Քրիստիան Միքելսեն
Պետեր Քրիստիան Հերսլեբ Քերսյու Միքելսեն (նորվ.՝ Christian Michelsen Մարտի 15 1857, Բերգեն - Հունիսի 29 1925, Ֆանա, Հորդլանդ), նորվեգացի նավագնացության մագնատ, Նորվեգիայի պետական, քաղաքական գործիչ։ 1905-1907 թվականներին զբաղեցրել է Նորվեգիայի վարչապետի պաշտոնը։ Միքելսենն առավել հայտնի է 1905 թվականին Կարլստադյան համաձայնագրի կնքումով, որով չեղյալ համարվեց նորվեգա-շվեդական միությունը։ Հանդիսացել է Նորվեգիայի իր ժամանակի ամենաազդեցիկ քաղաքական գործիչներից մեկը[1]։
| Քրիստիան Միքելսեն նորվ.՝ Christian Michelsen | ||
| ||
| ||
|---|---|---|
| Մարտ 1905 - Հոկտեմբերի 23 1907 | ||
| Կուսակցություն՝ | Նորվեգիայի Ազատական կուսակցություն (1884–1903) Նորվեգիայի կոալիցիոն կուսակցություն (1903–1909) Ազատ մտածող Ազատական կուսակցություն (1909–1925) | |
| Կրթություն՝ | Օսլոյի համալսարան և Բերգենի տաճարային դպրոց | |
| Մասնագիտություն՝ | նավատեր և քաղաքական գործիչ | |
| Ծննդյան օր | Մարտի 15 1857 | |
| Ծննդավայր | Բերգեն, Նորվեգիա | |
| Վախճանի օր | Հունիսի 29 1925 (68 տարեկան) | |
| Վախճանի վայր | Ֆանա, Հորդլանդ, Նորվեգիա | |
| Քաղաքացիություն |  Նորվեգիա
| |
| Հայր | Jacob Andreas Michelsen? | |
| Պարգևներ |
 և  | |
Պատանեկություն խմբագրել
Քրիստիանը ծնվել է նորվեգական Բերգեն քաղաքում և ստացել իր եպիսկոպոս պապիկի անունը՝ Պետեր Քրիստիան Հերսլեբ Քերսյու[1][2]։
Աշխատանքային գործունեություն խմբագրել
Քրիստիան Մեքելսենը եղել փաստաբան և նավասեփականատեր։ Նա դարձել է Նորվեգիայի խորհրդարանի անդամ 1891 թվականին և ներկայացրել Ազատական կուսակցությունը։ Նրա գլխավոր նպատակներից մեկը եղել է Ազատական և Պահպանողական կուսակցությունների միավորումը, որը նա անվանել է Կոալիցիոն կուսակցություն։ Հագերուպի երկրորդ կառավարության անդամ է եղել, ինչպես նաև շվեդա-նորվեգական հարաբերությունների ամենակատաղի հակառակորդներից։ 1905 թվականի մարտին Միկելսոնը Ֆրեսիս Հագերուպին փոխարինում է երկրի վարչապետի պաշտոնում և միանգամից դառնում շվեդա-նորվեգական միության դադարեցման առաջամարտիկ[1]։
Համաձայնագրի չեղարկման ձևական պատճառ հանդիսացավ Շվեդիայի Օսկար II թագավորի կողմից նորվեգական դիվանագիտական օրենքները չընդունելը։ Շվեդական կառավարությունը արդեն մի քանի տարի պնդում էր, որ արտասահմանյան հարցերը պետք է լուծվեն միության համաձայնագրի շրջանակներում, և այդպիսով դիվանագիտական օրենքները չեն կարող ընդունվել Ստորտինգի կողմից առանց շվեդական ռիկսդագի (խորհրդարանի) թույլտվության։ Շվեդները համաձայն էին ընդունել Նորվեգիային անկախությունը, եթե շվեդա-նորվեգական միությունը գործեր ևս 90 տարի, միևնույն ժամանակ արտաքին գործերի նախարարը պետք է լիներ շվեդ։ Այդ իրավիճակը նորվեգացիների ստիպեց մտածել, որ Շվեդիան միությունում ունի գերիշխող դիրք։ Չնայած իրականում այդ գերիշխանությունը կար, այնուամենայնիվ նորվեգացիները չէին ցանկանում, որ այն արտահայտվի նաև իրավական հարթությունում[1]։
1905 թվականի մայիսի 27-ին Օսկար թագավորը հրաժարվեց ստորագրել օրինագիծը, ինչի ի պատասխան, նորվեգական նախարարների կաբինետը ամբողջ կազմով հրաժարական տվեց։ Թագավորը չձեռնարկեց հետագա որևէ քայլ՝ հավանաբար հասկանալով, որ միության վախճանը անհետաձգելի է։ Շվեդ քաղաքական գործիչները նույնպես որևէ քայլ չկատարեցին՝ կարծելով, թե կատարվածը նորվեգացիների կողմից ևս մեկ նահանջ քայլ է։ Հունիսի 7-ին նորվեգական խորհրդարանը հայտարարեց, որ քանի որ թագավորը չկարողացավ կազմավորել նոր կառավարություն Միքելսենի հրաժարականից հետո, ապա նա կորցրել է երկիրը ղեկավարելու կարողությունից։ Ինչն էլ նշանակում է, որ նա դադարեց լինել Նորվեգիայի թագավոր։ Այս հայտարարությունը տվեց որոշակի իրավական հիմքեր միության համաձայնագիրը չեղյալ հայտարարելու համար[1]։
Միքելսենը տեսնում էր, որ վերջին մի քանի ամիսների իրադարձությունների համատեքստում նորվեգացիները աջակցում են երկրի անկախության հռչակմանը։ Կայացած հանրաքվեի արդյունքներով միության պահպանման օգտին քվեարկել էին ընդամենը 184 մարդ, ինչը երկրի բնակչության 0,05 % է կազմում։ Չնայած Միքելսենը հավատում էր ժողովրդավարությանը՝ բայց կարծում էր, որ ժողովրդավարական միապետությունը միջազգային հարթակներում և նորվեգացիների շրջանում երկրի ճանաչմանն ավելի կնպաստի։ Հանրաքվեի ընթացքում նորվեգացիների 79 %-ը կողմ էր քվեարկել մնիապետության պահպանմանը։ Արքայազն Կարլ Դանիացին դարձավ Նորվեգիայի թագավոր և իր անունը փոխարինեց նորվեգական Հակոն VII-ով[1]։
1907 թվականին Միքելսենը հոգնեց քաղաքական պայքարից, հրաժարական տվեց վարչապետի պաշտոնից։ Նրան փոխարինող դարձավ Յորգեն Լևլանդը։ Վերջինս չսատարեց Կոալիցիոն կուսակցությանը, և նրա կառավարությունը հրաժարական տվեց[1]։
Քրիստիան Միքելսենը մահացել է 68 տարեկան հասակում 1925 թվականի հունիսի 25-ին Նորվեգիայի Հորդլանդ ֆյուլքեի Ֆանա կոմունայում[1]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
Աղբյուրներ խմբագրել
- Magnus A. Mardal. "Konsulatsaken". Store norske leksikon. (նորվ.)
- "Fedrelandslaget". Store norske leksikon. (նորվ.)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Քրիստիան Միքելսեն» հոդվածին։ |