Ստեփան Ալաջաջյան

Ստեփան Ալաջաջյան
Ծնվել է	հունվարի 3, 1924
Ծննդավայր	Հալեպ, Սիրիա
Վախճանվել է	դեկտեմբերի 23, 2010 (86 տարեկան)
Վախճանի վայր	Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ
Մասնագիտություն	թարգմանիչ և արձակագիր
Ազգություն	հայ
Քաղաքացիություն	Սիրիայի Երկրորդ Հանրապետություն և ԽՍՀՄ
Կրթություն	ԵՊՀ հայ բանասիրության ֆակուլտետ (1951)
Անդամակցություն	ԽՍՀՄ Գրողների միություն
Կուսակցություն	ԽՄԿԿ
Աշխատավայր	Խորհրդային գրականություն, ՀԳՄ և Եղիշե Չարենցի անվան գրականության և արվեստի թանգարան
Պարգևներ	; և
	Ստեփան Ալաջաջյան Վիքիդարանում

Ստեփան Եղիայի Ալաջաջյան (հունվարի 3, 1924(1924-01-03)^[1]^[2], Հալեպ, Սիրիա^[2] - դեկտեմբերի 23, 2010(2010-12-23), Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ), հայ արձակագիր, թարգմանիչ, ՀԽՍՀ մշակույթի վաստակավոր գործիչ (1970), ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1946 թվականից։

Կենսագրություն խմբագրել

Ծնվել է Հալեպում, Սիրիա։ 1946 թվականին տեղափոխվել է Խորհրդային Հայաստան|Հայաստան։ 1951 թվականին ավարտել է Երևանի պետական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետի հոգեբանության և տրամաբանության բաժինը, 1957 թվականին ԽՍՀՄ գրողների միությանն առընթեր գրական բարձրագույն դասընթացները (Մոսկվա)։ 1957-1963 թվականներին աշխատել է «Սովետական գրականություն» ամսագրում որպես արձակի բաժնի վարիչ։ 1966-1967 թվականներին եղել է «Հայաստան» հրատարակչության գեղարվեստական գրականության խմբագրության վարիչ, 1967-1975 թվականներին՝ Հայաստանի սովետական գրողների վարչության քարտուղար։ 1980 թվականից աշխատել է Եղիշե Չարենցի անվան գրականության և արվեստի թանգարանի տնօրեն։

Նրա գրական առաջին գործը՝ «Ծովուն երգը», լույս է տեսել 1939 թվականին, Բեյրութի «Պատանեկան արձագանք» պարբերականում։ Նրա «Անապատում», «Պարտություն» վիպակները և «Եռաթև ծիածան» ու «Մադլենն ապրում է Փարիզում» պատմվածքների ժողովածունները թարգմանվել և առանձին գրքերով լույս են տեսել ռուսերեն։ Պարսկերեն թարգմանվել և 1973 թվականին Թեհրանում լույս է տեսել նրա «Եղեգները չխոնարհվեցին» վեպը։ Գրական մամուլում ռուսերեն տպագրվել են նաև նրա «Մադլենն ապրում է Փարիզում» և «Անառագաստ նավակներ» վիպակները։ Բացի այդ, Ալաջաջյանի շատ ստեղծագործություններ թարգմանվել են անգլերեն, ֆրանսերեն, չեխերեն, բուլղարերեն, էստոներեն, ուզբեկերեն և այլ լեզուներով։ Անգլերենից և ֆրանսերենից թարգմանել է Շեքսպիրի, Վիլյամ Սարոյանի, Հերբերտ Ուելսի, Ժան Պոլ Սարտրի և այլոց գործերը։ «Հայաստան» հրատարակչությունում նրա նախաձեռնությամբ սկսել են հրատարակվել «Սփյուռքահայ գրողներ» և «Հայ մատենագիրներ» շարքերը։

Ս. Ալաջաջյանի սցենարով (հեղինակակից` Հենրիկ Մալյան) «Հայֆիլմ» կինոստուդիան 1980 թվականին նկարահանել է «Կտոր մը երկինք» («Ապտակ») գեղարվեստական կինոնկարը։ 1984 թվականին «Հայֆիլմ» կինոստուդիան նրա սցենարով նկարահանել է «Ճերմակ անուրջներ» գեղարվեստական կինոնկարը^[3]։

1992 թվականից բնակություն է հաստատել Լոս Անջելեսում, որտեղ հրատարակել է «Առագաստ» գրական պարբերաթերթը։ 2008 թվականի սեպտեմբերի 19-ին ՀՀ մշակույթի նախարարություն|ՀՀ մշակույթի նախարարության կողմից պարգևատրվել է Ոսկե մեդալով^[4]։ Վախճանվել է Լոս Անջելեսում, 2010 թվականի դեկտեմբերի 23-ին^[5]։

Երկերի մատենագիտություն խմբագրել

Վշտի ծաղիկներ (քերթվածներ), Հալէպ, տպարան «Տիգրիս», 1942, 47 էջ։
Անապատում, Երևան, Հայպետհրատ, 1953, 303 էջ։
Պարտություն (վիպակ), Երևան, Հայպետհրատ, 1957, 308 էջ։
Այգիների աշխարհում (ակնարկ Արտաշատի շրջանի Աբովյան գյուղի այգեգործ-բրիգադավար Վահագն Ալավերդյանի մասին), Երևան, Հայպետհրատ, 1961, 36 էջ։
Փյունիկ (վիպակ), Երևան, հայպետհրատ, 1962, 232 էջ։
Առանց հայրենիքի (վիպակ), Երևան, Հայպետհրատ, 1963, 220 էջ։
Արծիվն ու հովիվը, Երևան, «Հայաստան», 1964, 16 էջ։
Եղեգները չխոնարհվեցին (վեպ), գիրք Ա, Երևան, «Հայաստան», 1966, 264 էջ։
Եղեգները չխոնարհվեցին (վեպ), գիրք Բ, Երևան, «Հայաստան», 1967, 263 էջ։
Եղեգները չխոնարհվեցին (վեպ), Երևան, «Հայաստան», 1970, 476 էջ։
Մադլենն ապրում է Փարիզում (պատմվածքներ, Զարմանալի Հայաստան. գեղարվեստական հրապարակախոսություն, «Մադլենն ապրում է Փարիզում» վիպակը), Երևան, «Սովետական գրող», 1975, 303 էջ։
Երկեր երեք գրքով, գիրք առաջին (գրքում զետեղված են «Անապատում» և «Պարտություն» վիպակները), Երևան, «Սովետական գրող», 1976, 612 էջ։
Երկեր երեք գրքով, գիրք երկրորդ (գրքում զետեղված են «Առանց հայրենիքի» և «Փյունիկ» վիպակները), Երևան, «Սովետական գրող», 1977, 452 էջ։
Վերածնունդ (ժողովածուում տեղ է գտել Ստեփան Ալաջաջյանի «Զարմանալի Հայաստան» գործը), «Սովետական գրող», 1977, 552 էջ։
Անառագաստ նավակներ (վիպակ), Երևան, «Սովետական գրող», 1978, 128 էջ։
Երկեր երեք գրքով, գիրք երրորդ (գրքում զետեղված է «Եղեգները չխոնարվեցին» վեպը), Երևան, «Սովետական գրող», 1979, 492 էջ։
Ապառաժները արտասվել գիտեն (վիպակ), Երևան, «Սովետական գրող», 1980, 128 էջ։
Ոսկեգույն ծիրկաթին (վիպակներ), Երևան, «Սովետական գրող», 1981, 471 էջ։
Եղեգները չխոնարհվեցին։ Անառագաստ նավակներ (վեպ, վիպակ), Երևան, «Սովետական գրող», 1984, 504 էջ^[6]։
Չսպիացած վերք, Ա գիրք (վեպ), «Խորհրդային գրող», 1989, 512 էջ^[7]։
Չսպիացած վերք, Բ գիրք (վեպ), «Նաիրի», 1990, 592 էջ։
Լուսաւորեալ խորաններ (Յուշագրութիւն), Լոս Անջելըս, Թէքէեան Մշակութային Միութիւն, 1993, 157 էջ։
Չսպիացած վերք, Գ գիրք (վեպ), «Նաիրի», 1993։
…Եւ ատրուշաններ (յուշագրութիւն), Լոս Անջելըս, 1995, 200 էջ։
Ճամփեզրի վրայ, Լոս Անջելըս, 1998, 260 էջ^[8]։
Վաթսունականք, Լոս Անջելըս, 2002, 208 էջ։
Եղեգները չխոնարհվեցին, Երևան, 2004, 304 էջ^[9]։
Պատմուածքներ, Գլենդել, ա. թ., 168 էջ։
Հայ մամուլի էջերում (1957–2005), Քալիֆորնիա, 2008, 328 էջ։
Յորձանուտը, Լոս Անճելըս, 2009, 184 էջ^[10]։

Թարգմանությունները (անգլերենից) խմբագրել

Վիլյան Շեքսպիր, Ընտիր երկեր երեք հատորով, հատոր 3 (հատորի մեջ մտնող «Ձմեռային հեքիաթ» գործը թարգմանել է Ստ. Ալաջաջյանը), Երևան, Հայպետհրատ, 1955, 472 էջ։
Հերբերտ Ուելս, Անտեսանելի մարդը։ Պատերազմ օդում (վիպակներ, որոնցից երկրորդը՝ «Պատերազմ օդում», թարգմանել է Ստ. Ալաջաջյանը), Երևան, Հայպետհրատ, 1959, 446 էջ։
Վիլյամ Սարոյան, Իմ սիրտը լեռներում է (պիեսների ժողովածուի մեջ մտնող «Ձեր կյանքի ժամանակը» պիեսը թարգմանել է Ստ. Ալաջաջյանը), Երևան, Հայպետհրատ, 1963, 356 էջ։
Վիլյամ Սարոյան, Ընտիր երկեր, հատոր Ա (հատորի մեջ մտնող «Ձմեռային հեքիաթ» դրաման թարգմանել է Ստ. Ալաջաջյանը), Երևան, Հայպետհրատ, 1964, 910 էջ։

Աղբյուրներ խմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 ^2,8 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
↑ Հայկ Խաչատրյան (1986). Գրական տեղեկատու. Երևան: «Սովետական գրող». էջ 29.
↑ Այդ մասին ՀՀ մշակույթի նախարարության պաշտոնական կայքէջում
↑ Այս մասին «Ազգ» օրաթերթում(չաշխատող հղում)
↑ Ալաջաջյան, Ստեփան (1984). Եղեգները չխոնարհվեցին ; Անառագաստ նավակներ. Սովետական գրող.
↑ Ալաջաջյան, Ստեփան (1989). Չսպիացած վերք։ Վեպ. Խորհրդային գրող. ISBN 978-5-550-00435-7.
↑ Ալաջաջյան, Ստեփան (1998). Ճամբեզրի վրա. Հարատարակութիւն "Նոր Կեանք".
↑ Ալաջաջյան, Ստեփան Եղիայի (2004). Եղեգները չխոնարհվեցին. Վան Արյան. ISBN 978-99941-38-23-4.
↑ Ալաջաջյան, Ստեփան (2009). Յորձանուտը. Նոր Կեանք.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Ալաջաջյանի ստեղծագործությունները ռուսերեն լեզվով:

Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ստեփան Ալաջաջյան» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 138)։

[_a4bebc4a52a6e33a-1] 1,0 ^1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_5e5775e65518eefb-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 ^2,8 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.

[3] Հայկ Խաչատրյան (1986). Գրական տեղեկատու. Երևան: «Սովետական գրող». էջ 29.

[4] Այդ մասին ՀՀ մշակույթի նախարարության պաշտոնական կայքէջում

[5] Այս մասին «Ազգ» օրաթերթում(չաշխատող հղում)

[6] Ալաջաջյան, Ստեփան (1984). Եղեգները չխոնարհվեցին ; Անառագաստ նավակներ. Սովետական գրող.

[7] Ալաջաջյան, Ստեփան (1989). Չսպիացած վերք։ Վեպ. Խորհրդային գրող. ISBN 978-5-550-00435-7.

[8] Ալաջաջյան, Ստեփան (1998). Ճամբեզրի վրա. Հարատարակութիւն "Նոր Կեանք".

[9] Ալաջաջյան, Ստեփան Եղիայի (2004). Եղեգները չխոնարհվեցին. Վան Արյան. ISBN 978-99941-38-23-4.

[10] Ալաջաջյան, Ստեփան (2009). Յորձանուտը. Նոր Կեանք.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Ստեփան Ալաջաջյան

Ծնվել է	հունվարի 3, 1924(1924-01-03)^[1]^[2]
Ծննդավայր	Հալեպ, Սիրիա^[2]
Վախճանվել է	դեկտեմբերի 23, 2010(2010-12-23) (86 տարեկան)
Վախճանի վայր	Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ
Մասնագիտություն	թարգմանիչ և արձակագիր
Ազգություն	հայ
Քաղաքացիություն	Սիրիայի Երկրորդ Հանրապետություն և ԽՍՀՄ
Կրթություն	ԵՊՀ հայ բանասիրության ֆակուլտետ (1951)^[2]
Անդամակցություն	ԽՍՀՄ Գրողների միություն^[2]
Կուսակցություն	ԽՄԿԿ^[2]
Աշխատավայր	Խորհրդային գրականություն, ՀԳՄ և Եղիշե Չարենցի անվան գրականության և արվեստի թանգարան
Պարգևներ	և ^[2]
Ստեփան Ալաջաջյան Վիքիդարանում