Քնած արքայադուստրը

«Քնած արքայադուստրը» (ռուս.՝ «Спя́щая царе́вна»), Վասիլի Ժուկովսկու հեքիաթը՝ գրված 1831 թվականի օգոստոսի 26-ից մինչև սեպտեմբերի 12-ը Ցարսկոյե Սելոյում։ Գեղարվեստական ինքնուրույն հեղինակային ստեղծագործություն է, որ գրվել է «Քնած գեղեցկուհին» (գերմ.՝ Dornröschen) գերմանական ժողովրդական հեքիաթի (գտել է Գրիմ եղբայրների մոտ) և «Անտառում քնած գեղեցկուհին» (ֆր.՝ La Belle au Bois Dormant, մշակվել է Շառլ Պերոյի կողմից) ֆրանսիական հեքիաթի սյուժեների մոտիվներով։ Հեքիաթն առաջին անգամ տպագրվել է «Европеец» ամսագրի 1832 թվականի № 1-ում (հունվար, էջ 24-37)՝ «Հեքիաթ քնած գեղցկուհու մասին» վերնագրով։

Քնած արքայադուստրը
Վ. Վասնեցովի «Քնած արքայադուստրը» նկարը
Տեսակ	բանաստեղծություն
Ժանր	Ռուսական հեքիաթ
Ձև	բանաստեղծություն
Հեղինակ	Վասիլի Ժուկովսկի
Բնագիր լեզու	անգլերեն
Գրվել է	1831
Հրատարակվել է	1832
Sleeping princess

Ստեղծման պատմություն

1831 թվականի ամառը Ժուկովսկին և Պուշկինն անցկացրել են Ցարսկոյե Սելոյում։ Այնտեղ նրանք մի յուրօրինակ վիճաբանություն են ունեցել. ով ավելի լավ հեքիաթ կգրի, որը նման կլինի ռուսական ժողովրդական ոճին։ Երկու բանաստեղծների կյանքի այդ կողմի մասին Գոգոլը, որը նրանց հետ էր, հիշել է. «Ամբողջ ամռանը ես ապրեցի Պավլովսկում և Ցարսկոյե Սելոյում... Գրեթե ամեն երեկո հավաքվում էինք մենք՝ Ժուկովսկին, Պուշկինը և ես։ Որքա՜ն հրաշալիքներ դուրս եկան այդ մարդկանց գրիչներից։ Պուշկինի... հեքիաթները ռուսական ժողովրդական են... Ժուկովսկին նույնպես ունի ռուսական ժողովրդական հեքիաթներ են... Զարմանահրաշ աշխատանք։ Ժուկովսկունն անճանաչելի է»։

Ժուկովսկին այդ թվականին գրել է «Հեքիաթ Բերենդեի թագավորի մասին» և «Քնած արքայադուստրը» հեքիաթները, իսկ Պուշկինը՝ «Հեքիաթ Սալթան թագավորի մասին» ստեղծագործությունը։

Սյուժե

Թագավորն ու թագուհին երկար ժամանակ երեխա չէին ունենում, այնուհետև ծնվեց երկար սպասված նրանց աղջիկը։ Փոքրիկ արքայադստեր ծննդյան պատվին մեծ խնջույք է կազմակերպվում, որին հրավիրվում են թագավորությունում ապրող 12 կախարդուհիներից տասնմեկը։ Տասներկուերրորդը, որին չէին հրավիրել, վիրավորվում է։ Երբ կախարդուհիները արքայադստերն ամեն տեսակի բարիքներ էին ցանկանում, հայտնվում է տասներկուերորդն ու կանխագուշակում արքայադստեր մահը 15 տարեկանում իլիկի ծակոցից։ Տասնմեկերորդ կախարդուհին, որը ոչինչ չէր հասցրել ցանկանալ, ասում է, որ դա ոչ թե մահ կլինի, այլ 300 տարի տևող քուն։

Թագավորը, վախենալով, հպատակներին արգելում է ընդհանրապես մանել և հրամայում է թագավորությունում հավաքել այն ամենը, ինչը կապված է մանելու հետ։ Նշանակված տարիքում աղջիկը, այնուամենայնիվ, մատն իլիկով ծակում է և քնում, նրա հետ քնում են նաև թագավորը, թագուհին և բոլոր հպատակները։

300 տարի անց նրան արթնացնում է արքայազնի համբույրը, նրա հետ արթնանում են և յուսները։ Արքայազնն ամուսնանում է արքայադստեր հետ, և նրանք ապրու են երկար ու երջանիկ։

Տես նաև

• Քնած գեղեցկուհին
• Քնած դշխուհու և յոթ քաջերի հեքիաթը

Գրականություն

• Спящая царевна // В. А. Жуковский Собр. соч. в 4-х тт. Т. 3 Примечания
• Эфендиева Н. Р. Сказка В. А. Жуковского «Спящая царевна» на страницах журнала «Европеец» // Актуальные проблемы лингвистики и литературоведения. Сборник материалов I (XVI) Международной конференции молодых учёных (9—11 апреля 2015 г.) Выпуск 16

Արտաքին հղումներ

• «Քնած գեղեցկուհին» հեքիաթի վերլուծություն