Վիքիպեդիա

Օջախային մազաթափություն

Օջախային ալոպեցիա կամ տեղային մազաթափություն, հիվանդություն, որը բնորոշվում է մարմնի մի հատվածի կամ ամբողջ մարմնի մազաթափությամբ[1]։ Հաճախ այն հանգեցնում է գլխի մազածածկ մասում մետաղադրամի չափի ճաղատ հատվածների ի հայտ գալուն[2]։ Այս երևույթին կարող է հանգեցնել հոգեբանական սթրեսը[2]։ Մարդիկ, ընդհանուր առմամբ, առողջ են[2]։ Որոշ դեպքերում թափվում են գլխի և մարմնի այլ հատվածների բոլոր մազերը և մազաթափությունը կրում է շարունակական բնույթ[1][2]։

Օջախային մազաթափություն
Տեսակհիվանդության կարգ և ախտանիշ կամ նշան
Բժշկական մասնագիտությունմաշկաբանություն
 Alopecia areata Վիքիպահեստում

Համարվում է, որ օջախային ալոպեցիան աուտոիմուն հիվանդություն է, որի հիմքում գտնվում է մազային ֆոլիկուլում իմուն գործառույթնրի խանգառումը[3]։ Ընտանեկան անամնեզում օջախային ալոպեցիայով դեպքեր ունեցող մարդիկ գտնվում են ռիսկի խմբում[4]։ Եթե միաձվանի երկվորյակներից մեկի մոտ կա տվյալ հիվանդությունը, ապա մյուսի մոտ դրա առաջանալու հավանականությունը 50 % է[4]։ Հիմնական մեխանիզմը կայանում է օրգանիզմի իմուն համակարգի սեփական բջիջների ճանաչողության անկարողության մեջ, այսինքն իմուն համակարգը գրոհում է սեփական, տվյալ դեպքում մազային ֆոլիկուլի բջիջները[4]։

Այս իրավիճակը չունի դեղորայքային բուժում[2]։ Կարելի է ջանքեր գործադրել մազերի աճն արագացնելու համար, օրինակ կատարել կորտիզոնի ներարկումներ[2][1]։ Ճաղատ հատվածներում խորհուրդ է տրվում քսել արևապաշտպան քսուքներ կամ կրել գլխարկ՝ արևից պաշտպանվելու համար, թարթիչների բացակայության դեպքում՝ կրել ակնոցներ[2]։ Որոշ դեպքերում մազերը վերականգնվում են և հիվանդությունը չի կրկնվում[2]։ Այլ դեպքերում մազերը չեն վերականգնվում և հիվանդությունը կարող է շարունակվել տարիներով[2]։ Մարմնի ամբողջ մակերեսի մազաթափության դեպքում վերականգնվում է մազերի ընդամենը 10%-ը[5]։

Մարդկանց 0,15%-ը տառապում է այս հիվանդությամբ միաժամանակ, իսկ 2%-ը տառապել են ժամանակային տարբեր կետերում[2][5]։ Հիմնականում զարգանում է մանկական տարիքում[2]։ Կանանց և տղամարդկանց մոտ հիվանդության առաջացման հավանականությունը հավասար է[1]։ Այս հիվանդությունը կյանքի երկարության վրա ազդեցություն չունի[2]։

Նշաններ և ախտանիշներ խմբագրել

 
Օջախային ալոպեցիա

Օջախային ալոպեցիայի տիպիկ սկզբնական ախտանիշը փոքր ճաղատ հատվածների ի հայտ գալն է։ Մազերից ազատված մաշն ունի առանց սպիների, նորմալ տեսք։ Չնայած, որ ճաղատ հատվածները կարող են ընդունել ցանկացած տեսք, որպես կանոն դրանք կլոր կամ օվալ են[6]։ Հիմնականում օջախային ալոպեցիան ախտահարում է գլխի մազածածկ հատվածները, բայց այն կարող է առաջանալ մարմնի ցանկացած հատվածում։ Մարմնի տարբեր հատվածներում միաժամանակ կարող են դիտվել մազթափություն և մազերի աճ։ Հիվանդությունը կարող է գտնվել ռեմիսիայի փուլում կամ կարող է անընդհատ դրսևորվել։ Հիմնականում այն հանդիպում է երեխաների մոտ։ Մազաթափված հատվածում կարող է առաջանալ ցավի և ծակծկոցի զգացում[7]։ Մազերը արագ թափվելու տենդենց ունեն և սովորաբար մազերը թափվում են գլխի միայն մեկ կողմում[8]։

Հաճախ մազաթափության մասում լինում են բնորոշ կառուցվածքով՝ հիմքում բարակ և տեսքով բացականչական նշան հիշեցնող մազեր[9]։ Այս մազերը շատ կարճ են (3-4մմ) և հանդիպում են ճաղատ հատվածի եզրերին[10]։

Երբ մեկ մազ է պոկվում, դրա փոխարեն աճում են մի քանիսը և պոկված մազերը չպետք է հավասարապես դասավորվեն գանգի ձգված հատվածով։ Օջախային ալոպեցիայի ժամանակ ի տարբերություն առողջ հատվածների, ճաղատ հատվածի եզրերին դասավորված մազերը հեշտ պոկվելու տենդենց ունեն, որտեղ մազային ֆոլիկուլներն արդեն գրոհված են իմուն համակարգի կողմից[11]։ Եղունգների վրա ի հայտ են գալիս ակոսիկներ և կարող է առաջ գալ տրախիոնիխիա[12]։

Պատճառագիտություն խմբագրել

Համարվում է, որ օջախային ալոպեցիան աուտոիմուն հիվանդություն է, որի ժամանակ օրգանիզմի իմուն համակարգը գրոհում է սեփական մազային ֆոլիկուլները,կանգնեցնելով մազերի աճը և առաջացնելով մաղզաթափություն[8]։ Օրինակ, T-լիմֆոցիտները խմբավորվում են ախտահարված բջիջների շուրջը և առաջացնում բորբոքային ռեակցիաներ, ինչի արդյունքում տեղի է ունենում մազաթափություն։ Կրծիք կա, որ նորմալ պայմաններում մազային ֆոլիկուլները պաշտպանված են իմուն համակարգից, այդ երևույթը կոչվում է իմուն արտոնություն։ Օջախային ալոպեցիայի առաջացման պատճառը համարվում է այս իմուն արտոնության մեխանիզմների խանգառումը[3]։ Հայտնի են մի քանի դեպքեր, երբ երեխաները ծնվել են բնածին օջածային ալոպեցիայով[13]։

Օջախային ալոպեցիան կոնտագիոզ չէ[8]։ Օջախային ալոպեցիայի և ժառանգականության միջև կապի մասին վկայում են երկու և ավելի ալոպեցիայով հիվանդ անդամներ ունեցող ընտանիքներում կատարված հետազոտությունները։ Այս հետազոտությունները իդենտիֆիկացրեցին գենոմի առնվազն 4 հատված որտեղ տեղակայված են ալոպեցիան պայմանավորող գեները[14]։ Բացի այդ օջախային ալոպեցիան մյուս աուտոիմուն հիվանդությունների հետ ունի ընդհանուն ռիսկի գործոններ, այդ հիվանդություններից են, օրինակ՝ ռևմատոիդ արթրիտը, 1-ին տիպի շաքարային դիաբետը և ցելիական[15]։ Այն կարող է ցելիակայի դրսևորման միակ եղանակը լինել[16][17]։

Հիվանդության առաջացման պաթոգենեզի կարևոր մասն է ռետինոիդների էնդոգեն դեֆեկտի առաջացումը[18]։

2010թ. ավարտվեց մարդու գենոմի ամբողջական հետազոտությունը, որը ցույց օջախային ալոպեցիայի հետ կապված առնվազն 129 մոնոնուկլեոտիդային պոլիմորֆիզմներ։ Հայտնաբերված գեների մի մասը մասնակցում են կարգավորող T-լիմֆոցիտների, ցիտոտոքսիկ T-լիմֆոցիտների հետ կապված անտիգեն 4-ի, ինտերլեյկին 2-ի, ինտերլեյկին 2-ի A ընկալիչի և Eos-ի ինչպես նաև մարդու լեյկոցիտների անտիգենների ակտիվացման վերահսկմանը։ Այս հետազոտությունը նաև հայտնաբերեց 2 գեն՝ PRDX5 և STX17, որոնք էքսպրեսվում են հենց մազային ֆոլիկուոլում[19]։

Ախտորոշում խմբագրել

Օջախային ալոպեցիան սովորաբար ախտորոշվում է կլինիկական առանձնահատկությունների հիման վրա։

Տրիխոսկոպիան կարող է նպաստել եզրակացության կազմմանը։ Օջախային ալոպեցիայի ժամանակ տրիխոսկոպիան ցույց է տալիս հավասարապես դասավորված դեղին կետեր (հիպերկերատոզային խցաններ), բացականչական նշանի տեսքով փոքր մազեր և սև կետեր (մազային ֆոլիկուլի անցքում քայքայված մազեր)[20]։

Սակայն հաճախ ալոպեցիան ախտորոշելու համար բավական է առանձին, մազաթափված, բացականչական նշանով մազերով շրջապատված հատվածների ի հայտ գալը։ Երբեմն մազաթափված հատվածում կարող է առաջանալ էրիթեմա[5]։

Օջախային ալոպեցիայի ախտորոշման համար շատ հազվադե է առաջանում բիոպսիայի անհրաժեշտություն։ Հիստոլոգիական տվյալները ցույց են տալիս պերիբուլբար լիմֆոցիտար ինֆիլտրացիայի առկայություն։ Երբեմն ոչ ակտիվ օջախային ալոպեցիայի հատվածում բորբոքային ինֆիլտրատներ չեն հայտնաբերվում։ Այլ օգտակար տվյալներից է մազարմատի ֆոլիկուլում գունանյութի արտազատումը ինչպես նաև անագեն-թելոգեն հարաբերակցության շեցումը դեպի թելոգեն։

Դասակարգում խմբագրել

Սովորաբար ալոպեցիան դրսևորվում է գլխի և մարմնի մազածածկ հատվածների շրջանաձև մազաթափությամբ[8][21]։

  • Մազերը կարող են թափվել անկանոն ձևով ամբողջ մամնով, այդ երևույթը կոչվում է դիֆուզ ալոպեցիա[8]։
  • Alopecia areata monolocularis-ի դեպքում մազթափությունը տեղի է ունենում մոնկրետ հատվածում, գլխի ցանկացած մասում։
  • Alopecia areata multilocularis-ի դեպքում մազաթաձությունը տեղի է ունենում մի քանի հատվածներում։
  • Օֆիազի դեպքում տեղի է ունենում ալիքաձև մազաթափություն։
  • Alopecia areata barbae-ի դեպքում մազաթափության հատվածներև տեղակայված են մորուքի շրջանում[8]։
  • Alopecia areata totalis-ի դեպքում թափվում են գլխի բոլոր մազերը[2]։
  • Alopecia areata universalis-ի դեպքում թափվում են ամբողջ մարմնի մազերը[2]։

Alopecia areata totalis-ը և universalis-ը հազվադեպ են պատահում[22]։

Բուժում խմբագրել

Բուժման արդյունավետության մասին օբյեկտիվ կարծիկ կազմելը դժվար է քանի որ հավանական են անսպասելի ռեմիսիաներ, բայց եթե վնասված հատվածը վերականգնվում է ապա մազերը կարող են նորից աճել[23]։ Գոյություն ունեցող թերապևտիկ եղանակներից ոչ մեկը չի համարվում բուժական կամ պրոֆիլակտիկ[23]։

Ուժեղ մազաթափության ժամանակ կարելի է հասնել սահմանափակ արդյունավետության կորտիկոստերիդային պրեպարատների, կլոբետազոլի կամ ֆլուոցինոնիդի ներերակային ներարկումների դեպքում։ Կորտիկոստերոիդային կրեմների օգտագործումը քիչ արդյունավետ է և տեսանելի արդյունքի հասնելու համար երկար ժամանակ է անհրաժեշտ։ Ստերոիդային ներարկումները սովորաբար կիրառվում են գլխի վրա փոքր մազաթափության հատվածների դեպքում, օրինակ ունքերի շրջանում։ Այնուամենայնիվ, նրանց արդյունավետությունը հստակ չէ։ Այլ կիրառվող դեղերից են մինոքսիդիլը, մոմետազոնը (ստերոիդային կրեմ), գրգռիչներ՝ անթրալին կամ տոպիկ քարածխային քսուկ, երբեմն այս դեղերը կիրառվում են տարբեր համակցումներով։ Սովորական կորտիկոստերոիդները չեն կարող թափանցել մաշկի խորը շերտեր և ազդեցություն ունենալ մազային ֆոլիկուլի վրա, որոնք հանդիսանում են հիվանդության առաջացման հիմնական ախտաբանական օղակը[12]։ Բերանացի ընդունման կորտիկոստերոիդները կարող են դանդաղեցնել մազաթափությունը սակայն միյան դեղի ընդունման ժամանակ, բացի այդ դրանց կողմնակի ազդեցությունների վտանգն ավելի մեծ է[12]։ Այս դեպքում գոյություն չունի ոչ մի արդյունավետ բուժում, որոշ մարդիկ ընդհանրապես կարող են ոչ մի պատասխան ազդեցություն չունենալ բուժման նկատմամբ[24]։ Բուժման քիչ եղանակներ կան, որոնք լավ հետազոտված են։ 2008 թվականին անցկացված մետաանալիզը տեղային կորտիկոստերիդների, տեղային ցիկլոսպորինի, ֆոտոդինամիկ թերապիայի և տեղային մինոքսիդիլի միջև ցույց չտվեց ոչ մի արդյունավետություն համեմատած պլացեբոյի հետ, հատկապես երկարաժամկետ կիրառման դեպքում[25]։

Եթե ալոպեցիայի հիմքում ընկած է ցելիական, ապա ոչ գլյուտենային դիետան մեծ մասամբ թույլ է տալիս վերականգնել գլխի մաշկի վնասված հատվածները և մազերի շարունակական աճը, սակայն մյուս մասի մոտ կարող է դիտվել ռեմիսիա և հիվանդության ռեցիդիվ[16]։ Այս երևույթը հավանաբար կապված է գլյուտենի ընդունման պակասեցման շնորհիվ իմուն համակարգի համեմատաբար կարգավորման հետ[16]։

Կանխատեսում խմբագրել

Մազաթափության շատ դեպքերում մազերը վերականգնվում են մի քանի ամսվա կամ տարվա ընթացքում[7]։ Բազմակի օջախների դեպքում մազերը կարող են կամ վերականգնվել կամ հիվանդությունը կարող է զարգանալ մինչև ամբողջական ալոպեցիայի, իսկ հազվադեպ դեպքերում կարող է դիտվել օջախային ալոպեցիա[7]։

Օրգանիզմի ընդհանուր առողջական վիճակը պահպանվում է կայուն մակարդակի վրա, այս հիվանդության ազդեցությունը հիմնականում հոգեբանական է կապված արտաքին տեսքի փոփոխությամբ պայմանավորված կոմպլոքսների հետ։ Հիվանդները կարող են ունենալ նաև եղունգների աճի խանգառումներ, քանի որ կերատինը պայմանավորում է ինչպես մազերի այնպես էլ եղունգների աճը։

Մազերը կարող են աճել, ապա նորից թափվել։ Այս երևույթը ենթադրում է ոչ թե հիվանդության ռեցիդիվ այլ ավելի շուտ աճի և կորստի որոշակի ցիկլ, որը հարաբերականորեն կարգավորվում ժամանակի ընթացքում վերանում։ Սեռական հասունացման ժամանակ առաջացած ալոպեցիայի էպիզոդները տրամադրում են հիվանդության քրոնիկ ընթացքի[12]։

Ալոպեցիան կարող է հոգեբանական սթրեսի պատճառ դառնալ։ Քանի որ մազերի կորուստը կարող է հանգեցնել արտաքին տեսքի զգալի փոփոխությունների, մարդիկ կարող են ունենալ սոցիալական ֆոբիա, անհանգստություն և ընկճախտ[26]։

Համաճարակաբանություն խմբագրել

Այս իրավիճակը հանդիպում է բնակչության 0.1%–0.2%- մոտ, կանանց և տղամարդկանց մոտ հավասարապես[27]։ Օջախային ալոպեցիան հանդիպում է առողջ, առանց ուղեկցով մաշկային հիվանդությունների մարդկանց մոտ[28]։ Որպես կանոն հիվանդությունը դրսևորվում է մանկական կամ պատանեկան տարիքում սակայն այն կարող է առաջանալ կյանքի ցանկացած շրջանում[8]։ Հիվանդները, որպես կանոն, իմունային համակարգի հետ կապված այլ հիվանդություններով հիվանդանալու հակում են ունենում, ինչպիսիք են օրինակ ասթման, ալերգիաները, ատոպիկ մաշկաբորբը, և հիպոթիրեոզը։

Հետազոտություններ խմբագրել

Այս հիվանդության բուժման համար հետազոտվում են մի շարք դեղամիջոցներ[29]։ Այդ դեղամիջոցների մի մասը հաստատված է այլ հիվանդությունների բուժման համար, իսկ մյուս մասի բուժիչ հատկությունների մասին բավարար տվյալներ չկան։

2014 թվականին կատարված հետազոտությունները պարզել են, որ FDA-ի կողմից հաստատված և ոսկրածուծի միելոֆիբրոզի բուժման համար կիրառվող Ռուկսոլիտինիբ դեղամիջոցն այս հիվանդության ծանր ընթացքով 3 բուժառուների մոտ վերականգնել է մազերի բնականոն աճը[30]։ Այս դեղամիջոցն արժե 1000 ԱՄՆ դոլար մեկ ամսվա համար[31]։

Պատմություն խմբագրել

Alopecia areata-ն և alopecia barbae-ն որոշ մարդկանց կողմից ճանաչվում են որպես աստվածաշնչյան նեթեք կարգավիճակ, որը հանդիսանում է մաշկային հիվանդությունների մեծ ընտանիքի մի մասը[32]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 «Alopecia Areata - NORD (National Organization for Rare Disorders)». NORD (National Organization for Rare Disorders). 2004. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ փետրվարի 21-ին. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 10-ին.
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 Liaison, Ray Fleming, Office of Communications and Public (May 2016). «Questions and Answers About Alopecia Areata». NIAMS. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հուլիսի 4-ին. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 10-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  3. ↑ 3,0 3,1 Rajabi, F.; Drake, L.A.; Senna, M.M.; Rezaei, N. (2018). «Alopecia areata: A review of disease pathogenesis». British Journal of Dermatology. 179 (5): 1033–1048. doi:10.1111/bjd.16808. PMID 29791718.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Liaison, Ray Fleming, Office of Communications and Public (May 2016). «Questions and Answers About Alopecia Areata». NIAMS (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հուլիսի 4-ին. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 10-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Beigi, Pooya Khan Mohammad (2018). Alopecia Areata: A Clinician's Guide (անգլերեն). Springer. էջ 14. ISBN 9783319721347.
  6. ↑ Freedberg IM, Fitzpatrick TB (2003). Fitzpatrick's dermatology in medicine. New York: McGraw-Hill, Medical Pub. Division. ISBN 978-0-07-138076-8.[Հղում աղբյուրներին]
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 American Osteopathic College of Dermatology. Alopecia Areata. Արխիվացված 2007-12-13 Wayback Machine Dermatologic Disease Database. Aocd.org. Retrieved on December 3, 2007.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 8,6 Zoe Diana Draelos (30 August 2007), Alopecia Areata Արխիվացված 8 Դեկտեմբեր 2007 Wayback Machine. MedicineNet.com. Retrieved on 2 December 2007
  9. ↑ Zoe Diana Draelos (August 30, 2007), Alopecia Areata Արխիվացված 2007-12-08 Wayback Machine. MedicineNet.com. Retrieved on December 2, 2007
  10. ↑ Donovan, Dr. Jeff. «Exclamation mark hairs in Alopecia Areata are located at the periphary». Donovan Hair Clinic (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 21-ին.
  11. ↑ Wasserman D, Guzman-Sanchez DA, Scott K, McMichael A (February 2007). «Alopecia areata». International Journal of Dermatology. 46 (2): 121–31. doi:10.1111/j.1365-4632.2007.03193.x. PMID 17269961.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 Alopecia Areata at Merck Manual of Diagnosis and Therapy Professional Edition
  13. ↑ Lenane P, Pope E, Krafchik B (February 2005). «Congenital alopecia areata». Journal of the American Academy of Dermatology (Case Reports. Review). 52 (2 Suppl 1): 8–11. doi:10.1016/j.jaad.2004.06.024. PMID 15692503. «We believe AA should be classified not only as an acquired but also a congenital form of nonscarring hair loss. It may well be more common than is thought because of lack of recognition»
  14. ↑ Martinez-Mir A, Zlotogorski A, Gordon D, Petukhova L, Mo J, Gilliam TC, Londono D, Haynes C, Ott J, Hordinsky M, Nanova K, Norris D, Price V, Duvic M, Christiano AM (February 2007). «Genomewide scan for linkage reveals evidence of several susceptibility loci for alopecia areata». American Journal of Human Genetics. 80 (2): 316–28. doi:10.1086/511442. PMC 1785354. PMID 17236136.
  15. ↑ Hordinsky M, Junqueira AL (June 2015). «Alopecia areata update». Seminars in Cutaneous Medicine and Surgery (Review). 34 (2): 72–5. doi:10.12788/j.sder.2015.0160. PMID 26176283. 
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 Caproni M, Bonciolini V, D'Errico A, Antiga E, Fabbri P (2012). «Celiac disease and dermatologic manifestations: many skin clue to unfold gluten-sensitive enteropathy». Gastroenterology Research and Practice (Review). 2012: 1–12. doi:10.1155/2012/952753. PMC 3369470. PMID 22693492.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  17. ↑ Tack GJ, Verbeek WH, Schreurs MW, Mulder CJ (April 2010). «The spectrum of celiac disease: epidemiology, clinical aspects and treatment». Nature Reviews. Gastroenterology & Hepatology (Review). 7 (4): 204–13. doi:10.1038/nrgastro.2010.23. PMID 20212505.
  18. ↑ Duncan FJ, Silva KA, Johnson CJ, King BL, Szatkiewicz JP, Kamdar SP, Ong DE, Napoli JL, Wang J, King LE, Whiting DA, McElwee KJ, Sundberg JP, Everts HB (February 2013). «Endogenous retinoids in the pathogenesis of alopecia areata». The Journal of Investigative Dermatology. 133 (2): 334–43. doi:10.1038/jid.2012.344. PMC 3546144. PMID 23014334.
  19. ↑ Petukhova L, Duvic M, Hordinsky M, Norris D, Price V, Shimomura Y, Kim H, Singh P, Lee A, Chen WV, Meyer KC, Paus R, Jahoda CA, Amos CI, Gregersen PK, Christiano AM (July 2010). «Genome-wide association study in alopecia areata implicates both innate and adaptive immunity». Nature. 466 (7302): 113–7. Bibcode:2010Natur.466..113P. doi:10.1038/nature09114. PMC 2921172. PMID 20596022.
  20. ↑ Rudnicka L, Olszewska M, Rakowska A, Kowalska-Oledzka E, Slowinska M (July 2008). «Trichoscopy: a new method for diagnosing hair loss». Journal of Drugs in Dermatology. 7 (7): 651–4. PMID 18664157. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 4-ին.
  21. ↑ Marks JG, Miller J (2006). Lookingbill and Marks' Principles of Dermatology (4th ed.). Elsevier Inc. ISBN 978-1-4160-3185-7..
  22. ↑ Skin Conditions: Alopecia Areata Արխիվացված 2007-12-17 Wayback Machine. WebMD. Retrieved on December 2, 2007.
  23. ↑ 23,0 23,1 Shapiro J (December 2013). «Current treatment of alopecia areata». The Journal of Investigative Dermatology. Symposium Proceedings (Review). 16 (1): S42–4. doi:10.1038/jidsymp.2013.14. PMID 24326551. 
  24. ↑ Alsantali A (2011 թ․ հուլիսի 22). «Alopecia areata: a new treatment plan». Clinical, Cosmetic and Investigational Dermatology. 4: 107–15. doi:10.2147/CCID.S22767. PMC 3149478. PMID 21833161.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  25. ↑ Delamere, Finola M; Sladden, Michael J; Dobbins, Helen M; Leonardi-Bee, Jo (2008 թ․ ապրիլի 23). «Interventions for alopecia areata». Cochrane Database of Systematic Reviews (անգլերեն) (2): CD004413. doi:10.1002/14651858.CD004413.pub2. ISSN 1465-1858. PMID 18425901.
  26. ↑ Hunt N, McHale S (October 2005). «The psychological impact of alopecia». BMJ (Review). 331 (7522): 951–3. doi:10.1136/bmj.331.7522.951. PMC 1261195. PMID 16239692.
  27. ↑ Safavi KH, Muller SA, Suman VJ, Moshell AN, Melton LJ (July 1995). «Incidence of alopecia areata in Olmsted County, Minnesota, 1975 through 1989». Mayo Clinic Proceedings. 70 (7): 628–33. doi:10.4065/70.7.628. PMID 7791384.
  28. ↑ Alopecia Areata at Merck Manual of Diagnosis and Therapy Professional Edition
  29. ↑ «Search - clinicaltrials.gov for alopecia areata». clinicaltrials.gov. National Institutes of Health. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 5-ին.
  30. ↑ Mohammadi D (2016). «A ray of hope for alopecia areata patients». The Pharmaceutical Journal. 296 (7889). doi:10.1211/PJ.2016.20201092.
  31. ↑ Vary JC (November 2015). «Selected Disorders of Skin Appendages--Acne, Alopecia, Hyperhidrosis». The Medical Clinics of North America. 99 (6): 1195–211. doi:10.1016/j.mcna.2015.07.003. PMID 26476248.
  32. ↑ Rivkin P (September 2016). Alopecia Areata: Jewish Answers to a Modern Disease. էջեր 18–33. ISBN 978-1-5375-2975-2.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Օջախային_մազաթափություն&oldid=9452456» էջից