Ֆաթմա Նեսլիշահ
Ֆաթմա Նեսլիշահ Սուլթան, հայտնի է նաև որպես Նեսլիշահ Օսմանօղլու (թուրքերեն՝ Fatma Neslişah Osmanoğlu, փետրվարի 4, 1921, Ստամբուլ, Օսմանյան կայսրություն - ապրիլի 2, 2012[1], Ստամբուլ, Թուրքիա[2]), մայրական գծով օսմանյան վերջին սուլթան Մուհամմեդ VI Վահիդեդինի, իսկ հայրական գծով Օսմանների արքայատոհմի վերջին խալիֆ Աբդուլ Մեջիդ II-ի թոռնուհի, եգիպտական ռեգենտ Մուհամմադ Աբդել Մոնիմի կինը։
| Ֆաթմա Նեսլիշահ թուրքերեն՝ Fatma Neslişah Osmanoğlu | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | փետրվարի 4, 1921 |
| Ծննդավայր | Ստամբուլ, Օսմանյան կայսրություն |
| Մահացել է | ապրիլի 2, 2012[1] (91 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Ստամբուլ, Թուրքիա |
| Գերեզման | Աշյան գերեզմանատուն |
| Քաղաքացիություն |  Թուրքիա |
| Մայրենի լեզու | թուրքերեն |
| Մասնագիտություն | ազնվական |
| Ամուսին | Prince Muhammad Abdel Moneim? |
| Ծնողներ | հայր՝ Şehzade Ömer Faruk?, մայր՝ Rukiye Sabiha Sultan? |
| Երեխաներ | Prince Abbas Hilmi? |
 Neslişah Sultan Վիքիպահեստում | |
Արքայատոհմի վերջին ներկայացուցիչն է, որ ծնվել է մինչև սուլթանության տապալումը և վերջին մարդը, որ գրանցված է «Օսմանյան արքայատոհմի գրքում»[3]։
Ծագում խմբագրել
Ֆաթմա Նեսլիշահը ծնվել է ծնողների Նիշանտաշիի պալատում 1921 թվականի փետրվարի 4-ին։ Նրա հայրը շեհզադե Օմեր Ֆարուկն էր՝ Օսմանների արքայատոհմի վերջին խալիֆ Աբդուլ Մեջիդ II-ի միակ որդին և ավագ երեխան, մայրը՝ Ռուկիյե Սաբիհա Սուլթանը՝ օսմանյան վերջին սուլթան Մուհամմեդ VI-ի կրտսեր աղջիկը։ Ծննդյան պահից Ֆաթմա Նեսլիշահն ստացել է Նորին կայսերական մեծություն Նեսլիշահ Սուլթան Հազրեթլերի («Devletlû İsmetlû Neslişah Sultan Aliyyetuş'şan Hazretleri») տիտղոսը[2]։ Նրա ծնունդը տոնել են թնդանոթի 121 համազարկով և ոսկի բաժանելով[3]։ Նեսլիշահն ընտանիքի ավագ երեխան էր, նա ուներ երկու քույր՝ Հանզադե Օսմանօղլուն (ծնվել է 1923 թվականին Ստամբուլում) և Նեջլա Հիբետուլլահ Սուլթանը (ծնվել է Նիցցայում 1926 թվականին)։ Արտաքսումից առաջ ընտանիքն ապրում էր Դոլմաբահչեի պալատում։
Արտաքսում խմբագրել
Համաձայն 1924 թվականի մարտի 3-ի № 431 օրենքի՝ Նեսլիշահը, նրա ծնողներն ու քույրը ներառվել են հարկադիր տեղահանության ցուցակում։ Ընտանիքը տեղափոխվել է Նիցցա, որտեղ Նեսլիշահը քույրերի հետ կրթություն է ստացել։ Նրա մանկությունն ու պատանեկությունն անցել է Ֆրանսիայում, որից հետո մեկնել է Եգիպտոս։ Նեսլիշահը սովորել է 4 լեզու՝ ֆրանսերեն, գերմաներեն, անգլերեն և արաբերեն։
Եգիպտական արքայադուստր խմբագրել
1940 թվականին Ֆաթմա Նեսլիշահն ամուսնացել է Եգիպտոսի վերջին խեդիվ Աբբաս Հիլմիի որդու՝ արքայազն Մուհամմադ Աբդել Մոնիմ Բեյ Էֆենդիի հետ՝ այդպիսով դառնալով Եգիպտոսի արքայադուստր-կոնսորտ[4][5][6]։ Դրանից 2 տարի առաջ 50 միլիոն ամերիկյան դոլար կարողության ժառանգորդ Մուհամմադն իր բարեկամից՝ Եգիպտոսի թագավոր Ֆարուկից, թույլտվություն էր ստացել ամուսնանալու Ալբանիայի թագավոր Ահմեդ Զոգուի քրոջ հետ[7], բայց ամուսնությունն այդպես էլ չի կայացել։
Երբ Հուլիսյան հեղափոխության ընթացքում Ազատ սպաների շարժումը տապալել է Ֆարուկ թագավորին, Մուհամմադը նշանակվել է մանկահասակ թագավոր Ֆուադի խնամակալների խորհրդի նախագահ։ 1952 թվականի սեպտեմբերի 7-ին խորհուրդը լուծարվել է, և Մուհամմեդը դարձել է միանձնյա խնամակալ արքայազն[8]։ Թագուհի-կոնսորի բացակայության պայմաններում նրա պարտականությունները դե ֆակտո կատարել է Նեսլիշահը՝ որպես խնամակալ արքայազնի կին։ Նեսլիշահն զբաղվել է բարեգործությամբ և ներկայացուցչական գործունեությամբ (ներկա է եղել մարզական խոշոր մրցաշարերի և այլն)[9]։
Մուհամմադի խնամակալությունը տևել է 10 ամիս։ 1953 թվականի հունիսի 18-ին Եգիպտոսի հեղափոխական հրամանատարության խորհուրդը վեացրել է միապետությունը։ Չորս տարի անց Մուհամմադն ու Նեսլիշահը ձերբակալվել են նախագահ Նասերի դեմ դավադրությանը մասնակցելու մեղադրանքով։ Նեսլիշահն ամուսնու հետ բանտից ազատ է արձակվել միայն Թուրքիայի նախագահի միջամտությունից հետո։ Նեսլիշահն արտաքսվել է երկրորդ անգամ։ Նա ընտանիքի հետ բնակություն է հաստատել Ֆրանսիայում, որտեղ մնացել է մինչև 1963 թվականը։
Վերադարձ հայրենիք խմբագրել
1952 թվականին Թուրքիայում Օսմանյան արքայատոհմի արքայադստեր համար համաներում է հայտարարվել։ 1963 թվականին Նեսլիշահն ընտանիքի հետ վերադարձել է Թուրքիա[2], որտեղ ստացել է քաղաքացիություն և Օսմանօղլու ազգանունը (բառացի՝ Օսմանների որդի, ժառանգ)։ Մուհամմադ արքայազնը մահացել է 1979 թվականին Ստամբուլում, Ֆաթմա Նեսլիշահն մնացել է չամուսնացած աղջկա՝ Իկբալի հետ[9]։
Իր մահվան պահին Նեսլիշահն Օսմանյան արքայատոհմի ամենածեր ներկայացուցիչն էր[10]։ Բուրհանեդին Ջեմի և Էրթուգրուլ Օսմանի մահից հետո Նեսլիշահը արքայատոհմի վերջին կենդանի անդամն էր, որ ծնվել էր Օսմանյան կայսրությունում։
Երեխաներ խմբագրել
Նեսլիշահն ու Մուհամմադն ունեցել են երկու երեխա.
- Արքայազն Աբբաս Հիլմի – ծնվել է 1941 թվականի հոկտեմբերի 16-ին Կահիրեում։ Ամուսնացել է Մեդիհա Մոմտազի հետ, ունի 2 երեխա.
- Արքայադուստր Սաբիհա Ֆաթիմա Հիլմի Հանըմ – ծնվել է 1974 թվականի սեպտեմբերի 28-ին Լոնդոնում։
- Արքայազն Դաուդ Աբդելմոնիմ Հիլմի Բեյ – ծնվել է 1979 թվականի հուլիսի 23-ին Լոնդոնում։
- Արքայադուստր Իկբալ Հիլմի Աբդուլմոնիմ հանըմսուլթան – ծնվել է 1944 թվականի դեկտեմբերի 22-ին։
Ծագումնաբանություն խմբագրել
| Ֆաթմա Նեսլիշահ-ի նախնիները | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Twice-exiled former Ottoman princess dies
- ↑ 2,0 2,1 2,2 «Mehmet Ali Hanedanı tanıtım sayfası» (թուրքերեն). Վերցված է 2014 թ․ մայիսի 28-ին.
- ↑ 3,0 3,1 İlber Ortaylı Prenseslik Zor Meslek(թուրքերեն) // Milliyet Gazetesi. — 2011.
- ↑ EMMA REYNOLDS (4.4.2012). «'I belong to this land': Twice-exiled princess who was oldest surviving member of Ottoman dynasty dies in Turkey, aged 91» (անգլերեն). Mail Online. Վերցված է 2014 թ․ մայիսի 28-ին.
- ↑ Montgomery-Massingberd, Hugh Burke's Royal Families of the World. Volume II: Africa & the Middle East. — London: Burke's Peerage, 1980. — С. 35. — ISBN 978-0-85011-029-6. OCLC 18496936
- ↑ Montgomery-Massingberd, Hugh Burke's Royal Families of the World. Volume II: Africa & the Middle East. — London: Burke's Peerage, 1980. — С. 247. — ISBN 978-0-85011-029-6. OCLC 18496936
- ↑ «TO WED KING ZOG'S SISTER; Prince Abdul Moneim Receives Egyptian Ruler's Permission» (անգլերեն). The New York Times. Վերցված է 2014 թ․ մայիսի 28-ին.
- ↑ Yunan Labib Rizk Royal help(անգլ.) // Al-Ahram Weekly. — 2005. — № 727.
- ↑ 9,0 9,1 Samir Raafat (март 2005). «Egypt's First Ladies» (անգլերեն). Egy.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ մարտի 2-ին. Վերցված է 2010 թ․ փետրվարի 27-ին.
- ↑ Ottomanfamily.com
Գրականություն խմբագրել
- Montgomery-Massingberd, Hugh Burke's Royal Families of the World. Volume II: Africa & the Middle East. — London: Burke's Peerage, 1980. — ISBN 978-0-85011-029-6. OCLC 18496936
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Հարցազրույց Նեսլիշահ Սուլթանի հետ նրա ընտանիքի արտաքսման մասին ՅուԹյուբում
- Կրճատ կենսագրություն Wayback Machine-ի միջոցով: (archived Հոկտեմբեր 27, 2009) (անգլերեն) (թուրքերեն)
- «Genealogy of Princess Fatma Neslishah as a member of the Ottoman Dynasty». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 19-ին. Վերցված է 2008 թ․ օգոստոսի 2-ին.
- «Genealogy of Princess Fatma Neslishah as a member of the Muhammad Ali Dynasty». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ ապրիլի 2-ին. Վերցված է 2008 թ․ օգոստոսի 2-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ֆաթմա Նեսլիշահ» հոդվածին։ |