Օսմաններ (թուրքերեն՝ Osmanlı Hanedanı, Osman oğulları), Օսմանյան թուրքերի դինաստիա, որը կառավարման ղեկին է եղել 1299- 1924 թվականներին[1]։

 Թուրքիայի պատմություն
Թուրքիայի զինանշան
Սելջուկյաններ
Թյուրքերի միգրացիա
Սելջուկյան կայսրություն
Իկոնիայի սուլթանություն
Անատոլիայի մոնղոլական գրավում
Մոնղոլական կայսրություն
Հուլավյաններ
Օսմանյան կարստություն
Օսմանյան կայսրություն
Առաջին համաշխարհային պատերազմ
Հայոց ցեղասպանություն
Թուրքիայի Հանրապետություն
Անկախության պատերազմ
Մուստաֆա Քեմալ Աթաթուրք
Թուրքերի ներխուժումը Կիպրոս
Հեղաշրջման փորձ Թուրքիայում (2016)
Թուրք-Սիրիական կոնֆլիկտ

Թուրքիայի պորտալ

Պատմություն խմբագրել

Հիմնվել է դինաստիան Օսման I-ի կողմից[2] (կառավարել է 1299/1300-1324 թվականներին, այլ տվյալներով՝ 1326)։ Դինաստիայի հայտնի ներկայացուցիչներ են նաև Բայազիդ I Յըլդըրըմը («կայծակնային»)՝ կառավարել է 1389-1402 թվականներին, Մեհմեդ II Ֆաթիհը («Նվաճող»)՝ կառավարել է 1444 և 1451-1481 թվականներին, Սելիմ I Յավուզը («Ահեղ», «Դաժան»)՝ կառավարել է 1512 թվականից 1520 թվականները, Սուլեյման I Կանունին («Իրավարար», եվրոպական գրականության մեջ՝ «Հիասքանչ»)` կառավարել է 1520 թվականից 1566 թվականները, Սելիմ III-ը (կառավարել է 1789-1807), Մահմուդ II-ը (1808-1839) և Աբդուլ Համիդ II-ը (1876-1909): Սուլթանության վերացումից հետո (հոկտեմբերի 29 1923 թվական) Օսմանյան վերջին սուլթան Մուհամմեդ VI-ը (կառավարել է 1918-1922 թվականներին), փախավ Թուրքիայից։ Թուրքական մեջլիսի որոշմամբ խալիֆ դարձավ օսմանյան դինաստիայի արքայազն Աբդուլ Մեդջիթ II-ը։ Երբ 1924 թվականի մարտի 3-ին խալիֆայությունը լուծարվեց, կայսերական դինաստիայի բոլոր ներկայացուցիչները արտաքսվեցին երկրից[3]։

Սուլթաններ խմբագրել

Անուն[4] Կյանքի տարիներ[4] Կառավարման ժամանակաշրջան[4]
Մուրադ I 1319/1326—1389 1362—1389
Բայազիդ I Յըլդըրըմ 1360—1403 1389—1402
Մուրադ II հունիս 1404փետրվարի 3 1451 1421—1444
Մեհմեդ II Ֆաթիհ 1432—1481 1444—1481
Բայազիդ II 1447—1512 1481—1512
Սելիմ I Յավուզ 1470—1520 1512—1520

Սուլթաններ և խալիֆներ խմբագրել

Անուն[4] Կյանքի տարիներ[4] Կառավարման ժամանակաշրջան[4]
Սելիմ I Յավուզ 1470—1520 1517—1520
Սուլեյման I Հիասքանչ 14941566 1520—1566
Սելիմ II 15241574 1566—1574
Մուրադ III 15461595 1574—1595
Մուհամմեդ III 15681603 1595—1603
Ահմեդ I 15901617 1603—1617
Մուստաֆա I 15921639 1617—1618
Օսման II 16041622 1618—1622
Մուստաֆա I 15921639 1622—1623
Մուրադ IV 16121640 1623—1640
Իբրահիմ I 16151648 1640—1648
Մուհամմեդ IV Ավջի 16421693 1648—1687
Սուլեյման II 16421691 1687—1691
Ահմեդ II 16431695 1691—1695
Մուստաֆա II 1664—1703 1695—1703
Ահմեդ III 1673—1736 1703—1730
Մահմուդ I 1696—1754 1730—1754
Օսման III 1696—1757 1754—1757
Մուստաֆա III 1717—1774 1757—1774
Աբդուլ Համիդ I 1725—1789 1774—1789
Սելիմ III 1761—1807 1789—1807
Մուստաֆա IV 1779—1808 1807—1808
Մահմուդ II 1784—1839 1808—1839
Աբդուլ Մեջիդ 1823—1861 1839—1861
Աբդուլ Ազիզ 1830—1876 1861—1876
Մուրադ V 1840—1904 մայիսի 301876
Աբդուլ Համիդ II 1842—1918 1876—1909
Մուհամմեդ V Ռեշադ 1844—1918 1909—1918
Մուհամմեդ VI Վահիդդեդին 1861—1926 1918—1922

Խալիֆներ խմբագրել

Անուն Կյանքի տարիներ Կառավարման ժամանակաշրջան
Մուհամմեդ VI Վահիդդեդին 1861—1926 1922
Աբդուլ Մեդջիթ II 1868—1944 1922—1924

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. К. Рыжов. Справочник. Все монархи мира: Мусульманский Восток. XV-XX вв.
  2. Османы // Образовательный мультисловарь // Христианство.
  3. Османы (династия турецких султанов) // Большая советская энциклопедия.
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Օսմաններ // presidents.h1.ru.

Արտաքին հղումներ խմբագրել