Ֆոնտենբլո ապարանքը (ֆր.՝ Château de Fontainebleau) վերածննդի ժամանակաշրջանի ապարանք՝ Սեն է Մառն ֆրանսիական դեպարտամնետում, որի շուրջ հետո կազմվել է Ֆոնտենբլո քաղաքը։ Այստեղ են ապրել Ֆրանսիայի շատ առաջնորդներ սկսած Լուի VII-ից մինչև Նապոլեոն III: Ապարանքում են ծնվել չորս միապետ՝ Ֆիլիպ IV Գեղեցիկը, Ֆրանցիսկ II Վալուան, Հենրի III -ը և Լյուդովիկոս XIII -ը։

Ֆոնտենբլո ապարանք և այգի
Palace and Park of Fontainebleau*
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգություն

Երկիր {{{2}}} Ֆրանսիա
Տիպ Մշակութային
Չափանիշներ ii, vi
Ցանկ ՅՈՒՆԵՍԿՕ֊ի ցանկ
Աշխարհամաս** Եվրոպա
Կոորդինատներ 48°24′08″ հս․ լ. 2°42′02″ ավ. ե.HGЯO
Ընդգրկման պատմություն
Ընդգրկում 1981  (5֊րդ նստաշրջան)
Համար 160
* Անվանումը պաշտոնական անգլերեն ցանկում
** Երկրամասը ըստ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի դասակարգման
Համաշխարհային ժառանգություն
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի դրոշը ՅՈւՆԵՍԿՕՀամաշխարհային ժառանգություն ,
օբյեկտ № 160
ռուս..անգլ..ֆր.

Համարվում է Ֆրանսիայի պատմության խորհրդանիշներից մեկը։ Յոթ դար շարունակ հանդիսացել է Ֆրանսիայի թագավորների կառավարական պալատը և միայն 1870 թվականի կայսրության տապալումից հետո առհավետ դադարեցրել է իրականացնել իր պատմական գործառույթն ու վերածվել է թանգարանի[1]։

1981 թվականին Ֆոնտեբլոյի պալատը և զբոսայգին մտել են ՅՈՒՆԵՍԿՈ –ի համաշխարհային մշակութային ժառանգության ցանկի մեջ։

Պատմություն խմբագրել

Սկզբնական շրջանում պալատի տեղանքում թագավոր Լուի VII–ը կառուցում է որսորդական տնակ, այնուհետև վերածում այն իր քաղաքամերձ նստավայրի։

XVI դարում Ֆրանսիսկոս I թագավորն այդ նստավայրի տեղանքում կառուցում է նոր պալատ, որը երեք տարի շարունակ կառուցում են իտալացի վարպետները, այդ թվում՝ Ֆրանչեսկո Պրիմատիչչոն և Բենվենուտո Չելինին[2]։ Ֆրանսիսկոս I անունը կրող պատկերասրահը, որն աչքի է ընկնում իր առանձնահատուկ փայտե զարդարանքներով և որմնանկարներով, միացնում է թագավորի ննջարանը Սուրբ Երրորդություն մատուռի հետ։

Ֆրանսիսկոս I –ի մահից հետո գահ է բարձրանում նրա որդին՝ Հենրի II-ը։ Վերջինս ամուսնացած էր Եկատերինա Մեդիչիի հետ, սակայն սիրահարված էր Դիանա դե Պուատյեին։ Ի նշան իր սիրո՝ Հենրին Դիանային նվիրում է Շենոնսո պալատը, իսկ Ֆոնտեբլոյում կառուցում է պարասրահ, որի պատերին տեղ-տեղ տեսնելի են Հենրիի ու նրա սիրուհու անվանագրերը։

Սրահում որմնանկարներից մեկը պատկերում է որսորդության աստվածուհի Դիանային՝ կրկին ի պատիվ Դիանա դե Պուատյեի։ Դիանայի պատկերը ներկա է անգամ պալատի բակում, որտեղ ցայտում է Դիանայի անունը կրող շատրվանը։

Հենրի II-ի ու նրա որդու՝ Հենրի III –ի մահվանից հետո, որը Վալուաների դինաստիայից վերջինն էր, պալատը գրեթե տասը տարի լքված վիճակում է մնում։

Միայն 1589 թվականին գահ բարձրացած Հենրի IV-ը՝ Բուրբոնների արքայատոհմի ժառանգորդը, վերադարձնում է թագավորական արքունիքը Ֆոնտեբլո և իրականացնում պալատի ամբողջական ռեստավրացիա[3][4][5]։ Հենց այդ ժամանակ է ֆրանսիացի նկարիչ Մարտեն Ֆրեմինը նկարազարդում Սուրբ Երրորդություն մատուռը, որն իր այդ պահպանվել է մինչև օրս։

Երբ ֆրանսիական գահն անցնում է Լյուդովիկոս XIV –ին, Ֆրանսիայի ֆինանսների նախարար Նիկոլա Ֆուկեն, օգտագործելով թագավորության ֆինանսական միջոցները, Վո դե Վիկոնտում կառուցում է հրաշագեղ մի պալատ։ Շուտով Ֆուկեն ձերբակալվում է։ Լյուդովիկոս XIV –ը բարկացել էր այն հանգամանքից, որ նոր պալատն ավելի գեղեցիկ էր, քան թագավորական Ֆոնտեբլո նստավայրը, ինչից հետո նա ուղարկում է Ֆուկեի պալատի ճարտարապետներին կառուցելու Վերսալ պալատական համալիրը[5]։ Մի քանի տարի անց Լյուդովիկոս XIV –ն արքունիքով տեղափոխվում է Վերսալ, որից հետո Ֆոնտեբլոն երկար ժամանակ մոռացվում է։

Հաջորդող թագավորներ Լյուդովիկոս XV -ը և Լյուդովիկոս XVI –ը Ֆոնտեբլո էին ժամանում միայն աշնանը։

Ֆոնտեբլոն նոր շունչ է ստանում միայն ֆրանսիական հեղափոխությունից հետո, երբ Նապոլեոն Բոնապարտը սկսում է օգտագործել Ֆոնտեբլոն որպես իր պաշտոնական քաղաքամերձ նստավայր։ Նապոլեոնական շրջանի սրահներից են Գահասրահը, որը սկզբնական շրջանում ծառայել է որպես Նապոլեոնի ննջարան, ինչպես նաև հանրահայտ Կարմիր սրահը, որտեղ փոքրիկ կլոր սեղանի վրա Նապոլեոնը 1814 թվականին ստորագրում է գահից հրաժարվելու ասին փաստաթուղթը։

Պահպանվել է նաև հանրահայտ աստիճանը, որի վրա կանգնած փաստաթղթի ստորագրումից մի քանի օր անց կայսրը հրաժեշտ է տալիս իր գվարդիային։ Բակը, դեպի ուր դուրս է գալիս աստիճանը, հետագայում անվանվել է «Հրաժեշտի բակ» (ֆր. La cour des adieux):

Ֆոնտեբլո պալատը շրջապատված է երկու պարտեզով՝ Անգլիական և Դիանայի, որտեղ էլ գտնվում է որսորդության աստվածուհի Դիանայի շատրվանը՝ կոչված հիշեցնելու՝ Դիանա դե Պուատյեին[6]։

Վերածննդի ոճով կառուցված այս պալատի շրջակայքում 25000 հեկտար տարածությամբ ձգվում են անտառներ, այդ իսկ պատճառով էլ Ֆոնտեբլոն Ֆիլիպ Օգոստոս և Լյուդովիկոս IX թագավորների սիրելի որսատեղին էր համարվում։

Ֆոնտեբլոյի շրջակայքում է գտնվում նաև «Մեծ ջրանցքով» զբոսայգին, XVIII դարի անգլիական այգիներ, վերսալյան սրահների ծաղկաթմբեր։

 

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. Walter Bruyère-Ostells, Napoléon III et le Second Empire
  2. Salmon, p. 8.
  3. «Histoire de la salle de jeu de paume de Fontainebleau». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հունիսի 25-ին. Վերցված է 2007 թ․ մարտի 19-ին.
  4. «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մայիսի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 7-ին.
  5. 5,0 5,1 Salmon, p. 10
  6. Morel

Գրականություն խմբագրել

Արտաքին հղումներ խմբագրել