Ֆոլլիս

Ֆոլլիս (հոգնակի՝ folles, իտալերեն՝ follaro, արաբերեն՝ fels), մետաղադրամի տեսակ էր Հռոմեական և Բյուզանդական կայսրությունների պատմության մեջ:

Հռոմեական մետաղադրամ խմբագրել

Կոստանդիոս II կայսրը 325 թվականի Հերակլեայի AE3 ֆոլլիսի վրա:

Նախկինում «ֆոլլիս» բառն օգտագործվել է մոտավորապես 294 թվականին արտադրված հռոմեական խոշոր բրոնզե մետաղադրամը (այս մետաղադրամի իրական անունը անհայտ է^[1]) բնութագրելու համար Դիոկղետիանոսի դրամահատման բարեփոխման ժամանակ: Այն կշռում էր մոտ 10 գրամ, և մոտ 4%-ը արծաթ էր, հիմնականում՝ մակերեսի վրա բարակ շերտով: Այնուամենայնիվ, հետագա ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ դա սխալ է, և որ այդ մետաղադրամը, հնարավոր է, հայտնի է որպես «նումիուս»: Ֆոլլիս բառը լատիներեն նշանակում է տոպրակ (սովորաբար կաշվից պատրաստված), և ակնհայտ է, որ այս տերմինը նախկինում օգտագործվել է որոշակի մետաղադրամներ պարունակող կնքված տոպրակի համար: Այն նաև ենթադրում է, որ մետաղադրամն անվանվել է ֆոլլիս, որովհետև հին հունարեն «φολίς» բառը նշանակում է մետաղի բարակ շերտ (համ՝ լատիներեն folium,«տերև»), որը ծածկում է տարբեր առարկաների մակերևույթը, քանի որ ի սկզբանե այս մետաղադրամն ուներ արծաթի բարակ շերտ վերևի մասում: Դիոկղետիանոսի «ֆոլլիսը», չնայած «Առավելագույն գների մասին» (301 թվական) էդիկտով գների ամրապնդման ջանքերին, վերագնահատվել և նվազեցվել է, քանի որ ժամկետն անցել էր: Կոստանդիանոսի ժամանակ այն փոքր էր և հազիվ մի փոքր արծաթ էր պարունակում: 4-րդ դարի կեսերին արտադրվել է Կոնստանդիանոսի բրոնզների շարքը, թեև կոնկրետ անվանումները ստույգ չեն և քննարկվում են պատմաբանների և դրամագետների կողմից: Դրանք կոչվում են AE1, AE2, AE3 եւ AE4, որոնցից առաջինը խոշորագույնն է (մոտ 27 մմ) և վերջինը, ամենափոքր (միջինը՝ 15 մմ) տրամագծով: Այսինքն՝

AE1	AE2	AE3	AE4
մոտ 25 մմ	21 – 25 մմ	17 – 21 մմ	մինչև 17 մմ

Չորրորդ դարի ֆոլլիսները Միացյալ Թագավորությունում հայտնաբերված մետաղադրամների ամենալայն տեսակն են^[2]:

Բյուզանդական մետաղադրամ խմբագրել

Անաստասիոս Ա (կայսր)-ի 40-նումիանոց և 5-նումիանոց:

Կոստանդին VII և Զոյա:

Ֆոլլիսը 498 թվականին վերաթողարկվել է որպես մեծ բրոնզե մետաղադրամ (40 նումիանոց), Անաստասիոս Ա (կայսր)-ի դրամային բարեփոխումներով, որն ընդգկում է բրոնզե դրամական միավորներ՝ հունական թվանշաններով նշված իրենց արժեքներով: Անաստասիոսի 40-նումիանոց մետաղադրամը պատկերված է 1996 թվականին թողարկված Մակեդոնիայի 50 դենար թղթադրամի դիմերեսին^[3]:

Ֆելսը (փոփոխված՝ ֆոլլիս) բրոնզե մետաղադրամ էր, որը թողարկվել է Օմայյան և Աբբասյան խալիֆայությունների կողմից, սկսած 8-րդ դարի վերջերից, սկզբում որպես բյուզանդական ֆոլլիսի ընդօրինակում:

Տես նաև խմբագրել

Տրիֆոլարո, 3 ֆոլես արժեքով միջնադարյան մետաղադրամ
Ֆելս, Վաղ Օմայյան մետաղադրամ
Ֆալուս, Մարոկկոյի նախկին մետաղադրամ
Ֆիլս, Արաբական որոշ արժույթների ժամանակակից բաժանում

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ Describing ancient coins Archived 6 October 2006 at the Wayback Machine. — accessed on 5 November 2011
↑ An introduction to Roman coins — accessed on 13 January 2014
↑ National Bank of the Republic of Macedonia. Macedonian currency. Banknotes in circulation: 50 Denars Archived 29 March 2008 at the Wayback Machine.. — accessed on 30 March 2009.

Աղբյուրներ խմբագրել

	Ֆոլլիս Վիքիպահեստում

Grierson, Philip (1999), Byzantine coinage, Dumbarton Oaks, ISBN 978-0-88402-274-9, արխիվացված օրիգինալից 13 June 2010-ին, https://web.archive.org/web/20100613032220/http://doaks.org/publications/doaks_online_publications/byzcoins.pdf
Hendy, Michael F. (1985), Studies in the Byzantine Monetary Economy c.300–1450, Cambridge University Press, ISBN 0-521-24715-2
Kazhdan, Alexander, ed։ (1991), Oxford Dictionary of Byzantium, Oxford University Press, ISBN 978-0-19-504652-6

Արտաքին հղումներ խմբագրել

[1] Describing ancient coins Archived 6 October 2006 at the Wayback Machine. — accessed on 5 November 2011

[2] An introduction to Roman coins — accessed on 13 January 2014

[3] National Bank of the Republic of Macedonia. Macedonian currency. Banknotes in circulation: 50 Denars Archived 29 March 2008 at the Wayback Machine.. — accessed on 30 March 2009.

[1]

[2]

[3]