Վասիլի Գորդով
Վասիլի Գորդով (ռուս.՝ Василий Николаевич Гордов, դեկտեմբերի 12, 1896, Käcä, Մենզելինսկի գավառ, Ուֆայի նահանգ, Ռուսական կայսրություն - օգոստոսի 24, 1950, Մոսկվա, ԽՍՀՄ), խորհրդային ռուս զորապետ, Խորհրդային Միության հերոս, գեներալ-գնդապետ, Ստալինգրադյան ռազմաճակատի զորքերի հրամանատար։
| Վասիլի Գորդով | |
|---|---|
 | |
| դեկտեմբերի 12, 1896 - օգոստոսի 24, 1950 (53 տարեկան) | |
| Ծննդավայր | Käcä, Մենզելինսկի գավառ, Ուֆայի նահանգ, Ռուսական կայսրություն |
| Մահվան վայր | Մոսկվա, ԽՍՀՄ |
| Գերեզման | Դոնսկոե գերեզմանատուն |
| Քաղաքացիություն |  Ռուսական կայսրություն |
| Զորատեսակ | հետևազոր և ԽՍՀՄ ցամաքային զորքեր |
| Կոչում | գեներալ-գնդապետ |
| Հրամանատարն էր | 21st Army?, Ստալինգրադյան ռազմաճակատ, 33rd Army?, 3rd Guards Army? և Volga Military District? |
| Մարտեր/ պատերազմներ | Ռուսաստանի քաղաքացիական պատերազմ, Առաջին համաշխարհային պատերազմ, Խորհրդա-ֆիննական պատերազմ և Հայրենական մեծ պատերազմ |
| Կրթություն | Մ. Վ. Ֆրունզեի անվան ռազմական ակադեմիա |
| Պարգևներ |             և  |
Կենսագրություն խմբագրել
Վասիլի Նիկոլաևիչ Գորդովը ծնվել է Ուֆիմսկի նահանգի Մատվեևկա գյուղում, ներկայումս Թաթարստանի հանրապետության, Մենզելինսկի շրջան[1]։ Ռուսական բանակում հանդես է եկել է 1915 թվականից, ավարտել է հրամանատարական ուսումնական դասընթացները։ Մասնակցել է Առաջին համաշխարհային պատերազմին, եղել է ավագ ունտեր-սպա, Կարմիր բանակում հանդես է եկել 1918 թվականից։ Քաղաքացիական պատերազմի տարիներին վաշտի հրամանատարից հասել է մինչև գնդի հրամանատար։ Մասնակցել է Ն. Ի. Մախնոյի զինված խմբավորումների ոչնչացմանը։ 1925 թվականին ավարտել է Բարձրագույն տակտիկական դպրոցի ավագ հրամանատարական կազմի դասընթացները և որպես հրահանգիչ գործուղվել Մոնղոլական ժողովրդական բանակ։ 1933 թվականից Մոսկովյան Կարմրադրոշ ռազմական հետևակային դպրոցի շտաբի պետն է, այնուհետև հրաձգային դիվիզիայի շտաբի պետը։ 1937 թվականից հրաձգային դիվիզիայի հրամանատարն է։
1939-1940 թվականներին Կալինինի ռազմական օկրուգի շտաբի պետն է, այնուհետև Պրիվոլժեի ռազմական օկրուգի։ Մասնակցել է Ձմեռային պատերազմին, մինչև 1939 թվականի դեկտեմբերի 6-ը եղել է 7-րդ բանակի շտաբի պետը[2]։
Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի Արևելյան ռազմաճակատի («Հայրենական մեծ պատերազմ», 1941-1945) գործողությունների սկզբում գեներալ-մայոր Գորդովը 21-րդ բանակի հրամանատարն էր, մասնակցել է Գոմելյան պաշտպանական օպերացիային, իսկ 1941 թվականի դեկտեմբերից մինչև 1942 թվականի հունվարը, մասնակցել է Կուրսկ-Օբոյանսկի հարձակողական օպերացիային[3] : 1942 թվականի հուլիս-օգոստոսին Ստալինգրադի ռազմաճակատի զորքերի հրամանատարն էր և ապահովում էր Ստալինգրադի հեռավոր մատույցների պաշտպանությունը։ Մարշալ Տիմոշենկոյի փոխարեն գեներալ-լեյտենանտ Վ. Ն. Գորդովի նշանակմանը դեմ էր Ա. Ս. Չույանովը, սակայն Գ. Մ. Մալենկովը հրաժարվում է փոխել նոր նշանակված ռազմաճակատի հրամանատարին[4]։ Այս պաշտոնում Վ. Ն. Գորդովը պաշտպանության կազմակերպման գործում թույլ է տալիս մի շարք սխալներ և հեռացվում պաշտոնից։ 1942 թվականի հոկտեմբերի 18-ից եղել է 33-րդ բանակի հրամանատար։ 1943 թվականի մարտին բանակը մասնակցել է Ռժև-Վյազմայի հարձակողական օպերացիային, այնուհետև Սմոլենսկի, Օրշանսկի և Վիտեբսկի հարձակողական օպերացիաներին։ 1944 թվականի ապրիլին գեներալ-գնդապետ Գորդովը նշանակվում է 1-ին Ուկրաինական ռազմաճակատի 3-րդ գվարդիական բանակի հրամանատար։ Վերխնեսիլեզսկի հարձակողական օպերացիայի ընթացքում Գորդովի բանակը գտնվելով հարձակման գլխավոր հարվածի սուր ծայրում խափանեց գերմանական զորքերի պաշտպանությունը և ջախջախեց թշնամուն Կելց քաղաքի շրջանում։ 1945 թվականի ապրիլ-մայիսին 3-րդ գվարդիական բանակը Վ. Ն. Գորդովի գլխավորությամբ մասնակցեց Բեռլինի և Պրահայի հարձակողական օպերացիաներին։ ԽՍՀՄ Գերագույն Խորհրդի Նախագահության հրամանագրով 1945 թվականի ապրիլի 6-ին զորքերի հմուտ կառավարման և այդ գործում ցուցաբերած արիության ու հերոսության համար Վասիլի Նիկոլաևիչ Գորդովին շնորհվեց Խորհրդային Միության հերոսի կոչում։
Պատերազմի ժամանակ Գորդովը տասնհինգ անգամ հիշատակվել է ստալինյան շնորհակալագրերում և հրամաններում[5]։ Պատերազմից հետո Վ. Ն. Գորդովը Պրիվոլժեի ռազմական օկրուգի հրամանատարն էր։ 1946 թվականի նոյեմբերից պահեստազորում էր։
1947 թվականի հունվարի 12-ին Վասիլի Նիկոլաևիչ Գորդովը ձերբակալվում է։ Աբակումովի հարցումով ձերբակալությունը սանկցավորված է եղել անձամբ Ստալինի կողմից[6]։ Հետագայում դատապարտվում է խորհրդային կառավարության անդամների նկատմամբ տեռորիստական պլանների կազմակերպման մեղադրանքով և 1950 թվականի օգոստոսի 24-ին ԽՍՀՄ Գերագույն դատարանի ռազմական կոլեգիայի որոշմամբ դատապարտվում պատժի առավելագույն չափին:Դատավճիռը նույն օրը ի կատար է ածվում Մոսկվայի Լեֆորտովյան բանտում։ Թաղված է Դոնի գերեզմանատան տարածքում:Քաղաքական ռեպրեսիաների զոհերի հիշատակին 3-րդ տեղամասում տեղադրված է հուշարձան, որի վրա փորագրված է Վ. Ն. Բորդովի անունը։ Արդարացվել է 1956 թվականի ապրիլի 11-ին։
Կոչումներ խմբագրել
Պարգևներ խմբագրել
- Խորհրդային Միության հերոսի «Ոսկե աստղ» մեդալ № 6096 (6.04.1945)
- Լենինի երկու շքանշան (21.02.1945, 6.04.1945)
- Կարմիր Դրոշի երեք շքանշան (1921, 27.03.1942, 3.11.1944)
- Սուվորովի 1-ին աստիճանի երեք շքանշան (9.04.1943, 25.08.1944, 29.05.1945)
- Կուտուզովի 1-ին աստիճանի շքանշան (28.09.1943)
- Կարմիր Աստղի շքանշան (22.02.1941)
- «Բանվորա-Գյուղացիական Կարմիր Բանակի XX տարի» մեդալ
- «Մոսկվայի պաշտպանության համար» մեդալ
- «Ստալինգրադի պաշտպանության համար» մեդալ
- «Բեռլինի գրավման համար » մեդալ
- «1941-1945թթ –ին Հայրենական Մեծ Պատերազմում Գերմանիայի դեմ տարած հաղթանակի համար» մեդալ
Օտարերկրյա պարգևներ խմբագրել
- Ռազմական խաչ (Չեխոսլովակիա)
Գրականություն խմբագրել
- Т. Бортаковский. Расстрелянные Герои Советского Союза. - М.: Вече, 2012. - ISBN 978-5-9533-6190-3
- Коллектив авторов. Великая Отечественная. Командармы. Военный биографический словарь / Под общей ред. М. Г. Вожакина. - М.; Жуковский: Кучково поле, 2005. - С. 51-53. - ISBN 5-86090-113-5.
- Герои Советского Союза. Краткий биографический словарь в двух томах - М.: Воениздат, 1987.
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Представление на награждение Орденом Суворова первой степени №: 1261575 от: 30.08.1943
- ↑ Зимняя война. Безвозвратные потери Красной армии в период Советско-финляндской войны (1939—1940 гг.).
- ↑ Чуянов А. С. Письмо Чуянова А. С., Ершову В. П. (Из личной переписки) Чуянов А. С. о Сталинградской битве, Сталине И. В. и повести «На переломе» (Русский) // Спб. «Издательство Александра Сазанова» : Российский ритуально-духовный журнал «Реквием». — 2015. — № II/2015 (107). — С. 15 -- 19.
- ↑ Чуянов Алексей Семёнович На стремнине века. Записки секретаря обкома. — Книга. — Москва: Политиздат, 1976. — 288 с. — 100 000 экз.
- ↑ Приказы Верховного Главнокомандующего в период Великой Отечественной войны Советского Союза. Сборник. М., Воениздат, 1975.
- ↑ О разрешении на арест генералов Гордова и Рыбальченко. Записка Абакумова Сталину от 03.03.47 и резолюция Сталина. Основание — «зафиксированный» разговор Гордова с женой и Рыбальченко.
- ↑ Список присвоения высших офицерских званий в РККА (1935—1939)
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Список присвоения высших офицерских званий (генералы и адмиралы) 1940—1945 гг.