Քաբուլի անկում (2021)

Քաբուլի գրավում
Աֆղանստանի պատերազմ (2015)
	'
Թվական	օգոստոսի 15, 2021
Վայր	Քաբուլ
Արդյունք	Թալիբանի հաղթանակ Նախագահ Աշրաֆ Հանիին փախել է Տաջիկստան։; Թալիբները ներխուժել են Քաբուլ, սկսել բանակցություններ իշխանության խաղաղ փոխանցման մասին։; Աֆղանստանի Իսլամական Հանրապետության կազմաքանդվել է; Թալիբները վերակազմավորում են Աֆղանստանի իսլամական էմիրությունը։; Պաշտոնյաների փախել են Հնդկաստան, Պակիստան, Տաջիկստան և Ուզբեկստան։;
Հակառակորդներ
Աֆղանստան Թալիբան շարժում;	Աֆղանստան; Ոչ ռազմական օգնություն; ԱՄՆ; Մեծ Բրիտանիա
Հրամանատարներ
Հայբաթուլա Ախունդզադա; Աբդուլ Գանի Բարադար; Սուահիլ Շահին	Աշրաֆ Հանի (արտաքսված)
Կողմերի ուժեր
անհայտ	Աֆղանստանի Իսլամական Հանրապետության զինված ուժեր Աֆղանստանի ազգային բանակ 201-րդ կորպուս; 111-րդ դիվիզիոն; ;

Աֆղանստանի մայրաքաղաք Քաբուլը գրավվել է 2021 թվականի օգոստոսի 15-ին թալիբների հարձակման արդյունքում։ Գրավումը տեղի է ունեցել նախագահ Աշրաֆ Հանիի ՝ երկրից փախչելուց և նախագահական պալատից հեռանալուց ժամեր անց։ Աֆղանստանի տարածաշրջանային մայրաքաղաքների մեծ մասը հայտնվել է թալիբների վերահսկողության տակ, երբ ԱՄՆ-ն սկսել է իր զորքերը դուրս բերել, ինչը պետք է ավարտվեր մինչև 2021 թվականի սեպտեմբերի կեսերը։

Լարված բանակցությունները շարունակվում են թալիբների պատվիրակության և աֆղան պաշտոնյաների միջև, թեև դժվար թե դրանք այլ արդյունքի հանգեցնեն, քան կառավարության անվերապահ հանձնումը ^[9]^[10]^[11]։ Թալիբները պահանջել են իշխանության խաղաղ փոխանցում^[11], իսկ Աֆղանստանի միջազգայնորեն ճանաչված կառավարությունը հայտարարել է, որ պատրաստ է ենթարկվել դրան ^[12]։ Այնուամենայնիվ, Աֆղանստանի Իսլամական Հանրապետության կառավարությունը պահանջել է իշխանությունը փոխանցել անցումային կառավարությանը, մինչդեռ թալիբները ցանկանում են իշխանության ամբողջական փոխանցում^[13]։ ՆԱՏՕ-ի ուժերը շարունակում են իրենց ներկայությունը Քաբուլում^[14]։

ՆախապայմաններԽմբագրել

2021 թվականի մայիսի 1-ին՝ Աֆղանստանից ամերիկյան զորքերի մեծ մասի դուրսբերմանը զուգընթաց «Թալիբան» շարժման զինյալներն իրենց դաշնակիցների հետ լայնածավալ հարձակում են սկսել։ Ամբողջ երկրում արագ պարտություն կրելուց հետո Աֆղանստանի ազգային բանակը քաոսի մեջ է հայտնվել։ Օգոստոսի կեսերին միայն երկու ստորաբաժանումներ են մնացել մարտական պատրաստության մեջ՝ 201-րդ կորպուսը և 111-րդ դիվիզիոնը, որոնք տեղակայված է Քաբուլում։ Աֆղանստանի մայրաքաղաքը շրջափակվել է այն բանից հետո, երբ թալիբների ուժերը գրավել են Մեհթարլան, Շարանան, Գարդեզը, Ասադաբադը և այլ քաղաքներ, ինչպես նաև երկրի արևելյան տարածքները։ Քաղաքի անկմանը նախորդող օրերին Քաբուլում իրավիճակի կանխատեսումները կտրուկ վատացել են։ Օգոստոսի սկզբին ԱՄՆ պաշտոնյաների կանխատեսումով Քաբուլը կարող է դիմանալ մի քանի ամիս, սակայն գրավմանը նախորդող շաբաթը ավելի մռայլ կանխատեսումներ է բերել։ Թալիբների Քաբուլ հասնելուց հինգ օր առաջ սպասումները ավելի հոռետեսական են դարձել, և վերլուծությունը ցույց է տվել, որ մայրաքաղաքը կդիմանա «30-ից 90 օր»^[15], իսկ վերջին երկու օրերին պաշտոնյաները ակնկալում էին, որ քաղաքը կընկնի մեկ շաբաթվա ընթացքում^[16]։

Տարհանում, մարտեր և բանակցություններԽմբագրել

Հերաթի անկումից հետո, օգոստոսի 12-ին, Միացյալ Նահանգների և Մեծ Բրիտանիայի կառավարությունները հայտարարել են Քաբուլի օդանավակայանում համապատասխանաբար 3000 և 600 զինծառայողների տեղակայման մասին, որ ապահովեն իրենց քաղաքացիների, դեսպանատան աշխատակիցների և աֆղան քաղաքացիական անձանց տարհանումը, որոնք աշխատում էին կոալիցիոն ուժերի հետ երկրից դուրս։

Օգոստոսի 15 -ին թալիբների հրամանատարները պաշտոնապես հրամայել են իրենց ուժերին դադարեցնել առաջխաղացումը՝ հայտարարելով, որ իրենք ուժով չեն վերցնի Քաբուլը։ Չնայած այս հրամանին ապստամբներն արդեն մտել էին քաղաք^[17]։ Քաբուլի բնակիչները հայտնել են, որ «Թալիբան» շարժման մարտիկները մտել են քաղաքային տարածքներ՝ չնայած իրենց առաջնորդների պաշտոնական հայտարարություններին^[9]^[12]։ Մի քանի բախումներից հետո ապստամբները գրավել են Պուլի-Չարխի բանտը և ազատ են արձակել բոլոր բանտարկյալներին, ներառյալ գերեվարված ԻԼԻՊ-ի և Ալ-Կաիդայի գրոհայիններին^[18]։ Թալիբան գրոհայինները բարձրացրել են իրենց դրոշը քաղաքի մի քանի թաղամասերում և որոշ ոստիկանների ստիպել են հանձնել զենքերը^[9]։ Թալիբները նաև գրավել են Բագրամի ավիաբազան և Փարվանի կալանավայրը, որտեղ տեղակայված էին 5000 բանտարկյալներ^[9]^[19]։

Մայրաքաղաքի վրա թալիբների հարձակման ժամանակ ամերիկյան ռազմական CH-47 և UH-60, ինչպես նաև ԱՄՆ Պետդեպարտամենտի CH-46 ուղղաթիռները վայրէջք են կատարել Քաբուլում ԱՄՆ դեսպանատան մոտ՝ տարհանման համար։ Հաղորդվում է, որ դիվանագետներին կարգադրվել է ոչնչացնել բոլոր գաղտնի փաստաթղթերը^[20]։ Խուճապ է տարածվել քաղաքի խաղաղ բնակիչների շրջանում, և շատերը շտապել են իրենց տներ կամ օդանավակայան, որը մնացել է կառավարության վերահսկողության տակ^[9]^[21]։ Գերմանիայի կառավարությունը հայտարարել է, որ տարհանման է ուղարկում A400M ինքնաթիռը դեսանտային զորախմբով։ Գերմանիայի կառավարությունը նաև հայտարարել է, որ իրավիճակի հրատապության պատճառով խորհրդարանի անհրաժեշտ հաստատումը կպահանջի տարհանման ավարտից հետո^[22]։

Ալբանիայի վարչապետ Էդի Ռաման հայտարարել է, որ իր կառավարությունը բավարարել է Ամերիկայի խնդրանքը՝ տարհանվածների համար տարանցիկ հանգույց դառնալու համար^[23]։ Հաղորդվում է, որ Իտալիայի կառավարությունը իր դեսպանատան աշխատակիցներին, ինչպես նաև աֆղանստանցի 30 աշխատակիցների ընտանիքներին տեղափոխել է Քաբուլի օդանավակայան՝ կարաբինյերների հսկողությամբ, որպեսզի պատրաստվեն տարհանմանը^[24]։

Հաղորդվում էր, որ Հնդկաստանի կառավարությունը պատրաստել էր C-17 ինքնաթիռը՝ հնդկական դիվանագիտական անձնակազմին տարհանելու համար, սակայն ակնկալում էր, որ Թալիբանը ավելի երկար ժամանակ կպահանջի Քաբուլը գրավելու համար^[25]։

Աֆղանստանի ներքին գործերի նախարարությունը հայտարարություն է տարածել, որ Աֆղանստանի նախագահ Աշրաֆ Հանին որոշել է հրաժարվել իշխանությունից, և կձևավորվի ժամանակավոր կառավարություն՝ «Թալիբան» շարժման ներկայացուցիչների գլխավորությամբ^[26]։ Այս հայտարարությունից հետո մարտերը հանդարտվել են^[9]։ Նաև հաղորդվել է, որ առավոտյան ժամը 11:17-ին Թալիբանի բանակցողները ժամանել են նախագահական պալատ՝ իշխանության փոխանցումը սկսելու համար^[27]։ Չնայած բանակցությունները լարված են եղել, կառավարությունը հայտարարել է ապստամբներին խաղաղ ճանապարհով Քաբուլը հանձնելու պատրաստակամության մասին^[11]^[12] և խաղաղ բնակիչներին կոչ է արել հանգստություն պահպանել^[21]։

ԾանոթագրություններԽմբագրել

↑ «Afghan president flees the country as Taliban move on Kabul»։ AP NEWS։ 2021-08-15։ Վերցված է 2021-08-15
↑ «Afghan President Ghani leaves country – reports»։ BBC News։ 2021-08-15։ Վերցված է 2021-08-15
↑ Joanna Walters; Alex Mistlin; Jessica Murray; Helen Sullivan (2021-08-15)։ «Taliban claim they will soon declare ‘Islamic Emirate of Afghanistan’ after President Ghani said to have fled – live»։ The Guardian
↑ «‘At the gates’: Taliban ready to take Afghan capital»
↑ «The Taliban's terrifying triumph in Afghanistan»։ Economist։ 15 August 2021։ Արխիվացված է օրիգինալից 15 August 2021-ին։ Վերցված է 15 August 2021
↑ «'At the gates': Taliban ready to take Afghan capital»։ www.aljazeera.com։ Արխիվացված է օրիգինալից 15 August 2021-ին։ Վերցված է 15 August 2021
↑ Batchelor Tom (15 August 2021)։ «Afghan president Ashraf Ghani flees capital Kabul for Tajikistan as Taliban enter city»։ The Independent։ Արխիվացված է օրիգինալից 15 August 2021-ին։ Վերցված է 15 August 2021
↑ ^8,0 ^8,1 Roggio Bill (14 August 2021)։ «Taliban encircling Afghan capital Kabul, prepping final assault through east»։ FDD's Long War Journal։ Արխիվացված է օրիգինալից 14 August 2021-ին։ Վերցված է 15 August 2021
↑ ^9,0 ^9,1 ^9,2 ^9,3 ^9,4 ^9,5 Mistlin, Alex; Sullivan, Helen; Harding, Luke; Borger, Julian; Mason, Rowena (2021-08-15)։ «Afghanistan: Kabul to shift power to 'transitional administration' after Taliban enter city – live updates»։ The Guardian։ ISSN 0261-3077։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-15-ին։ Վերցված է 2021-08-15
↑ «Afghanistan: Heavy fighting ongoing on the outskirts of Kabul as of early Aug. 15; a total blackout reported in the city»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-15-ին։ Վերցված է 2021-08-15
↑ ^11,0 ^11,1 ^11,2 «Taliban enter Kabul, await 'peaceful transfer' of power»։ AP NEWS։ 2021-08-15։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-15-ին։ Վերցված է 2021-08-15
↑ ^12,0 ^12,1 ^12,2 «Afghanische Regierung kündigt friedliche Machtübergabe an»։ FAZ։ 2021-08-15։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-15-ին։ Վերցված է 2021-08-15
↑ «Taliban officials: there will be no transitional government in Afghanistan»։ Reuters։ 2021-08-15։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-15-ին։ Վերցված է 2021-08-15
↑ «NATO says it is helping keep Kabul airport open for evacuations»։ Reuters։ 2021-08-15։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-15-ին։ Վերցված է 2021-08-15
↑ Lamothe Dan (10 August 2021)։ «U.S. officials warn collapse of Afghan capital could come sooner than expected»։ The Washington Post։ Արխիվացված է օրիգինալից 11 August 2021-ին։ Վերցված է 11 August 2021
↑ «Taliban expected to reach Afghan capital Kabul 'in seven days', ITV News learns»։ ITV News։ 2021-08-13։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-14-ին։ Վերցված է 2021-08-14
↑ «Afghanistan Live Updates: Taliban Advances on Kabul; U.S. Embassy Evacuation Underway»։ The New York Times։ 2021-08-15։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-15-ին։ Վերցված է 2021-08-15
↑ Ankel Sophia (2021-08-15)։ «Video shows thousands of prisoners, reportedly including Islamic State and al Qaeda fighters, freed from Kabul jail by the Taliban»։ Business Insider։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-15-ին
↑ «Afghan forces surrender Bagram air base to Taliban»։ The Economic Times։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-15-ին։ Վերցված է 2021-08-15
↑ «Taliban Fighters Enter Kabul As Helicopters Land At U.S. Embassy»։ NPR.org։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-15-ին։ Վերցված է 2021-08-15
↑ ^21,0 ^21,1 Tanzeem Ayesha (2021-08-15)։ «Reports: Taliban Enter Kabul»։ VOA։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-15-ին։ Վերցված է 2021-08-15
↑ «Germany sending A400M planes for Kabul evacuation – Bild am Sonntag»։ Reuters։ 2021-08-15։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-15-ին։ Վերցված է 2021-08-15
↑ «Albania ready to temporarily house Afghan refugees, PM Rama says»։ Reuters։ 2021-08-15։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-15-ին։ Վերցված է 2021-08-15
↑ «The Latest: Afghan leaders form council to meet Taliban»։ ABC News։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-15-ին։ Վերցված է 2021-08-15
↑ «India preps to evacuate envoys, citizens still in Afghanistan as Taliban enters Kabul»։ Hindustan Times։ 2021-08-15։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-15-ին։ Վերցված է 2021-08-15
↑ «Afghan president to abdicate after Taliban entered Kabul: Sources»։ Al Arabiya English։ 2021-08-15։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-15-ին։ Վերցված է 2021-08-15
↑ «Afghan official tells AP that Taliban negotiators heading to presidential palace to prepare for a 'transfer' of power»։ ABC News։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-15-ին։ Վերցված է 2021-08-15

[apnews.com-1] «Afghan president flees the country as Taliban move on Kabul»։ AP NEWS։ 2021-08-15։ Վերցված է 2021-08-15

[bbc.com-2] «Afghan President Ghani leaves country – reports»։ BBC News։ 2021-08-15։ Վերցված է 2021-08-15

[3] Joanna Walters; Alex Mistlin; Jessica Murray; Helen Sullivan (2021-08-15)։ «Taliban claim they will soon declare ‘Islamic Emirate of Afghanistan’ after President Ghani said to have fled – live»։ The Guardian

[4] «‘At the gates’: Taliban ready to take Afghan capital»

[eco-5] «The Taliban's terrifying triumph in Afghanistan»։ Economist։ 15 August 2021։ Արխիվացված է օրիգինալից 15 August 2021-ին։ Վերցված է 15 August 2021

[6] «'At the gates': Taliban ready to take Afghan capital»։ www.aljazeera.com։ Արխիվացված է օրիգինալից 15 August 2021-ին։ Վերցված է 15 August 2021

[7] Batchelor Tom (15 August 2021)։ «Afghan president Ashraf Ghani flees capital Kabul for Tajikistan as Taliban enter city»։ The Independent։ Արխիվացված է օրիգինալից 15 August 2021-ին։ Վերցված է 15 August 2021

[lwj14-8] 8,0 ^8,1 Roggio Bill (14 August 2021)։ «Taliban encircling Afghan capital Kabul, prepping final assault through east»։ FDD's Long War Journal։ Արխիվացված է օրիգինալից 14 August 2021-ին։ Վերցված է 15 August 2021

[guardian15-9] 9,0 ^9,1 ^9,2 ^9,3 ^9,4 ^9,5 Mistlin, Alex; Sullivan, Helen; Harding, Luke; Borger, Julian; Mason, Rowena (2021-08-15)։ «Afghanistan: Kabul to shift power to 'transitional administration' after Taliban enter city – live updates»։ The Guardian։ ISSN 0261-3077։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-15-ին։ Վերցված է 2021-08-15

[10] «Afghanistan: Heavy fighting ongoing on the outskirts of Kabul as of early Aug. 15; a total blackout reported in the city»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-15-ին։ Վերցված է 2021-08-15

[apnews-11] 11,0 ^11,1 ^11,2 «Taliban enter Kabul, await 'peaceful transfer' of power»։ AP NEWS։ 2021-08-15։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-15-ին։ Վերցված է 2021-08-15

[faz15-12] 12,0 ^12,1 ^12,2 «Afghanische Regierung kündigt friedliche Machtübergabe an»։ FAZ։ 2021-08-15։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-15-ին։ Վերցված է 2021-08-15

[13] «Taliban officials: there will be no transitional government in Afghanistan»։ Reuters։ 2021-08-15։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-15-ին։ Վերցված է 2021-08-15

[natoairport-14] «NATO says it is helping keep Kabul airport open for evacuations»։ Reuters։ 2021-08-15։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-15-ին։ Վերցված է 2021-08-15

[3090est-15] Lamothe Dan (10 August 2021)։ «U.S. officials warn collapse of Afghan capital could come sooner than expected»։ The Washington Post։ Արխիվացված է օրիգինալից 11 August 2021-ին։ Վերցված է 11 August 2021

[16] «Taliban expected to reach Afghan capital Kabul 'in seven days', ITV News learns»։ ITV News։ 2021-08-13։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-14-ին։ Վերցված է 2021-08-14

[17] «Afghanistan Live Updates: Taliban Advances on Kabul; U.S. Embassy Evacuation Underway»։ The New York Times։ 2021-08-15։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-15-ին։ Վերցված է 2021-08-15

[18] Ankel Sophia (2021-08-15)։ «Video shows thousands of prisoners, reportedly including Islamic State and al Qaeda fighters, freed from Kabul jail by the Taliban»։ Business Insider։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-15-ին

[19] «Afghan forces surrender Bagram air base to Taliban»։ The Economic Times։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-15-ին։ Վերցված է 2021-08-15

[20] «Taliban Fighters Enter Kabul As Helicopters Land At U.S. Embassy»։ NPR.org։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-15-ին։ Վերցված է 2021-08-15

[voa15-21] 21,0 ^21,1 Tanzeem Ayesha (2021-08-15)։ «Reports: Taliban Enter Kabul»։ VOA։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-15-ին։ Վերցված է 2021-08-15

[reuters400-22] «Germany sending A400M planes for Kabul evacuation – Bild am Sonntag»։ Reuters։ 2021-08-15։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-15-ին։ Վերցված է 2021-08-15

[23] «Albania ready to temporarily house Afghan refugees, PM Rama says»։ Reuters։ 2021-08-15։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-15-ին։ Վերցված է 2021-08-15

[24] «The Latest: Afghan leaders form council to meet Taliban»։ ABC News։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-15-ին։ Վերցված է 2021-08-15

[25] «India preps to evacuate envoys, citizens still in Afghanistan as Taliban enters Kabul»։ Hindustan Times։ 2021-08-15։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-15-ին։ Վերցված է 2021-08-15

[26] «Afghan president to abdicate after Taliban entered Kabul: Sources»։ Al Arabiya English։ 2021-08-15։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-15-ին։ Վերցված է 2021-08-15

[27] «Afghan official tells AP that Taliban negotiators heading to presidential palace to prepare for a 'transfer' of power»։ ABC News։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-15-ին։ Վերցված է 2021-08-15

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]