Վիքիպեդիա

Վաչագան Սարգսյան

հայ հրապարակախոս, խմբագիր, թարգմանիչ, գրող

Վաչագան Ադիբեկի Սարգսյան (ՎԱՍ) (մայիսի 25, 1951(1951-05-25), Նորաշեն, Սևանի շրջան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ), գրող, թարգմանիչ, մանկավարժ, հրատարակիչ, խմբագիր, «9-րդ հրաշալիք» շաբաթաթերթի գլխավոր խմբագիր։ Հայաստանի գրողների միության անդամ 2007 թվականից։

Վաչագան Սարգսյան
Ծնվել էմայիսի 25, 1951(1951-05-25) (72 տարեկան)
ԾննդավայրՆորաշեն, Սևանի շրջան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Մասնագիտությունթարգմանիչ, հրապարակախոս, խմբագիր և գրող
Քաղաքացիություն ԽՍՀՄ և  Հայաստան
ԿրթությունԵրևանի պետական համալսարան (1974) և Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիա (1980)
ԱնդամակցությունՀԳՄ
ԱշխատավայրՀայերենի բարձրագույն խորհուրդ, 9-րդ հրաշալիք և Արմենակոբ
Կայքvachagan.am
Վաչագան Սարգսյան Վիքիքաղվածքում
Վաչագան Սարգսյան Վիքիդարանում
 Vachagan Sargsyan Վիքիպահեստում

Կենսագրություն խմբագրել

Վաչագան Ա. Սարգսյանը ծնվել է 1951 թվականի մայիսի 25-ին, Սևանի շրջանի (Գեղարքունիք) Նորաշեն գյուղում։

1974 թվականին ավարտել է Երևանի պետական համալսարանի կիրառական մաթեմատիկայի ֆակուլտետը։ 1978 թվականին ավարտել է Երևանի պետական համալսարանի ՀՄՖ-ի ժուռնալիստիկայի բաժինը։ 1978-1980 թվականներին սովորել է Կոմիտասի անվան կոնսերվատորիայի ՀՄՖ-ի գրաբարի բաժնում։

1979-1995 թվականներին աշխատել է «Լույս» հրատարակչությունում որպես խմբագիր, այնուհետև (1985 թվականից)՝ գլխավոր խմբագրի տեղակալ։

1979-1981 թվականներին ծառայել է խորհրդային բանակում որպես ավագ լեյտենանտ։

1989-1994 թվականներին աշխատել է Հանրապետական ուսումնամեթոդական կենտրոնում որպես «Ուսում» հրատարակչության պետ։ Զուգահեռ աշխատել է Լեզվի պետական տեսչությունում։ 1994 թվականից մինչև այսօր ԼՊՏ «Լեզվագետ» ՊՓԲԸ-ի տնօրենն է։ 1994-1999 թվականներին եղել է ՀՀ կառավարությանն առընթեր Լեզվի պետական տեսչության Հայերենի բարձրագույն խորհրդի անդամ։

1994 թվականին հիմնադրել է և մինչև օրս հրատարակում է հայերենին, հայ պատմությանն ու մշակույթին նվիրված «9-րդ հրաշալիք» շաբաթաթերթը։ 1996 թվականից հիմնադրել և Հանրային հեռուստատեսության առաջին ալիքով վարում էր «9-րդ հրաշալիք» հեղինակային հեռուստախաղը։ 2001 թվականից Հայաստանի հանրային ռադիոյի «Ստերեո ստուդիա» ռադիոկայանով, իսկ 2002 թվականից նաև «Արմենակոբ» հեռուստաընկերության ուղիղ եթերով վարել է «Զարմանահրաշ հայերեն» հաղորդաշարը։

2017 թվականից զբաղվում է նաև մանկավարժական գործունեությամբ` «Քվանտ» վարժարանում դասավանդելով «Ստեղծարար մտածողություն» առարկան[1]։

2007 թվականին ընտրվել է Հայաստանի գրողների միության անդամ։

Ամուսնացած է, ունի երեք երեխա և չորս թոռ։

Ստեղծագործական ուղի խմբագրել

Ուսանողական տարիներից հանրապետական մամուլում հրատարակել է բանաստեղծություններ, հոդվածներ, երգիծական ժանրի ստեղծագործություններ։ Խմբագրել է գրքեր, թարգմանել մեկ տասնյակից ավելի գիտական, գիտագեղարվեստական գրքեր։ Հայերենին նվիրված բազմաթիվ գրքերի, ձեռնարկների, դասագրքերի հեղինակ է։ Վաչագան Ա. Սարգսյանի «Այբբենարանը» 1998 թվականից առ այսօր գործածվում է հանրապետության դպրոցներում։ 2005 թվականին լույս տեսավ նրա «Հայերենի դասագիրքը»՝ դարձյալ առաջին դասարանի համար, այնուհետև հրատարակվեցին նրա «Մայրենի-1», «Մայրենի-2», «Մայրենի-3», «Մայրենի-4» դասագրքերը (վերջին երեքը՝ համահեղինակությամբ), որոնք արդեն մի քանի տարի գործածվում են հանրակրթական դպրոցում։ Նա նաև համահեղինակ է հանրակրթական դպրոցում օգտագործվող «Մաթեմատիկա-1», «Մաթեմատիկա-2», «Մաթեմատիկա-4» դասագրքերի։ Նրա «Հայ-ռուսերեն դարձվածաբանական պատկերագիր բառարանը», «Խաղագրքեր» մատենաշարը հայոց լեզվի նրբությունների ներկայացումներ են։ Վաչագան Սարգսյանի «Անցողիկ հավերժություն», «Այս տխրությունը ես չեմ հորինել», «Օրը՝ ինչպես որ տեսա» [2] [3] ժողովածուներում զետեղված են բանաստեղծություններ, պատմվածքներ, մտքեր, երգիծանք, հրապարակախոսական հոդվածներ, գրական նմանակումներ և այլն։ Թարգմանական գրքերից են՝ Ռոբերտ Ալենի «Ինչպես փրկել երկիրը», Վիկտոր Բորուլյայի «Միջուկային գրոհ», Վ. Սիբրուկի «Ռոբերտ Վուդ» գիտագեղարվեստական գրքերը։

2011 թվականի մարտին, Վաչագան Սարգսյանի ծննդյան 60-ամյակի առթիվ, լույս է տեսել «Ներկայություն։ Վաչագան Ա. Սարգսյան։ Կենսամատենագիտություն 60» գիրքը (կազմողներ՝ Բելլա Դավթյան, Հրանտ Վարդանյան), որն ամփոփում է նրա գործունեության ողջ կենսամատենագիտությունը, գրքերի և այլ հրատարակությունների ամփոփագրեր և գրախոսություններ նրա ստեղծագործությունների մասին։ Ըստ այդ գրքի՝ մինչև 2011 թվականի մարտ Վաչագան Սարգսյանի հեղինակությամբ և համահեղինակությամբ լույս է տեսել 48 գիրք և դասագիրք (ևս 9 գիրք պատրաստվում է տպագրության), 29 դիդակտիկ պարագա և ուսումնաօժանդակ ձեռնարկ, թարգմանական 10 գիրք։

Աշխատություններ խմբագրել

Գեղարվեստական խմբագրել

  • Պատկերագիր այբուբեն, Մանկական պատկերազարդ քառատողեր (1998)[4]
  • Օրեր և Սեր։ Բանաստեղծություններ (1999)[4]
  • Անցողիկ հավերժություն (2001)[4]
  • Այս տխրությունը ես չեմ հորինել։ Հրապարակախոսություն, բանաստեղծություններ, երգիծանք, ասույթներ (2003)[4]
  • Արարման 9-րդ օրը։ Հրապարակախոսություն, բանաստեղծություններ, երգիծանք, ասույթներ (2005)[4]
  • Մենախոսություն երկուսով։ Վիպակ (2008)[4]
  • Օրը՝ ինչպես որ տեսա։ Հրապարակախոսություն, բանաստեղծություններ, երգիծանք, ասույթներ (2008)[4]
  • Պատկերագիր այբուբեն։ Մանկական բանաստեղծություններ (2000, 2005, 2008)[4]
  • Երկրաչափություն մանուկների համար (2010, համահեղինակ)[4]
  • Հանելուկներ. պատասխանները՝ նկարներում (չափածո հանելուկներ փոքրերի համար) (2011)[4]
  • Ասույթներ համենայն դեպս (2011)[4]
  • Զվարթ տրամաբանություն (չափածո խնդիրներ երեխաների համար) (2011, համահեղինակ)[4]
  • Երկու հեքիաթ (2011)[4]
  • Ժամանակը աչքերի վրա (2011)[4]
  • Երգող այբուբեն (2012)[4][5]
  • Բանաստեղծություններ։ Ժողովածու (2013)[4][6]
  • Արմանք-զարմանք այբբենական ընթերցարան (2013)[4][7]
  • Ի լուր և ի տես։ Հրապարակախոսական մանրապատումներ, հոդվածներ, երգիծապատումներ (2014)[4][8][9]
  • Մեծ գիրք փոքրերի համար։ Մանկական բանաստեղծություններ, պատմվածքներ, զվարճալիքներ։ (2016)[10]
  • Վասույթներ համենայն դեպս (2017)[11]
  • Ոսկի մեղու։ Բանաստեղծություններ (2018)[12]
  • Զվարթ հաշիվ[13] (2018)
  • Այբբենական տառահանդես[13] (2018)
  • 340 Այբբենական հանելուկ, պատասխանը՝ նկարելուկ[14] (2019)
  • Ձագապարտեզ (հեքիաթ փոքրերի և մեծերի համար)[15] (2020)
  • Զվարթուն. բանաստեղծություններ մեծերի և փոքրերի համար (2021)

Դասագրքեր խմբագրել

  • Այբբենարան։ Դասագիրք տասնամյա հանրակրթական դպրոցների համար (1998-2005, վերահրատարակվել է ամեն տարի)
  • Այբբենարան։ Դասագիրք հանրակրթական տասներկուամյա դպրոցների համար (2006-2019, վերահրատարակվել է ամեն տարի)[16]
  • Հայերենի դասագիրք-1։ Դասագիրք հանրակրթական դպրոցների համար։ Առաջին դասարան (2005, 2006)
  • Մայրենի-1 (2007, 2010, 2013, 2016, 2019)
  • Մայրենի-2 (2007, 2010, 2013, 2016, 2019, համահեղինակ)[17]
  • Մայրենի-3 (2008, 2011, 2014, 2017, 2020, համահեղինակ)
  • Մայրենի-4 (2009, 2012, 2015, 2018, 2021, համահեղինակ)
  • Մաթեմատիկա-1 (1-ին մաս) (2006-2019, վերահրատարակվել է ամեն տարի, համահեղինակ)
  • Մաթեմատիկա-1 (2-րդ մաս) (2006, 2009, 2012, 2015, 2018, համահեղինակ)
  • Մաթեմատիկա-2 (2007, 2010, 2013, 2016, 2019, համահեղինակ)
  • Մաթեմատիկա-4 (2009, 2012, 2015, 2018, 2021, համահեղինակ)[18]
  • Տեղեկագիտություն։ Դասագիրք հանրակրթական դպրոցների համար, 2-րդ դասարան (2010, համահեղինակ)
  • Տեղեկագիտություն։ Դասագիրք հանրակրթական դպրոցների համար, 3-րդ դասարան (2011, համահեղինակ)
  • Տեղեկագիտություն։ Դասագիրք հանրակրթական դպրոցների համար, 4-րդ դասարան (2012, համահեղինակ)

Գիտահանրամատչելի խմբագրել

  • Հայոց լեզվի դարձվածներ նկարներով։ Դարձվածների հայ-ռուսերեն պատկերազարդ բառարան (1989)
  • Խաղագիրք-1։ Լեզվատրամաբանական հետաքրքրաշարժ, զվարճալի հեղինակային առաջադրանքներ (1996)
  • Խաղագիրք-2։ Լեզվատրամաբանական հետաքրքրաշարժ, զվարճալի հեղինակային առաջադրանքներ, նկարազարդ առածներ, դարձվածներ, խնդուկներ և այլն (1999)
  • Նկարելուկները հայերենում։ Ձեռնարկ։ Ընդգրկում է հեղինակային 1000 նկարելուկ (ռեբուս), դրանց կազմման սկզբունքները, պատմությունը, դասակարգումը և տեսակները (2001, համահեղինակ)
  • Հայկական խաչբառ։ Լեզվատրամաբանական խրախճանականներ (2002, համահեղինակ)
  • Իրավական ուղեցույց երիտասարդների համար (2004, վերաշարադրանքի, նկարների մտահղացման, ձևանմուշի հեղինակ)
  • Հայերենը ափի մեջ։ Ստուգաբանությունների, լեզվական նրբությունների ու զարմանալի իրողությունների շտեմարան։ Օտար և հայ մեծերի շուրջ 300 ասույթ հայերենի մասին (2005)
  • Եղծ դոկտորաց։ Գրքում բացահայտվում է գիտական աշխարհի մի կեղծիք (2004)
  • Նկարազարդ դարձվածաբանական բառարան (2013)
  • Կախարդական մասնիկներ. խաղ մեծերի և փոքրերի համար (2015)[19][20]

Գիտամեթոդական խմբագրել

  • Հայերենի դասագիրք-1։ Մեթոդական ուղեցույց (2006)
  • Մայրենի-1։ Մեթոդական ուղեցույց (2006)
  • Մաթեմատիկա-1։ Մեթոդական ուղեցույց (2006, համահեղինակ)
  • Այբբենարան։ Ուսուցչի ձեռնարկ (2006)
  • Մայրենի-2։ Մեթոդական ձեռնարկ (2007, համահեղինակ)
  • Մայրենի-2 - 4։ Ուսուցչի ձեռնարկ (2007, համահեղինակ)
  • Մաթեմատիկա-2։ Մեթոդական ուղեցույց (2007, համահեղինակ)
  • Մայրենի-3։ Մեթոդական ձեռնարկ (2008, համահեղինակ)
  • Մայրենի-4։ Մեթոդական ձեռնարկ (2009, համահեղինակ)
  • Մայրենի-3։ Պաստառների լրակազմ (ուղեցույց) (2009, համահեղինակ)
  • Մայրենի-4։ Պաստառների լրակազմ (ուղեցույց) (2009, համահեղինակ)
  • «Խաղ և ուսուցում։ Խաղային տեխնոլոգիաների կիրառումը տարրական դպրոցում։ Լեզվատրամաբանական առաջադրանքներ (Մենագրություն)» (2012)
  • Պատկերազարդ հայոց լեզու-2 (2017)
  • Մաթեմատիկական հետաքրքրաշարժ խնդիրներ և առաջադրանքներ 6-8 տարեկան երեխաների համար (2017)
  • Պատկերազարդ հայոց լեզու-3 (2018)
  • Պատկերազարդ հայոց լեզու-4 (2018)
  • Ստեղծարար մտածողություն. կաղապարից դեպի գաղափար (2019)[1]

Դիդակտիկ պարագաներ խմբագրել

  • Պատկերագիրք։ Հայերեն տառերի պատկերային յուրօրինակ ներկայացումներ (2007)
  • «Զարմանահրաշ խորանարդիկներ» (2008)
  • Ուսումնական պաստառներ։ Մայրենի լեզու (առաջին, երկրորդ, երրորդ, չորրորդ դասարաններ) (2008, 2009, համահեղինակ)
  • Մաշտոցի բանակը (2002) (Տպագրվել է Հալեպում)
  • Հայերեն տառերի պատկերային յուրօրինակ ներկայացումներ օրացույցների տեսքով (1994, 1999, 2001, 2005)
  • «Այբբենարանի» աշխատանքային տետրեր (գրատետրեր 1, 2, 3)
  • «Մայրենի-1», աշխատանքային տետր
  • «Մայրենի-2», աշխատանքային տետր (գրատետր 1, 2)
  • «Մայրենի-3», աշխատանքային տետր (գրատետր 1, 2)
  • «Մայրենի-4», աշխատանքային տետր (գրատետր 1, 2)
  • Գրատետրեր «Ամառային ղողանջներ» (1-4-րդ դասարանների համար)
  • «Խաղագիրք-1 մանուկների համար» (1-ին դասարան)
  • «Խաղագիրք-2 մանուկների համար» (2-րդ դասարան)
  • «Մաթեմատիկա-1», աշխատանքային տետր (1, 2)
  • «Մաթեմատիկա-2», աշխատանքային տետր (1, 2)
  • Տեղեկագիտություն։ աշխատանքային տետր, 2-րդ դասարան (2011, համահեղինակ)

Հեռուստառադիոհաղորդաշարեր խմբագրել

Պարգևներ խմբագրել

  • «Մայրենի լեզվի օրվա կապակցությամբ և հայերենի զարգացման գործում ունեցած վաստակի համար» 2006 թ. փետրվարի 18-ին պարգևատրվել Հայաստանի Հանրապետության վարչապետի շնորհակալագրով[21]։
  • «Մայրենիի անաղարտության պահպանման և զարգացման գործում ունեցած ուշագրավ հրապարակումների համար» պարգևատրվել է ՀՀ ԿԳՆ Լեզվի պետական տեսչության պատվոգրով։
  • 2014 թ. հուլիսի 4-ին «կրթության և գիտության ոլորտում ներդրած մեծագույն ավանդի համար և Հայաստանի գրողների միության հիմնադրման 80-ամյակի կապակցությամբ» պարգևատրվել է ՀՀ կրթության և գիտության նախարարության ոսկե հուշամեդալով[22]։

Գրականություն խմբագրել

  • Ով ով է. հայեր (կենսագրական հանրագիտարան։ Երկու հատորով). – Հայկական հանրագիտարան, 2007 թ., 740 էջ։ 2-րդ հատոր, էջ 421-422
  • Ներկայություն։ Վաչագան Ա. Սարգսյան։ Կենսամատենագիտություն 60 (կազմողներ՝ Բելլա Դավթյան, Հրանտ Վարդանյան).– «9-րդ հրաշալիք», 2011 թ., 224 էջ։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 ««Ստեղծարար մտածողություն»». www.aravot.am (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 3-ին.
  2. ↑ «... Օրն, ինչպես ե՛ս տեսա». 2009 ապրիլի 9. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 8-ին. {{cite news}}: Cite uses deprecated parameter |authors= (օգնություն)(չաշխատող հղում)
  3. ↑ «Ամեն տողի տակ սիրտ է տրոփել». 2009 մայիսի 5. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 8-ին. {{cite news}}: Cite uses deprecated parameter |authors= (օգնություն)
  4. ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 4,11 4,12 4,13 4,14 4,15 4,16 4,17 "Սարգսյան%2C+Վաչագան" «Սարգսյան, Վաչագան Ադիբեկի. գրքերի ցանկը Հայաստանի ազգային գրադարանի կատալոգում». Վերցված է 2017 Մայիս 27-ին.
  5. ↑ Երգող այբուբեն
  6. ↑ Բանաստեղծություններ
  7. ↑ «Արմանք-զարմանք այբբենական ընթերցարան» գրքի մասին
  8. ↑ Նոր գիրք. «Ի լուր և ի տես»
  9. ↑ Հարցազրույց Վաչագան Սարգսյանի հետ
  10. ↑ ԹՈՐԱՆԵԱՆ, Թորոս. «Վաչագան Ա. Սարգսյանի օրինակելի մեկ գիրքը». ԳՐԱԿԱՆ ԹԵՐԹ.
  11. ↑ Վաղարշակ ՂՈՐԽՄԱԶՅԱՆ. «Լույս է տեսել․ՄՏՔԵՐ ՄԵՐ, ԻՄ, ՔՈ, ՆՐԱ ՄԱՍԻՆ». Անկախ. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2017 Նոյեմբեր 17-ին.
  12. ↑ «Ոսկի մեղու։ Բանաստեղծություններ / Վաչագան Ա. Սարգսյան». Վերցված է 2019 Ապրիլ 5-ին.
  13. ↑ 13,0 13,1 ՎԱՍ-ը՝ վասն հայրենյաց
  14. ↑ 340 Այբբենական հանելուկ, պատասխանը նկարելուկ / 340 aybbenakan haneluk, pataskhaně nkareluk
  15. ↑ Ձագապատեզ
  16. ↑ Այբբենարան, 2010
  17. ↑ Մայրենի-2, 2010
  18. ↑ Մաթեմատիկա-4, 2009
  19. ↑ Զորավոր մտքի արգասիքը
  20. ↑ «Զարմանալի է, բայց խորք, գիտական հենք ունեցող խաղերն անտեսվում են»
  21. ↑ Հայաստանի Հանրապետության վարչապետի շնորհակալագրով խրախուսելու մասին որոշում
  22. ↑ ՀԳՄ 80-ամյակի առթիվ պարգևատրվել են

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 
Վիքիքաղվածքն ունի քաղվածքների հավաքածու, որոնք վերաբերում են
 Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վաչագան Սարգսյան» հոդվածին։
 Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վաչագան Սարգսյան» հոդվածին։
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վաչագան Սարգսյան» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատված վերցված է «Հայ գրատպություն և գրքարվեստ» հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են՝ Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում-Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։  
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Վաչագան_Սարգսյան&oldid=9809097» էջից