Վիլմսի ուռուցք
Վիլմսի ուռուցք՝ հայտնի նաև որպես նեֆրոբլատոմա, երեխաների, հազվադեպ մեծահասակների մոտ հանդիպող երիկամի ուռուցք[1]։ Հիվանդությունը անվանվել է ի պատիվ գերմանացի վիրաբույժ Մաքս Վիլմսի, ով առաջինն է նկարագրել այն (1867–1918)[2]։
| Վիլմսի ուռուցք | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | հազվագյուտ հիվանդություն և հիվանդության կարգ |
| Բժշկական մասնագիտություն | ուռուցքաբանություն |
| ՀՄԴ-9 | 189.0 |
| ՀՄԴ-10 | C64 |
| Բուժում | Նեֆրեկտոմիա |
 Wilms' tumor Վիքիպահեստում | |
ԱՄՆ-ում ամեն տարի ախտորոշվում է մոտ 650 դեպք[3]։ Դեպքերի մեծամասնությունը հանդիպում է երեխաների մոտ առանց գենետիկական համախտանիշների, այնուամենայնիվ, երեխաների մի մասի մոտ հայտնաբերվում է զարգացման անոմալիաներ[3]։ Այն գերազանց պատասխանում է բուժմանը և 10 երեխայից 9-ը բուժվում է[3]։
Նշաններ և ախտանիշներ խմբագրել
Վիլմսի ուռուցքի բնորոշ նշաններն ու ախտանիշներն են՝
Ախտաֆիզիոլոգիա խմբագրել
Վիլմսի ուռուցքը ունի տարբեր պատճառներ, որոնք կարող են լինել համախտանիշային և ոչ համախտանիշային։ Վիլմսի ուռուցքի համախտանիշային պատճառը համարվում է WT1 կամ WT2 գեների մուտացիաները և ուռուցքը դրսևորվում է տարբեր նշաններով և ախտանիշներով[5]։ Ոչ համախտանիշային Վիլմսի ուռուցքը կապված չէ այլ ախտանիշների և ախտաբանությունների հետ[5] Մեծ մաս դեպքերում Վիլսմի ուռուցքի առաջացման մեջ իր դերն ունի երիկամի շուրջ տեղակայված հյուսվածքը՝ նեֆրոգեն մնացորդը, որը զարգանում է ներարգանդային կյանքում և երեխայի ծնվելուց հետո դառնում է ուռուցքածին։ Մասնավորապես, Վիլմսի ուռուցքի երկկողմանի տեղակայման և Դենիս-Դրաշ համախտանիշի դեպքում հիվանդության ծագումը կապված է նեֆրոգեն մնացորդային բջիջների հետ[5]։ Նեֆրոբլաստոմաների մեծ մասը տեղակայվում է մարմնի մի կողմում, դեպքերի միայն 5%-ն է լինում երկկողմանի, չնայած Դենիս-Դրաշի համախտանիշը հիմնականում դրսևորվում է երկկողմանի կամ բազմակի ուռուցքներով[6]։ Դրանք հիմնականում պատիճավորված, անոթավորված ուռուցքներ են, որոնք չեն անցնում որովայնի միջին գիծը։ Սովորաբար տալիս է մետաստազներ դեպի թոքեր։ Վիլմսի ուռուցքի պատռվածքը հիվանդի մոտ կարող է դրսևորվել արյունահոսությամբ և ուռուցքի տարածմամբ որովայնամզով՝ կարցինոմատոզ։ Այս դեպքում վիրահատական բուժումը համարվում է բացարձակ ցուցում հմուտ մասնագետի կողմից ուռուցքը հեռացնելու համար։
Նեֆրոբլաստոման պարունակում է երեք հյուսվածաբանական տարր՝
- բլաստեմա
- մեզենքիմա (ստրոմա)
- էպիթել
Ուռուցքը բնութագրվում է ախտահարված խողովակներով և կծիկներով՝ շրջապատված իլիկաձև բջջային հենքով։ Հենքը կազմված է մկաններից, աճառից, ոսկրերից, ճարպային և ֆիբրոզ հյուսվածքից։ Երիկամի ֆունկցիային խանգարվում է, երբ ուռուցքը ճնշում է նորմալ երիկամի պարենքիման։
Մեզենխիմալ բաղադրիչը պարունակում է բջիջներ, որոնք պայմանավորում են ռաբդոմիոիդ տարբերակումը կամ չարորակությունը (ռաբդոմիասարկոմատոզ Վիլմս)։
Հյուսվածաբանական բնութագրիչներից կախված Վիլմսի ուռուցքը ըստ կանխատեսման բաժանվում է երկու խմբի՝
- Բարենպաստ- պարունակում է վերևում նշված լավ զարգացած բջջային տարրեր
- Անապլաստիկ- պարունակում է դիֆուզ անապլաստիկ բջիջներ
Մոլեկուլային կենսաբանություն և դրան վերաբերվող խնդիրներ խմբագրել
Վիլմսի ուռուցքի 20% դեպքերում առկա է WT1 գենի մուտացիան, որը տեղակայված է 11-րդ քրոմոսոմի (11p13) կարճ թևի վրա[7][8]։ WT1 գենի մուտացիան ունեցողների կեսը ունի նաև CTNNB1 գենի մուտացիան, որը կոդավորում է բետա-կատենին պրոտոօնկոգենը[9]։ Այս գենը տեղակայված է 3-րդ քրոմոսոմի կարճ թևի վրա (3p22.1)։
Դեպքերի մեծամասնությունում այս գեներից ոչ մեկի մուտացիան առկա չէ[10]։
| Համախտանիշի անունը | Ասոցացված գենետիկական խանգարումներ | Ռիսկը Վիլսմի ուռուցքի դեպքում | Համախտանիշի նկարագրությունը |
| WAGR համախտանիշ (Վիլմսի ուռուցք, անիրիդիա, սեռական օրգանների անոմալիաներ, մտավոր հետամնացություն) | WT1 ևPAX6 գենների դելեցիա | 45-60% | Դրսևորումներն են՝ Վիլմսի ուռուցք, անիրիդիա (ծիածանաթաղանթի բացակայություն), հեմիհիպերտրոֆիա (մարմնի մի կեսը ավելի մեծ է, քան մյուս կեսը), սեռական օրգանների անոմալիաներ, մտավոր անկարողություն, երկակի գենտիալիա[11]։ |
| Դենիս -Դրաշի համախտանիշ, | WT1 (8 և 9 էկզոններ) | 74% | Ծնվելուց հետո դրսևորում է երիկամի հիվանդություններով, որը բերում է վաղ երիկամային անբավարարության, երկակի գենիտալիաների առաջացման[11]։ |
| Բեկվիտ-Վիդեմանի համախտանիշ | 11p15.5 քրոմոսոմի կարգավորման խանգարում | 7% | Դրսևորումներն են՝ մակրոսմոնիա (ծնվելուց մեծ չափեր), մակրոգլոսիա (մեծ լեզու), հեմիհիպերտրոֆիա (մարմնի մի կեսը ավելի մեծ է, քան մյուս կեսը), այլ ուռուցքներ, օմֆալոցելե (բաց որովայնային պատ) և վիսցերոմեգալիա (ներքին օրգանների մեծացում)[11]։ |
Նկարագրվել է կապ հիվանդության և H19-ի մեջ[12]։ H19-ը երկար չկոդավորված ՌՆԹ է, որը տեղակայված է 11-րդ քրոմոսոմի կարճ թևի վրա (11p15.5)։
Ախտորոշում խմբագրել
Վիլմսի ուռուցք ունեցողների մեծ մասը ունի անցավ որովայնային զանգված, որը հայտնաբերվում է ընտանիքի անդամների կամ բժշկի կողմից[13]։ Երիկամի ուռուցքները նաև հայտնաբերվում են հերթական հետազոտության ժամանակ, այն երեխաների մոտ, ովքեր ունեն նախատրամադրող կլինիկական համախտանիշներ[13]։ Ախտորոշումը հիմնվում է կյանքի անամնեզի, ֆիզիկալ զննման և տարբեր լաբորատոր քննությունների՝ արյուն, մեզ, ինչպես նաև տեսապատկերման վրա[14]։
Վիլսմի ուռուցք կասկածելու դեպքում սովորաբար կատարում են ուլտրաձայնային հետազոտություն ներերիկամային զանգվածի առկայությունը հաստատելու համար[14]։ Կատարվում է նաև համակարգչային շերտագրություն կամ ՄՌՏ։ Վիլմսի ուռուցքի ախտորոշումը հաստատվում է հյուսվածաբանական քննությամբ[15]։ Մեծ մասամբ սկզբից կենսազննում չեն կատարում, քանի որ ուռուցքային բջիջների տարածման մեծ ռիսկ կա։ Հյուսիսային Ամերիկայում կատարում են նեֆրէկտոմիա, իսկ Եվրոպայում նեֆրէկտոմիայից հետո հիվանդները ստանում են քիմիոթերապիա։ Վերջնական ախտորոշումը հաստատվում է նեֆրէկտոմիայից հետո կատարված հյուսվածաբանական քննությամբ[15]։
Փուլավորում խմբագրել
Փուլավորումը ստանդարտ եղանակ է Վիլմսի ուռուցքի տարածվածության աստիճանը գնահատելու[16], կանխատեսման և բուժման համար։ Փուլավորումը կախված է ուռուցքի անատոմիական և հյուսվածաբանական առանձնահատկություններից[17][18]։ Ուռուցքի տարածվածությունից կախված տարբերում են հինգ փուլ՝
Փուլ I Վիլմսի ուռուցք (43%)՝ հաշվի է առնվում բոլոր չափորոշիչները
- Ուռուցքը հայտնաբերվում է երիկամի հյուսվածքի մեջ և կարող է ամբողջությամբ հեռացվել վիրահատության միջոցով
- Երիկամի պատիճի արտաքին մակերեսը ինտակտ է
- Ուռուցքը պատռված չէ, կենսազննում չի կատարվել
- Արտաերիկամային կամ երիկամի ծոցի ավշային անոթները ներգրավված չեն ուռուցքային պրոցեսի մեջ
- Վիրահատական վերքի եզրերին ուռուցքի մնացորդային բջիջներ չկան
- Ավշային հանգույցներում մետաստազներ չկան
Փուլ II (23%), հաշվի է առնվում 1 և ավելի չափորոշիչ
- Ուռուցքը հայտնաբերվում է երիկամի սահմաններից դուրս և կարող է ամբողջությամբ հեռացվել վիրահատության միջոցով
- Վիրահատական վերքի սահմանում չկան ուռուցքային բջիջներ
- Կարող է լինել նաև՝
- Ուռուցքային պրոցեսը տարածվել է երիկամի ծոցի արյունատար անոթներով կամ դուրս է գալիս երիկամի պարենքիմայից
- Ուռուցքը տարածվել դեպի է երիկամի ծոցի փափուկ հյուսվածքներ
Փուլ III (20%), հաշվի է առնվում 1 և ավելի չափորոշիչ
- Անվիրահատելի առաջնային ուռուցք
- Ավշային հանգույցների մետաստազներ
- Վիրահատական վերքի եզրերին առկա են ուռուցքային բջիջներ
- Ուռուցքի տարածում որովայնամզով վիրահատությունից առաջ կամ հետո կամ ուռուցքային թրոմբի հեռացում
- Վիրահատությունից առաջ կատարվել է կենսազննում կամ վիրահատության ընթացքում ուռուցքի տարածում որովայնի կողմնային հատվածներ
Փուլ IV (10%) Վիլմսի ուռուցքը հայտնաբերվում է հեմատոգեն տարածված մետաստազներով դեպի թոքեր, լյարդ, ոսկրեր կամ գլխուղեղ և ավշային ճանապարհով տարածված մետաստազներով դեպի որովայնի և կոնքի շրջան։
Փուլ V (5%) Վիլմսի ուռուցքը ախտորոշման պահին հայտնաբերվում է երիկամների ուռուցքային պրոցեսի մեջ երկկողմանի ընդգրկվածությամբ։ Ուռուցքի երկկողմանի տեղակայման համար պետք է առանձին-առանձին գնահատել ամեն կողմի ուռուցքի փուլը։
Բուժում/Կանխատեսում խմբագրել
5 տարվա ընդհանուր ապրելիությունը կազմում է մոտավորապես 90%[19][20], բայց կանխատեսումը կախված է հիվանդի անհատական փուլավորումից և բուժումից։
1p և 16q քրոմոսոների ուռուցք սպեցիֆիկ հետերոզիգոտության կորուստը նշանակալիորեն բարձրացնում է ախտադարձի և մահվան ռիսկը։ Ուռուցքի սպեցիֆիկ հետերոզիգոտության կորուստը կարող է կիրառվել որպես կանխատեսման անկախ գործոն փուլավորման հետ[21][22]։
Երբեմն ագրեսիվ փուլերը վիճակագրական արդյունքներով կարող են լինել բարենպաստ, որը պայմանավորված է ավելի ագրեսիվ բուժմամբ։ Նաև V փուլի ուռուցքը ոչ միշտ է ավելի վատ քան IV փուլի ուռուցքը։
| Փուլ[23] | Ախտաբանություն[23] | 4 տարվա առանց ռելափս ապրելիություն[23] | 4 տարվա ընդհանուր ապրելիություն[23] | Բուժում[23] |
|---|---|---|---|---|
| Փուլ I[23] | Բարենպաստ տեսակ մինչև 24 ամսական երեխաների մոտ կամ ուռուցքի զանգվածը մինչև 550 գ | 85% | 98% | Միայն վիրահատություն (կատարվում է միայն կլինիկական հետազոտության շրջանակներում) |
| Բարենպաստ տեսակ 24 ամսականից մեծ երեխաների մոտ կամ ուռուցքի զանգվածը 550 գ և ավելի | 94% RFS | 98% | Նեֆրէկտոմիա+ավշային հանգույցների հեռացում հետագա քիմիոթերապիայով EE-4A ռեժիմով | |
| Դիֆուզ անապլաստիկ | 68% EFS | 80% | Նեֆրէկտոմիա+ավշային հանգույցների հեռացում հետագա քիմիոթերապիայով EE-4A ռեժիմով և ճառագայթային թերապիայով | |
| Փուլ II[23] | Բարենպաստ | 86% RFS | 98% | Նեֆրէկտոմիա+ավշային հանգույցների հեռացում հետագա քիմիոթերապիայով EE-4A ռեժիմով |
| Ֆոկալ անապլաստիկ | 80% EFS | 80% | Նեֆրէկտոմիա+ավշային հանգույցների հեռացում հետագա որովայնային ճառագայթմամբ և քիմիոթերապիայով DD-4A | |
| Ֆիֆուզ անապլաստիկ | 83% EFS | 82% | Նեֆրէկտոմիա+ավշային հանգույցների հեռացում հետագա որովայնային ճառագայթմամբ և քիմիոթերապիայով I ռեժիմով | |
| Փուլ III[23] | Բարենպաստ | 87% RFS | 94% | Նեֆրէկտոմիա+ավշային հանգույցների հեռացում հետագա որովայնային ճառագայթմամբ և քիմիոթերապիայով DD-4A ռեժիմով |
| Ֆոկալ անապլաստիկ | 88% RFS | 100% (8 people in study) | Նեֆրէկտոմիա+ավշային հանգույցների հեռացում հետագա որովայնային ճառագայթմամբ և քիմիոթերապիայով DD-4A ռեժիմով | |
| Ֆոկալ անապլաստիկ (Նախավիրահատական բուժում) | 71% RFS | 71% | Նախավիրահատական բուժում DD-4A ռեժիմով, ավշային հանգույցների հեռացում և որովայնի ճառագայթում | |
| Դիֆուզ անապլաստիկ | 46% EFS | 53% | Նախավիրահատական բուժում I ռեժիմով, ավշային հանգույցների հեռացում և որովայնի ճառագայթում | |
| Դիֆուզ անապլաստիկ | 65% EFS | 67% | Անհապաղ նեֆրէկտոմիա+ ավշային հանգույցների հեռացում հետագա որովայնի ճառագայթում և քիմիոթերապիա ռեժիմ I-ով | |
| Փուլ IV[23] | Բարենպաստ | 76% RFS | 86% | Նեֆրէկտոմիա+ավշային հանգույցների հեռացում հետագա որովայնային և թոքային երկկողմանի ճառագայթմամբ և քիմիոթերապիայով DD-4A ռեժիմով |
| Ֆոկալ անապլաստիկ | 61% EFS | 72% | Նեֆրէկտոմիա+ավշային հանգույցների հեռացում հետագա որովայնային և թոքային երկկողմանի ճառագայթմամբ և քիմիոթերապիայով DD-4A ռեժիմով | |
| Դիֆուզ | 33% EFS | 33% | Անմիջապես նեֆրէկտոմիա+ ավշային հանգույցների հեռացում հետագա որովայնի և թոքերի ճառագայթմամբ և քիմիոթերապիայի ռեժիմ I-ով։ | |
| Դիֆուզ անապլաստիկ
(նախավիրահատակն բուժում) |
31% EFS | 44% | Նախավիրահատական բուժում ռեժիմ I-ով, հետագա նեֆրէկտոմիա, ավշային հանգույցների հեռացում և որովայնի, թոքերի ճառագայթում։ | |
| Փուլ V[23] | Ընդհանուր | 61% EFS | 80% | |
| Բարենպաստ | 65% | 87% | Նախավիրահատական բուժում DD-4A ռեժիմով, հետագա նեֆրոն պահպանող վիրահատություն կամ նեֆրէկտոմիա, ուռուցքի փուլավորում, քիմիոթերապիա և/կամ ճառագայթային բուժում կախված հյուսվածաբանական և փուլավորման աստիճանից։ | |
| Ֆոկալ անապլաստիկ | 76% | 88% | Նախավիրահատական բուժում DD-4A ռեժիմով հետագա նեֆրոն պահպանող վիրահատություն կամ նեֆրէկտոմիա, ուռուցքի փուլավորում, քիմիոթերապիա և/կամ ճառագայթային բուժում կախված հյուսվածաբանական և փուլավորման աստիճանից։ | |
| Դիֆուզ անապլաստիկ | 25% | 42% | Նախավիրահատական բուժում DD-4A ռեժիմով, հետագա նեֆրոն պահպանող վիրահատություն կամ նեֆրէկտոմիա, ուռուցքի փուլավորում, քիմիոթերապիա և/կամ ճառագայթային բուժում կախված հյուսվածաբանական և փուլավորման աստիճանից։ |
Վիլմսի ուռուցքի ախտադարձի դեպքում 4 տարվա ստանդարտ ռիսկի դեպքում ապրելիությունը երեխաների մոտ կազմում է 80%[24]։
Համաճարակաբանություն խմբագրել
Վիլսմի ուռուցքը երեխաների մոտ ամենահաճախ հանդիպող չարորակ ուռուցքն է[25]։ Կան մի քանի գենետիկ համախտանիշներ, որոնք կապված են Վիլմսի ուռուցքի առաջացման բարձր ռիսկի հետ[26]։ Սկրինինգային ծրագրերը տարբեր երկրներում տարբեր են, բայց բժիշկները խորհուրդ են տալիս համապատասխան գենետիկ համախտանիշներ ունեցող հիվանդներին պարբերաբար կատարել ուլտրաձայնային հետազոտություն[26]։
Վիլմսի ուռուցքի հանդիպման հաճախականությունը ամբողջ աշխարհում կազմում է 1։10,000 մինչև 15 տարեկանների մոտ[27]։ Աֆրիկացիները ունեն Վիլմսի ուռուցքի առաջացման բավականին բարձր ռիսկ[27]։ Դեպքերի մեծ մասը առաջանում է մինչև 10 տարեկանը և հիվանդության պիկը լինում է 3-4 տարեկանում[28]։ Անիրիդիա ունեցող հիվանդների մոտ գենետիկ նախատրամադրվածությունը պայմանավորված է 11-րդ քրոմոսոմի p13 ճյուղով[29]։
Պատմություն խմբագրել
1950-ական թվականների Դանա-Ֆարբեր Քաղցկեղի ինստիսուտի հիմնադիր բժիշկ Սիդնեյ Ֆարբերը և իր կոլեգաները գրանցել են Վիլմսի ուռուցքի առաջին ռեմիսիան։ Վիրահատությունից և ճառագայթային բուժումից բացի նրանք բուժմանը ավելցրել էին ակտինոմիցին D, որի միջոցով բուժիչ արդյունքները փոխվեցին 40-ից 89%։
Համակարգչային տոմոգրաֆիայի կիրառումը Վիլմսի ուռուցքի ախտորոշման նպատակով սկսվել է 1970-ական թվականներից շնորհիվ իտալացի բժիշկ Մարիո Կոստիցիի[30]։
Արժանահիշատակ դեպքեր խմբագրել
Նեյլ Վինսի աղջիկը՝ Սկայլարը, 1995 թվականի օգոստոսին մահացել է Վիլսմի ուռուցքից։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ EBSCO database verified by URAC; accessed from Mount Sinai Hospital, New York
- ↑ WhoNamedIt.com: Max Wilms
- ↑ 3,0 3,1 3,2 «Wilms Tumor and Other Childhood Kidney Tumors Treatment». National Cancer Institute (անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
- ↑ Erginel B, Vural S, Akın M, Karadağ CA, Sever N, Yıldız A. et al (2014) Wilms' tumor: a 24-year retrospective study from a single center. Pediatr Hematol Oncol 31: 409–414
- ↑ 5,0 5,1 5,2 PDQ Pediatric Treatment Editorial Board (2002), «Wilms Tumor and Other Childhood Kidney Tumors Treatment (PDQ®): Health Professional Version», PDQ Cancer Information Summaries, National Cancer Institute (US), PMID 26389282, Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 26-ին
- ↑ Guaragna MS, Soardi FC, Assumpção JG, Zambaldi L, Cardinalli IA, Yunes JA, de Mello MP, Brandalise SR, Aguiar S (2010 թ․ օգոստոս). «The novel WT1 gene mutation p.H377N associated to Denys-Drash syndrome». Journal of Pediatric Hematology/Oncology. 32 (6): 486–8. doi:10.1097/MPH.0b013e3181e5e20d. PMID 20562648.
- ↑ Call KM, Glaser T, Ito CY, Buckler AJ, Pelletier J, Haber DA, Rose EA, Kral A, Yeger H, Lewis WH (1990 թ․ փետրվար). «Isolation and characterization of a zinc finger polypeptide gene at the human chromosome 11 Wilms' tumor locus». Cell. 60 (3): 509–20. doi:10.1016/0092-8674(90)90601-A. PMID 2154335.
- ↑ Huff V (1998 թ․ հոկտեմբեր). «Wilms tumor genetics». American Journal of Medical Genetics. 79 (4): 260–7. doi:10.1002/(SICI)1096-8628(19981002)79:4<260::AID-AJMG6>3.0.CO;2-Q. PMID 9781905.
- ↑ Maiti S, Alam R, Amos CI, Huff V (2000 թ․ նոյեմբեր). «Frequent association of beta-catenin and WT1 mutations in Wilms tumors». Cancer Research. 60 (22): 6288–92. PMID 11103785.
- ↑ Ruteshouser EC, Robinson SM, Huff V (2008 թ․ հունիս). «Wilms tumor genetics: mutations in WT1, WTX, and CTNNB1 account for only about one-third of tumors». Genes, Chromosomes & Cancer. 47 (6): 461–70. doi:10.1002/gcc.20553. PMC 4332772. PMID 18311776.
- ↑ 11,0 11,1 11,2 Dome JS, Graf N, Geller JI, Fernandez CV, Mullen EA, Spreafico F, Van den Heuvel-Eibrink M, Pritchard-Jones K (2015 թ․ սեպտեմբեր). «Advances in Wilms Tumor Treatment and Biology: Progress Through International Collaboration». Journal of Clinical Oncology. 33 (27): 2999–3007. doi:10.1200/JCO.2015.62.1888. PMC 4567702. PMID 26304882.
- ↑ Coorens THH, Treger TD, Al-Saadi R, Moore L, Tran MGB, Mitchell TJ, Tugnait S, Thevanesan C, Young MD, Oliver TRW, Oostveen M, Collord G, Tarpey PS, Cagan A, Hooks Y, Brougham M, Reynolds BC, Barone G, Anderson J, Jorgensen M, Burke GAA, Visser J, Nicholson JC, Smeulders N, Mushtaq I, Stewart GD, Campbell PJ, Wedge DC, Martincorena I, Rampling D, Hook L, Warren AY, Coleman N, Chowdhury T, Sebire N, Drost J, Saeb-Parsy K, Stratton MR, Straathof K, Pritchard-Jones K, Behjati S (2019) Embryonal precursors of Wilms tumor. Science 366(6470):1247-1251
- ↑ 13,0 13,1 PDQ Pediatric Treatment Editorial Board (2002). Wilms Tumor and Other Childhood Kidney Tumors Treatment (PDQ®): Health Professional Version. National Cancer Institute (US). PMID 26389282. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
{{cite book}}:|work=ignored (օգնություն) - ↑ 14,0 14,1 «Presentation, diagnosis, and staging of Wilms tumor».
- ↑ 15,0 15,1 Szychot E, Apps J, Pritchard-Jones K (2014 թ․ հունվար). «Wilms' tumor: biology, diagnosis and treatment». Translational Pediatrics. 3 (1): 12–24. doi:10.3978/j.issn.2224-4336.2014.01.09. PMC 4728859. PMID 26835318.
- ↑ «How is Wilms tumor staged?». www.cancer.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 15-ին.
- ↑ «Wilms Tumor - Childhood - Stages». Cancer.Net. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 15-ին.
- ↑ «Treatment by type and stage of Wilms tumor». www.cancer.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 13-ին.
- ↑ Stewénius Y, Jin Y, Øra I, de Kraker J, Bras J, Frigyesi A, Alumets J, Sandstedt B, Meeker AK, Gisselsson D (2007 թ․ նոյեմբեր). «Defective chromosome segregation and telomere dysfunction in aggressive Wilms' tumors». Clinical Cancer Research. 13 (22 Pt 1): 6593–602. doi:10.1158/1078-0432.CCR-07-1081. PMID 18006759.
- ↑ Tournade MF, Com-Nougué C, de Kraker J, Ludwig R, Rey A, Burgers JM, Sandstedt B, Godzinski J, Carli M, Potter R, Zucker JM (2001 թ․ հունվար). «Optimal duration of preoperative therapy in unilateral and nonmetastatic Wilms' tumor in children older than 6 months: results of the Ninth International Society of Pediatric Oncology Wilms' Tumor Trial and Study». Journal of Clinical Oncology. 19 (2): 488–500. doi:10.1200/jco.2001.19.2.488. PMID 11208843.
- ↑ Messahel B, Williams R, Ridolfi A, A'hern R, Warren W, Tinworth L, Hobson R, Al-Saadi R, Whyman G, Brundler MA, Kelsey A, Sebire N, Jones C, Vujanic G, Pritchard-Jones K (2009 թ․ մարտ). «Allele loss at 16q defines poorer prognosis Wilms tumour irrespective of treatment approach in the UKW1-3 clinical trials: a Children's Cancer and Leukaemia Group (CCLG) Study». European Journal of Cancer. 45 (5): 819–26. doi:10.1016/j.ejca.2009.01.005. PMID 19231157.
- ↑ Grundy PE, Breslow NE, Li S, Perlman E, Beckwith JB, Ritchey ML, Shamberger RC, Haase GM, D'Angio GJ, Donaldson M, Coppes MJ, Malogolowkin M, Shearer P, Thomas PR, Macklis R, Tomlinson G, Huff V, Green DM (2005 թ․ հոկտեմբեր). «Loss of heterozygosity for chromosomes 1p and 16q is an adverse prognostic factor in favorable-histology Wilms tumor: a report from the National Wilms Tumor Study Group». Journal of Clinical Oncology. 23 (29): 7312–21. doi:10.1200/JCO.2005.01.2799. PMID 16129848.
- ↑ 23,00 23,01 23,02 23,03 23,04 23,05 23,06 23,07 23,08 23,09 Unless otherwise specified in boxes, then reference is: Treatment of Wilms Tumor at National Cancer Institute. Last Modified: 03/29/2012
- ↑ Spreafico F, Pritchard Jones K, Malogolowkin MH, Bergeron C, Hale J, de Kraker J, Dallorso S, Acha T, de Camargo B, Dome JS, Graf N (2009 թ․ դեկտեմբեր). «Treatment of relapsed Wilms tumors: lessons learned». Expert Review of Anticancer Therapy. 9 (12): 1807–15. doi:10.1586/era.09.159. PMID 19954292.
- ↑ Sonn G, Shortliffe LM (2008 թ․ հոկտեմբեր). «Management of Wilms tumor: current standard of care». Nature Clinical Practice. Urology (անգլերեն). 5 (10): 551–60. doi:10.1038/ncpuro1218. PMID 18836464.
- ↑ 26,0 26,1 Kalish JM, Doros L, Helman LJ, Hennekam RC, Kuiper RP, Maas SM, Maher ER, Nichols KE, Plon SE, Porter CC, Rednam S, Schultz KA, States LJ, Tomlinson GE, Zelley K, Druley TE (2017 թ․ հուլիս). «Surveillance Recommendations for Children with Overgrowth Syndromes and Predisposition to Wilms Tumors and Hepatoblastoma». Clinical Cancer Research. 23 (13): e115–e122. doi:10.1158/1078-0432.CCR-17-0710. PMC 5538793. PMID 28674120.
- ↑ 27,0 27,1 Breslow N, Olshan A, Beckwith JB, Green DM (1993). «Epidemiology of Wilms tumor». Medical and Pediatric Oncology. 21 (3): 172–81. doi:10.1002/mpo.2950210305. PMID 7680412.
- ↑ Breslow NE, Beckwith JB, Perlman EJ, Reeve AE (2006 թ․ սեպտեմբեր). «Age distributions, birth weights, nephrogenic rests, and heterogeneity in the pathogenesis of Wilms tumor». Pediatric Blood & Cancer. 47 (3): 260–7. doi:10.1002/pbc.20891. PMC 1543666. PMID 16700047.
- ↑ Pritchard-Jones K, Fleming S, Davidson D, Bickmore W, Porteous D, Gosden C, Bard J, Buckler A, Pelletier J, Housman D (1990 թ․ հուլիս). «The candidate Wilms' tumour gene is involved in genitourinary development». Nature. 346 (6280): 194–7. Bibcode:1990Natur.346..194P. doi:10.1038/346194a0. PMID 2164159.
- ↑ Nephroblastoma in childhood: current possibilities for an early radiographic diagnosis,Italian Journal of Surgery 1969