսիական համայնք խմբագրել

 
Կոստա Ռիկայի նախկին (1848-1906) դրոշը, որը հիմնված էր Ֆրանսիայի դրոշի վրա
 
Ֆրանսիայի դրոշը
 
Սան Հոսեի (Կոստա Ռիկա) արևելյան հատվածում տեղակայված Բարիո Ամոնում գտնվող Ալյանս Ֆրանսեզը

Դեպի Կոստա Ռիկա ֆրանսիական ներգաղթը մինչև 19-րդ դարի սկիզբը մեծաթիվ չի եղել[56]։ Այս իրավիճակը փոխվել է 19-րդ դարում, երբ հիմնականում տեղափոխվել են Ֆրանսիայի հարավի և Բորդոյի ֆրանսիացիները[57], որը պայմանավորված էր Ատլանտյան օվկիանոսով միջազգային առևտրի աճով և Իսպանիայի կայսրությունից անկախացմամբ։

Պաշտոնական հարաբերությունները Ֆրանսիայի և Կոստա Ռիկայի միջև սկսվել են 1848 թվականին Տարածաշրջանի համար աշխարհաքաղաքական շերտերի համատեքստում, քանի որ դրա նշանակությունն աճել է որպես Ատլանտյան և Խաղաղ օվկիանոսի խաչմերուկ։ Կոստա Ռիկան սկսեց նաև սուրճ արտահանել, և մի քանի ֆրանսիացի արտագաղթողներ այս գործունեությանը ներգրավվեցին The Tournon (Monsieur Amon) ընկերության հետ, որը համայնքի առաջատար ընկերությունն էր։

19-րդ դարի ֆրանսիացի արտագաղթողներն ու նրանց սերունդները, ինչպես նաև Ֆրանսիայի համապատասխան միջազգային դերը Կոստա Ռիկանի հասարակության մեջ երկարատև ազդեցություն ունեցան մշակութային, գեղարվեստական և քաղաքական ոլորտներում։ Օրինակ, Կոստա Ռիկայի դրոշի դիզայնը ներշնչված է ֆրանսիայի դրոշով։ Արժեքների այս ընդհանրությունը հիմք է հանդիսացել երկու երկրների միջև 20-րդ և 21-րդ դարերում հարաբերությունների ամրապնդմանը, որոնց աջակցում են ինստիտուցիոնալ մի քանի կազմակերպություններ, ինչպիսիք են Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպությունը, ինչպես նաև ֆրանսիական բնակչությունը Կոստա Ռիկայում, իր Կենտրոնական Ամերիկայի 2235 բնակիչ ունեցող համայնքի հետ[58]։

Չիլիի ֆրանսիական համայնք խմբագրել

Ֆրանսիանսիացիները Չիլի են եկել 18-րդ դարում, որպես վաճառականներ հասնելով Կոնսեպսիոն և 19-րդ դարի կեսերին, Չիլիի կենտրոնական հովտի ասիենդաներում (կալվածք) խաղողի տեղական տեսակների հիմքի վրա զարգացնելով գինեգործությունը։ Արուկանիա տարածաշրջանում կան նաև նշանակալի թվով ֆրանսիական ծագում ունեցող բնակիչներ, որտեղ հյուրընկալություն են գտել 19-րդ դարի երկրորդ կեսին եկող բնակիչները, որպես ֆերմերներ և առևտրականներ։ Լատինական մշակույթով ֆրանսիացի ներգաղթյալները արագորեն ասիմիլացվեցին Չիլիի հանրապետության հասարակության մեջ։

1880 թվականից մինչև 1930 թվականը, շուրջ 25000 ֆրանսիացիներ արտագաղթեցին Չիլի։ Դրանց 80% -ը գալիս էին հարավ-արևմտյան Ֆրանսիայից, մասնավորապես, Բասսյան-Պիրենեից (Բասկերի երկիր և Բերն), Ժիրոնդից, Ծովափնյա Շարանտից և Շարանտից և Ժեր և Դորդոն դեպարտամենտների միջև ընկած շրջաններից[59]։

Ֆրանսիայից ներգաղթածների մեծ մասը բնակություն է հաստատել երկրում 1875-1895 թվականներին։ 1882 թվականի հոկտեմբերից մինչև 1897 թվականը Չիլիում բնակեցվել են 8.413 ֆրանսիացիներ։ 19-րդ դարի վերջին նրանց թիվը հասնում էր գրեթե 30 հազարի[60]։

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմում ֆրանսիական ծագումով 10,000-ից մինչև 20,000 չիլիացիներ միացան Մարտնչող Ֆրանսիա հայրենասիրական շարժման զորքերին և պայքարեցին Ֆրանսիայի նացիստական օկուպացիայի դեմ։

Այսօր ֆրանսիական ծագում ունեցող չիլիաբնակների թիվը հասնում է 520,000[61]։ Նախագահ Միշել Բաչելետը ծագումով ֆրանսիացի է, ինչպես նախկին դիկտատոր Աուգուստո Պինոչետը։ Բազմաթիվ հայտնի քաղաքական գործիչներ, գործարարներ և մասնագետներ երկրում ունեն ֆրանսիական ծագում։

Գվատեմալայի ֆրանսիական համայնք խմբագրել

Գվատեմալա ներգաղթած առաջին ֆրանսիացիները եղել են քաղաքական գործիչներ, ինչպիսիք են Նիկոլաս Ռաուլը և Իսիդոր Սեգետը, Անրի Տերալոնգը և Ալյուարդը, Քոուրբալը, Դյուպլեսիսը, Գիբուրդելը և Գուդոտը։ Հետագայում, երբ Կենտրոնական Ամերիկայի ֆեդերացիան բաժանվել է 7 երկրների, նրանցից ոմանք բնակություն են հաստատել Կոստա Ռիկայում, մյուսները՝ Նիկարագուայում, թեև մեծամասնությունը մնացել է Գվատեմալայում։ Հարաբերությունները սկսվել են 1827 թվականից, երբ քաղաքական գործիչները, գիտնականները, նկարիչները, շինարարները, երգիչները և մի քանի ընտանիքներ գաղթել են Գվատեմալա։ Ավելի ուշ պահպանողական կառավարությունը ոչնչացրել է գրեթե բոլոր հարաբերությունները Ֆրանսիայի և Գվատեմալայի միջև, իսկ ֆրանսիացի շատ գաղթականների մեծ մասը գնաց Կոստա Ռիկա, սակայն այդ հարաբերությունները կրկին վերականգնվել են տասնիններորդ դարի վերջին[62]։

Մավրիկիայի ֆրանսիակա համայնք խմբագրել

Առաջին ֆրանսիացի բնակիչները Մավրիկիա են ժամանել (հետագայում՝ Ֆրանսիա կղզի - Մավրիկիոս կղզի-պետություն Հարավային Աֆրիկայում) 1722 թվականին, հոլանդացիների նախորդ փորձերը չհաջողելուց հետո, և երբ կղզին նորից մնացել էր լքված։ Նրանք սկսել են ապրել կղզում և իշխել այնտեղ, որը նրանց շնորհիվ բարգավաճել է, մինչև 1810 թվականին՝ Բրիտանիայի ներխուժումը։ Ֆրանսիացիները խիստ կապված էին կղզու հետ և կապիտուլացման պայմաններում հետագա 158 տարիների ընթացքում բնակիչները կղզում ապրել են Բրիտանական կառավարության ներքո որպես առանձին ֆրանսալեզու էթնիկ խումբ, մինչև Մավրիկիոսի անկախություն ձեռք բերելը։

Մավրիկաֆրանսիացիներից ոչ բոլորն են, որ մաքուր ֆրանսիական ծագում ունեն, շատերը ունեն նաև բրիտանական կամ եվրոպական այլ նախնիներ, որոնք եկել են Մավրիկիոս և ներգրավվել են Ֆրանկո-Մավրիկյան համայնքում կամ գունավոր ազատ մարդկանց (gens de couleur - Coloureds) շարքերում։ Կան մոտավորապես 15,000-20,000 մավրիտանաֆրանսիացիներ։ Ֆրանսիական նախնիների գիծը հայտնաբերվել է նաև գունավոր ազատ մարդկանց համայնքում, որոնց մեծ մասը նախապատվությունը տալիս է ֆրանսիական նախնիներին՝ ավելի քան 30 հազար մարդ ֆրանսիական արմատներ ունի։ Աֆրոկրեոլների համայնքում մեծ թվով մարդիկ ունեն ստրկությունից ազատված ֆրանսիացի նախնիներ։ 1920 թվականին կղզում բնակվող մավրիտանաֆրանսիացիների թիվը կազմել է 70,000 - 80,000 մարդ՝ 375,000 բնակչության մոտ 20%-ը[63]։

 
Չիուաու քաղաքի մունիցիպալիտետի շենքը, Չիուաուա նահանգ, Մեքսիկա

Մեքսիկայի ֆրանսիական համայնք խմբագրել

 
Մոմերի թանգարան Կոլոնի Հուարեսում, Մեխիկո, Լոնդոնի փողոց

Մեքսիկայի բնակչության մեծ մասը կարող է նախնիների մեջ ֆրանսիական արմատներ գտնել, քանի որ Ֆրանսիան Իսպանիայից հետո երկրորդ խոշորագույն դոնորն է եղել Մեքսիկայում։ Ֆրանսիացի ներգաղթյալների մեծ մասը Մեքսիկա տեղափոխվել է 19-րդ դարի ընթացքում և 20-րդ դարի սկզբին։

1814 թվականից մինչև 1955 թվականը Բարսելոնետ քաղաքի բնակիչներից և շրջակա Յուբայ հովտից (Ubaye Valley) մի քանի տասնյակ մարդիկ արտագաղթել են Մեքսիկա։ Շատերը հիմնել են տեքստիլ ձեռնարկություններ Մեքսիկայի և Ֆրանսիայի միջև։ 20-րդ դարի սկզբին Մեքսիկայում Ֆրանսիայի հյուպատոսության կողմից հաշվվել են Բարսելոնետի շրջանից եկած 5000 ֆրանսիացիներ։ Չնայած 90% -ը մնացել են Մեքսիկայում, ոմանք վերադարձել են, և 1880-1930 թվականներին կառուցել են մեծ առանձնատներ, որոնք կոչվում են Maisons Mexicaines, այդպիսով իրենց հետքը թողնելով քաղաքի վրա։ Այսօր հաշվվում է ֆրանսիական բարսելոնետների 60 000 սերունդ[64]։

1860-ական թվականներին Մեքսիկայի կայսր Մաքսիմիլիան I- ի կողմից կառավարվող Մեքսիկայի երկրորդ կայսրությունում, որը Նոր Աշխարհում Լատինական կայսրություն ստեղծելու Նապոլեոն III- ի ծրագրերի մեջ էր մտնում (ըստ էության նա պատասխանատու է «Լատինական Ամերիկա» տերմինի համար - Amérique latine), շատ ֆրանսիացի զինվորներ, առևտրականներ և ընտանիքներ ոտնակոխել են մեքսիկական հողի վրա։ Մաքսիմիլյան կայսրեր կինը՝ Մեքսիկայի Շարլոտա կայսրուհին, բելգիական արքայադուստր էր Սաքսեն Կոբուրգ Գոթա տոհմից։ Նա Ֆրանսիայի թագավոր Լուի Ֆիլիպ I-ի թոռնուհին էր։

Ֆրանսիական ծագմամբ մեքսիկացիներից շատերն ապրում են այնպիսի նահանգներում և քաղաքներում, ինչպիսիք են Սակատեկասը, Սան Լուիսը,Պուեբլա դե Սարագոսան, Գվադալախարան և մայրաքաղաք Մեխիկոն, որտեղ կարելի է հանդիպել ֆրանսիական ազգանուններ, ինչպիսիք են՝ Դերբեզ, Պիրես, Բետանկորտ, Ալանիզ, Բլանց, Ջուրադո (Յուրե), Կոլո (Կոլեաու), Մարին, Կաիրե, Դումաս, Տրեսմոնտրելս և Մաիզեր։

Ամերիկյան ֆրանսիական համայնք խմբագրել

 
ԱՄՆ-ում ֆրանսիացիների թիվը (տոկոսներով), համաձայն 2000 թվականի մարդահամարի
Դեղին - 6% -12%
Շագանակագույն - 12% -18%
Կարմիր - ավելի քան 18%

Միացյալ Նահանգները Ֆրանսիայի տարածքից դուրս գտնվող ֆրանսիական ծագմամբ խոշորագույն համայնք ունի։ 2010 թվականի մարդահամարի համաձայն, ավելի քան 11.5 միլիոն ամերիկացիներ պնդում են ֆրանսիական արմատներ ունենալու մասին (ֆրանսիական և կանադական ֆրանսիացիները միասին), այսինքն ընդհանուր բնակչության 4 տոկոսը։ Ֆրանսիացի ամերիկացիները Նոր Անգլիայի (ԱՄՆ) բնակչության 10% -ից ավելին են կազմում՝ Քվեբեկից 1840-1930 թվականների արտագաղթի շնորհիվ, իսկ Լուիզիանայում՝ տարածաշրջանի ֆրանսիական գաղութացման միջոցով, տեղահանված ակադիացիների (ֆր.՝ acadiens)[65] վերաբնակեցման և հետագայում Սան Դոմինգոյից (ֆր.՝ Saint-Domingue) և մայրցամաքային Ֆրանսիայից ներգաղթի միջոցով։ Ֆրանսերենը Միացյալ Նահանգներում չորրորդ ամենատարածված խոսակցական լեզուն է, անգլերենից, իսպաներենից և չինարենից հետո․ ունի ավելի քան 2 միլիոն լեզվակիր։

Ամերիկայի ֆրանսիական համայնքը բաղկացած է մի քանի հստակ խմբերից, ներառյալ Բրիտանական տասներեք գաղութների հուգենոտ փախստականները, ֆրանսիացի լուիզիանաբնակները (կրեոլներ), ակադյան աքսորյալները (անգլ.՝ Cajuns[66], ինքնանունը ֆր.՝ Cadiens), Հայիթիի հեղափոխությունից հետո Սան Դոմինգոյից փախած ֆրանսիացի գաղութաբնակները և 1840-ական թվականներին և 1930-ական թվականներին Կանադայում բնակություն հաստատած ֆրանսիացի ներգաղթյալները, ինչպես նաև ամերիկյան հեղափոխությունից (1765-1783) հետո մայրցամաքային Ֆրանսիայից մշտական բնույթ կրող ներգաղթը։ Մոտ 2 միլիոն ֆրանսիացիներ ներգաղթել է Միացյալ Նահանգներ, ինչպես Ֆրանսիայից, այնպես էլ Հյուսիսային Ամերիկայի նախկին ֆրանսիական գաղութներից։

1830 թվականից մինչև 1986 թվականը Միացյալ Նահանգներ են ներգաղթել 772 000 ֆրանսիացիներ[67]։

1840-ական և 1930-ական թվականների ընթացքում Միացյա Նահանգներ են արտագաղթել մոտ 900 հազար կանադաֆրանսիացիներ, հատկապես՝ Նոր Անգլիա։ Դրանց կեսը, ի վերջո, վերադարձել են տուն։ Նրանց ժառանգները հաշվվում են 2.1 միլիոն մարդ։

Տես նաև խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 (Ֆրանսերեն) Bilan démographique 2012 - INSEE (Institut National de la Statistique et des Études Économiques - French National Institute for Statistics and Economic Studies)
  2. ↑ «2010 ACS Ancestry estimates». Factfinder2.census.gov. 2010 թ․ հոկտեմբերի 5. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 26-ին.
  3. ↑ 3,0 3,1 Statistics Canada. «2011 National Household Survey: Data tables». Վերցված է 2014 թ․ մարտի 8-ին.
  4. ↑ «Les merveilleux francophiles argentins». Canalacademie.com. Վերցված է 2009 թ․ հունվարի 18-ին.
  5. ↑ «SPF Intérieur - Office des Étrangers» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2009 թ․ փետրվարի 7-ին. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  6. ↑ 6,0 6,1 Wardrop, Murray (2010 թ․ ապրիլի 12). «Britons can trace French ancestry after millions of records go online». The Daily Telegraph. London. «The documents disclose that despite our rivalry with our continental counterparts, 3 million Britons - one in 20 – can trace their ancestry back to France.»
  7. ↑ «Inmigrantes en Colombia». Վերցված է 2017 փետրվարի 12-ին-ին.(չաշխատող հղում)
  8. ↑ «Vivre à l'étranger». «Ils ont été 100 000 à émigrer dans ce pays entre 1850 et 1965 et auraient entre 500 000 et 1 million de descendants.»
  9. ↑ «Vivre à l'étranger».
  10. ↑ «La influencia francesa en la vida social de Chile de la segunda mitad del siglo XIX» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2004 թ․ փետրվարի 6-ին. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 2-ին. «Los datos que poseía el Ministerio de Relaciones Exteriores de Francia en Chile al año 2008, tal como lo consignaba el Ministerio Plenipotenciario Francés en Chile, a un número cercano a los 700.000 descendientes de franceses en Chile..»
  11. ↑ Erwin Dopf. «Inmigración francesa al Perú». Espejodelperu.com.pe. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 6-ին.
  12. ↑ «French Ethnic People in all Countries». Joshua Project. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 12–ին-ին.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 13,5 13,6 13,7 «Les Français établis hors de France». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 11-ին. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. «Au 31 décembre 2012, 1 611 054 de nos compatriotes étaient inscrits au registre mondial des Français établis hors de France.»
  14. ↑ «État et structure de la population – Données détaillées, Population résidante selon le sexe et la nationalité par pays, (su-f-01.01.01.03), Office fédéral de la statistique OFS». Bfs.admin.ch. 2010 թ․ հունվարի 29. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 12–ին-ին.
  15. ↑ Kevin Shillington, Encyclopedia of African History, CRC Press, 2005, pp. 878-883
  16. ↑ 16,0 16,1 «20680-Ancestry (full classification list) by Sex - Australia». 2006 Census. Australian Bureau of Statistics. Արխիվացված է օրիգինալից (Microsoft Excel download) 2008 թ․ մարտի 10-ին. Վերցված է 2008 թ․ մայիսի 19-ին.
  17. ↑ «20680-Country of Birth of Person (full classification list) by Sex - Australia». 2006 Census. Australian Bureau of Statistics. Արխիվացված է օրիգինալից (Microsoft Excel download) 2018 թ․ դեկտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2008 թ․ մայիսի 27-ին.
  18. ↑ «Federal Statistical Office Germany». Genesis.destatis.de. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 12–ին-ին.
  19. ↑ «Población por nacionalidad y país de nacimiento. 2007. INE». Ine.es. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 12–ին-ին.
  20. ↑ «Jew, French Speaking Ethnic People in all Countries». Joshua Project. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 12–ին-ին.
  21. ↑ «Les Barcelonnettes au Mexique». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ դեկտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 2-ին. «On estime à 60 000 les descendants des Barcelonnettes, dispersés sur tout le territoire mexicain.»
  22. ↑ «État de la population (x1000) 1981, 1991, 2001–2007». Statistiques.public.lu. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 12–ին-ին.
  23. ↑ «Présidentielle française 2012 – À Maurice, Sarkozy l'emporte devant Hollande» (ֆրանսերեն). Le Défi Media Group. 2012 թ․ ապրիլի 23. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 14-ին. Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 11-ին.
  24. ↑ Bettina Wassener (February 27, 2012). French Expatriates Flocking to Hong Kong. New York Times, Global Business. Retrieved on: 2013-01-03.
  25. ↑ «法國牧師發現紫荊花開始港法結緣一百五十年». Hkej.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ նոյեմբերի 5-ին. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 26-ին.
  26. ↑ «General Population Census 2008: Population Recensee et Population Estimee» (PDF) (French). Government of the Principality of Monaco. 2008. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ հունիսի 14-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 7-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  27. ↑ L'ami de la religion : journal ecclésiastique, politique et littéraire. «[Dans ces dix dernières années] l'émigration française n'a pas atteint le chiffre de 200,000 (page 604).»
  28. ↑ Rapports sociaux de sexe et immigration. «Environ 121 000 Basques et Béarnais ont émigré en Amérique entre 1821 et 1920 selon Louis Etcheverry et plus de 108 000 pendant la période allant de 1835 à 1901 selon Henri de Charnisay (page 60).»
  29. ↑ Possible paradises: Basque emigration to Latin America. «In any event, between 1848 and 1939, one million people with French passports headed definitively abroad (page 296).»(չաշխատող հղում)
  30. ↑ Annales d'hygiène publique et de médecine légale. «page 194.»
  31. ↑ Zelden, Theodore (1993). A History of French Passions, 1848-1945. Vol. Two: Intellect, Taste, and Anxiety. Oxford: Clarendon Press. էջ 89. ISBN 9780198221784.
  32. ↑ La tentation mexicaine en France au XIXème siècle. «Les colons - 668 au total.»
  33. ↑ «Le moment mexicain dans l'histoire française de l'aventure» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ դեկտեմբերի 9-ին. «La conséquence de cette émigration fut que, en 1849, les Français représentaient la deuxième nationalité étrangère au Mexique, derrière les Espagnols.»
  34. ↑ «Census 2000 Summary File 3 (SF 3) - Sample Data; Geographic Area: United States». QT-P16. Language Spoken at Home: 2000. U.S. Census Bureau. 2000. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ փետրվարի 11-ին. Վերցված է Դեկտեմբերի 4, 2010-ին.
  35. ↑ «Les merveilleux francophiles argentins-1». Canalacademie.com. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 11-ին.
  36. ↑ «Los inmigrantes que vinieron a Colombia». revistadiners.com. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 4-ին.
  37. ↑ «LA FRANCE ET LE BRESIL EN CHIFFRES» (PDF) (French). June 2003. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ հունվարի 16-ին. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 11-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  38. ↑ «Howard Karno Books: ANUARIO DE LA COLONIA FRANCESA EN CHILE. RESEÑA HISTÓRICA DE LA LABOR PROGRESISTA DESARROLLADA POR LOS FRANCESES EN CHILE. INTERCAMBIO INTELECTUAL-COMERCIAL-INDUSTRIAL Y AGRÍCOLA FRANCO-CHILENO. CENSO GENERAL DE LOS FRANCESES RADICADOS EN EL PAÍS. AÑO 192 (Escobar V., Anibal (Ed.).) - Books about Latin America». Web.archive.org. 2008 թ․ ապրիլի 12. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ ապրիլի 12-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 11-ին.
  39. ↑ «Migration - Uruguay». Nationsencyclopedia.com. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 11-ին.
  40. ↑ Dopf, Erwin. «Inmigración francesa al Perú». Espejodelperu.com.pe. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 11-ին.
  41. ↑ «French of India». Everyculture.com. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 11-ին.
  42. ↑ «Français inscrits au registre mondial au 31/12/2011» (PDF). Diplomatie.gouv.fr. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 11-ին.
  43. ↑ «Services aux citoyens» (PDF). France Diplomatie : : Ministère de l'Europe et des Affaires étrangères. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 3-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 11-ին.
  44. ↑ (Ֆրանսերեն)Totalité de ceux se présentant comme « Européens », « Calédoniens » ou « Métis » au recensement de 2009 : il faut y enlever les Métropolitains présents depuis peu sur le Territoire, ainsi que des personnes issues d'autres métissages ou se disant « Calédoniennes » sans se sentir « Caldoches ».
  45. ↑ Tessa Copland. «French - Facts and figures». Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 21-ին.
  46. ↑ Kevin Shillington, Encyclopedia of African History, CRC Press, 2005, pp. 878–883
  47. ↑ «Madagascar - Minorities». Countrystudies.us. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 11-ին.
  48. ↑ Census 2011: Census in brief (PDF). Pretoria: Statistics South Africa. 2012. էջ 26. ISBN 9780621413885. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 13-ին.
  49. ↑ Giliomee, Hermann (2003). The Afrikaners (1st ed.). London: C. Hurst & Co. ISBN 9781850657149.
  50. ↑ Greeff, Jaco Maree (2007). «Deconstructing Jaco: Genetic Heritage of an Afrikaner» (PDF). Annals of Human Genetics. 71 (5): 674–688. doi:10.1111/j.1469-1809.2007.00363.x. PMID 17521310. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2010 թ․ օգոստոսի 23-ին.
  51. ↑ Ֆրանսիացիներն իրենց ազգությունը հավասարեցրել են քաղաքացիությանը՝ էթնիկ պատկանելությունից կամ բնակության երկրից անկախ։
  52. ↑ «Franceses e ingleses: una inmigración influyente». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 30-ին. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 2-ին. «Los franceses representaban en 1854 el grupo mayoritario antes de la gran ola inmigratoria que tuvo lugar en 1857.»
  53. ↑ «Canal Académie: Les merveilleux francophiles argentins». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հունիսի 5-ին. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 2-ին. «Il faut savoir qu'en 2006, 17% d'Argentins ont un ancêtre venu de France. Près de 6 millions d'Argentins ont donc des origines françaises.»
  54. ↑ Ethnic groups worldwide. «People of French ancestry constitute about 27% [of the Canadian population] (about 90% in the Province of Québec) (page 332).»
  55. ↑ «Un siècle d'immigration française au Canada (1881-1980)». «(p. 114) Au total, en un siècle, près de 144 000 Français, et sans doute quelques milliers de plus, ont franchi l'Atlantique pour se diriger définitivement ou temporairement vers le Dominion du Nord-Ouest.»
  56. ↑ «Nacion.com. Columna Raíces». wvw.nacion.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 11-ին.
  57. ↑ Lemistre Annie, “Amon El Incognito", pag. 26. San José. 2015
  58. ↑ «Amériques». France Diplomatie : : Ministère de l'Europe et des Affaires étrangères. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 11-ին.
  59. ↑ «La emigración francesa en Chile, 1875-1914». «El 80% de los colonos que llegan a Chile provienen del País Vasco, del Bordelais, de Charentes y de las regiones situadas entre Gers y Périgord.»
  60. ↑ «La influencia francesa en la vida social de Chile de la segunda mitad del siglo XIX» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2004 թ․ փետրվարի 6-ին. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 2-ին. «Los datos que poseía el Ministerio de Relaciones Exteriores de Francia ya en 1863, cuando aúno se abría Agencia General de Colonización del Gobierno de Chile en Europa, con sede en París, daban cuenta de 1.650 ciudadanos franceses residentes. Esta cifra fue aumentando paulatinamente hasta llegar, tal como lo consignaba el Ministerio Plenipotenciario Francés en Chile, a un número cercano a los 30.000 franceses residentes a fines del siglo.»
  61. ↑ «La influencia francesa en la vida social de Chile de la segunda mitad del siglo XIX» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2004 թ․ փետրվարի 6-ին. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 2-ին. «Los datos que poseía el Ministerio de Relaciones Exteriores de Francia en Chile al año 2008, tal como lo consignaba el Ministerio Plenipotenciario Francés en Chile, a un número cercano a los 520.000 descendientes de franceses en Chile..»
  62. ↑ Asociación para el Fomento de los Estudios Históricos en Centroamérica (AFEHC) Relaciones entre Francia y Guatemala (1823-1954) Արխիվացված 2017-10-11 Wayback Machine Guatemala, 2007. Retrieved 4 December 2014.
  63. ↑ «Sentimental Domain: Island of Mauritius, Scene of "Paul et Virginie," Seeks Return to French Control» (PDF). New York Times. 1920 թ․ հունվարի 11. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 23-ին.
  64. ↑ «Les Barcelonnettes au Mexique». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ դեկտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 2-ին. «On estime à 60,000 les descendants des Barcelonnettes, dispersés sur tout le territoire mexicain.»
  65. ↑ «Акадийцы требуют справедливости». Независимая газета. 2002 թ․ սեպտեմբերի 24. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 20-ին.
  66. ↑ Произношение по Dictionary of Louisiana French: As Spoken in Cajun, Creole, and American Indian Communities, 2010. P. 98
  67. ↑ «Perspectives historiques sur l'immigration française aux États-Unis». «De 1820 à 1986, 772 000 Français immigrèrent aux Etats-Unis, soit 1.5% du total des immigrants au cours de cette période.»
 
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ֆրանսիական_սփյուռք&oldid=9358382» էջից