Վահե Շահվերդյան
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Շահվերդյան (այլ կիրառումներ)
Վահե (Ֆլոբեր) Սուրենի Շահվերդյան (օգոստոսի 19, 1945, Կիրովական, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ - հոկտեմբերի 31, 2022[1]), «ռեժիսորական ներկայացումների» բեմադրիչ, ՀԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ (1989), ՀՀ ժողովրդական արտիստ (2003)։
| Վահե Շահվերդյան | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | օգոստոսի 19, 1945 |
| Ծննդավայր | Կիրովական, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ |
| Մահացել է | հոկտեմբերի 31, 2022[1] (77 տարեկան) |
| Քաղաքացիություն |  ԽՍՀՄ և  Հայաստան |
| Կրթություն | Երևանի պետական գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտ (1971) |
| Մասնագիտություն | կինոռեժիսոր և ռեժիսոր |
| Աշխատավայր | Վանաձորի դրամատիկական թատրոն, Երևանի պետական գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտ և Գաբրիել Սունդուկյանի անվան ակադեմիական թատրոն |
| Պարգևներ և մրցանակներ | |
| Երեխաներ | Սուրեն Շահվերդյան |
Բեմադրիչ, հաղորդավար Սուրեն Շահվերդյանի հայրն է։
Կենսագրություն խմբագրել
1971 թվականին ավարտել է Երևանի գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտը (ուսանել է Ռաֆայել Ջրբաշյանի մոտ)։ 1973-1996 թվականներին եղել է Վանաձորի դրամատիկական թատրոն գեղարվեստական ղեկավար։ 1992 թվականից դասախոսում է Երևանի թատրոնի և կինոյի պետական ինստիտուտում, 1994-1998 թվականներին՝ ռեկտոր, 2003 թվականից պրոֆեսոր, 1996-2008 թվականներին՝ Երևանի Սունդուկյանի անվան թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար։ ՀՀ Աժ պատգամավոր՝ 1995-1999 թվականներին։ 2008 թվականից Վանաձորի Հովհաննես Աբելյանի անվան թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար[2][3]։ Աշխատել է ԵԹԿՊԻ-ում, ինչպես նաև ԵԹԿՊԻ Վանաձորի մասնաճյուղում։
Ստեղծագործական ուղի խմբագրել
Վահե Շահվերդյանը ութսունհինգ բեմադրությունների հեղինակ է, որոնցից շատերը հաջողությամբ ներկայացվել են աշխարհի տարբեր երկրներում՝ Ռուսաստան, Լիտվա, Լատվիա, Վրաստան, Ուկրաինա, Մոլդովա, Պորտուգալիա, Ֆրանսիա, Շվեյցարիա, Իտալիա, Կոլումբիա, Լեհաստան, Չեխիա, Թուրքիա, Պարսկաստան[4]։ Շահվերդյանի լավագույն ներկայացումը համարվում է Ա. Չեխովի «Երեք քույր» ներկայացումը և ինքնատիպ աշխատանք է համարվում նաև Գ. Լորկայի «Բեռնարդա Ալբայի աղջիկները» դրաման, որտեղ անսամբլային դերակատարման շնորհիվ ներկայացումը հաջողություն գրանցեց, իսկ ինքնատիպ դերակատարումով առանձնացավ և «Վահագն» մրցանակի արժանացավ Պոնսիայի դերակատար, Հայաստանի վաստակավոր արտիստուհի, բազմաթիվ մրցանակների դափնեկիր Գրետա Մեջլումյանը[5]։ Շահվերդյանական բեմադրությունների հատկապես առաջին և երկրորդ շրջանում նկատելի էր աճեմյանական ռեժիսորական ձեռագրի ազդեցությունը։
Բեմադրություններ խմբագրել
- Մետեռլինկի «Կապույտ թռչուն», 1980
- Անտոն Չեխովի «Երեք քույր», 1987, միջազգային թատերական փառատոնի 1-ին մրցանակ, Լիսաբոն, 1990
- Ռ. Հակոբջանյանի «Նոյի ժառանգները», 1991, միջազգային թատերական փառատոնի 1-ին մրցանակ, Ուժգորոդ, 1991
- Ալեքսանդր Օստրովսկու «Անմեղ մեղավորներ», Ռուս դասական դրամատուրգիայի միջազգային փառատոնի 1-ին մրցանակ, 1993, Օրյոլ
- Մ. Կոլտեսի «Ռոբերտո Ձուկկո», 1995, Ստրասբուրգի Ազգային թատրոն
- Մուրացան «Ռուզան» - վերաբեմադրվել է մի քանի անգամ
- Լևոն Շանթի «Հին աստվածներ», 1999
- Թենեսի Ուիլյամսի «Տրամվայ ցանկություն» , 1999
- Գարսիա Լորկայի «Բեռնարդա Ալբայի տունը», 2001
- Ալեքսանդր Շիրվանզադեի «Պատվի համար», միջազգային թատերական փառատոնի 1-ին մրցանակ, Տրապիզոն, 2006
- Վ. Շեքսպիրի «Լիր արքան», 2010
- Դ. Դեմիրճյան «Երկիր հայրենի[6]՛- 2021
Ղեկավարել է Վանաձորի Հովհաննես Աբելյանի անվան պետթատրոնը, որի բեմադրությունների շնորհիվ Վանաձորի դրամատիկական թատրոնն արժանացել է ճանաչման։ Շահվերդյանի արվեստին բնորոշ են դասական գործերի նոր ու ինքնատիպ ընթերցումը, վառ թատերայնությունը և ասելիքի հոգեբանական խորությունը, սիմվոլներն ու մետաֆորները, վիզուալ գեղեցկությունը, երբեմն բնագրից հեռանալը։ Նրա «ռեժիսորական» ներկայացումներում կարևորվում են ոչ թե դերասանի անհատականությունը, այլ ռեժիսորական գաղափարները դերասանի միջոցով մատուցելը։ Ռեժիսորական լուծումները և գերապատվությունը ռեժիսուրային նրա բեմադրությունների մեկնակետերն են։ Նրա լավագույն բեմադրություններ են համարվում Ա. Չեխովի «Երեք քույր», Գ. Լորկայի «Բեռնարդա Ալբան և նրա աղջիկները» և Շեքսպիրի «Լիր արքա» ներկայացումները։ Նրա բեմադրություններում առաջին պլանում ռեժիսուրայի կարևորումն է։ Նրա ներկայացումները կոչվում են ռեժիսորական, քանի որ ռեժիսորական լուծումները գերակա դիրք ունեն դերասական խաղի նկատմամբ։ Ռեժիսուրայում համարվում է ֆորմալիստական ուղղության ներկայացուցիչ։
Պարգևներ խմբագրել
- ՀԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ, 1989
- Մովսես Խորենացու մեդալ, 1996
- ՀՀ ժողովրդական արտիստ, 2003
- Վահագն համահայկական մրցանակ, 2003
- ՀՀ կրթության և գիտության նախարարության ոսկե մեդալ, 2005
- ՀՀ մշակույթի նախարարության ոսկե մեդալ, 2005
- ԵՊՀ ոսկե մեդալ, 2006
- ՀԳԹՄ «Արտավազդ» մրցանակ, 2006
- «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 2-րդ աստիճանի մեդալ, 2016[7]
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Մահացել է ՀՀ ժողովրդական արտիստ Վահե Շահվերդյանը
- ↑ Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր երկրորդ, էջ 248, Երևան, 2007.
- ↑ «Վահե Շահվերդյանի կենսագրությունը AV production կայքում». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 24-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 17-ին.
- ↑ «Գաբրիել Սունդուկյանի անվան ազգային ակադեմիական թատրոն, Հայաստանի ժողովրդական արտիստ Վահե Շահվերդյան». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ փետրվարի 16-ին. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
- ↑ «Ամփոփվել են «Վահագնե մրցանակաբաշխության երկրորդ փուլի արդյունքները». armenpress.am. 00:00, 3 Մայիս, 2002.
- ↑ «Դեմիրճյանի «Երկիր հայրենի»-ն՝ Վանաձորի թատրոնի բեմում». hraparak.am. 2021 թ․ սեպտեմբերի 20.
- ↑ «ՀՀ Նախագահի հրամանագրերը - Փաստաթղթեր - Հայաստանի Հանրապետության Նախագահ». նախագահ.հայ. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 28-ին.
Գրականություն խմբագրել
- Մութաֆյան Լ., Վահե Շահվերդյան, Ե., 2004։