Ֆրանկո Մոդիլյանի (իտալ.՝ Franco Modigliani, հունիսի 18, 1918(1918-06-18)[1][2][3][…], Հռոմ, Իտալիա - սեպտեմբերի 25, 2003(2003-09-25)[1][2][3][…], Քեմբրիջ, Մասաչուսեթս, ԱՄՆ), հրեա-իտալական ծագմամբ ամերիկացի ականավոր տնտեսագետ, Ջեյկոբ Մարշալի սանը, Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր՝ խնայողությունների տեսության հիմքերի մշակման և կուտակումների ու ֆինանսական շուկաների վերաբերյալ հետազոտությունների համար (1985

Ֆրանկո Մոդիլյանի
իտալ.՝ Franco Modigliani
Ծնվել էհունիսի 18, 1918(1918-06-18)[1][2][3][…]
Հռոմ, Իտալիա
Մահացել էսեպտեմբերի 25, 2003(2003-09-25)[1][2][3][…] (85 տարեկան)
Քեմբրիջ, Մասաչուսեթս, ԱՄՆ
Բնակության վայր(եր)ԱՄՆ
Քաղաքացիություն Իտալիա,  ԱՄՆ և  Իտալիայի թագավորություն
Մասնագիտությունտնտեսագետ և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ, MIT Sloan մենեջմենթի դպրոց և Քարնեգի Մելոն համալսարան
Գործունեության ոլորտտնտեսագիտություն
Պաշտոն(ներ)նախագահ
ԱնդամակցությունԱրվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա և Տնտեսաչափական ընկերություն[4]
Ալմա մատերՆոր դպրոց
Տիրապետում է լեզուներինիտալերեն[1][5] և անգլերեն[5]
Գիտական ղեկավարJacob Marschak? և Աբբա Լերներ
Եղել է գիտական ղեկավարԱլբերտ Անդո, Ռոբերտ Շիլլեր, Մարիո Դրագի, Լուկաս Պապադեմոս, Laurence Meyer?, Giampaolo Galli?, Dwight M. Jaffee?, Richard Sutch?, John Muth?[6], John Hayhurst Hand?[6], Charles Steindel?[6], Walter E. Nicholson?[6], Enrico Camillo Perotti?[6], Benjamin William Wurzburger?[6], Barry Lowell Friedman?[6], Donald Pitkin Tucker?[6], Michael Brennan?[6], Warren Ernest Moskowitz?[6], Jerome Phillip Cooper?[6], Sang W. Nam?[6], Watkins Leigh Ribble?[6], Daniel Rie?[6], David Wiley Mullins, Jr.?[6], Daniel Edward O’Neill?[6], Adam Lerrick?[6], Elijah Brewer?[6] և Arlie Graham Sterling?[6]
Ազդվել էՋոն Քեյնս, Ջեյկոբ Մարշակ
Ազդել էԺակ Դրեզ
Ռոբերտ Շիլլեր
Ուիլյամ Բարնետ
Պարգևներ
 Franco Modigliani Վիքիպահեստում

Կյանք և կրթություն խմբագրել

Մոդիլյանին ծնվել է 1918 թվականի հունիսի 18-ին Իտալիայի մայրաքաղաք Հռոմում հրեական ընտանիքում։ Հայրը անկաբույժ էր, իսկ մայրը հասարակական աշխատող, կամավորության սկզբունքով[8]։

Նա ընդունվել է Հռոմի Սապիենցա համալսարանի իրավաբանության բաժինը 17 տարեկանում[9]։ Երկրորդ կուրսում Սապիենցայում նրա ներկայացումը տնտեսագիտության պետական մրցույթի կողմից, որը հովանավորում էր պետության պաշտոնական ուսանողական կազմակերպությունը, շահեց առաջին մրցանակը, և Մոդիլյանին մրցանակ ստացավ Բենիտո Մուսոլինիի կողմից[8][10]։ Նա մի քանի շարադրություն է գրել «Պետություն» ֆաշիստական ամսագրի համար, որտեղ ցուցադրել է իր հակումը դեպի ազատականությունը քննադատող ֆաշիստական գաղափարական հոսանքները[11]։ Ֆաշիստական Իտալիայում նրա վաղ շրջանի աշխատությունների մեջ էր հոդվածը սոցիալիզմի տնտեսության մեջ արտադրության կազմակերպման և կառավարման մասին, որը գրվել էր իտալերենով և վիճարկում էր սոցիալիզմի գործը նախկին շուկայական սոցիալիստների կողմից, ինչպիսիք էին Աբբա Լեռները և Օսկար Լանգեն[12]։

Բայց այդ վաղ ոգևորությունը գոլորշիացավ Իտալիայում ռասայական օրենքների ընդունումից անմիջապես հետո։ 1938 թվականին Մոդիլյանին իր ընկերուհու՝ Սերենա Կալաբիի հետ միասին մեկնում է Փարիզ, որպեսզի միանա իր ծնողներին։ Շուտով կարճ ժամանակով վերադառնում է Հռոմ՝ քաղաքի համալսարանում դափնեկրի թեզը քննարկելու համար, և 1939 թվականի հուլիսի 22-ին ստանում է դիպլոմ ու վերադառնում Փարիզ[10]։

Նույն թվականին նրանք բոլորը արտագաղթում են Միացյալ Նահանգներ, և Մոդիլյանին ընդունվում է հասարակական հետազոտությունների նոր դպրոցի ավարտական ֆակուլտետ։ Ասպիրանտուրայի ատենախոսությունը՝ Ջոն Հիքսի IS – LM մոդելի մշակումը և ընդլայնումը, գրվել է Ջեյքոբ Մարշակի և Աբբա Լեռների հսկողության տակ 1944 թ.[note 1] և համարվում է «հզոր գործ»[12]։

Կարիերա խմբագրել

1942-1944 թթ․ Մոդիլյանին դասավանդում է Կոլումբիայի համալսարանում և Բարդի քոլեջում տնտեսագիտություն և վիճակագրություն։ 1946թ․ նա դառնում է Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների լիարժեք քաղաքացի։ 1948 թվականին միանում է Ուրբանայում-Շամպանիայում Իլինոյսի համալսարանին։ 1952-1962 թթ․ դառնում է Քարնեգի Մելոնի համալսարանի ֆակուլտետայիան անդամ[13]։

Ներդրումներ տնտեսական տեսության մեջ խմբագրել

1950-ականներին Մոդիլյանին կյանքի ցիկլի վարկածն է առաջ բերում[14]։ Այն փորձում է բացատրել տնտեսության խնայողությունների մակարդակը[15]։ Սա վարկած է այն մասին, որ սպառողները նպատակ ունեն սպառման կայուն մակարդակ ունենալ իրենց ողջ կյանքի ընթացքում (օրինակ՝ իրենց աշխատանքային տարիների ընթացքում խնայելով և կենսաթոշակի ընթացքում ծախսելով)։

Տնտեսագետների կարծիքով[16], ռացիոնալ ակնկալիքների վարկածը ծագում է 1954 թվականին Մոդիլյանիի և Էմիլ Գրունբերգի կողմից գրված[17] հոդվածում[18][19]։

Երբ նա Քարնեգի Մելլոնի համալսարանի պրոֆեսորադասախոսական կազմի անդամ էր, 1958 թ. Մորտիլան Միլլերի հետ ձևավորում է Մոդիլյանի-Միլլեր կորպորատիվ ֆինանսների տեսությունը[20][21]։ Ըստ դրա, որոշակի ենթադրություններ հաշվի առնելով, [2] ընկերության արժեքի վրա չի ազդում այն, թե արդյոք այն ֆինանսավորվում է սեփական կապիտալով (բաժնետոմսերի վաճառքով) կամ պարտքով (փող վերցնելով), ինչը նշանակում է, որ պարտք-սեփականություն կապիտալ հարաբերակցությունը մասնավոր ընկերության համար անկարևոր է[20][21]։

1975 թ. Մոդիլյանին մի հոդվածում[22], որի համահեղինակն էր իր նախկին ուսանող Լուկաս Պապադիմոսը[note 2], ներկայացնում է «NIRU» հասկացությունը՝ գործազրկության ոչ գնաճային մակարդակը[note 3]՝ իբր «գործազրկության բնական մակարդակ» հասկացության թարմացում[23]։ Տերմինները վերաբերում են գործազրկության մակարդակին, որից ներքև մեծանում է գնաճը[note 4]։

1997 թ. Մոդիլյանին և նրա թոռնուհին՝ Լեա Մոդիլյանին, մշակում են այն, ինչն այժմ անվանում են «Մոդիլյանի ռիսկի ճշգրտված կատարում»՝ ներդրումային պորտֆելի ռիսկի ճշգրտված եկամտաբերության չափիչ, որը ստացվել է Sharpe-ի գործակիցից՝ պորտֆոլիոյի ռիսկին հարմարեցված՝ համեմատած հենանիշի տվյալների հետ, օրինակ «շուկան»[24]։

Մրցանակներ խմբագրել

1985 թ․ հոկտեմբերին Մոդիլյանին արժանացել է Նոբելյան մրցանակի տնտեսագիտության բնագավառում «Խնայողությունների և ֆինանսական շուկաների առաջատար վերլուծությունների համար»[25]։

1985 թ. Մոդիլիանին ստացել է MIT-ի James R. Killian ֆակուլտետի նվաճումների մրցանակ[26]։ 1997 թ. նա Նեապոլի Ֆեդերիկո Երկրորդի Համալսարանից ստացել է honorais causa աստիճան կառավարման ճարտարագիտության ոլորտում։

Իր կյանքի վերջին տարիներին Մոդիլյանին դարձել է «Էկոնոմիստները հանուն խաղաղության և անվտանգության» կազմակերպության հոգաբարձու, նախկինում «Տնտեսագետները դաշնակից էին զենքի կրճատման համար»[27] և համարվում էին «ազդեցիկ խորհրդատու». 1960-ականների վերջին, Դաշնային պահուստային համակարգի հետ պայմանագրով նա նախագծել է «MIT- Պենսիլվանիա-Հասարակական գիտությունների հետազոտական խորհուրդ» մոդելը՝ գործիք, որը «առաջնորդում էր դրամավարկային քաղաքականությունը Վաշինգտոնում շատ տասնամյակներ»[13]։

Մոդիլյանիի աշխատությունների հավաքածուն տեղավորված է Դյուկի համալսարանի Ռուբենշտեյնի գրադարանում[28]։

Քննադատություն խմբագրել

Մոդիլյանիի հարկաբյուջետային քաղաքականության վերաբերյալ աշխատանքը քննադատության է ենթարկվել Պոստ-Քեյնսյան տնտեսագիտության հետևորդների կողմից, որոնք վիճարկում էին նրա տեսակետների «Կեյնեզականությունը»՝ մատնանշելով նրա ներդրումը NAIRU հայեցակարգում[29], ինչպես նաև ընդհանուր դիրքորոշումը հարկաբյուջետային դեֆիցիտի վերաբերյալ[30]։ Մոդիլյանի-Միլլեր տեսությունը ենթադրում է, որ փակ տնտեսության համար պետական փոխառությունը պարզապես հետաձգված հարկումն է, քանի որ պետական ծախսերը կարող են ֆինանսավորվել միայն «փող տպելով», հարկմամբ կամ փոխառությամբ, և հետևաբար պետական ծախսերի դրամական ֆինանսավորումը ենթադրում է հետագա պարտադրում, այսպես կոչված «գնաճային հարկ», որը, կարծես, նույն ազդեցությունն ունի մշտական եկամտի վրա, ինչ բացահայտ հարկումը[note 5][31]։

Այնուամենայնիվ, նրանք ընդունում էին նրա այլընտրանքային տեսակետը գործազրկություն խնդրի վերաբերյալ, որում Մոդիլյանին[32] վաղ համաձայնել էր հետերոդոքս տնտեսագետների հետ՝ պնդելով, որ 20-րդ դարի վերջին եվրոպական մակարդակի գործազրկությունը պայմանավորված էր խնայողական քաղաքականության պատճառով պահանջարկի բացակայությամբ[33][note 6]։

Անձնական կյանք խմբագրել

1939 թ. Մոդիլյանին Փարիզում ամուսնացավ Սերենա Կալաբիի հետ։ Նրանք ունեցան երկու երեխա՝ Անդրեն և Սերխիո Մոդիլյանին։

Մոդիլյանին մահացավ Մասաչուսեթս նահանգի Քեմբրիջ քաղաքում 2003 թ.։ Մինչ այդ նա դեռ աշխատում էր MIT-ում և դասավանդում էր մինչև կյանքի վերջին ամիսները։ Նա 85 տարեկան էր[34]։ Սերենա Մոդիլյանի-Կալաբին, որը մինչև վերջ ակտիվ էր առաջադեմ քաղաքականության մեջ, մասնավորապես «Ընտրող կանանց լիգայի» կազմում, և մասնակցային ժողովրդավարության բացահայտ հավատացյալ[35], մահացավ 2008 թ․[36]։

Աշխատություններ խմբագրել

  • National Incomes and International Trade (1953)
  • The Reform of the International Payments System (1971)
  • The Collected Papers (1980)

Գրականություն խմբագրել

  • Блауг М. Модильяни, Франко // Великие экономисты после Кейнса = Great Economists since Keynes: An introduction to the lives & works of one handred great economists of the past. — СПб.: Экономикус, 2009. — С. 203-206. — 384 с. — (Библиотека «Экономической школы», вып. 42). — 1 500 экз. — ISBN 978-5-903816-03-3

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 BeWeB
  4. 4,0 4,1 https://www.econometricsociety.org/society/organization-and-governance/fellows/memoriam
  5. 5,0 5,1 CONOR.Sl
  6. 6,00 6,01 6,02 6,03 6,04 6,05 6,06 6,07 6,08 6,09 6,10 6,11 6,12 6,13 6,14 6,15 6,16 6,17 6,18 Mathematics Genealogy Project — 1997.
  7. The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1985Nobel Foundation.
  8. 8,0 8,1 "Franco Modigliani" by Daniel B. Klein and Ryan Daza, in "The Ideological Migration of the Economics Laureates", Econ Journal Watch, 10(3), September 2013, pp. 472-293
  9. Parisi, Daniela (2005) "Five Italian Articles Written by the Young Franco Modigliani (1937–1938)", Rivista Internazional di Scienze Sociali, 113(4), pp. 555–557 (in language)
  10. 10,0 10,1 Franco Modigliani, autobiographical notes, Nobel Prize organization website, 1985
  11. Luca Michelini, Il nazional-fascismo economico del giovane Franco Modigliani, Firenze, Firenze University Press, 2019
  12. 12,0 12,1 Mongiovi, Gary (2015) "Franco Modigliani and the Socialist State Արխիվացված 2020-11-28 Wayback Machine", Economics & Finance Department, St. John's, May 2015
  13. 13,0 13,1 Professor Franco Modigliani, obituary, The Independent, 28 September 2003
  14. Modigliani, Franco & Richard H. Brumberg (1954) "Utility analysis and the Consumption Function: An Interpretation of Cross-Section Data", Kenneth K. Kurihara (editor) Post-Keynesian Economics, New Brunswick: Rutgers University Press, 1954, pp. 388–436
  15. Modigliani, Franco (1966). «The Life Cycle Hypothesis of Saving, the Demand for Wealth and the Supply of Capital». Social Research. 33 (2): 160–217. JSTOR 40969831.
  16. Wade-Hands, Douglas (1986) Modigliani And Grunberg : A Precursor To Rational Expectations?, University of Puget Sound
  17. Visco, Ignazio (1984) "Price expectations in rising inflation", Contributions to economic analysis, Volume 152, North-Holland, 1984, 0444868364, 9780444868367
  18. Grunberg, E. & Franco Modigliani (1954) "The Predictability of Social Events," Journal of Political Economy, 62, pp. 465-478,December, 1954
  19. Breit, William; Spencer, Roger W. (1990). Lives of the Laureates: Ten Nobel Economists. Massachusetts: MIT Press. ISBN 978-0262023085.
  20. 20,0 20,1 Miller, Merton H. & Franco Modigliani (1958) "The cost of capital, corporate finance and the theory of investment", The American Economic Review, Vol. XLVIII, June 1958, #3, pp. 261–297. The article was a revised version of a paper delivered at the annual meeting of the Econometric Society in December 1956.
  21. 21,0 21,1 Miller, Merton H. & Franco Modigliani (1963) "Corporate Income Taxes and the Cost of Capital: A Correction", The American Economic Review, Vol. 53, No. 3, June 1963, pp. 433–443
  22. Modigliani, Franco; Papademos, Lucas (1975). «Targets for Monetary Policy in the Coming Year» (PDF). Brookings Papers on Economic Activity. 1975 (1): 141–165. doi:10.2307/2534063. JSTOR 2534063.
  23. Coe, David T. «Nominal Wages. The NAIRU and Wage Flexibility» (PDF). Organisation for Economic Co-operation and Development.
  24. Modigliani, Franco & Leah Modigliani (1997) "Risk-Adjusted Performance", The Journal of Portfolio Management, Winter 1997, 23 (2), pp. 45–54
  25. Press Release, Nobel Prize Organisation, 15 October 1985
  26. Fabozzi, Frank J.; Frank J. Jones; Franco Modigliani (2010). Foundations of Financial Markets and Institutions. Pearson Education, Inc. էջեր Dedication. ISBN 978-0-13-613531-9.
  27. The Newsletter for Economists Allied for Arms Reduction Արխիվացված 2016-04-09 Wayback Machine, Vol. 12, 1, April 2000
  28. «Franco Modigliani Papers, 1936–2005 and undated, bulk 1970s–2003». Rubenstein Library, Duke University.
  29. Mitchell, William (2016) "The Modigliani controversy: The break with Keynesian thinking", 21 January 2016
  30. E.g. Modigliani Andre & Franco Modigliani (1987) "The Growth of the Federal Deficit and the pole of public attitudes", Public Opinion Quarterly, Volume 51, University of Chicago Press, pp. :459-480
  31. Blejer, Mario I.Adrienne Cheasty (1993) "How to measure the fiscal deficit : analytical and methodological issues", Washington, DC : International Monetary Fund
  32. Modigliani, Franco (2000) "Europe’s Economic Problems", Carpe Oeconomiam Papers in Economics, 3rd Monetary and Finance Lecture, Freiburg, 6 April 2000
  33. Mitchell, William (2011) "Lies, damned lies, and statistics", 13 July 2011
  34. "In March 2003, only few months before his demise, I was at MIT and witnessed Franco [Modigliani] still teaching with the same enthusiasm another class at the Sloan School of Management" : from Pagano, Marco (2005) "The Modigliani-Miller Theorems: A Cornerstone of Finance", Center for Studies in Economics and Finance, May 2005
  35. "Chilmarker Serena Modigliani, 91, Escaped Fascism", Vineyard Gazette, 9 October 2008
  36. Serena Calabi obituary, The Boston Globe, 24 September 2008

Արտաքին հղումներ խմբագրել


Քաղվածելու սխալ՝ <ref> tags exist for a group named "note", but no corresponding <references group="note"/> tag was found