Ուկրաինայի Տարաս Շևչենկոյի անվան ազգային մրցանակ
Ուկրաինայի Տարաս Շևչենկոյի անվան ազգային մրցանակ (ուկրաիներեն՝ Національна премія України імені Тараса Шевченка), Ուկրաինայի մշակույթի և արվեստի բնագաբառների պետական բարձրագույն պարգև, որն անվանվել է ի պատիվ ուկրաինացի բանաստեղծ Տարաս Շևչենկոյի։ Մրցանակ շնորհելու մասին որոշումն ընդունում է Ուկրաինայի Նախագահը` հիմնվելով Տարաս Շևչենկոյի անվան Ազգային մրցանակի Հանձնաժողովի առաջարկությունների հիման վրա[1]։
| |||
| Երկիր |  Ուկրաինա | ||
|---|---|---|---|
| Տեսակ | state decoration? և արվեստի բնագավառի մրցանակ | ||
| Վիճակագրություն | |||
| Հիմնադրման ամսաթիվ | մայիսի 20, 1961 | ||
| Հերթականություն | |||
| Կայք | knpu.gov.ua(ուկր.)(անգլ.)(ռուս.) | ||
 Shevchenko National Prize Վիքիպահեստում | |||
Մրցանակի պատմություն խմբագրել
Մրցանակը հիմնադրվել է 1961 թվականի մայիսի 20-ին համաձայն ՈւԽՍՀ Նախարարների Խորհրդի Որոշման որպես Շևչենկոյի անվան հանրապետական մրցանակ։ Որոշման համաձայն, այդ մրցանակը շնորհվում էր գրականության, արվեստի, երաժշտության, թատերական արվեստի և կինոարվեստի գործիչներին։
Առաջին մրցանակը հանձնվել է 1962 թվականի մայիսի 9-ին։ Առաջին դիպլոմը և մրցանակակրի կոչմանն արժանացել է Պ. Տիչինան, Օ. Գոնչարը և Պ. Մայբորոդան։ Դափնեկրի դրամական մրցանակն այդ ժամանակ կազմում էր 2500 ռուբլի։
1969 թվականին հանրապետական մրցանակը վերանվանվել է «Տարաս Շևչենկոյի անվան ՈւԽՍՀ Պետական մրցանակ»։ Իսկ 2000 թվականի հունիսի 22-ին մրցանակին տրվել է Ուկրաինայի բարձրագույն մրցանակի կարգավիճակ` համաձայն Ուկրաինայի Նախագահի թիվ 808/2000 Հրամանագրի և ստացել է «Տարաս Շևչենկոյի անվան Ուկրաինայի Ազգային մրցանակ» անվանում։
Մրցանակի հանձնաման կանոնակարգ խմբագրել
Մրցանակը շնորհվում է Ուկրաինայի Նախագահի Հրամանագրով։ Այդ մրցանակը տրվում է գրականության և արվեստի, հրապարակախոսության և ժուռնալիստիկայի բնագավառում ակնառու նվաճումներ ու մշակույթի զարգացման գործում զգալի ավանդ ունեցող քաղաքացիներին։
Ամեն տարի կարող է շնորհվել ոչ ավելի, քան տասը Ազգային մրցանակ։ Մրցանակաբաշխության շնորհման համար աշխատանքների առաջադրումն իրականացվում է դրանց հրապարակման պահից հինգ տարիների ընթացքում, բայց ոչ շուտ, քան մինչև կես տարի առաջ դրանց առաջադրումից։
Տարաս Շևչենկոյի անվան Ուկրաինայի Ազգային մրցանակի մրցույթին մասնակցող ստեղծագործությունները և աշխատանքները ներկայացվում են Ուկրաինայի մշակույթի և տուրիզմի նախարարություն, Ուկրաինայի գիտությունների ազգային ակադեմիա, Ուկրաինայի արվեստի ազգային ակադեմիա, Ուկրաինայի ստեղծագործական միություններ և Ուկրաինայի գրական-արվեստագիտական միություններ։ Մրցանակը կարող է շնորհվել Ուկրաինայի, այլ պետությունների քաղաքացիներին և քաղաքացիություն չունեցող անձանց։
Ազգային մրցանակը շնորհվում է հեղինակին կամ կատարողին մեկ անգամ կյանքի ընթացքում։ Նրանց շնորհվում է մրցանակի դափնեկրի դիպլոմ և մրցանակի դափնեկրի Պատվո նշան։ Դրամական մրցանակի չափը սահմանվում է ամեն տարի` համաձայն Ուկրաինայի Նախագահի Հրամանագրի, և 2010 թվականին կազմել է 130 000 գրիվեն կամ մոտ 5 715 ԱՄՆ դոլար ( 2015 թվականի նոյեմբերի ՈւԱԲ փոխարժեքով)։
Ազգային մրցանակ շնորհելու մասին Ուկրաինայի Նախագահի հրամանագիրը հրապարակվում է ամեն տարի մարտի 9-ին «Կառավարական սուրհանդակ» թերթում և հրապարակվում է ռադիոյով և հեռուստատեսությամբ։
Ազգային մրցանակի դիպլոմներ և պատվավոր նշանները դափնեկիրներին հանձնում է Ուկրաինայի Նախագահը մարտի 9-ին Ուկրաինայի Ազգային օպերայում հանդիսավոր միջոցառման ժամանակ, որը նվիրված է Տարաս Շևչենկոյի ծննդյան օրվան (սակայն 2010 թվականին Ուկրաինայի Նախագահ Վիկտոր Յանուկովիչը Շևչենկոյի մրցանակի հանձնումն անցկացրել է Տարասի լեռան վրա Կանև քաղաքում, որտեղ թաղված է Շևչենկոն)[2]։
Մրցանակի շնորհման հանձնաժողով խմբագրել
Մրցանակի շնորհման հանձնաժողովը հատուկ մարմին է, որը ենթարկվում է Ուկրաինայի Նախագահին և ստեղծվել է Տարաս Շևչենկոյի անվան Ազգային մրցանակի շնորհման համար առաջադրվող թեկանծուների հետ կապված հարցերի նախնական քննարկման համար։
Հանձնաժողովի կազմ խմբագրել
- Ռ. Մ. Լուբկիվսկի - գրող, Տարաս Շևչենկոյի անվան մրցանակի դափնեկիր, հանձնաժողովի նախագահ
- Մ. Վ. Մատիոս - գրող, Տարաս Շևչենկոյի անվան մրցանակի դափնեկիր, հանձնաժողովի նախագահի տեղակալ
- Օ. Ն. Բիյմա - կինոռեժիսոր, Տարաս Շևչենկոյի անվան մրցանակի դափնեկիր
- Ա. Ա. Բոկոտեյ - նկարիչ, Տարաս Շևչենկոյի անվան մրցանակի դափնեկիր
- Վ. Վ. Բրյուխովեցկի - մշակութաբան, «Կիև-Մոգիլայի ակադեմիայի» նախագահ
- Բ. Գ. Վոզնիցկի - մշակութաբան, Տարաս Շևչենկոյի անվան մրցանակի դափնեկիր
- Վ. Դ. Գերասիմյուկ - բանաստեղծ, Տարաս Շևչենկոյի անվան մրցանակի դափնեկիր
- Ի. Ֆ. Դրաչ - բանաստեղծ, Տարաս Շևչենկոյի անվան մրցանակի դափնեկիր
- Ն. Գ. Ժուլինսկի - գրականագետ, ՈւԳԱ ակադեմիկոս, Տարաս Շևչենկոյի անվան մրցանակի դափնեկիր
- Լ. Ն. Կադիրովա - դերասանուհի, «Шевченківський фонд — XXI століття» բարեգործական կազմակերպության նախագահ;
- Ի. Ս. Մարչուկ - նկարիչ, Տարաս Շևչենկոյի անվան մրցանակի դափնեկիր
- Պ. Մ. Մովչան - բանաստեղծ, Տարաս Շևչենկոյի անվան մրցանակի դափնեկիր
- Բ. Ի. Օլեյնիկ - ուկրաինական բանաստեղծ և քաղաքական գործիչ
- Վ. Ս. Պալկին - դիրիժոր, Տարաս Շևչենկոյի անվան մրցանակի դափնեկիր
- Ի. Ն. Ռումարկ - բանաստեղծ, Տարաս Շևչենկոյի անվան մրցանակի դափնեկիր
- Մ. Ֆ. Սլաբոշպիցկի - գրող, Տարաս Շևչենկոյի անվան մրցանակի դափնեկիր
- Ե. Ֆ. Ստանկովիչ - կոմպոզիտոր, Տարաս Շևչենկոյի անվան մրցանակի դափնեկիր
- Ա. Կ. Ֆեդորուկ - արվեստաբան
- Ա. Գ. Խոստիկոև - դերասան, ռեժիսոր, Տարաս Շևչենկոյի անվան մրցանակի դափնեկիր
- Ֆ. Յա. Յակուբով - Ղրիմի ինժեներամանկավարժական պետական համալսարանի ռեկտոր, Տարաս Շևչենկոյի անվան մրցանակի դափնեկիր։
Մրցանակի դափնեկիրներ խմբագրել
Մրցանակից հրաժարվելու միակ դեպքը տեղի է ունեցել 2011 թվականին, երբ ուկրաինացի գրող Վասիլի Շկլյարը հրաժարվել է պարգևից։ Մերժման պատճառը գրողն անվանել է իր անհամաձայնությունն այն բանին, որ կրթության նախարարի պաշտոնը զբաղեցնում է Դմիտրի Տաբաչնիկը[3]։
|
Հարգելի պարոն Նախագահ! Վկայում եմ Ձեզ իմ հարգանքը և խնդրում եմ Ձեզ Շևչենկոյի մրցանակի դափնեկիր առաջադրելու Հրամանագրում հաշվի առնել իմ խնդրանքը և Շևչենկոյի մրցանակով ինձ պարգևատրումը հետաձգել այնքան ժամանակ, քանի դեռ Ուկրաինայի իշխանությունում չի լինի ուկրաինաֆոբ Դմիտրի Տաբաչնիկը։ Իմ դիրքորոշումը, պարոն Նախագահ, ոչ մի կերպ չի վերաբերում Ձեզ անձամբ, բայց քանի դեռ իշխանություն ունի Դմիտրի Տաբաչնիկը, ես չեմ կարող ընդունել մրցանակը։ | 
|
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ № 932/2010 Указ Президента Украины. Вопросы Национальной премии Украины имени Тараса Шевченко. 2010 թվականի հոկտեմբերի 4
- ↑ «Недовольным урезанной премией Герман напомнила о скромности Шевченко». unian.net. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 11-ին.
- ↑ «Писатель Василий Шкляр отказался от шевченковской премии из-за Табачника». kp.ua. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 11-ին.
Հղումներ խմբագրել
- Національна премія України імені Тараса Шевченка. Արխիվացված 2010-03-12 Wayback Machine(ուկր.)
- Названы имена лауреатов Шевченковской премии
- Указ Президента України від 6 березня 2009 року N 126/2009 «Про Диплом та Почесний знак лауреата Національної премії України імені Тараса Шевченка».(ուկր.)
- До 50-річчя заснування Національної премії України імені Тараса Шевченка: Документи ЦДАВО України Արխիվացված 2017-09-22 Wayback Machine, ЦДАГО України Արխիվացված 2017-09-22 Wayback Machine, ЦДКФФА України ім. Г. С. Пшеничного Արխիվացված 2017-09-22 Wayback Machine, ЦДАМЛМ України Արխիվացված 2017-10-15 Wayback Machine // Офіційний веб-портал Державної архівної служби України.(ուկր.)
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Ուկրաինայի Տարաս Շևչենկոյի անվան ազգային մրցանակ կատեգորիայում։ |