Տուրկուի աստղադիտարան
Տուրկուի աստղադիտարան կամ Իսո-Հեյկիլյա աստղադիտարան (ֆիններեն՝ Iso-Heikkilän tähtitorni, ՄԱՄ կոդը՝ 62[1]), սիրողական աստղադիտարան է Ֆինլանդիայի Տուրկու քաղաքի Իսո-Հեյկիլյա շրջանում։ Աստղադիտարանից օգտվում են տեղական սիրող աստղագետների միության անդամները, միությունը կոչվում է Տուրուն Ուրսա։
| Տուրկուի աստղադիտարան | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | աստղագիտական աստղադիտարան |
| Կառավարող | Turun Ursa? |
| Աստղադիտարանի կոդ | 062 |
| Երկիր |  Ֆինլանդիա |
| Վայր | Տուրկու |
| ԲԾՄ | 20 մետր |
| Հիմնադրվել է՝ | 1937 |
| Կայք | turunursa.fi |
Տուրկուի աստղադիտարան անունը օգտագործվում է Փոքր մոլորակների կենտրոնի կողմից, աստղադիտարանը 1937-ից 1972 թվականները կառավարվում էր Տուրկուի համալսարանի կողմից և հանդիսանում էր համաշխարհային ճանաչում ունեցող աստղադիտարան։ Այս աստղադիտարանում ֆինն աստերոիդ հայտնաբերողները կատարել են բազմաթիվ դիտարկումներ, և հայտնաբերել են բազմաթից աստերոիդներ։
Աստղադիտարանի պատվին է անվանվել, այստեղ, Իրյո Վյայսյալյայի կողմից հայտնաբերված (1947) Իսո-Հեյկիլյա աստերոիդը[2]։
Պատմություն խմբագրել
Աստղադիտարանը սկզբում պատկանում էր Տուրկուի համալսարանի աստղագիտության դեպարտամենտին։ Կառուցվել է 1935-ից 1937 թվականները, ֆիզիկայի և աստղագիտության պրոֆեսոր Իրյո Վյայսյալյայի նախագծով[3]։ Վյայսյալյայի հետազոտական խումբը այս աստղադիտարանում ընդհանուր առմամբ հայտնաբերել է 807 աստերոիդ և 7 գիսաստղ[4]։
Քաղաքի ընդլայնման և աստղադիտարանից մեկ կիլոմետր հեռավորության վրա պողպատագործական գործարանի կառուցման հետևանքով 1950-ականներին համալսարանի աստղագիտական բաժանմմունքը տեղափոխվեց Տուորլա աստղադիտարան։ 1960 թվականին Իսո-Հեյկիլյայում աստղադիտարանի հարևանությամբ կառուցվեցին բնակելի շինություններ, արդյունքում, աստղադիտարանից հնարավոր դարձավ կատարել դիտարկումներ ցածր երկնքի միայն հյուսիսային ուղղությամբ։ Աստղադիտարանը թողնվեց ուսանողների օգտագործմանը ևս որոշ ժամանակահատված, մինչև համալսարանը ամբողջությամբ հանձնեց աստղադիտարանը Տուրկուի քաղաքապետարանին 1972 թվականին։
Այժմ աստղադիտարանը կառավարվում է Իրյո Վյայսյալյայի կողմից 1928 թվականին հիմնադրված Տուրուն Ուրսա աստղագիտական միության կողմից։ Միության անդամները օգտագործում են աստղադիտարանը սիրողական դիտարկումներ կատարելու նպատակով։ Նույն նպատակով նաև միությունը օգտագործում է մեկ այլ, Կևոլա աստղադիտարանը։
Գործիքներ և կառույցներ խմբագրել
Աստղադիտարանը ունի երկու 6-մետրանոց գմբեթներ արևելք-արևմուտք ուղղություններով։ Միության հիմնական գործիքները տեղադրված են արևմտյան գմբեթում, դրանք են 15 և 13 սատնիմետրանոց աստղադիտակները, որոնք կառուցվել են Իրյո Վյայսյալյայի կողմից և 19 սմ Շմիդտ-Վյայսյալյա խցիկից։ Նախկինում այս գմբեթում էր տեղադրված 50 սանտիմետրանոց լայն տեսադաշտով աստղադիտակ, որը այժմ տեղադրված է Կևոլա աստղադիտարանում, սա այն աստղադիտակն էր, որով հայտնաբերվել էին աստերոիդներն ու գիսաստղերը[5]։
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «List Of Observatory Codes». (անգլ.)
- ↑ (1947) Իսո-Հեյկիլյա աստերոիդը Փոքր մոլորակների կենտրոնի կայքում (ուղեծրի տվյալները և դիտարկումները) (անգլ.)
- ↑ Իսո-Հեյկիլյա աստղադիտարան
- ↑ /MPDiscsNum.html «Minor Planet Discoverers (by number)». Minor Planet Center. 2016 թ․ նոյեմբերի 14. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 29-ին.
{{cite web}}: Check|url=value (օգնություն) - ↑ Իսո-Հեյկիլյա աստղադիտարանի գործիքները Արխիվացված 2017-09-10 Wayback Machine (անգլ.)
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Turun Ursa, amateur astronomers association (անգլ.)
- Iso-Heikkilä Observatory. Página de la Universidad de Turku. (իսպ.)