Սոցիոֆոբիա
Սոցիոֆոբիա (լատին․՝ socius` ընդհանուր և հունարեն՝ φόβος՝ վախ), մշտական, իռացիոնալ հիվանդություն ինչ-որ հասարակական գործողություններ ծավալելուց (օրինակ՝ հանրային ելույթներից) կամ գործողություններից, որոնք ուղեկցվում են այլ մարդկանց տածած ուշադրությամբ։
| Սոցիոֆոբիա | |
|---|---|
| Տեսակ | հիվանդության կարգ |
| Հիվանդության ախտանշաններ | social anxiety? |
| Բժշկական մասնագիտություն | հոգեբուժություն |
Ներածություն խմբագրել
Նմանատիպ վախերը կարող են առաջանալ մտացածին կամ իրական հետապնդման զգացողությունից։ Սոցիոֆոբ մարդիկ կարող են գիտակցել, որ հասարակական շփումից իրենց վախերը ավելորդ կամ առանց պատճառի են, ավելին, դրանց հաղթահարելը դրանից չի դառնում ավելի հեշտ։ Որոշ մարդիկ, ովքեր տառապում են սոցիոֆոբիայով, վախենում են հասարակական իրավիճակներից, որոնցում նրանք պետք է դրսևորեն իրենց լավագույն կերպով։
Սոցիոֆոբիան դեպքերի մեծամասնության ժամանակ սկսում է դրսևորվել վաղ տարիքում։ Այս հիվանդությամբ տառապողների 50%-ը հայտնաբերել են այս հիվանդության ախտանիշները մինչև 11 տարեկան դառնալը, իսկ 80%-ը՝ մինչև 20 տարեկան դառնալը։ Ինչքան վաղ է հիվանդությունը սկսում դրսևորվել, այդքան ավելի մեծ է հավանականությունը, որ կդրսևորվեն նաև ուղեկցող խանգարումեր, ինչպիսիք են դեպրեսիան կամ թմրանյութերի օգտագործումը։ Սոցիոֆոբիայի հոգեբանական ախտանիշներին սովորաբար ավելանում են ֆիզիոլոգիականները, ինչպիսիք են մաշկի կարմրածությունը, հիպերհիդրոզը, սրտի աշխատանքի արագացումը, դողէրոցքը, սրտխառնոցը։ Կարող են լինել նաև ստուպոր և արագ խոսք։ Խորը սթրեսի ժամանակ հնարավոր է նաև խուճապ։ Հիվանդության վաղաժամ հայտնաբերումը սովորաբար օգնում է քչացնել ախտանիշնորը և խուսափել հավելյալ խանգարումներից, ինչպիսին է դեպրեսիան։ Սոցիոֆոբիան երբեմն անվանում են «բաց թողած հնարավորությունների հիվանդություն»[1][2][3][4][5][6][7][8]։
Բուժում խմբագրել
Բուժման արդյունավետ տարբերակ է վարքագծի ճանաչողական բուժումը։ Դեղամիջոցներ կարող են օգտագործվել հիվանդի՝ այդ բուժումներից կատեգորիկ կերպով հրաժարվելու դեպքում, սակայն դրանց արդյունավետությունը սահմանափակ է և ուղղված է հիմնականում ախտանիշների՝ սթրեսի և խուճապի վերացմանը։ Վերջին տարիներին մեծացել է հետաքրքրությունը սոցիոֆոբիայի նկատմամբ, ինչպես նաև առաջարկվել են բուժման մի շարք դեղամիջոցային մեթոդներ։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.
- ↑ «The relationship between social anxiety disorder and hyperhidrosis - Treating excessive sweating or focal hyperhidrosis and brittle nails». Drypharmacist.com. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 24-ին.
- ↑ Connor K.M., Jonathan R.T.; և այլք: (2000). «Psychometric properties of the Social Phobia Inventory (SPIN): New self-rating scale». The British Journal of Psychiatry. 176: 379–386.
{{cite journal}}: Explicit use of et al. in:|author=(օգնություն) - ↑ Anthony MM., Coons MJ.; և այլք: (2006 թ․ օգոստոս). «Psychometric properties of the social phobia inventory: further evaluation». Behav. Res. Ther. 44 (8): 1177–85.
{{cite journal}}: Explicit use of et al. in:|author=(օգնություն) - ↑ Liebowitz MR (1987). «Social Phobia». Mod Probl Pharmacopsychiatry. 22: 141–173.
- ↑ García-López, L. J, Hidalgo, M. D., Beidel, D. C., Olivares, J. y Turner, S. M. (2008). Brief form of the Social Phobia and Anxiety Inventory (SPAI-B) for adolescents. European Journal of Psychological Assessment, 24, 150—156.
- ↑ Piqueras, J. A., Espinosa-Fernández, L., Garcia-Lopez, L. J. y Beidel, D. C. (2012). Validación del Inventario de Ansiedad y Fobia Social-Forma Breve en jóvenes adultos españoles[SPAI-B: Psychometric properties in young adults]. Behavioral Psychology/Psicologia Conductual, 20, 505—528.
- ↑ Vieira, S., Salvador, C., Matos, A. P., Garcia-Lopez, L. J., & Beidel, D. C. (2013). Inventario de Fobia y Ansiedad Social-versión Breve: Propiedades psicométricas en una muestra de adolescentes portugueses[SPAI-B: Psychometric properties in Portuguese adolescents]. Behavioral Psychology/Psicologia Conductual, 21, 25-38.