Տիեզերական հարմարվողականության համախտանիշ

Տիեզերական հարմարվողականության համախտանիշ կամ Տիեզերական հիվանդություն, վիճակ, որի մեջ, տարբեր գնահատմամբ, լինում են տիեզերագնացների մեկ երրորդից^[1] մեկ երկրորդ մասը^[2]՝ անկշռության վիճակին հարմարվելու ժամանակ։ Ախտանիշներով վիճակը նման է ծովախտին․ ախորժակի անկում, գլխապտույտ, գլխացավ, թքարտադրության ուժեղացում, սրտխառնոց, երբմեն պատահում է փսխում, տարածական պատրանքներ։ Այս բոլոր ազդեցություններն սովորաբար անցնում են թռիչքի 3-6-րդ օրերից հետո^[1]։

Պատճառներ խմբագրել

Այս խանգարման զարգացման պատճառներն են․

Հավասարակշռության օրգանների անկշռության վիճակին հարմարեցման անհրաժեշտությունը^[1]^[3]։
Մյուս զգայական համակարգերի հետ փոխգործունեության խանգարում^[1]^[4]։
Օրգանիզմում արյան վերաբաշխում^[1]։

Հետաքրքիր փաստեր խմբագրել

Որոշ տիեզերագնացներ նմանտիպ վիճակում են լինում Երկիր վերադառնալու առաջին օրերին^[1]։
Տհաճ զգացողությունները և ախտանիշները, կապված տիեզերական հարմարվողականության հետ, դասակարգվում են ըստ ծանրության։ Տիեզերագնացների 50%-ն զգում են միջին աստիճանի անհարմարություն (սրտխառնոց, գլխացավ, ապակողմնորոշում^[5]), մոտ 10%-ի մոտ լինում է ծանր ռեակցիա (փսխում, այլ ախտանիշներ, որոնք մարդուն հարմարվելու ընթացքում զրկում են նորմալ աշխատելու հնարավորությունից)։
Անկշռության հանդեպ ռեակցիայի ԱՄՆ-ում գրանցված ամենածանր պատահարներից մեկը եղել է տիեզերագնաց (և ԱՄՆ սենտոր) Ջեյք Գարնի թռիչքը 1985 թվականին «Սթեյս Շաթթլ» ծրագրով։ Տիեզերագնաց-սենատորը այնքան վատ էր իրեն զգում, որ NASA-ի իր գործընկեր պրոֆեսիոնալ տիեզերագնացների (հայտնի կոմիքսում մի հումորային տեսարանից հետո) կենցաղ մտավ հարմարվելու ժամանակ վիճակի ծանրության կատակային չափման միավոր՝ մեկ գարն։ Տիեզերագնացների մեծ մասը այդ սանդղակի 0․1 գարն անհարմարավետություն են զգում^[6]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Гуровский Н. Н., Егоров А. Д. Некоторые проблемы космической медицины
↑ Quine, Tony Addicted to space: An appreciation of Anousheh Ansari, Part II(անգլ.) // Spaceflight : journal. — British Interplanetary Society (BIS), 2007. — Т. 49. — № 4. — С. 144. — ISSN 0038-6340.
↑ «Why Do Astronauts Suffer From Space Sickness?». ScienceDaily. 2008 թ․ մայիսի 23. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 3-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 8-ին.
↑ Kohl, R. L. (1983). «Sensory conflict theory of space motion sickness: An anatomical location for the neuroconflict». Aviation, Space, and Environmental Medicine. 54 (5): 464–5. PMID 6870740.
↑ Kozlovskaya, Inessa B.; և այլք: (2004). «The Effects of Long-Duration Space Flight on Eye, Head, and Trunk Coordination During Locomotion». NASA Johnson Space Center. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 7-ին. Վերցված է 2008 թ․ փետրվարի 7-ին.
↑ «Interview with Dr. Robert Stevenson» (PDF). Johnson Space Center Oral History Project. 1999 թ․ մայիսի 13. էջ 35. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 31-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 20-ին.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Տիեզերական հարմարվողականության համախտանիշ» հոդվածին։

[questions-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Гуровский Н. Н., Егоров А. Д. Некоторые проблемы космической медицины

[2] Quine, Tony Addicted to space: An appreciation of Anousheh Ansari, Part II(անգլ.) // Spaceflight : journal. — British Interplanetary Society (BIS), 2007. — Т. 49. — № 4. — С. 144. — ISSN 0038-6340.

[sciencedaily-3] «Why Do Astronauts Suffer From Space Sickness?». ScienceDaily. 2008 թ․ մայիսի 23. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 3-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 8-ին.

[4] Kohl, R. L. (1983). «Sensory conflict theory of space motion sickness: An anatomical location for the neuroconflict». Aviation, Space, and Environmental Medicine. 54 (5): 464–5. PMID 6870740.

[5] Kozlovskaya, Inessa B.; և այլք: (2004). «The Effects of Long-Duration Space Flight on Eye, Head, and Trunk Coordination During Locomotion». NASA Johnson Space Center. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 7-ին. Վերցված է 2008 թ․ փետրվարի 7-ին.

[6] «Interview with Dr. Robert Stevenson» (PDF). Johnson Space Center Oral History Project. 1999 թ․ մայիսի 13. էջ 35. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 31-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 20-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]