Տիրուհին և աղախինը (նկար, Վերմեեր)

Տիրուհին և աղախինը;
տեսակ	գեղանկար
նկարիչ	Յան Վերմեեր
տարի	1666
բարձրություն	90,2 սանտիմետր
լայնություն	78,7 սանտիմետր
ուղղություն	հոլանդական գեղանկարչության ոսկե շրջան
ժանր	կենցաղային ժանր
նյութ	յուղաներկ և կտավ
գտնվում է	Ֆրիկի հավաքածու
հավաքածու	Ֆրիկի հավաքածու
սեփականատեր	Հենրի Քլեյ Ֆրիկ, Eugène Secrétan? և Պիտեր վան Ռայուֆե
	պատկերված են
	https://www.wga.hu/html/v/vermeer/03c/26lady.html, https://www.wga.hu/html/v/vermeer/03c/26lady1.html, https://www.wga.hu/html/v/vermeer/03c/26lady2.html, https://www.wga.hu/html/v/vermeer/03c/26lady3.html կայք
	Ծանոթագրություններ;
	Mistress and Maid (Vermeer) Վիքիպահեստում

Տիրուհին և աղախինը (հոլ.՝ Dame en dienstbode), հոլանդացի նկարիչ Յան Վերմեերի նկարներից , որը նկարվել է 1666 - 1667 թվականներին։ Աշխատանքը պահպանվում է «Ֆրիկի հավաքածու» ֆոնդում, որը գտնվում է Նյու Յորքում։ Նկարը ստեղծվել է նկարչի և նրա ընտանիքի` Դելֆտեում գտնվելու ժամանակ, որտեղ նա ղեկավարում էր Սուրբ Լուկիի քաղաքային նկարիչների միությունը^[4].։

Ստեղծում խմբագրել

1662 թվականին Յան Վերմեերը 9 տարի Սուրբ Լուկիի նկարիչների միությանը անդամակցելուց հետո դառնում է միության ղեկավարը։ Նրա պարտականությունների մեջ էր մտնում երիտասարդ նկարիչների հավաքագրումը, ովքեր կնպաստեին միության նկարների վաճառքին և այլն։ Այդ պահից սկսված զբաղված լինելու պատճառով նա տարեկան չի կարողանում նկարել երկուսից ավել նկար^[5]։ Այդպիսի նկարներից մեկն է համարվում «Տիրուհին և աղախինը» (1666 - 1667)։ 1675 թվականի հուլիսին Վերմեերի մահից հետո նրա այրու կողմից բացվեց արհեստանոց, որտեղ նա 26 այլ նկարիչների նկարների շարքում գտավ ևս երկու չվաճառված նկարներ՝ «Տիրուհին և աղախինը», «Մարգարտե վզնոցով կինը»^[6]։

Բնութագիր խմբագրել

1662 թվականից հետո Վերմեերի աշխատանքներում հայտնվում է մի դետալ, որը կարող էր հիմք ծառայել հետագա աշխատանքների համար։ Այդպիսի դետալ է ոսկյա մորթին, որը կարծես խաղում էր շողերի հետ։ Բացի «Տիրուհին և աղախինը» նկարից` նկարիչը պատկերել է այդ մորթին նաև այլ կտավներում` «Մարգարտե վզնոցով կինը», «Դեղին հագուստով նամակ գրող կինը»։ Որպեսզի ընդգծի մորթու պայծառությունը տիրուհու ուսերին, նա օգտագործում էր աղախնի հագուստի և հետևի ամբողջ ֆոնի մուգ երանգներ^[7]։ Ինչպես նաև «Մարգարտե ականջօղով աղջիկը» նկարում նկարիչը ամբողջությամբ գիտակցեց հետևի մուգ ֆոնի էությունը։ Սակայն «Տիրուհին և աղախինը» նկարում նկարիչը, օգտագործելով տարբեր տեխնիկական հնարքներ, ապացուցեց, որ հետևի ֆոնը ոչ այլ ոչ է, քան շագանակագույն վարագույր, որի գույնը նկարում դրամատիզմ է ներմուծում։ Տիրուհու կերպարը վերցված է հին հռոմեական դասական արձաններից (նրա տեսքը, սանրվածքը), իսկ աղախնի կերպարը` հունական ողբերգություններից, երբ սուրհանդակը ժամանում է կարևոր նորություններով։