Ստալինգրադի ճակատամարտ (ֆիլմ)
«Ստալինգրադի ճակատամարտ» (ռուս.՝ «Сталинградская битва»), խորհրդային երկսերիանոց գեղարվեստական ֆիլմ, որը նկարահանել է Վլադիմիր Պետրովը[3]։ Կինոէպոպեան պատմում է Հայրենական մեծ պատերազմի վճռական ճակատամարտի մասին։
 ռուս.՝ Stalingradskaja bitva | |
|---|---|
| Երկիր | .svg){kind=small} ԽՍՀՄ |
| Ժանր | էպիկական ֆիլմ և ռազմական ֆիլմ |
| Թեմա | Ստալինգրադի ճակատամարտ |
| Թվական | 1949 |
| Լեզու | ռուսերեն |
| Ռեժիսոր | Վլադիմիր Պետրով[1] |
| Պրոդյուսեր | Նիկոլայ Դոստալ[2] |
| Սցենարի հեղինակ | Նիկոլայ Վիրտա |
| Դերակատարներ | Ալեքսեյ Դիկի, Մաքսիմ Շտրաուխ, Վիկտոր Խոխրյակով, Nikolay Dorokhin?, Վլադիմիր Սոլովյով, Յուրի Տոլուբեև, Նիկոլայ Ռիժով, Միխայիլ Դերժավին, Գավրիլ Բելով, Յուրի Շումսկի, Վասիլի Մերկուրև, Բորիս Լիվանով, Նիկոլայ Սիմոնով, Vasily Orlov?, Նիկոլայ Պլոտնիկով, Բորիս Սմիռնով, Leonid Knyazev?, Aleksey Krasnopolsky?, Միխայիլ Նազվանով, Նիկոլայ Կրյուչկով, Ալեքսանդր Անտոնով, Նիկոլայ Չերկասով, Վիկտոր Ստանիցին, Կոնստանտին Միխայլով, Պավել Մասսալսկի, Միխայիլ Աստանգով, Միխայիլ Գարկավի, Նիկոլայ Կոմիսարով, Vladimir Gajdarov?, Ռոստիսլավ Պլյատ և Pyotr Arzhanov? |
| Օպերատոր | Յուրի Եկելչիկ |
| Երաժշտություն | Արամ Խաչատրյան |
| Պատմվածքի վայր | Ստալինգրադի ճակատամարտ |
| Կինոընկերություն | Մոսֆիլմ |
| Տևողություն | 174 րոպե |
Առաջինն սերիայի պրեմիերան տեղի է ունեցել 1949 թվականի մայիսի 9-ին, երկրորդ սերիայինը՝ 1949 թվականի դեկտեմբերի 18-ին։ 1960 թվականին ֆիլմը խմբագրվել է. առաջին սերիայից հանվել են Լավրենտի Բերիայի մասնակցությամբ մի քանի տեսարաններ են։
Սյուժե խմբագրել
1942 թվականի ամառ։ Գերմանական զորքերը ձգտում են դեպի Վոլգա, բայց Ստալինը գեներալ Վասիլևսկուն հրահանգում է բոլոր ջանքերը գործադրել Ստալինգրադը պաշտպանելու համար։ Այստեղ է ուղարկվում շտաբի ներկայացուցիչ Մալենկովը, որը բանվորներին կոչ է անում ոտքի կանգնել՝ պատպանելու իրենց հայրենի քաղաքը։ Աշխարհազորայինները կանգնեցնում են գերմանացիների առաջխաղացումը մինչև թարմ ուժերի հասնելը։ Վոլգա գետով պաշարված քաղաքին օգնության են հասնում գեներալ Ռոդիմցևի ուժերը։ Սերժանտ Պավլովը կատարում է իր հայտնի սխրանքը։ Ստալինի հրահանգով հյուսիսից եկող գերմանացիներին հարվածում են հարևան ճակատի ուժերը՝ հակառակորդին շեղելով Ստալինգրադի վրա հարձակումից։ Եվ վերջապես որոշում է ընդունվում այստեղ ուղարկել գեներալ Ռոկոսովսկուն՝ հակահարձակման կազմակերպման համար, որի ժամանակը նշանակում է Ստալինը։
Միևնույն ժամանակ Վաշինգտոնում նախագահ Ֆրանկլին Ռուզվելտն իր ցավակցությունն է հայտնում «այդ պայքարող ռուսներին» և բանակցությունների է ուղարկում իր հատուկ ներկայացուցիչ Հարրիմանին։ Սակայն Ուինսթոն Չերչիլը շարունակում է սաբոտաժի ենթարկել «Երկրորդ ճակատի» բացումը։ Այդ ժամանակ Պաուլյուսի դանդաղկոտությունից դժգոհ Հիտլերը հրամայում է Ստալինգրադի դեմ ուղարկել նորանոր ուժեր, այդ թվում՝ դաշնակից ռումինացիներին։
Խորհրդային Միության զորքերի գերագույն գլխավոր հրամանատարն առաջարկում է Ստալինգրադի շրջանում գերմանական զորքերի խմբավորման շրջապատման գործողություն իրականացնել։ 1942 թվականի նոյեմբերին գործողությունը հաջողությամբ ավարտվում է, և Պաուլյուսի բանակը հայտնվում է լրիվ շրջապատման մեջ։ Հիտլերն իր շտաբից շրջափակված զորքերին հրամայում է շարունակել անիմաստ դիմադրությունը։ Գեներալներ Ռոկոսովսկին և Վորոնովը գործողությունների ավարտի պլան են մշակում՝ կապված Պաուլյուսի զորքերի ամբողջական ոչնչացման հետ։ Գերմանացիները հրաժարվում են հանձնվել և լիովին կոտորվում են։ Ֆիլմի ավարտին Շումիլովի 64-րդ բանակի զինվորները գերի են վերցնում ֆելդմարշալ Պաուլյուսին։
Դերերում խմբագրել
| Դերասան | Դեր |
|---|---|
| Ալեքսեյ Դիկի | Ստալին |
| Մաքսիմ Շտրաուխ | Մոլոտով |
| Վիկտոր Խոխրյակով | Մալենկով |
| Միխայիլ Կվարելաշվիլի | Բերիա |
| Նիկոլայ Դորոխին | Խրուշչյով |
| Վլադիմիր Սոլովյով | Կալինին |
| Յուրի Տոլուբեև | Ժդանով |
| Ռիժով | Կագանովիչ |
| Գարրի Մուշեղյան | Միկոյան |
| Միխայիլ Դերժավին ավագ | Կլիմենտ |
| Գավրիիլ Բելով | Կուսակցության և Խորհրդային Միության գործիչ |
| Յուրի Շումսկի | գեներալ Վասիլևսկի |
| Վասիլի Մերկուրև | գեներալ Վորոնով |
| Բորիս Լիվանով | գեներալ Ռոկոսովսկի) |
| Նիկոլայ Կոլեսնիկով | գեներալ Անդրեյ Երյոմենկո |
| Նիկոլայ Սիմոնով | գեներալ Չույկով |
| Վասիլի Օռլով | գեներալ Կռիլով |
| Սերգեյ Բրժեսկի | գեներալ Ռոդիմցև |
| Նիկոլայ Պլոտնիկով | կոմիար Գուրով |
| Բորիս Սմիռնով | լեյտենանտ Կալեգանով |
| Լեոնիդ Կնյազև | սերժանտ Պավլով |
| Վլադիմիր Գոլովին | գեներալ Վատուտին |
| Ալեքսեյ Կրասնոպոլսկի | գեներալ Տրուֆանով |
| Միխայիլ Նազվանով | գնդապետ Լյուդնիկով |
| Նիկոլայ Կրյուչկով | լեյտենանտ Իվանով |
| Ալեքսանդր Անտոնով | գնդապետ Պոպով |
| Նիկոլայ Չերկասով | ԱՄՆ նախագահ Ֆրանկլին Ռուզվելտ |
| Ն. Ռաևսկի | Ռուզվելտի օգնականը Քերր |
| Վիկտոր Ստանիցին | Ուինսթոն Չերչիլ / գեներալ Տոլբուխին) |
| Կոնստանտին Միխայլով | Վիլյամ Հարիման) |
| Պավել Մասսալսկի | ամերիկացի լրագրող |
| Միխայիլ Աստանգով | Հիտլեր |
| Միխայիլ Գարկավի | Հերման Գյորինգ |
| Նիկոլայ Կոմիսարով | ֆելդմարշալ Կեյտել |
| Բորիս Սվոբոդա | գեներալ Յոդլ |
| Նիկոլայ Ռիբնիկով (ավագ) | գեներալ Վեյխս |
| Վլադիմիր Վսևոլոդով | գեներալ Շմիդտ |
| Վլադիմիր Գայդարով | գեներալ-ֆելդմարշալ Ֆրիդրիխ Պաուլյուս |
| Եվգենի Կալուժսկի | Պաուլյուսի համհարզը գնդապետ Ադամ (1-ին սերիա) |
| Նիկոլայ Նիկոլաևսկի | Պաուլյուսի համհարզը գնդապետ Ադամ (2-րդ սերիա) |
| Վլադիմիր Չեռնյավսկի | գեներալ Կուրտ Ցեյցլեր |
| Ռոստիսլավ Պլյատ | գեներալ Հերման Հոթ |
| Պյոտր Արժանով | ռումինացի գեներալ Ստանեսկու |
| Սերգեյ Բլիննիկով | Ալեքսանդր Պոսկրյոբիշև (լուսագրերում նշված չէ) |
| Սոֆյա Պիլյավսկայա | կին երեխայի հետ (լուսագրերում նշված չէ) |
| Նիկոլայ Խրյաշչիկով | эпизод (լուսագրերում նշված չէ) |
| Միխայիլ Վորոբյով | էպիզոդ |
| Յուրի Լևիտան | կադրից դուրս տեքստ |
Նկարահանող խումբ խմբագրել
- Ռեժիսոր՝ Վլադիմիր Պետրով
- Սցենարի հեղինակ՝ Նիկոլայ Վիրտա
- Օպերատորներ՝ Յուրի Եկելչիկ, Կոնստանտին Պետրիչենկո, Գրիգորի Այզենբերգ
- Կոմպոզիտոր՝ Արամ Խաչատրյան
- Նկարիչ՝ Լեոնիդ Մամալաձե
- Հնչյունային օպերատոր՝ Վալերի Պոպով
Մրցանակներ խմբագրել
1949 թվականին ֆիլմն արժանացել է «Բյուրեղապակյա գլոբուսի» Կառլովի Վարիի կինոփառատոնում[4]։ Ալեքսեյ Դիկին, որը մարմնավորել է Ստալինին, 1949 թվականին ստացել է Գոտվալդովի կինոփառատոնի մրցանակ, իսկ ռեժիսոր Վլադիմիր Պետրովն ստացել է Չեխոսլովակիայի աշխատանքային կինոփառատոնի մրցանակ լավագույն ռեժիսուրայի համար։ Պետրովը, օպերատոր Յուրի Եկելչիկը և չորս դերասաններ՝ Ալեքսեյ Դիկին, Նիկոլայ Սիմոնովը, Յուրի Շումսկին և Վլադիմիր Գայդարովը, 1950 թվականին արժանացել են Ստալինյան մրցանակի «Ստալինգրադի ճակատամարտ» ֆիլմի համար[5]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ http://www.imdb.com/title/tt0042997/
- ↑ Freebase տվյալների վերբեռնում — Google.
- ↑ «Ստալինգրադի ճակատամարտ» ֆիլմը kino-teatr.ru կայքում
- ↑ «The 4th Karlovy Vary Film Festival – 1949». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 3-ին. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 5-ին.
- ↑ The Battle of Stalingrad in the Soviet Encyclopedia of Cinema. Արխիվացված 2011-12-01 Wayback Machine (in Russian)