Սուրեն Ավչյան

Սուրեն Ավչյան
Ծնվել է	հուլիսի 24 (օգոստոսի 6), 1904 կամ օգոստոսի 5, 1904
Ծննդավայր	Թիֆլիս, Ռուսական կայսրություն
Վախճանվել է	հունիսի 2, 1985 (80 տարեկան)
Վախճանի վայր	Թբիլիսի, Վրացական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Գերեզման	Խոջիվանք
Մասնագիտություն	գրող, մշակութային գործիչ և թարգմանիչ
Ազգություն	հայ
Կրթություն	Ներսիսյան դպրոց
Պարգևներ	Վրացական ԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ
	Սուրեն Ավչյան Վիքիդարանում

Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Ավչյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Սուրեն Գևորգի Ավչյան (հուլիսի 24 (օգոստոսի 6), 1904^[1] կամ օգոստոսի 5, 1904(1904-08-05)^[2], Թիֆլիս, Ռուսական կայսրություն^[1]^[2] - հունիսի 2, 1985(1985-06-02)^[2], Թբիլիսի, Վրացական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ^[2]), հայ բանաստեղծ, արձակագիր, թարգմանիչ, դրամատուրգ, գրական-մշակութային գործիչ, Վրացական ԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ (1964), ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1936 թվականից։

Կենսագրություն խմբագրել

Ծնվել է Թիֆլիսում։ Փոքր տարիքից զրկվել է մորից։ Նրան խնամել ու դաստիարակել է բանասաց տատը (հոր մայրը)՝ Աննա Մովսեսի Մարտիրոսյան-Ավչյանը։ Նախնական կրթությունը ստացել է տեղի ծխական դպրոցներում, որտեղ նրա ուսուցիչներն էին Հակոբ Աղաբաբը, Աթաբեկ Խնկոյանը, Դանիել Ղազարյանը, Նինա Խանոյանը։ Հետո սովորել է Ներսիսյան դպրոցում, որը չի ավարտել։

Նրա առաջին բանաստեղծություը տպագրվել է 1923 թվականին, «Կարմիր ծիլեր» մանկական ամսագրում։ 1923-1937 թվականներին աշխատել է Վրաստանի կաշեգործների միության ակումբում որպես գրադարանի աշխատակից, գրադարանապետ, ապա ակումբի վարիչ և նկարիչ։ 1924 թվականին նույն ակումբում հայ բանվորներից կազմակերպել է դրամատիկական խմբակ, որը գործել է երկար տարիներ։ 1941-1946 թվականներին Ռուբեն Աղաբաբի հետ, ղեկավարել է Վրաստանի գրողների միության հայկական մասնաճյուղը, իսկ 1950-1961 թվականներին եղել է այդ մասնաճյուղի նախագահի տեղակալը։ 1961-1964 թվականներին աշխատել է Վրացական ԽՍՀ ԳԱ Շոթա Ռուսթավելու անվան վրաց գրականության պատմության ինստիտուտում որպես գիտաշխատող։ Ապա կրկին եղել է Վրաստանի գրողների միության հայկական մասնաճյուղի փոխնախագահը^[3]։

Մահացել է Թբիլիսիում, թաղված է Խոջիվանք պանթեոնում։

Երկեր խմբագրել

Մի թռուցիկ մանուկներին (Հակոբ Աղաբաբի մասին), Թիֆլիս, պոլիգրաֆտրեստի 4-րդ տպարան, 1927, 4 էջ։
Արհեստ և արվեստ։ Նկարիչ-ցինկոգրաֆ Ս. Սողոմոնյանի կյանքն ու գործունեությունը, Թիֆլիս, պոլիգրաֆդպրոցի տպարան, 1930, 36 էջ։
Լիանա (մանկական պատմվածք), Երևան, Հայպետհրատ, 1940, 16 էջ։
Բանաստեղծություններ, Թբիլիսի, «Սաբճոթա Սաքարթվելո», 1959, 116 էջ։
Արտեմ Լուսինյան (հեղինակակից Գրիգոր Զարեյան), Երևան, Հայկական թատերական ընկերություն, Հայպետհրատ, Հայպետհրատ, 1963, 136 էջ։
Ողջույն քեզ, Հայաստան։ Աշխարհի բանաստեղծները Սովետական Հայաստանի մասին (գրքում տեղ են գտել նաև Ս. Ավչյանի գործերից), Երևան, ՀԿԿ Կենտկոմի հրատարակչություն, 1970, 104 էջ։
Գրական ակնարկներ, Թբիլիսի, «Մերանի», 1978, 319 էջ։

Ս. Ավչյանի դրամաների բեմականացումները խմբագրել

Սոս և Վարդիթեր (ըստ Պերճ Պռոշյանի համանուն վեպի, Թբիլիսիի Ստ. Շահումյանի անվան հայկական դրամատիկական թատրոն, 1946)։
Քյոռ-օղլի (Թբիլիսիի Ստ. Շահումյանի անվան հայկական դրամատիկական թատրոն, 1948)։
Սայաթ-Նովա (Ալավերդու ժողովրդական թատրոն, 1963)։
Պըլը-Պուղի (Թբիլիսիի Ստ. Շահումյանի անվան հայկական դրամատիկական թատրոն, 1962)։
Տնփեսան (Թբիլիսիի Ստ. Շահումյանի անվան հայկական դրամատիկական թատրոն, 1972)։

Ս. Ավչյանի վրացերենից հայերեն կատարած թարգմանությունները խմբագրել

Իլյա Ճավճավաձե, Ոտանավորներ և պոեմներ (գրքի մեջ մտնող «Ուրվական» պոեմը և մի շարք բանաստեղծություններ թարգմանել է Ս. Ավչյանը), Թբիլիսի, Սախելգամի, 1937, 118 էջ։
Ակակի Ծերեթելի, Հատընտիր (բանաստեղծություններ, որոնց մի մասը թարգմանել է Ս. Ավչյանը), Երևան, Պետհրատ, 1940, 96 էջ։
Կոստանտինե Գամսախուրդիա, Առաջնորդը, տրիլոգիա, գիրք 1, Երևան, Հայպետհրատ, 1943, 234 էջ։
Նիկոլոզ Բարաթաշվիլի, Հատընտիր (բանաստեղծություններ և պոեմներ), Թբիլիսի, 1946, 64 էջ։
Կոստանտինե Գամսախուրդիա, Վարպետաց վարպետի աջը (վեպ), Երևան, Հայպետհրատ, 1960, 437 էջ։
Սրտի ձայն։ Վրաց բանաստեղծները Հայաստանին և հայերին (ժողովածուի գործերի մի մասը թարգմանել է Ս. Ավչյանը), Երևան-Թբիլիսի, «Հայաստան»-«Սաբճոթա Սաքարթվելո», 1970, 182 էջ։
Թենգիզ Պիրվելի, Կրակոց կեսգիշերին (թարգմանության հեղինակակից Հ. Դավթյան), Երևան, «Սովետական գրող», 1977, 142 էջ։
Իլյա Ճավճավաձե, Բանաստեղծություններ (գրքի մեջ մտնող գործերի մասը թարգմանել է Ս. Ավչյանը), Երևան, «Սովետական գրող», 1978, 95 էջ։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
↑ ^2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 ^2,10 ^2,11 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 1.
↑ Գրական տեղեկատու. Երևան: «Սովետական գրող». 1986. էջ 64.

Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սուրեն Ավչյան» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 623)։

[_5e5775e65518eefb-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.

[_1b6028f0d8296c44-2] 2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 ^2,10 ^2,11 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 1.

[3] Գրական տեղեկատու. Երևան: «Սովետական գրող». 1986. էջ 64.

[1]

[2]

[3]

Սուրեն Ավչյան

Ծնվել է	հուլիսի 24 (օգոստոսի 6), 1904^[1] կամ օգոստոսի 5, 1904(1904-08-05)^[2]
Ծննդավայր	Թիֆլիս, Ռուսական կայսրություն^[1]^[2]
Վախճանվել է	հունիսի 2, 1985(1985-06-02)^[2] (80 տարեկան)
Վախճանի վայր	Թբիլիսի, Վրացական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ^[2]
Գերեզման	Խոջիվանք
Մասնագիտություն	գրող, մշակութային գործիչ և թարգմանիչ
Ազգություն	հայ
Կրթություն	Ներսիսյան դպրոց^[1]
Պարգևներ	Վրացական ԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ ^[2]
Սուրեն Ավչյան Վիքիդարանում