Ֆինմարք

Ֆինմարք; Finnmark
Դրոշ	Զինանշան
;	;
Երկիր	Նորվեգիա
Մասն է	Նուր-Նորգե
Կարգավիճակ	կոմսություն
Մտնում է	Հյուսիսային Նորվեգիա
Ներառում է	19 կոմունա
Վարչկենտրոն	Վադսյո
Խորհրդի նախագահ	Կիրստի Սակսի
շրջանային ղեկավար	Գունար Չեննեի
Բնակչություն (2013);	74 534 (19 տեղ)
Խտություն	1,53 ( 19 տեղ)
Տարածք	48 631 (1 տեղ)
Հիմնադրված է	1919 թ.
Սահմանակցում է	Թրոմս, Լապլանդիա և Մուրմանսկի մարզ
Ժամային գոտի	UTC+1
Փոխարինեց	Troms og Finnmark?
ISO 3166-2 կոդ	NO-20
	ffk.no
	Ֆինմարք Վիքիպահեստում

Ֆինմարք (նորվ.՝ և ֆիններեն՝ Finnmark), Նորվեգիայի ամենահյուսիսային և զբաղեցրած տարածքի առումով ամենամեծ կոմսությունը (ֆյուլքե)։ Վարչական կենտրոնն է Վադսյո քաղաքը^[3]։

Աշխարհագրություն խմբագրել

Ֆինմարքի մարզն աշխարհագրական առումով ամբողջությամբ գտնվում է Հյուսիսային բևեռային շրջանից դեպի հյուսիս։ Սահմանակից է Բարենցի ծովին։ Ափերը կտրտված են ֆյորդերով, որոնցից ամենամեծերն են Վարանգեր, Պորսանգեր և Լակսե ֆյորդերը։ Զբաղեցնում է 48631 կմ² տարածք (Դանիայից մեծ տարածք)։ Տարածքի մոտ 36% զբաղեցնում են բարձրավանդակները, որտեղ գտնվում է տարածաշրջանի ամենամեծ լիճը՝ 68 կմ² մակերեսով Իեշյավրե^[4]։

Ֆինմարքն արևմուտքից սահմանակցում է նորվեգական Թրոմս կոմսությանը, հարավից Ֆինլանդիային և արևելքից Ռուսաստանի Մուրմանսկի մարզին։ Ռուսաստանի հետ սահմանի երկարությունը 219,1 կմ է։ Այստեղ է գտնվում Նորվեգիայի և Ռուսաստանի միջև միակ սահմանային անցակետը՝ Բորիսոգլեբսկ - Ստուրսկուգ (նորվ.՝ Storskog):

Կլիմա խմբագրել

Ֆինմարքի կլիման մերձարկտիկական է։ Ընդհանուր առմամբ դաժան կլիմա ունի, որը փոքր-ինչ մեղմվում է Գոլֆստրիմի տաք հոսանքների շնորհիվ։

Պատմություն խմբագրել

Ֆինմարքի տարածքը հնուց ի վեր բնակեցված է եղել սաամների ցեղերով։ Նովգորոդա-նորվեգական 1326 թվականի համաձայնագրով այդ տարածքները հարկատու են եղել Նովգորոդի Հանրապետությանը։ 18-րդ դարի սկզբին տարածաշրջանը վերջնականապես դարձավ նորվեգական։

Սաամները էապես տուժեցին եվրոպական մի շարք գերտերությունների (Դանիա, Նորվեգիա, Շվեդիա և Ռուսաստան) օկուպացիայի և սահմանված հարկերի պատճառով։ Նորվեգիայի կազմ մտնելուց հետո սաամները զգալի չափով ձուլվեցին նորվեգական իշխանությունների սիմիլացիոն քաղաքականության հետևանքով։ Մարդու իրավունքների հետ կապված իրավիճակը դրականորեն փոխվեց միայն 1990-ական թվականներին, երբ սաամների լեզուն և մշակույթը վերջապես ճանաչվեց պետության կողմից։

Բնակչություն խմբագրել

Ֆինմարքի տարածաշրջանում բնակչության խտությունն ամենացածրն է Նորվեգիայում, ընդամենը 1,53 մարդ/կմ²։ Բնակչության թվաքանակը 74534 է (Նորվեգիայի բնակչության 1,6%-ը)։ Բնակչության մեծ մասը նորվեգացիներ են (մոտ 70%), ովքեր 14-ից 18-րդ դարերում տեղափոխվածների ժառանգներն են։ Սակայն տարածաշրջանում բնակչության թվաքանակի զգալի մասը (մոտ 24%) սաամներն են, որոնց լեզուն նրանց խիտ բնակեցված որոշ շրջաններում հանդիսանում է պաշտոնական։ Ֆինմարքում բնակվում են նաև ֆիններ (20-րդ դարի գաղթականների ժառանգները) և քիչ քանակությամբ ռուսներ և Ռուսաստանի քաղաքացիներ, որոնք այստեղ են եկել հիմնականում 1990-ական թվականներին։

Պետական լեզուն հանդիսանում է նորվեգերենը, իսկ պաշտոնականը նաև սաամերենը։

Տնտեսություն խմբագրել

Ֆինմարքի մարզի տնտեսությունը հիմնված է ծովի հետ, մասնավորապես նավթագազային հանքավայրերի շահագործման, ձկնորսության և ձկնավերամշակման արդյունաբերության հետ։

Վարչատարածքային բաժանում խմբագրել

Ֆինմարքի մարզը բաժանված է 19 համայնքների

Մինմարքի կոմունաներ
Անվանումը
Ալթա (Alta) Բերլեվոգ (Berlevåg) Բոցֆորդ (Båtsfjord) Գամվիկ (Gamvik) Համերֆեստ (Hammerfest) Հասվիկ (Hasvik) Կարասիոկ (Kárášjohka — Karasjok) Կյոտուկեյն (Guovdageaidnu — Kautokeino) Կվալսուն (Kvalsund) Լեբեսյու (Lebesby) Լոպա (Loppa) Մոսյո (Måsøy) Նեսեբյու (Unjárga — Nesseby) Նորդկապ (Nordkapp) Պորսանգեր (Porsanger) Սյոր-Վարանգեր (Sør-Varanger) Տանա (Deatnu — Tana) Վադսյո (Vadsø) Վարդյո (Vardø)