Օմար իբն ալ-Խատտաբ

Օմար իբն ալ-Խատտաբ; արաբ․՝ عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ‎‎
Ծնվել է	մոտ 585
Ծննդավայր	Մեքքա, Հիջազ
Մահացել է	նոյեմբերի 3, 644
Մահվան վայր	Մադինա, Ուղղահավատ խալիֆների պետություն
Գերեզման	Ալ-Մասջիդ ալ-Նաբավի
Քաղաքացիություն	Ուղղահավատ խալիֆների պետություն
Կրոն	իսլամ
Մասնագիտություն	պետական գործիչ, Խալիֆա, imam, կրոնական առաջնորդ և companions of the Prophet
Ամուսին	Ումմ Քուլսում բինթ Ալի, Atika bint Zayd?, Umm Kulthum bint Asim?, Umm Kulthum bint Jarwal?, Qurayba bint Abi Umayya? և Zaynab bint Madhun?
Ծնողներ	հայր՝ Al-Khattab bin Nufayl?, մայր՝ Ḥantamah bint Hishām?
Զբաղեցրած պաշտոններ	ուղղահավատ խալիֆ
Երեխաներ	Abd Allah ibn Umar ibn al-Khattab?, Asim ibn Umar?, Հաֆսա բինթ Օմար և Obaidullah bin Omar bin al-Khattab?
	Umar Վիքիպահեստում

Օմար իբն ալ-Խատտաբ (/ˈuːmɑːr/), անվանվում է նաև Օմար (/ˈoʊmɑːr/; {{lang-(Արաբերեն) ʻUmar ibn al-Khaṭṭāb ˈʕomɑr-,ˈʕʊmɑr ɪbn alxɑtˤˈtˤɑːb|}}, "Օմար՝ ալ-Խատտաբի որդի". մոտ 585, Մեքքա, Հիջազ - նոյեմբերի 3, 644^[1], Մադինա, Ուղղահավատ խալիֆների պետություն), եղել է առավել հզոր ու ազդեցիկ խալիֆներից մեկը արաբական խալիֆայության ողջ պատմության ընթացքում^[3]։ Մուհամեդ մարգարեի ավագ ընկերակիցն էր և որպես Ռաշիդյան խալիֆայության երկրորդ խալիֆ՝ հաջորդել է Աբու Բաքրին (632–634)՝ գահ բարձրանալով 634 թվականի օգոստոսի 23-ին։ Համբավվել է որպես ճշմարիտ, մուսուլման արդարադատ դատավոր, հռչակվել իր աստվածահաճո, անկեղծ վարքուբարքով, որի շնորհիվ արժանացել է Al-Farooq պատվավոր մականվանը (բառացի թարգմանությամբ նշանակում է "ճիշտն ու սխալը զանազանող, ճշտի ու սխալի միջև կողմնորոշվող"): Մուսուլման պատմաբանների կողմից նա երբեմն անվանվում է Օմար Առաջին, քանի որ հետագայում՝ Ումայադների տոհմի խալիֆ ներկայացուցիչներից մեկը ևս Օմար անունն է կրել (ինքնըստինքյան հասկանալի է, որ վերջինիս էլ անվանակոչում են Օմար Երկրորդ)։

Պատմություն խմբագրել

Օմարի գահակալության օրոք խալիֆայությունն աննախադեպ մասշտաբներով ընդարձակել է տիրույթները՝ իր տիրապետության տակ գցելով ամբողջ Սասանյան կայսրությունը, ինչպես նաև Բյուզանդական կայսրության երկու երրորդից ավելին^[4]։ Սասանյան կայսրության վրա նրա զինավառ հարձակումների արդյունքում մուսուլմանները երկու տարուց էլ քիչ ժամանակամիջոցում նվաճել են զրադաշտական Պարսկաստանը (642–644 թթ.): Օմարը մի կողմ է դրել քրիստոնյաների սահմանած արգելքը և հրեաներին թույլ է տվել մուտք գործելու Երուսաղեմ և պաշտամունքի ծես կատարելու այնտեղ՝ իրենց սուրբ վայրերում^[5]։ Հենց պարսկական արշավանքների ժամանակ էլ՝ 644 թվականին նա սպանվել է մի պարսիկի՝ Փիրուզ Նահավանդիի ձեռքով, որը արաբների շրջանում հայտնի է ‘Abū-Lū‘lū‘ah անունով։

«Օմարի պատմությունը» գրքի կազմը

Օմարի գերեզմանը Մադինայում

Սուննիական ավանդույթների համաձայն՝ Օմարը դիտվում է իբրև մեծ ղեկավար և մուսուլմանի առաքինությունները մարմնավորած տիպար^[6], իսկ որոշ հադիթներ նրան բնորոշում են որպես Սահաբայի երկրորդ մեծությունը՝ Աբու Բաքրից հետո^[7]^[8]։ Սակայն ըստ շիաների ավանդույթի՝ Օմարը ներկայացվում է բացասական լույսի ներքո^[9]։

Գրականություն խմբագրել

Али Мухаммад ас-Салляби Умар ибн аль-Хаттаб. Второй праведный халиф / Пер. с араб., прим., комм. Е. Сорокоумовой. — М.: Умма, 2011. — 496 с. — (История Халифата). — ISBN 978-5-94824-150-0
Большаков О. Г. История Халифата. 2. Эпоха великих завоеваний (633—656). — М.: Восточная литература, 1993.
Большаков О.Г. ’УМАР (Омар I) б. ал-Хаттаб ал-Фарук // Իսլամ. հանրագիտարանային բառարան / отв. ред. С. М. Прозоров. — М.: Наука, 1991. — С. 241.
Омар ибн аль-Хаттаб / Кораев Т. К. // Океанариум — Оясио. — М. : Большая российская энциклопедия, 2014. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 24). — ISBN 978-5-85270-361-3.
Крымский А. Е. (1890–1907). «Омар ибн Хаттаб». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
Donner, Fred, The Early Islamic Conquests, Princeton University Press, 1981.
Guillaume, A., The Life of Muhammad, Oxford University Press, 1955.
Albert Hourani, A History of the Arab Peoples||en||A History of the Arab Peoples}}, Faber and Faber, 1991.
Madelung, Wilferd, The Succession to Muhammad, Cambridge University Press, 1997.
G. Levi Della Vida and M. Bonner, «Umar» in Encyclopedia of Islam, CD-ROM Edition v. 1.0, Koninklijke Brill NV, Leiden, The Netherlands, 1999.
Previte-Orton, C. W. (1971). The Shorter Cambridge Medieval History. Cambridge: Cambridge University Press.
Wilferd Madelung (15 October 1998), The Succession to Muhammad: A Study of the Early Caliphate, Cambridge University Press, ISBN 978-0-52-164696-3{{citation}}: CS1 սպաս․ ref duplicates default (link)

Տես նաև խմբագրել

Օմարի մզկիթ

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Afsaruddin A. Encyclopædia Britannica
↑ Али-заде А. Абдуллах ибн Омар (ռուս.) // Исламский энциклопедический словарь — М.: Ансар, 2007. — ISBN 978-5-98443-025-8
↑ Ahmed, Nazeer, Islam in Global History: From the Death of Prophet Muto the First World War, American Institute of Islamic History and Cul, 2001, p. 34. 0-7388-5963-X.
↑ Hourani, p. 23.
↑ Dubnow, Simon (1968). History of the Jews: From the Roman Empire to the Early Medieval Period. Vol. 2. Cornwall Books. էջ 326. ISBN 978-0-8453-6659-2.
↑ Bonner, M.; Levi Della Vida, G. «Umar (I) b. al-K̲h̲aṭṭāb». In P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel, W.P. Heinrichs (ed.). Encyclopaedia of Islam. Vol. 10 (Second ed.). Brill. էջ 820.{{cite encyclopedia}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
↑ «Hadith - Book of Companions of the Prophet - Sahih al-Bukhari - Sunnah.com - Sayings and Teachings of Prophet Muhammad (صلى الله عليه و سلم)». sunnah.com.
↑ «Hadith - Book of Companions of the Prophet - Sahih al-Bukhari - Sunnah.com - Sayings and Teachings of Prophet Muhammad (صلى الله عليه و سلم)». sunnah.com.
↑ Bonner, M.; Levi Della Vida, G. «Umar (I) b. al-K̲h̲aṭṭāb». In P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel, W.P. Heinrichs (ed.). Encyclopaedia of Islam. Vol. 10 (Second ed.). Brill. էջ 820. «Shi'i tradition has never concealed its antipathy to Umar for having thwarted the claims of Ali and the House of the Prophet.»{{cite encyclopedia}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)

Արտաքին հղումներ խմբագրել

«Повелитель правоверных Умар ибн аль Хаттаб». Islam Na Neve. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ սեպտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2013 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
Абдулхаким-хазрат Яфаров (2011 թ․ հունիսի 21). «Восход и закат халифа Умара». Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 28-ին. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 20-ին.
Гамзатов, Зайнула. «Второй праведный халиф Умар ибн аль-Хаттаб». Assalam.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 2-ին. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 20-ին.
Excerpt from The History of the Khalifahs by Jalal ad-Din as-Suyuti
Sirah of Amirul Muminin Umar Bin Khattab by Shaykh Sayyed Muhammad bin Yahya Al-Husayni Al-Ninowy.
«Omar» . Encyclopædia Britannica (անգլերեն) (11th ed.). 1911.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Օմար իբն ալ-Խատտաբ» հոդվածին։

[_ca6d4aaaf6891ad5-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Afsaruddin A. Encyclopædia Britannica

[_c49eadea48ea4a97-2] Али-заде А. Абдуллах ибн Омар (ռուս.) // Исламский энциклопедический словарь — М.: Ансар, 2007. — ISBN 978-5-98443-025-8

[3] Ahmed, Nazeer, Islam in Global History: From the Death of Prophet Muto the First World War, American Institute of Islamic History and Cul, 2001, p. 34. 0-7388-5963-X.

[4] Hourani, p. 23.

[5] Dubnow, Simon (1968). History of the Jews: From the Roman Empire to the Early Medieval Period. Vol. 2. Cornwall Books. էջ 326. ISBN 978-0-8453-6659-2.

[EI2-6] Bonner, M.; Levi Della Vida, G. «Umar (I) b. al-K̲h̲aṭṭāb». In P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel, W.P. Heinrichs (ed.). Encyclopaedia of Islam. Vol. 10 (Second ed.). Brill. էջ 820.{{cite encyclopedia}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)

[7] «Hadith - Book of Companions of the Prophet - Sahih al-Bukhari - Sunnah.com - Sayings and Teachings of Prophet Muhammad (صلى الله عليه و سلم)». sunnah.com.

[8] «Hadith - Book of Companions of the Prophet - Sahih al-Bukhari - Sunnah.com - Sayings and Teachings of Prophet Muhammad (صلى الله عليه و سلم)». sunnah.com.

[9] Bonner, M.; Levi Della Vida, G. «Umar (I) b. al-K̲h̲aṭṭāb». In P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel, W.P. Heinrichs (ed.). Encyclopaedia of Islam. Vol. 10 (Second ed.). Brill. էջ 820. «Shi'i tradition has never concealed its antipathy to Umar for having thwarted the claims of Ali and the House of the Prophet.»{{cite encyclopedia}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)

[1]

[3]

[2]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]