Վանեվանի վանք
Վանեվանի վանք, հայկական առաքելական վանական համալիր Հայաստանի Գեղարքունիքի մարզի Արծվանիստ գյուղի արևելյան ծայրամասում։ Հիմնադրվել է վաղ միջնադարում։ Ըստ շինարարական արձանագրության, համալիրի գլխավոր Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցին կառուցվել է 903 թ հայոց սպարապետ Շապուհ Բագրատունու կողմից, իր քրոջ՝ Սյունյաց իշխանուհի Մարիամի տեսչությամբ։ Գլխավոր եկեղեցին կառուցված է կոպտատաշ բազալտից, իսկ կամարները և գմբեթը՝ տուֆից։ Ունի ներքուստ քառախորան, արևելքում զույգ ավանդատներով հորինվածք։ Պատին փորագրված արձանագրության տեղեկությամբ վանքում հաստատված վանական միաբանությանը սպարապետը չորս գյուղ ու ջրաղացներ է նվիրվել։
| Վանեվանի վանք | |
|---|---|
 | |
| Հիմնական տվյալներ | |
| Տեսակ | վանք |
| Երկիր |  Հայաստան |
| Տեղագրություն | Գեղարքունիքի մարզ, Արծվանիստ |
| Դավանանք | Հայ Առաքելական Եկեղեցի |
| Թեմ | Գեղարքունիքի թեմ |
| Հոգևոր կարգավիճակ | գործող |
| Ներկա վիճակ | կանգուն |
| Կազմված է | Եկեղեցի Սբ. Գրիգոր Լուսավորիչ, Եկեղեցի, Գավիթ, Գերեզմանոց և Գերեզմանոց |
| Ժառանգության կարգավիճակ | մշակութային հուշարձան Հայաստանում[1] |
| Ճարտարապետական տիպ | վանքային համալիր |
| Ճարտարապետական ոճ | հայկական ճարտարապետություն |
| Կառուցման ավարտ | 903 թ |
| Շինանյութ | բազալտ և տուֆ |
 | |
 | |
 Vanevank Monastery Վիքիպահեստում | |
914 թվականին Վանեվանում է թաղվել արաբական արշավանքի արդյունքում զոհված հայոց թագավոր Սմբատ Ա Բագրատունին։
980-ական թվականներին վանքը նորոգել և գավիթ է կառուցել Աշոտ Գ Ողորմածի որդին՝ ապագա Գագիկ Ա Բագրատունի թագավորը։
Վանեվանը 13-ից 14-րդ դարերում բազմաթիվ նվիրատվություններ է ստացել։ 16-րդ դարում թուրքական ցեղերի արշավանքների այդյունքում գյուղը դատարկվում է, գյուղի հետ միասին լքվում է նաև վանքային համալիրը։
Վանքային համալրը կրկին սկսել է գործել 19-րդ դարի երկրորդ կեսին։ 1871-1880 թվականներին վանքի շինությունները նորոգվում են վանահայր Թեոդորոս Շիրակացու կողմից։
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
Գրականություն խմբագրել
- Ստեփանոս Օրբելյան, Սյունիքի պատմություն, Երևան, 1986։
- Ղևոնդ Ալիշան, Սիսական, Վենետիկ, 1893։
- Սմբատյան Մ., Տեղագիր Գեղարքունիքի Ծովազարդ գաւառի որ այժմ Նոր-Բայազիտ գավառ, Վաղարշապատ, 1895։
- Մնացականյան Ս., Հայկական ճարտարապետության Սյունիքի դպրոցը, Երևան, 1960։
- Դիվան հայ վիմագրության, պրակ 4, Երևան, 1973։
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Վանեվանի վանք կատեգորիայում։ |