Օրխոմենոս

Օրխոմենոս
Բնակավայր
	Օրխոմենոս
	հուն․՝ Ορχομενός
Երկիր	Հունաստան
Մակերես	436,4 կմ²
Բնակչություն	▼4285 մարդ (2021)
	Օրխոմենոս (Հունաստան)
	Օրխոմենոս (Հունաստան)
	Օրխոմենոս Վիքիպահեստում

Օրխոմենոս^[2](հուն․՝ Ορχομενός), փոքր քաղաք Հունաստանում, հնագույն Օրխոմենա քաղաքի տարածքում։ Գտնվում է ծովի մակարդակից 100 մետր բարձրության վրա^[3], Կիֆիսոսի գետի ձախ ափին, Լիվադեայից 11 կիլոմետր հյուսիս-արևելք և Աթենքի կենտրոնից 86 կիլոմետր հյուսիս-արևմուտք։ Կենտրոնական Հունաստանի Բեոտիա պերիֆերիայի նույնանուն համայնքի վարչական կենտրոնն է։ Ըստ 2011 թվականի մարդահամարի բնակչության թիվը կազմում է 5238 բնակիչ։ Տարածքը 43,431 կմ քառ․ է^[3]։

Պատմություն խմբագրել

Հնագույն Օրխոմենոս քաղաքը^[4] (հուն․՝ Ὀρχομενός) Արկադիայում տեղակայված այլ Օրխոմիենոսից տարբերակելու համար կոչվում է Մինիի (Μῐνύειος), որն ըստ մի վարկածի պատկանում էր Հունաստանում բնակվող մինիաների (Miniev) ցեղին, իսկ մեկ այլ վարկածի՝ Մինիա թագավորի և նրա որդու՝ Օրխոմենոսի անունով^[5]^[6]^[7]^[8]։

Քաղաքը տեղակայված էր բերրի հովտում, որտեղ Կիֆիսոս գետը թափվում է Կոպաիդու լիճ^[9]։ Վերջինս 19-րդ դարում ցամաքում է, ինչի արդյունքում ձևավորվում են ճահիճներ, և քաղաքը տեղափոխվում է դեպի հյուսիս-արևմուտք, Ակոնտիոն լեռան լանջին։

Հնագիտական գտածոները վկայում են, որ նոր քարի դարի ժամանակից ի վեր Օրխոմենոսի տարածքում գոյություն են ունեցել բնակավայրեր։ Այս շրջանին են վերագրվում 2-6 մետր տրամագծով խրճիթները։ Բրոնզե դարում (մ.թ.ա. 3-2-րդ հազարամյակ), Օրխոմենոսը զարգացած քաղաքակրթության կենտրոնն էր։ Պալատը և դամբարանը վկայում են, որ քաղաքը զրգացած է եղել Միկենյան քաղաքակրթության ժամանակաշրջանում։ Այս ժամանակաշրջանում Օրխոմենոսը տիրել էր ողջ Արևմտյան Բեոտիային էր, ներառյալ՝ Գալիարթը^[10], , Կորոնիան^[11], Լեբադիան և Հերոնեան։ Հոմերոսը նշում է Օրխոմենոսի մասին հիշատակում է «Նավերի ցանկ» աշխատության մեջ, որպես Տրոյական արշավանքի մասնակից, որը Տրոյային էր ուղարկել 30 նավ^[5]։ Պատմական ժամանակաշրջանում քաղաքը հայտնի էր Քարիտների պաշտամունքով։ Նրանց սրբարանը գտնվում էր ներկայիս Պանաիյա վանքի տարածքում։ Նրանց պատվին կազմակերպվում էր քարիտների տոնակատարությունը^[12]^[13]։ Էպամինոնդասի (մ.թ.ա. 6-րդ դար) տիրապետության օրոք թեբեցիները Օրխոմենոսից խլեցին իրեն պատկանող քաղաքները և ստիպեցին միանալ Բեոտինյան միության մեջ^[14]^[15]։ Կորինթոսյան պատերազմում Օրխոմենոսը հանդես էր գալիս Սպարտայի կողմից և մոտավորապես Մ․թ․ա․ 364-363 թվականներին ջախջախվում է թեբեցիների կողմից։ Մ․թ․ա․ 353 թվականին ֆոկեացները սկսում են վերականգնել այն, իսկ Փիլիպոս II-ի և Ալեքսանդր Մակեդոնացու օրոք զարգանում է, սակայն այլևս ձեռք չի բերում նախկին նշանակությունը։ Քաղաքում պահպանվել են հելլենիստական շրջանի ակրոպոլիսի մնացորդները։

Մ․թ․ա․ 85 թվականին Օրխոմենոսի մոտ տեղի է ունեցել ճակատամարտ, որում Սուլլան հաղթել է Միհրդատ VI Եվպատորին։

9-րդ դարում քաղաքում կառուցվել է Պանաիյայի վանքը^[16]։

Ժամանակակից Օրխոմենտոսը ստեղծվել է 1961 թվականի նոյեմբերի 3-ին, երկու գյուղերի՝ Աթամասի և Պետրոմագուլայի միավորումից^[17]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ https://www.eetaa.gr/metaboles/oikmet_details.php?id=24972
↑ Греция : Справочная карта : Масштаб 1:1 000 000 / гл. ред. Я. А. Топчиян; ред.: Г. А. Скачкова, Н. Н. Рюмина. — М. : Роскартография, Омская картографическая фабрика, 2001. — (Страны мира «Европа»). — 2000 экз.
↑ ^3,0 ^3,1 Απογραφή πληθυσμού - κατοικιών της 18ης μαρτίου 2001 (μόνιμος πληθυσμός) Արխիվացված 2015-09-21 Wayback Machine. — Πειραιάς: Εθνική στατιστική υπηρεσία της Ελλάδας, 2009. — Τ. I. — Σ. 342. — ISSN 1106-5761.
↑ Orchomenus // Реальный словарь классических древностей / авт.-сост. Ф. Любкер ; Под редакцией членов Общества классической филологии и педагогики Ф. Гельбке, Л. Георгиевского, Ф. Зелинского, В. Канского, М. Куторги и П. Никитина. — СПб., 1885. — С. 957—958.
↑ ^5,0 ^5,1 Гомер. Илиада. II, 511
↑ Фукидид. История. IV, 76
↑ Страбон. География. IX, с. 415
↑ Павсаний. Описание Эллады. IX, 36, 6
↑ Павсаний. Описание Эллады. IX, 24, 1
↑ Haliartus // Реальный словарь классических древностей / авт.-сост. Ф. Любкер ; Под редакцией членов Общества классической филологии и педагогики Ф. Гельбке, Л. Георгиевского, Ф. Зелинского, В. Канского, М. Куторги и П. Никитина. — СПб., 1885. — С. 587. Coronea // Реальный словарь классических древностей / авт.-
↑ Coronea // Реальный словарь классических древностей / авт.-сост. Ф. Любкер ; Под редакцией членов Общества классической филологии и педагогики Ф. Гельбке, Л. Георгиевского, Ф. Зелинского, В. Канского, М. Куторги и П. Никитина. — СПб., 1885. — С. 349.
↑ «Харитесии». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
↑ Нонн Панополитанский. Деяния Диониса. XVI, 129
↑ Павсаний. Описание Эллады. IX, 15, 3
↑ Фукидид. История. IV, 93
↑ «Μονή Παναγίας Σκριπούς. Περιγραφή». Οδυσσέας (հունարեն). Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. 2012. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 28-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 27-ին.
↑ «Δ. Ορχομενού (Αττικής και Βοιωτίας)» (հունարեն). ΕΕΤΑΑ. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 27-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Օրխոմենոսի պաշտոնական կայք (հունարեն)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Օրխոմենոս» հոդվածին։

[_0de9099017904827-1] ttps://www.eetaa.gr/metaboles/oikmet_details.php?id=24972

[2] Греция : Справочная карта : Масштаб 1:1 000 000 / гл. ред. Я. А. Топчиян; ред.: Г. А. Скачкова, Н. Н. Рюмина. — М. : Роскартография, Омская картографическая фабрика, 2001. — (Страны мира «Европа»). — 2000 экз.

[ss-3] 3,0 ^3,1 Απογραφή πληθυσμού - κατοικιών της 18ης μαρτίου 2001 (μόνιμος πληθυσμός) Արխիվացված 2015-09-21 Wayback Machine. — Πειραιάς: Εθνική στατιστική υπηρεσία της Ελλάδας, 2009. — Τ. I. — Σ. 342. — ISSN 1106-5761.

[4] Orchomenus // Реальный словарь классических древностей / авт.-сост. Ф. Любкер ; Под редакцией членов Общества классической филологии и педагогики Ф. Гельбке, Л. Георгиевского, Ф. Зелинского, В. Канского, М. Куторги и П. Никитина. — СПб., 1885. — С. 957—958.

[gom-5] 5,0 ^5,1 Гомер. Илиада. II, 511

[6] Фукидид. История. IV, 76

[7] Страбон. География. IX, с. 415

[8] Павсаний. Описание Эллады. IX, 36, 6

[pua1-9] Павсаний. Описание Эллады. IX, 24, 1

[10] Haliartus // Реальный словарь классических древностей / авт.-сост. Ф. Любкер ; Под редакцией членов Общества классической филологии и педагогики Ф. Гельбке, Л. Георгиевского, Ф. Зелинского, В. Канского, М. Куторги и П. Никитина. — СПб., 1885. — С. 587. Coronea // Реальный словарь классических древностей / авт.-

[11] Coronea // Реальный словарь классических древностей / авт.-сост. Ф. Любкер ; Под редакцией членов Общества классической филологии и педагогики Ф. Гельбке, Л. Георгиевского, Ф. Зелинского, В. Канского, М. Куторги и П. Никитина. — СПб., 1885. — С. 349.

[12] «Харитесии». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

[13] Нонн Панополитанский. Деяния Диониса. XVI, 129

[14] Павсаний. Описание Эллады. IX, 15, 3

[15] Фукидид. История. IV, 93

[16] «Μονή Παναγίας Σκριπούς. Περιγραφή». Οδυσσέας (հունարեն). Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. 2012. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 28-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 27-ին.

[17] «Δ. Ορχομενού (Αττικής και Βοιωτίας)» (հունարեն). ΕΕΤΑΑ. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 27-ին.

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]