Ֆելիքս Ագիլարի աստղադիտարան

Ֆելիքս Ագիլարի աստղադիտարան;
Տեսակ	աստղագիտական աստղադիտարան
Աստղադիտարանի կոդ	808
Երկիր	Արգենտինա
Վայր	Սան Խուան և El Leoncito National Park?
ԲԾՄ	2348 մետր
Անվանված է	Félix Aguilar?

Ֆելիքս Ագիլարի աստղադիտարան (իսպ.՝ Observatorio Astronómico Félix Aguilar; OAFA, աստղադիտարանի կոդը` — «808»), աստղադիտարան Արգենտինայի Սան Խուան պրովինցիայում: Հիմնադրվել է 1953 թվականին^[1]:

Աստղադիտարանի հիմնական դիտարկող շինությունները գտնվում են Էլ Լիոնսիտո ազգային պարկում, որը գտնվում է Սան Խուան պրովինցիայի արևմուտքում: Այս ազգային պարկում է տեղակայված նաև Էլ Լիոնսիտո աստղադիտարանը: Աստղադիտարանը ղեկավարում է Սան Խուանի ազգային համալսարանի Ֆիզիկական և բնական գիտությունների բաժինը: Աստղադիտարանի նախկին շինությունները տեղակայված են եղել Սան Խուան քաղաքի արևմտյան արվարձաններում:

Ֆելիքս Ագիլարի աստղադիտարանը անվանվել է արգենտինացի աստղագետ և ճարտարագետ Ֆելիքս Ագիլարի (1884–1943) պատվին, ով եղել է Լա Պլատա աստղադիտարանի տնօրենը 1919 թվականից 1921 թվականները, ինչպես նաև 1934 թվականից մինչ իր մահը: Աստղադիտարանի վերանվանումը 1974 թվականին կատարվել է ի պատիվ Կառլոս Ուլրիկո Սեսկոյի պատվին, հաշվի առնելով նրա կատարած ներդրումը աստղադիտարանի հիմնադրման և աշխատանքների մեջ:

Աստերոիդների հիմնական գոտու (3083) OAFA աստերոիդը անվանվել է, այս աստղադիտարանի պատվին, որտեղ էլ այն հայտնաբերվել է^[1]^[2]:

ՊատմությունԽմբագրել

1947 թվականին Կալիֆոռնիայի Լիկի աստղադիտարանում սկսվեցին հյուսիսային Ծիր Կաթինի կառուցվածքի հետազոտություններ, որի ընթացքում որոշվում էին աստղերի ճշգրիտ տեղաբաշխումն ու շարժումը: Առաջացավ անհրաժեշտություն կատարել նույնը նաև հարավային կիսագնդի համար և 1960 թվականի Եյլի համալսարանը ստացավ 750 հազար դոլար նախնական ֆինանսավորում հարավային կիսագնդում այս նպատակներն իրականացնելու համար աստղադիտարան կամ դիտարկումների կայան կառուցելու համար, ֆինանսավորումը տրվել էր Ֆորդի հիմնադրամը: Աստղադիտարանի տեղաբաշխման ընտրության արդյունքում այն կառուցվեց Արգենտինայի Սան Խուան պրովինցիայում գտնվող Էլ Լիոնսիտոյում: Աստղադիտարանը գտնվում է Անդերի արևելյան լանջերին, մոտավորապես 2400 մ բարձրության վրա ծովի մակերևույթից: Տարածքը տրամադրվեց Կույոյի ազգային համալսարանի կողմից երկարատև լիզինգի պայմանագրով, և աստղադիտարանը սկսեց համատեղ օգտագործվել Կույոյի համալսարանի ենթակայության տակ գտնվող Սան խուանի Ֆելիքս Ագիլարի աստղադիտարանի և Եյլի-Կոլումբիայի հարավային աստղադիտարանի (YCSO) կողմից:

Հարավային կիսագնդի երկնքի առաջին հետազոտությունները կատարվել են 1965 թվականից 1974 թվականները, Ազգային գիտական հիմնադրամի ֆինանսական օժանդակությամբ: Այս ընթացքում Միացյալ Նահանգների ռազմածովային աստղադիտարանից (USNO) այստեղ է տեղափոխվել երկայնական շրջանաձև աստղադիտակ, դիտարկումների հնարավորությունների ընդլայնման համար, որը հետագայում, 1974 թվականին, հետազոտությունների ավարտից հետո տեղափոխվեց Վաշինգտոն: Մոտավորապես նույն ժամանակ Կոլումբիայի համալսարանը դուրս եկավ աստղադիտարանի կառավարման պայմանագրից:

1972 թվականին Կույոյի համալսարանը բաժանվեց մի քանի առանձին համալսարանների, համաձայն նրանց տեղաբաշխման: Սան Խուանում գտնվող մասը դարձավ Սան Խուանի ազգային համալսարան և համապատասխանաբար ստանձնեց Եյլի հարավային աստղադիտարանի ղեկավարումը և Եյլի համալսարանի հետ կնքված պայմանագրի կատարումը: 1990 թվականին Էլ Լիոնսիտոյի աստղադիտարանը վերանվանվեց Կառլոս Ուլրիկո Սեսկոյի անվան աստղագիտական կայան (իսպ.՝ Estación Astronómica Carlos Ulrrico Cesco; EACUC):

1974 թվականից 1983 թվականները Էլ Լիոնսիտոն կառավարվում էր Ֆելիքս Ագիլարի աստղադիտարանի կողմից: 1983 թվականին համաձայն նոր պայմանագրի կնքված Եյլի համալսարանի հետ շարունակվեցին հարավային երկնքի աստղերի դիտարկումները: Այս պայմանագիրը ևս մեկ անգամ երկարացվեց 1993 թվականին տաս տարով: Մոտ 1987 թվականին Kodak-ը դադարեցրեց լուսանկարչական թիթեղների արտադրությունը, որոնք օգտագործվում էին դիտարկումների ժամանակ: Այդ պահին աստղադիտարանը ավարտել էր աստղերի դիտարկման մոտ մեկ երրորդ մասը: 1997 թվականին աստղադիտակի վրա տեղադրվեց ԼԿՍ խցիկ, որը փոխարինեց լուսանկարչական թիթեղների խցիկին:

Աստղադիտարանի գործիքներԽմբագրել

Կրկնակի աստղագրաֆ (2 խողովակ D = 50.8 սմ ապերտուրայով)
Արհեստական արբանյակների լազերային հեռաչափ

Հիմնական նվաճումներըԽմբագրել

Հայտնաբերվել են 63 աստերոիդ 1967-ից 1990 թվականները^[3]

ԾանոթագրություններԽմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 Schmadel Lutz D. (2007)։ «(3083) Oafa»։ Dictionary of Minor Planet Names – (3083) OAFA։ Springer Berlin Heidelberg։ էջ 254։ ISBN 978-3-540-00238-3։ doi:10.1007/978-3-540-29925-7_3084
↑ «MPC/MPO/MPS Archive»։ Minor Planet Center։ Վերցված է մայիսի 25, 2017
↑ Minor Planet Discoverers

Արտաքին հղումներԽմբագրել

Փոքր մոլորակների կենտրոնի կայքում աստղադիտարանի կատարած դիտարկումները

NASA ADS տվյալների բազայում աստղադիտարանի ներդրումը

1870 թվականից հետո աստերոիդների և մոլորակների արբանյակների դիտարկումները

Դիտարկումների արխիվ ՓՄԿ-ի կայքում

[springer-1] 1,0 ^1,1 Schmadel Lutz D. (2007)։ «(3083) Oafa»։ Dictionary of Minor Planet Names – (3083) OAFA։ Springer Berlin Heidelberg։ էջ 254։ ISBN 978-3-540-00238-3։ doi:10.1007/978-3-540-29925-7_3084

[MPC-Circulars-Archive-2] «MPC/MPO/MPS Archive»։ Minor Planet Center։ Վերցված է մայիսի 25, 2017

[3] Minor Planet Discoverers

[1]

[2]

[3]